Blad 1 van 11 bladen Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van J. van Bodegom & Zn. B.V. Auteur(s): O. van Rijswijk, CO 2 -functionaris, J. van Bodegom & Zn. B.V. M. de Lange, extern adviseur, Nedcon Organisatieadvies B.V. Doc.code: CP Versie: 1 Datum: 01-07-2015
Blad 2 van 11 bladen INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 3 2. Onderzoek naar sector- en keteninitiatieven... 4 2.1 Onderzoek naar bestaande initiatieven... 4 2.2 Initiatieven besproken in het management... 5 2.3 Keuze voor actieve deelname... 5 3. Toelichting op het initiatief... 6 3.1 Eco2Fuel Diesel... 6 3.2 Deelname Project Grasvezels en Grassap voor vee... 6 3.3 Betreffende eisen... 7 3.4 Voortgang initiatieven... 8 3.5 Gerealiseerde doelstellingen... 8 3.6 Continuering initiatieven... 8 4. Voortgang van het initiatief... 9 Budgetoverzicht initiatieven... 9 4.1 Gerealiseerde doelstellingen... 9 4.2 Continuering initiatief... 9 Sector- en keteninitiatieven 2
Blad 3 van 11 bladen 1. INLEIDING Het terugbrengen van CO 2-emissies gaat verder dan alleen onze eigen bedrijfsvoering. Samen met de sector en zelfs in onze keten kunnen verdere CO 2-reducerende maatregelen getroffen worden. J. van Bodegom & Zn. B.V. levert hieraan graag een actieve bijdrage door deel te nemen aan dergelijk sector- en keteninitiatieven. J. van Bodegom & Zn. B.V. investeert in samenwerking, het delen van eigen kennis en daar waar mogelijk maken wij gebruik van kennis die elders is ontwikkeld. Dit document beschrijft de lopende initiatieven waaraan wij deelnemen. Dat kan een door een ander bedrijf opgestart innovatieproject voor CO 2-reductie zijn, maar wij kunnen ook overwegen om een eigen initiatief te starten. Ook worden initiatieven ontplooid door brancheverenigingen of kennisinstituten. Wij hebben eerst een inventarisatie gemaakt van de mogelijke initiatieven die relevant kunnen zijn voor ons bedrijf. Deze initiatieven dienen in ieder geval in belangrijke mate verband te houden met onze projectenportefeuille. Vervolgens is een keuze gemaakt. Het gekozen initiatief, inclusief een korte omschrijving, de initiatiefnemers en de reductiedoelstellingen evenals de voortgang zijn in rapport beschreven. Sector- en keteninitiatieven 3
Blad 4 van 11 bladen 2. ONDERZOEK NAAR SECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2.1 ONDERZOEK NAAR BESTAANDE INITIATIEVEN Om inzicht te krijgen in bestaande initiatieven hebben wij websites van de op niveau 4 en 5 gecertificeerde bedrijven bezocht, door naar hun CO 2-Prestatieladder pagina te gaan en daar voor een sectorinitiatief te kiezen. Ook op de website van SKAO staan veel initiatieven verzameld. Daarnaast hebben wij gekeken naar de branchevereniging om na te gaan wat er in onze branche gebeurt aan initiatieven, mogelijk in samenwerking met opdrachtgevers. Enkele relevante bestaande initiatieven zijn bekeken op: - www.skao.nl - www.cumela.nl - www.nlco2neutraal.nl/ - www.duurzaammkb.nl - www.duurzameleverancier.nl In dit hoofdstuk wordt aangetoond dat J. van Bodegom & Zn. B.V. op de hoogte is van sector en/of keteninitiatieven op het gebied van CO 2-reductie die in belangrijke mate verband houden met de projectenportefeuille. Enkele relevante bestaande initiatieven zijn: - Toepassen innoverende processen en producten Innovatieve werkmethoden die de belasting voor mens en milieu zo veel mogelijk beperken en een duidelijke bijdrage leveren aan milieudoelstellingen. - Het nieuwe rijden Het Nieuwe Rijden is een initiatief om het brandstofverbruik