6,8 Boekverslag door een scholier 6708 woorden 23 keer beoordeeld 30 mei 2012 Auteur Harry Mulisch Genre Oorlogsroman, Psychologische roman Eerste uitgave 1982 Vak Nederlands Bibliografie Titel: De aanslag Auteur: Harry Mulisch Eerste druk: uitgeverij: De Bezige Amsterdam 1982 Mijn druk: 49e druk uitgeverij: paperview Apeldoorn, 2006 Pagina s: 237 Verwachting vooraf Ik heb dit boek gekozen omdat de titel me aansprak. Ik wist van dit boek dat het een oorlogs roman was. Op aanraden van klasgenoten heb ik dit boek gekozen. Samenvatting Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Anton Steenwijk in Haarlem. Aan de kade lagen vier huizen: in Welgelegen woonden de Beumers, in Buitenrust Anton met zijn ouders en broer, in Nooitgedacht meneer Korteweg met zijn dochter Karin en in Rustenburg de familie Aarts. In januari 1945 zat de 12-jarige Anton met zijn familie een spelletje te spelen. Plotseling klonken er zes schoten. De NSB'er Ploeg lag dood voor het huis van Korteweg. Meneer Korteweg en Karin legden het lijk voor Antons huis neer. Peter ging naar buiten om het lijk weer te verleggen. Toen de Duitsers eraan kwamen, vluchtte hij, in zijn vlucht pakte hij het pistool van Ploeg. De Duitsers onderzochten het huis van de familie Steenwijk en staken het daarna in brand. Anton werd in Heemstede in een cel gestopt bij een gewonde vrouw, dat hem troostte en met hem praatte over donker en licht. Na enkele uren werd Anton weer teruggebracht naar Haarlem en vandaar ging hij met een konvooi naar Amsterdam. In Amsterdam haalde zijn oom hem op. Na de bevrijding bleek dat de ouders van Anton en zijn broer Peter op de avond van de aanslag waren neergeschoten. Anton bleef bij zijn oom en tante wonen. Hij dacht niet vaak aan de aanslag, hij had het diep in zichzelf afgesloten. In 1952 ging hij naar een feestje in Haarlem. Hij ging op bezoek bij de familie Beumer. Aan het eind van de kade was een monument opgericht, waarop ook de namen van Antons ouders stonden. Anton wilde nooit meer naar Haarlem terugkomen. Na zijn kandidaatsexamen medicijnen ging Anton op kamers wonen. Hij las veel, behalve over oorlog en politiek. Pagina 1 van 14 In
1956 kwam Anton zijn vroegere vriendje Fake Ploeg jr. tegen in een razende meute die alles wat met het communisme te maken had vernielde naar aanleiding van de Russische inval in Hongarije. Anton nodigde Fake uit om binnen te komen. Fake verdedigde zijn vader hartstochtelijk en zei dat de communisten verantwoordelijk waren voor de dood van zijn ouders. Anton probeerde hem ervan te overtuigen dat zijn vader wel fout was geweest. Na Antons artsexamen trouwde hij in 1961 met Saskia de Graaff. In 1962 werd hun dochtertje Sandra geboren. Op een begrafenis in 1966 ontmoette hij een oud-verzetsstrijder. Het was Takes, de man die Ploeg doodgeschoten had. Hij had het samen gedaan met zijn vriendin Truus Coster. Zij was het die Anton in de cel had ontmoet. Anton ging de volgende dag naar het huis van Takes waar hij een foto van Truus zag. Het was Saskia die hem aankeek, alleen haar blik. Voor de rest leek ze totaal niet op Saskia. Anton was gescheiden van Saskia en hertrouwd met Liesbeth. Hij kocht huizen in Gelderland en Toscane. Toen Sandra 16 jaar was ging hij met haar naar de plaats waar hij woonde en naar de duinen van Haarlem waar Truus Coster geëxecuteerd was. In november 1981 liep hij bij toeval mee met een vredesdemonstratie samen met zijn zoon Peter (uit zijn tweede huwelijk). Daar kwam hij Karin Korteweg tegen. Ze vertelde dat ze geëmigreerd waren naar Nieuw-Zeeland. In 1948 had haar vader zelfmoord gepleegd. Ze hadden het lijk van Ploeg verplaatst om de hagedissen van meneer Korteweg te sparen. Ze hadden Ploeg niet bij de familie Aarts neergelegd, omdat zij joden in huis hadden. Ook vertelde ze hem hoe het die avond was afgelopen met Peter. Anton vroeg zich af of iedereen tegelijk schuldig en onschuldig was. Hij had zichzelf weer snel in de hand, het was of al die duizenden mensen hem hielpen. Anton was één van de laatsten die de oorlog had meegemaakt. 