Autologe en allogene Stamceltransplantatie -een wereld van verschil - Dr. S.K. Klein internist-hematoloog 41
Geschiedenis 1950 eerste beenmergtransplantatie 1990 Edward DonnallThomas & Joseph Edward Murray winnen de Nobel prijs
Geografie 39 landen 586 teams 20.207 SCT Gratwohl, Hematol J 2004;5:S29-33
Incidentie Gratwohl, Hematol J 2004;5:S29-33 13.292 PB: 96% 6915 PB: 62% BM: 38%
Stamceltransplantatie Voorbereiding: Chemo- en/of bestraling Inlopen stamcelpreparaat Homing en nieuwe bloedproductie
Soorten hematopoietische SCT Autologe SCT = eigen stamcellen Allogene SCT = stamcellen van iemand anders Perifeer bloed SCT Beenmerg SCT
Stamceloogsting
Autologe stamceltransplantatie Concept De chemotherapie doet het werk!!! ALTIJD MYELOABLATIEF De eigen stamcellen zorgen voor herstel 48
Autologe stamceltransplantatie Indicaties Patiënten < 65 jaar Multipel myeloom(1 e lijn) Mantelcellymfoom(1 e lijn) Acute myeloideleukemie (1 e lijn indien GR) Recidief diffuus grootcellignhl ( >2 e lijn) Recidief Hodgkin lymfoom ( >2 e lijn) Recidief indolent lymfoom (>3 e lijn) 49
Autologe stamceltransplantatie Procedure Ziekte reductie middels chemotherapie (bv.pad, DHAP/VIM) Stamcelmobilisatie middels chemotherapie en of G-CSF (bv. CAD, cyclofosfamide) Myeloablatieve chemotherapie (bv.hdm, BEAM, BuCy, Cyclo/TBI) Autologe stamceltransplantatie 50
Myeloablatieve autologe SCT Patiënt Aplasie Repopulatie Patiënt beenmergcellen Tumorcellen Stamceltransplantaat
Allogene stamceltransplantatie Concept De chemotherapie is de voorbereiding Myeloablatief(MA) Niet myeloablatief(ric) De stamcellen doen het werk IMMUNOLOGISCH EFFECT!!! 52
Stamceldonoren ER MOET EEN HLA- MATCH ZIJN (A/B/C/DR/DQ) Broer of zus MUD UCB Haplo-identiek
Allogene stamceltransplantatie Indicaties Patiënten < 65 jaar Acute myeloideleukemie / MDS-RAEB type II (1 e lijn GR, 2 e lijn) Acute lymfatische leukemie (1 e lijn indien SR en sib, PR altijd, 2 e lijn) Recidief (indolent) lymfoom (>3 e lijn) Aplastischeanemie (1 e of 2 e lijn) Myelofibrose(1 e lijn indien GR) In studie verband 54
Allogene stamceltransplantatie Procedure Ziekte reductie middels chemotherapie (vrijwel altijd meerdere kuren) Donor-search (op zoek naar een HLA-identiek persoon) Conditionerende chemotherapie myeloablatief(ma) vs niet myeloablatief(ric) Allogene stamceltransplantatie Het natraject 55
Myeloablatieve allogene SCT Patiënt Aplasie Repopulatie Donor beenmergcellen Patiënt beenmergcellen Tumorcellen HLA identieke donor
Niet-myeloablatieve allogene SCT Patiënt Mixed chimerisme Volledig chimerisme HLA identieke donor Donor beenmergcellen Patiënt beenmergcellen Tumorcellen
Allogene stamceltransplantatie Chimerisme Eigen stamcellen nemen af Nieuwe stamcellen nemen het over IMMUNOLOGISCH GEVECHT sept 2014
Graft versus ziekte effect (Graft versus Leukemia) Immunologisch Effect Pack-man = donorcel Wit bolletje = ziekte
Immunologisch effect Afweercellen van de donor herkennen kleine verschillen op: tumorcellen en vallen deze aan: graft versus leukemie/ziekte gezonde lichaamscellen en vallen deze aan: graft versus host ziekte
Immunologischevenwicht Donor Ontvanger Homeostasis Alle bloedcellen Geen GvHD Alle andere weefsels
Graft versus Host Ziekte Overheersende donor Bloedcellen Donor GvHD Ontvanger Te weinig medicatie Na DLI Ander weefsel Graft vs. leukemie/ Graft vs. ziekte
Graft versus Host ziekte Acute GVHD kan zich presenteren in: huid (variërend van roodheid tot blaarvorming) darm (variërend van beetje diarree tot ernstige waterdunne (liters!) diarree met krampende buikpijn) lever (variërend van laboratoriumafwijkingen tot geelzucht) Chronische GVHD presenteert zich ook anders, bv. als droge mond/ogen, huidafwijkingen.
GvHD huid en oropharynx
GvHD darmen
Immunosuppressie Medicatie Ciclosporine(Neoral ) op geleide van spiegels duur 26 weken -> langzaam afbouwen Mycofenolaat mofetil(mmf, CellCept ) duur 10 weken -> in 2 weken afbouwen Soms prednison Profylaxe: co-trimoxazol en valaciclovir
Immunosuppressie Veel voorkomende problemen CMV-reactivatie: Wekelijks PCR (< 500 kopieën) Ziektebeelden: pneumonitis, colitis, retinitis, hepatitis, e.a. Therapie: ganciclovir of evt. foscarnet EBV-reactivatie: PCR op indicatie (< 1000 kopieën) Ziektebeelden: EBV-lymfoom Therapie: rituximab Opportunistische infecties
Het vinden van de goede balans