te reduceren en zodoende de CO 2-uitstoot. - Duurzaam inkopen overheid Dit initiatief zien wij ook terug bij grotere opdrachtgevers, zoals waterschappen e.d.. Deze stellen vaker eisen dat haar aannemers gecertificeerd zijn op het gebied van duurzaamheid zoals FSC hout of CO 2- prestatieladder. - Brandstofbesparing Reductie van het brandstofverbruik en daarmee ook de CO 2-productie door gebruik van speciale brandstof. Brandstofbesparing met ECO2FUEL diesel - Initiatief Duurzaam inkopen en gezamenlijk duurzamer opereren middels het gebruik van Eco2Fuel Diesel. - Sturen op CO 2 (Cumela Nederland) Cumela Nederland organiseert Sturen op CO 2 : twee bijeenkomsten per jaar waarbij de deelnemers uitgebreid informatie met elkaar uitwisselen, studiemateriaal inzake CO 2-reductie ontvangen en gratis toegang hebben tot een speciaal telefonisch spreekuur over het thema. Tevens worden de onderwerpen dusdanig gekozen dat ook de invalshoeken A, B en C van de norm aan bod komen. - Nederland CO 2-Neutraal Lidmaatschap wordt afgetast en bezoek seminar hiermee kan worden voldaan aan de normeisen 3.D.1 en 5.C.1. - Duurzameleverancier.nl Is op ingeschreven / toegespitst op de bouw. - Project Grasvezels en Grassap voor vee Door middel van grasraffinage wordt het gras gesplitst in sap en vezels. - Grondstoffen uit afvalgras oogsten met graspers Sector- en keteninitiatieven 4
Blad 5 van 11 bladen 2.2 INITIATIEVEN BESPROKEN IN HET MANAGEMENT Het onderzoek naar de verschillende initiatieven is binnen in het managementteam besproken. Tijdens dit overleg is de keuze gemaakt om actief deel te nemen aan het volgende initiatief: - Brandstofbesparing met Eco2Fuel toevoeging aan diesel - Duurzaamheid aftasten met Project Grasvezels en Grassap voor vee - Duurzaamheid aftasten met Grondstoffen uit afvalgras oogsten met graspers - Sturen op CO 2 (Cumela Nederland) - Nederland CO 2-Neutraal - Duurzameleverancier.nl - Grondstoffen uit afvalgras oogsten met graspers Naast de bestaande aandachtspunten is toegespitst op de inmiddels in gang gezette mogelijkheden van brandstofbesparing. Naast bovengenoemde websites is ook de CO 2-reductie initiatieven van onze brancheorganisatie bekeken via: www.cumela.nl ( sturen op CO 2 ) Zie 2.3 Keuze voor actieve deelname. www.nlco2neutraal.nl Nederland CO 2-Neutraal Lidmaatschap aftasten en bezoek seminar hiermee kan in de toekomst worden voldaan aan de normeisen 3.D.1 en 5.C.1. Tevens: Duurzameleverancier.nl Grondstoffen uit afvalgras oogsten met graspers Dit onderzoek is uitgevoerd door de CO 2-functionaris in samenwerking met de extern adviseur. Voor de aantoonbaarheid om op de hoogte te zijn van de initiatieven volgens 1.D.1/1.D.2 is dit hiermee tevens besproken in MT en zijn vervolgacties gepland. 2.3 KEUZE VOOR ACTIEVE DEELNAME Er is juist voor dit initiatief gekozen omdat dit in belangrijke mate verband houdt met onze projectenportefeuille en meest materiële emissies. Er is een actieve deelname omtrent duurzaamheid en CO 2-reductie omtrent Grondstoffen uit afvalgras oogsten met graspers. (zie documenten). Er is een actieve deelname omtrent duurzaamheid en CO2-reductie omtrent het Project Grasvezels en Grassap voor vee opgezet. Vanaf het derde kwartaal van 2015 zal worden aangehaakt bij het aangekondigde initiatief van brancheorganisatie Cumela. Het betreft een lidmaatschap en een bezoek aan het seminar. Sector- en keteninitiatieven 5