598 woorden Drie indrukwekkende gebeurtenissen uit het boek 1: Het eerste stukje dat me heel erg opviel was het stuk dat Fake Ploeg werd vermoord, de Kortewegs hem versleepten naar het huis van Anton en dat het huis van Anton in de brand werd gestoken op een ruwe manier Ik vind dit stukje een heel mooi beeld geven hoe meedogenloos de moffen waren en dat je alleen maar aan jezelf dacht. Je dacht niet aan een ander, zolang je zelf goed zat was het oke. Super egoïstisch als je het mij vraagt maar ik denk dat dat ook wel moet in de oorlog om zelf te kunnen overleven. Ook vind ik het heel zielig dat Anton gelijk van zijn ouders weggetrokken wordt en vanuit een auto moet toekijken hoe zijn huis in vlammen opgaat en niet ziet waar zijn ouders zijn. Ik heb dan zoiets van: laat dat joch dan op ze n minst dag zeggen tegen zijn ouders als je toch weet dat je die overhoop gaat schieten. Mensen hebben toch een hart?! 2: Het tweede stukje dat ik heel mooi vond was het stuk dat Anton na dat gedoe met Ploeg in een cel moet slapen, al is het dan maar voor 1 nachtje. Hier ontmoet hij een vrouw waarvan hij later ontdekte dat zij Truus Coster had geheten. Zij was gewond. Anton verteld haar wat er gebeurd is, zij wil niet dat hij haar verteld hoe hij heet en ook wil zij haar naam niet vertellen. Ze praat met hem over donker en licht en dat zij schuld hebben die uitvoeren en niemand anders. Dit vind ik een heel mooi stukje. Zij weet wat zij gedaan heeft en vooral wat zij hem, dat kleine jochie naast haar, had aangedaan. Ik denk dat zij daarom verteld dat alleen degenen schuld hebben die uitvoeren (de brandstichting van zijn huis) het was niet HAAR schuld, Ploeg moest dood. Ze wisten dat het levens ging kosten maar ik vind dat ze terecht gehandeld hebben, anders waren er nog veel meer martelingen en moorden verricht door deze schoft! Ook vind ik het heel mooi hoe zij Anton troost, ondanks haar pijn door het schot van Ploeg. 3: Het derde stuk dat ik heel mooi vond was dat Anton meeliep in de demonstratie op het einde van het boek. Hij is hier met Peter, komt Sandra met haar vriend tegen en Karin Kortweg. Met haar heeft hij een gesprek over die Pagina 2 van 14
bewuste avond. Nu na al die jaren hoort hij voor het eerst het hele verhaal en heeft hij alle puzzelstukjes van die avond. Wat er met Peter en zijn ouders is gebeurd, wie Ploeg had neergeschoten wie de vrouw in de cel was en waarom het lijk voor zijn huis was neergelegd en niet voor het huis van de Aartsen. Ik vind het heel moedig van Karin dat zij alles vertelt, het heeft haar ook zoveel pijn gedaan. Zij mocht Peter en Anton altijd graag en het viel haar zwaar dat het lijk juist voor hun huis moest gelegd worden. Ze heeft veel spijt van wat ze gedaan heeft en is blij dat Anton nog leefde. Ik vind het heel mooi hoe zij haar emoties over die avond met Anton deelt. Ik vind het wel een beetje droog van Anton dat hij voor het laatst naar die avond terug wil keren, nu alles wil weten en dat bij Karin wegloopt. Het wil afsluiten maar bedank haar op z n minst! De ervaring achteraf Ik vond het een heel mooi boek. Het las makkelijk weg. Leuke wisselingen. Het verhaal is speels en houd je geïnteresseerd. Ik hou erg van geschiedenis, vandaar ook mijn keuze en ik vond het heel mooi! Echt een aanrader! Voorwoord Dit boek