Blad 6 van 11 bladen 3. TOELICHTING OP HET INITIATIEF Dit hoofdstuk beschrijft de actieve deelname aan het aftasten van de initiatieven Duurzaam inkopen en gezamenlijk duurzamer opereren middels het duurzamer gebruik van de meest materiële emissie - Diesel. Deze actieve deelname is conform eisen van het handboek / de norm van de CO 2-Prestatieladder 2.2. 3.1 ECO2FUEL DIESEL 3.1.1 Achtergrond van het initiatief Onder brandstofverbruik verstaan we de hoeveelheid brandstof die nodig is om een bepaalde afstand af te leggen. Het brandstofverbruik van een voertuig is onder andere afhankelijk van de snelheid van de verbranding en de reinigende werking van de brandstof. ECO2FUEL diesel is een hoogwaardig EN590 dieselbrandstof die speciaal is ontwikkeld voor moderne dieselmotoren. Dankzij zijn sterke reinigende werking en extra hoge cetaangetal blijven injectoren schoner en verloopt de verbranding sneller. Dit alles vertaalt zich in een motor die efficiënter en dus zuiniger loopt. Er wordt een reductie in kosten per liter behaald van EUR 0,03. 3.1.2 Doel van het initiatief Het reduceren van brandstofverbruik en CO 2-productie met 3%. 3.1.3 Reden/aanleiding van actieve deelname De voornaamste reden/aanleiding tot actieve deelname aan dit initiatief is dat J. van Bodegom & Zn. B.V. veelal en vaak gebruik maakt van motorisch gedreven materiaal. Dit initiatief helpt bij het realiseren van de beleidsdoelstelling om emissies van onze bedrijfsvoering te reduceren. 3.1.4 Rol van J. van Bodegom & Zn. B.V. J. van Bodegom & Zn. B.V. verricht veel werkzaamheden waarbij gebruik wordt gemaakt van motorisch aangedreven materieel. 3.1.5 Activiteiten die bij deze rol horen Hierbij valt te denken aan het communiceren naar externe en interne belanghebbenden, door het uitdragen van het initiatief op de website Het onderwerp zal worden verspreid onder onze medewerkers door middel van een informatieblad. Ook zal informatie omtrent ECO2FUEL diesel worden overgedragen tijdens toolboxmeetings. 3.4.2 Budget Voorlopig is een budget bepaald op 500,= voor de geplande activiteiten. Gedurende de voortgang van het initiatief kan dit worden bijgesteld. 3.2 DEELNAME PROJECT GRASVEZELS EN GRASSAP VOOR VEE 3.2.1 Achtergrond van het initiatief Duurzaamheid krijgt steeds meer aandacht in onze maatschappij. Dit zien wij ook terug bij onze opdrachtgevers. Steeds vaker zal er gevraagd worden naar de CO 2- uitstoot van onze organisatie. Dit wordt gedaan doormiddel van de CO 2- prestatieladder. Met deze CO 2-prestatieladder worden bedrijven uitgedaagd en gestimuleerd om de eigen CO 2-uitstoot te kennen en te verminderen. Zodoende wil J. van Bodegom & Zn. B.V. zich blijvend gecertificeerd houden op Niveau-3 en op termijn groeien naar niveau-5 van de CO 2-prestatieladder. VAN GRAS NAAR GRASVEZEL EN GRASSAP Het proces begint bij het maaien van gras. Door middel van grasraffinage wordt het gras gesplitst in sap en vezels. GRASVEZELS ALS STROOISEL De grasvezels, vers of gekuild, worden gedroogd tot 85% d.s. De vezels kunnen dan gebruikt worden als vochtopnemend strooisel voor vee. GRASVEZELS VOOR VERGISTER De vezels leveren voor de vergister meerwaarde. Graspersen zorgt voor een hoger d.s. gehalte 50% en voor fragmentatie, dit levert volgens Jansen Wijhe en volgens proeven van BELW Advies 150 Nm3 op. Sector- en keteninitiatieven 6
Blad 7 van 11 bladen GRASSAP ALS GANGMAKER Grassappen bevatten naast water 4% d.s. ook veel nutriënten, NPK en eiwitten 3% en losse aminozuren, suikers 7%. Deze voedingsstoffen maken dat de vergister beter gaat werken. DUURZAAMHEID GRASVEZELS Sinds 2009 brengt de NEN Commissie duurzaamheidsvraagstukken Biomassa advies uit aan het Kabinet over de duurzaamheid van biomassa. EcoGrondstoffen BV was in 2013 lid van deze commissie. Er is een toenemende belangstelling voor de inzet van biomassa binnen de energie- en grondstoffenvoorziening. 3.2.2 DOEL VAN HET INITIATIEF De hoofddoelstelling is om de eigen CO 2-uitstoot te kennen en te reduceren. 3.2.3 REDEN/AANLEIDING VAN ACTIEVE DEELNAME De voornaamste reden/aanleiding tot actieve deelname aan dit initiatief dat J. van Bodegom & Zn. B.V. niet in de toekomst uitgesloten wilt worden bij aanbestedingen. Tevens leidt deelname aan dit initiatief er toe dat wij onze eigen CO 2-uitstoot kennen en dit willen reduceren. Dit met als resultaat een duurzamere organisatie. 3.2.4 ROL VAN J. VAN BODEGOM & ZN. B.V. De rol van J. van Bodegom & Zn. B.V. hierin is dat wij ons blijvend willen certificeren op Niveau-3 en willen groeien naar niveau-5 van de CO 2-prestatieladder en hiermee aantonen duurzaam te ondernemen. 3.2.5 ACTIVITEITEN DIE BIJ DEZE ROL HOREN De eisen die behoren bij het certificatieproces van Niveau-3 op de CO 2-prestatieladder met goed gevolg blijven doorlopen. 3.2.6 WAT HEEFT J. VAN BODEGOM & ZN. B.V. AAN DEELNAME? Met deelname aan dit initiatief kan J. van Bodegom & Zn. B.V. in de toekomst zijn voordeel behalen op het gebied van EMVI scores bij aanbestedingen. Daarnaast heeft dit initiatief als gevolg dat wij onze CO 2-uitstoot kennen en deze willen reduceren om vervolgens een duurzamere onderneming te worden. 3.2.7 BUDGET Voorlopig is een budget bepaald op 6.000,= voor de geplande activiteiten. Gedurende de voortgang van het initiatief kan dit worden bijgesteld. 3.3 BETREFFENDE EISEN De invalshoek D Deelname aan initiatieven dient te voldoen aan de eisen conform Niveau-5 op de CO 2- prestatieladder 2.2. Een eis die hierbij behoort betreft eis 3.D.1 Actieve deelname aan minimaal één sector of keten initiatief op het gebied van CO 2-reductie. Om dit aan te tonen dient er een actieve deelname te zijn door middel van aantoonbare deelname in werkgroepen, het publieke uitdragen van het initiatief en/of het aanleveren van informatie aan het initiatief Sector- en keteninitiatieven 7
Blad 8 van 11 bladen Hieronder volgt een overzicht van de hiervoor genoemde initiatieven met een beschrijving van de bijbehorende aspecten. Initiatief Deelname werkgroep Publiekelijk uitgedragen Eco2Fuel Diesel Voor dit initiatief is De actieve deelname er geen deelname aan dit initiatief aan een werkgroep willen wij bekend mogelijk maken door het te vermelden op onze Van gras naar grasvezel en grassap Voor dit initiatief is er geen deelname aan een werkgroep mogelijk website De actieve deelname aan dit initiatief willen wij bekend maken door het te vermelden op onze website Informatie aanleveren Informatieblad Eco2Fuel Diesel is beschikbaar en zal in de toekomst op de website worden geplaatst. Informatieblad Van gras naar grasvezel en grassap 3.4 VOORTGANG INITIATIEVEN Eco2Fuel wordt nog maar kort gebruikt. Ook het project Van gras naar grasvezel en grassap loopt nog maar kort. De resultaten zullen wij rond eind 2015 verdergaand kunnen presenteren. 3.5 GEREALISEERDE DOELSTELLINGEN De gerealiseerde doelstellingen zijn op dit moment nog niet geheel beschikbaar. J. van Bodegom & Zn. B.V. verwacht deze verdergaand te kunnen melden na medio 2015. 3.6 CONTINUERING INITIATIEVEN J. van Bodegom & Zn. B.V. zal eind 2015 verdere reductiemogelijkheden onderzoeken en in een review van de initiatieven (tijdens de nieuwe Directiebeoordeling) besluiten of men doorgaat met huidige initiatieven en/of deelneemt aan andere initiatieven. Sector- en keteninitiatieven 8