heeft een voorwoord: Overal was het dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht. C. Plinius Caecilius Secundus Epistulae, VI, 16 Ik vind dit heel mooi passen bij het boek. Ik zou het zo verklaren: Het is dag maar de schaduw van het verleden maakt het nacht maar het is geen nacht want het is meer dan nacht. Het is het verleden, de oorlog, de donkere periode enz. Bij Verdiepingsopdracht: Titel 6. Heb ik dit citaat onderzocht en onderbouwd met verschillende stukjes uit het boek. Wat hier beschreven is heb ik zonder voorkennis zelf opgemaakt uit dit citaat van Plinius. Verdiepingsopdracht: Titel 1 a. wat word er met de titel van het boek bedoeld? In januari 1945 vindt er voor het huis van de familie Steenwijk een aanslag plaats op een NSB er. Uit wraak fusilleren de Duitsers de ouders van Anton Steenwijk en steken ze het huis in brand; zijn broer Peter is gewapend het huis van de buren ingevlucht, maar heeft deze vluchtpoging ook met de dood moeten bekopen. Tegen zijn wil in bepaalt de aanslag uit de titel het leven van Anton Steenwijk. 1 b. Op welk verhaal gedeelte slaat de titel? Op het begin, ook wel op de rest want de nacht van de Aanslag blijft hem achtervolgen. 2 a. Welke titel zou jij aan het boek geven? Verder. 2 b. Wat word er met deze titel bedoeld? Pagina 3 van 14
Dat ondanks een vreselijke gebeurtenis je verder moet met je leven en dat deed Anton, hij ging verder. 2 c. Op welk verhaal gedeelte slaat jouw titel? Midden/ laatste. 3 a. Welk van de volgende titels zou jij uitkiezen voor jouw boek? De eenling. Er alleen Voorstaan. Schooltijd. Het onafwendbare noodlot. Waanzin, absurditeit en wreedheid. In de knel. Uitzichtloos. Crisis. Op de puinhopen van het leven wederopbouw. De ineenstorting. Een keuze. De foute kant op. Altijd komt er iets tussen. Iets van je leven maken. Met het verleden op de rug. Op een nieuw spoor. Zich ontwikkelen. Een eigen weg. Desillusies. Vluchten. In de val. Een uitweg. Het verlies. Waandenkbeelden. De maatschappij. Obsessies. Zwakte. 3 b. Wat betekent deze titel? Het verlies van zijn ouders en broer. 3 c. Op welk verhaalgedeelte slaat deze titel? Het begin. 4. heeft jou boek een ondertitel? Nee. 5. Heeft jou boek een opdracht? Ik denk: Ga door met je leven, het is zwaar maar blijf niet hangen in het verleden. Ook denk ik dat het wel bedoeld is als opdracht wat Truus zegt tegen Anton in de cel dat alleen diegenen schuld hebben die uitvoeren en niemand anders. Pagina 4 van 14
Ik denk dat hiermee bedoeld wordt dat je niet zomaar iets aan iemand kan verwijten. 6. Heeft jou boek een Motto? Ik denk dat het voorwoord het motto is. Overal was het dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht. C. Plinius Caecilius Secundus Epistulae, VI, 16 Dit citaat van Plinius heeft betrekking op de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 77. Deze uitbarsting zorgde ervoor dat Pompeï onder as en lava bedolven werd. Volgens Plinius was er zo veel as in de lucht, dat het donkerder was dan in de nacht. De aanslag op Ploeg heeft voor de familie Steenwijk en hun huis net zo n verwoestende werking. Bovendien komt er op verschillende plaatsen in De aanslag as voor: zo begint de tweede episode met de vermelding dat er nog jarenlang as uit de hemel zal neerdalen. Dit is een vooruitwijzing naar het feit dat Anton zijn hele leven met de aanslag op Ploeg bezig is. Als Ploeg jr. zijn kei door de spiegel gooit, ploft er een wolk as uit de kachel. As is het symbool van de vergankelijkheid: als iets er niet meer is, is er slechts as over en aan as kun je niet meer zien wat het ooit geweest is. De roman eindigt met de woorden: zijn schoenen sloffen en het is of zij wolkjes as opwerpen, ofschoon nergens as te zien is. Verdiepingsopdracht: Personages 1. Hoe heet de hoofdpersoon(en)? Anton Steenwijk 2. Wat voor karakter heeft de hoofdpersoon(en) en waar lijd je dat uit af? In het begin is hij verlegen en onzeker. Langzamerhand wordt hij steeds zelfverzekerder. Ik lijd dit af uit de gebeurtenissen die plaats vinden en hoe hij hiermee omgaat. 