Blad 9 van 11 bladen 4. VOORTGANG VAN HET INITIATIEF BUDGETOVERZICHT INITIATIEVEN Voor de hiervoor genoemde initiatieven heeft J. van Bodegom & Zn. B.V. een budget vrijgemaakt. Voor de initiatieven is een budget vrijgemaakt van 2x 500,00. Er zal voornamelijk kosten worden gemaakt op plaatsen van informatie op de website en interne communicatie (manuren). Voor het initiatief Deelname SKAO is een budget vrijgemaakt. Kosten zijn: Jaarlijkse bijdrage 250,00 Jaarlijkse onderhoud 2.200,00 Jaarlijkse (her)certificering 2.000,00 Initiatieven 7.000,00 Totaalbudget voor de initiatieven komt hiermee op 11.450,00. 4.1 Gerealiseerde doelstellingen Zie eerder. 4.2 Continuering initiatief Zie eerder. John van Bodegom, directeur Voor akkoord, Wieringerwerf, 1 juli 2015 Handtekening Sector- en keteninitiatieven 9
Blad 10 van 11 bladen VOORGAANDE / LOPENDE CO 2- EN ENERGIE REDUCTIE INITIATIEVEN Van Bodegom heeft geparticipeert in een aantal initiatieven omtrent CO 2 en energie reductie in de sector, respectievelijk in de keten: NR. INITIATIEF PARTNERS ROL VAN BODEGOM 1 Van Bodegom heeft in 2011 een pilot project gedaan om bermgras te vergisten en om te zetten in biogas 2 Er zijn 3 nieuwe tractoren gekocht om ook 3 oude tractoren te vervangen. Het betreft een MF 6470, en 2 x een MF 7480 met maaizuiginstallatie. www.masseyferguson.nl 3 Er zijn in 2011 6 nieuw Ford Transit bedrijfsauto s gekocht. Het betreft 4 x een pick-up waarvan 3 met dubbele cabine en 2 gesloten bussen tevens met dubbele cabine 4 Er zijn in 2012 2 nieuw type bosmaaiers aangeschaft, die een lager verbruik hebben HVC Alkmaar, Waterschap HHNK en ECN Petten Kuipers mechanisatie Garage Koopman & Brouwers Jan Breider tuin en park machines Bodegom heeft het gras verzamelt en ingekuild en geschikt gemaakt voor de vergister, in totaal heeft van Bodegom 903,36 ton gras aangeleverd Bij de aanschaf van de tractoren is er gekeken naar het verbruik van de tractoren, de nieuwe tractoren zijn uitgerust met brandstof besparende systemen en nieuwe motoren die voldoen aan Tier III motoren De auto s zijn uitgerust met nieuwe motoren waardoor het brandstof verbruik lager is, tevens zijn de bussen begrensd op max 124 km/p/uur en hebben aangepaste assen, hierdoor hebben de auto s een sterker koppel waardoor er met minder toeren kan worden gereden, waardoor het verbruik en de CO2 uitstoot lager is. Ook is er speciaal gekozen voor dubbele cabines zodat er minder vervoersbewegingen nodig zijn om het personeel te vervoeren. Bodegom heeft deze bosmaaiers gekocht om het verbruik van Aspen tweetakt benzine te verminderen, tijdens de werkzaamheden zal getest worden wat het verschil in de praktijk daadwerkelijk is. 5 Van Bodegom heeft in 2012 het pilot project om bermgras te vergisten en om te zetten in biogas verder door gezet. 6 Er zijn 2 nieuwe tractoren gekocht om ook 2 oude tractoren te vervangen. Het betreft 2 x een MF 7480 met panoramacabine www.masseyferguson.nl 7 Eind 2012 begin 2013 is het opslagterrein verhard, waar we het gras tijdig kunnen opslaan voor de vergister HVC Alkmaar, Waterschap HHNK en ECN Petten Kuipers mechanisatie HVC Alkmaar, Waterschap HHNK en ECN Petten Bodegom heeft het gras verzamelt en ingekuild en geschikt gemaakt voor de vergister, in totaal heeft van Bodegom 2125,17 ton gras aangeleverd en 71,10 ton riet Bij de aanschaf van de tractoren is er gekeken naar het verbruik van de tractoren, de nieuwe tractoren zijn uitgerust met brandstof besparende systemen en nieuwe motoren die voldoen aan Tier III motoren Er is een flinke investering gedaan om het terrein te verharden zodat we meer gras kunnen opslaan om te vergisten. Door het op verhard terrein op te slaan kost het minder energie om het gras weer af te voeren, dit komt dus ook ten goede aan de brandstofbesparing. Sector- en keteninitiatieven 10