3. Hoe zag de hoofdpersoon(en) er aan het begin van het boek aan toe is en hoe aan het eind, geeft hier uitleg bij. In het begin is hij verlegen en onzeker maar langzaam wordt hij zelfverzekerder zoals hierboven al vermeld. Ook dus om dezelfde redenen. Door de gebeurtenissen 4 a. Met welke dingen heeft de hoofdpersoon(en) het moeilijk? Met de dood van zijn ouders 4 b. Hoe komt dat? Door de manier waarop dat gebeurde 4 c. Wat voor gevolgen heeft dat? Niet zo veel, hij stopt het weg. Maar toch door het boek heen verzameld hij puzzelstukjes waardoor hij het hele verhaal kent en het volledig kan afsluiten. 5. In hoeverre beïnvloeden de verhaalgebeurtenissen het functioneren van de hoofdpersoon(en) en hun kijk op de wereld. Heel erg, hij is niet bezig met wat er gebeurd is, hij leeft vooruit maar heeft geen verwachtingen. Ook heeft hij geen behoefte aan gesprekken of informatie over de politiek. En bij elke gebeurtenis krijgt hij er een puzzelstukje bij zodat hij steeds weer een klein stukje kan afsluiten. 6 a. Wad vind jij van de personages in deze roman? Mooi beschreven en passend bij het onderwerp. 6 b. Welke vind jij sympathiek en waarom (+ voorbeeld)? Anton omdat hij altijd aardig is, nooit boos, altijd zorgzaam, hij zorgt ervoor dat zijn vrouw en ex-vrouw en daarmee Pagina 5 van 14
zijn twee kinderen het goed hebben. Verder vindt ik Saskia en Liesbeth sympathiek alleen weet ik bij hun niet een voorbeeld te geven. 6 c. Welke vind jij antipathiek en waarom (+ voorbeeld)? Fake Ploeg Senior omdat hij martelt, bedreigt en moord. Hij wordt niet als karakter beschreven maar toch wordt dit verteld over Fake. 7 zou jij dingen anders doen dan de hoofdpersoon(en) (leg je antwoord goed uit)? Nee, dat denk ik niet. Ik ben zelf ook niet zo n prater dus zal ik ook mijn verleden eerder wegstoppen dan bij wijzen van spreken over de daken schreeuwen. Verdiepingsopdracht: Gebeurtenissen en Opbouw 1. Beschrijf in een zin of 5 de hoofdlijn van het verhaal. Het gaat om de 12-Jarige Anton Steenwijk. Hij verliest zijn ouders en moet bij zijn oom in Amsterdam gaan wonen. In de verschillende dingen die op Anton zijn pad komen verzamelt hij alle puzzelstukjes van die bewuste avond waarop zijn leven voorgoed veranderde. Aan het einde van het verhaal weet hij hoe het die avond gelopen is en kan hij de oorlog eindelijk volledig afsluiten 2. Door wiens ogen wordt het verhaal verteld (perspectief) Verhaal wordt verteld door een alwetend verteller. De alwetendheid wordt bekend op het moment dat er flash-forwards worden gemaakt. 3 a. Wat is het effect van het gekozen perspectief? Het is een verhaal over.. Zo wordt het verteld en ik persoonlijk vind dat het juiste perspectief voor dit boek. Niet al dat ge poespas over verwrongen gedachten. 3 b. In hoeverre word je als lezer gemanipuleerd door de manier waarop het verhaal verteld wordt? Weet ik niet zo goed. Ik werd er wel in meegezogen omdat het spannend wordt verteld. 