Blad 11 van 11 bladen 8 Er zijn in 2013 6 nieuw type bosmaaiers aangeschaft, die een lager verbruik hebben 9 In maart 2013 zijn er 3 nieuwe bedrijfsauto s gekocht. Het zijn kleine bestelauto s die zijn uitgerust met schuifdeur zodat ze meer in combinatie van diverse werkzaamheden kunnen worden gebruikt 10 In oktober 2013 zijn er in de tractoren GPS track en Tracing systemen gemonteerd 11 Er zijn 3 nieuwe tractoren gekocht in januari 2014 om ook 3 oude tractoren te vervangen. Het betreft een MF 6615 met ad-blue, en 1 x een MF 5455 en 1 x een MF 6460 www.masseyferguson.nl 12 In januari 2014 is de verharding van het opslagterrein uitgebreid. Ook zijn er keerwanden aangebracht om meer grasgewas op te kunnen slaan 13 Mogelijkheden elektrische (accu) heggenschaar onderzocht. 14 In februari 2014 zijn er plannen gemaakt om een nieuwe opslagloods te bouwen, bij de bouw word rekening gehouden met de Co2 reductie door het gebruik van lichtplaten in het dak 15 De pijlwagens zijn voorzien van LED lampen en grote accu s zodat de auto s/bussen niet meer stationair hoeven te draaien om te voorzien in stroom. Jan Breider tuin en park machines Garage Koopman & Brouwers Trasec Kuipers mechanisatie HVC Alkmaar, Waterschap HHNK en ECN Petten Jan Breider tuin en park machines Architecten bureau Commandeur Bodegom heeft deze bosmaaiers gekocht om het verbruik van Aspen tweetakt benzine te verminderen. In de praktijk is al gebleken dat het brandstof verbruik behoorlijk lager ligt als de oude modellen De auto s worden veelal ingezet bij verkeersmaatregelen, er is onderzocht of dit konden worden uitgevoerd met elektrische auto s, echter mogen deze nog geen aanhangwagen trekken. Daarom is er gekozen voor de kleine bestelauto s, zodat er bij de uitvoering van de werkzaamheden geen grote bedrijfsbussen hoeven te worden ingezet. Door het beter kunnen volgen van de tractoren kunnen we beter plannen waardoor er onnodig brandstof word verbruikt, de informatie van het systeem word besproken met de chauffeur om bv onnodig draaien van de motoren te voorkomen en de bewustwording van het personeel te optimaliseren. Bij de aanschaf van de tractoren is er gekeken naar het verbruik van de tractoren, de nieuwe tractoren zijn uitgerust met brandstof besparende systemen waarvan 1 uitgerust met Ad-Blue en nieuwe motoren die voldoen aan Tier III motoren Er is een flinke investering gedaan om het terrein te verharden zodat we meer gras kunnen opslaan om te vergisten. Door het op verhard terrein op te slaan kost het minder energie om het gras weer af te voeren, dit komt dus ook ten goede aan de brandstofbesparing. Voor het snoeiwerk op de rotondes van de PNH accu heggenschaar onderzocht. Brandstof besparing. Accu blijkt niet toereikend voor werkzaamheden. Door het gebruik van lichtplaten in het dak van de nieuwe loods hoeft er overdag minder of geen licht te branden, hiermee kan er bespaard worden op het energie gebruik Door het plaatsen van LED en grote accu s besparen we brandstof en reduceren we de Co2 uitstoot door minder stationair te draaien. Sector- en keteninitiatieven 11