3 c. Wat zou je er voor jou aan het verhaal veranderen als het door een ander hoofdfiguur verteld zou worden? Het wordt niet door een hoofdfiguur verteld maar als dat wel zo zou zijn geweest denk ik dat het te langdraderig zou zijn omdat je dan al die gedachten erbij krijgt en dat leid mij persoonlijk vaak wat af van het stuk waar het nou echt om gaat. 4 a. Uit hoeveel delen en/ of hoofdstukken bestaat het boek, Maak hier een overzichtje van? Het boek is onderverdeeld in 6 delen: Proloog, Eerste Episode, Tweede Episode, Derde Episode, Vierde Episode en Laatste Episode. Alle Episoden zijn onderverdeeld in 4 of 5 stukjes. Zo heeft het boek ongeveer 20 delen 4 b. Behandel van de hoofdstukken/ delen van het boek minimaal 3, maximaal 5 onderdelen. 1. Proloog. Hier wordt verteld over wie het verhaal gaat, waar hij woont en wie zijn buren zijn en wat voor mensen die buren zijn. 2. Eerste Episode. Hier wordt verteld hoe de avond van de aanslag verliep vanuit Anton zijn ogen. 3. Tweede Episode. Hier begint zijn onbewuste zoektocht naar de puzzelstukjes. Hij hoort dat zijn ouders en broer zijn vermoord die avond. Als hij naar een feestje in Haarlem gaat. Piept hij ertegen aan om de plaats waar het gebeurd is te bezoeken en komt hier zijn oude buurvrouw tegen die hem verteld wat zij weet van toen. 4. Derde Episode. Hier ontmoet hij zijn oude klasgenoot en de zoon van de man waar al zijn ellende mee begon Fake Ploeg Junior. 5. Vierde Episode. Hij trouwt met zijn eerste vrouw Saskia en krijgt met haar samen een dochter Sandra. Ook ontmoet hij op een begrafenis de man die Ploeg vermoorde. In deze episode word vooral verteld over de gesprekken tussen de Pagina 6 van 14
2 mannen. 6. Laatst Episode. Hij is gescheiden van Saskia en hertrouwd met Liesbeth. En krijgt een zoon met haar. In een demonstratie optocht ontmoet hij zijn oude buurvrouw, zij vertelt hem alles wat zij op die verschrikkelijke avond gebeurd is. De puzzel is compleet en hij kan de oorlog achter zich laten. 5. Zijn er behalve de hoofdlijn nog andere verhaallijnen die je aandacht trokken? Niet dat ik ontdekt heb. 6. Volg je het verhaal met de gebeurtenissen mee of wordt het achteraf verteld. Met de gebeurtenissen mee. 7 a. Staan alle gebeurtenissen in een chronologische volgorde of wordt er beruik gemaakt van flash-backs of flashforwards. Er wordt gebruik gemaakt van flash-forwards. 7 b. Geef een beschrijving van een grote flash-back of flash-forwards. Alleen eigenlijk kleine als: hij kreeg dat en dat te eten, later zou hij leren dat het zo en zo heet 7 c. Waarom heeft de schrijver voor deze manier van vertellen gekozen? Ik weet het niet echt, omdat dat het verhaal speels maakt en omdat het anders weer heel uitgebreid uitgelegd moet worden en dat het nu maar in één zin kan. Zoiets denk ik. 8. Lijken het verhaal en de opbouw van dit boek op die van de boeken die je al eerder gelezen hebt? Niet dat me opvalt. Verdiepingsopdracht: Thematiek 1. Beschrijf het onderwerp van het boek. Het onderwerp is een jongen uit de oorlog die verder gaat 2 a. Beschrijf wat de auteur je over het onderwerp duidelijk wil maken. Dat je niet te lang bij een punt in je leven moet stilstaan maar verder moet leven. 2 b. Geef een voorbeeld waaruit dit naar voren komt. Anton leeft verder na de oorlog, hij verzamelt wel langzaam alle info over de avond waarin alles veranderde, maar hij leeft verder. 3. Welke gedachten heb je door het boek over het onderwerp gekregen? Dat het een mooi verhaal is, het is mooi beschreven, mooi opgebouwd en duidelijk uitgelegd. Ik denk nu dat ik meer de stijl heb gezien hoe mensen met elkaar omgaan en hoe de moffen waren. Natuurlijk ken ik de verhalen van Auschwitz, die zijn nog veel gruwelijker maar voor een jongen van 12 die alles wat hij had ziet verdwijnen is het heel erg. 4. Vind je het onderwerp oppervlakkig of diepgaand behandeld? Oppervlakkig. Anton is er niet zo zeer bewust van maar hij sluit zich af voor wat er gebeurd is, hij gaat verder maar toch niet helemaal. 5 a. Welke motieven spelen een belangrijke rol? Er zijn enkele belangrijke verhaalmotieven: het vergeten van afschuwelijke gebeurtenissen (Anton wordt Anesthesist: specialist in het vergeten.) De goede haat en de slechte haat. Er zijn ook tegenstrijdige motieven: liefde-haat, goed-kwaad, schuld-onschuld en licht-duisternis. Herinnering: Anton wordt iedere keer herinnerd aan de aanslag doordat hij keer op keer puzzelstukjes tegenkomt voor de grote puzzel. Als hij die dingen van het verleden niet was tegengekomen, dan was de aanslag niet opgelost Pagina 7 van 14
geweest. Zoektocht: Anton heeft een lange onbewuste zoektocht gemaakt om de aanslag te kunnen verwerken. Bij die zoektocht hebben vele personen Anton geholpen. Het abstracte motief in dit verhaal is het motief van toeval of lot, want in dit verhaal komt dit motief vaak naar voren. Bijvoorbeeld het toeval dat Fake Ploeg in de straat waar Anton woont vermoord is. Het lot van Anton dat hij als enige uit het gezin de aanslag overleeft. Het toeval dat hij in de cel juist bij de pleegster van de aanslag in de cel zit. Andere situaties die dit motief ondersteunen zijn onder andere dat hij toevallig Cor Takes hoort spreken over de aanslag en dat hij tijdens een demonstratie Karin Korteweg, zijn vroegere buurmeisje, tegen het lijf liep. De dobbelsteen zijn ook een belangrijk motief. Anton's hele leven wordt door het lot bepaald. Dit symbool voor het lot komt elke keer als er iets belangrijks gaat gebeuren voor, bijvoorbeeld vlak voor de aanslag en aan het begin van zijn aanval in Toscane. Ook de stenen komen veel voor in dit verhaal, Anton Steenwijk. De dobbelsteen, Hij ontmoette zijn vrouw bij de tentoonstelling Stone of scone, Fake junior goot een steen door zijn spiegel, en ook de volgende zin:" Hij moest nu alles weten en het dan vergoed begraven, een steen erover wentelen en er nooit meer over denken." De as is ook een belangrijk motief. Het huis van de familie Steenwijk gaat in as op, ook ploft er as uit de kachel als die ontploft en ook de laatste zin van het verhaal: "zijn schoenen sloffen en het is of zij wolkjes as opwerpen, ofschoon nergens as te zien is. Ook het voorwoord/ motto is op zo n manier uitgelegd. De kruidnagel: In de eerste episode probeert zijn moeder haar kiespijn te onderdrukken met kruidnagel, in de laatste episode krijgt Anton ook hevige kiespijn, ook hij probeert de pijn met een kruidnagel te onderdrukken. Dit motief legt een link tussen de eerste en de laatste episode. Vuur: vuur komt de hele tijd terug in het verhaal. Het huis van Anton dat in vlammen opgaat, vuur als het konvooi aangevallen wordt door een Engels vliegtuig, en ook een beetje vuur als de kachel ontploft. Ook raakt hij in een crisis als hij een vuuraansteker ziet. Spiegel: Ook de spiegel komt in dit verhaal veel voor. Het is een symbool voor het terugkijken naar het verleden. Fake Ploeg jr. gooit de spiegel van Anton stuk, hij wil niet terugkijken naar het verleden. 5 b. Licht toe waarom deze motieven een belangrijke rol spelen. Is al toegelicht bij 5 a. 6. Hoe leg je de titel en het (eventuele) motto van het boek uit? Hetzelfde als bij verdiepingsopdracht: Titel 1a. en 6. (opdracht 1a.) In januari 1945 vindt er voor het huis van de familie Steenwijk een aanslag plaats op een NSB er. Uit wraak fusilleren de Duitsers de ouders van Anton Steenwijk en steken ze het huis in brand; zijn broer Peter is gewapend het huis van de buren ingevlucht, maar heeft deze vluchtpoging ook met de dood moeten bekopen. Tegen zijn wil in bepaalt de aanslag uit de titel het leven van Anton Steenwijk. (opdracht 6.) Ik denk dat het voorwoord het motto is. Overal was het dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht. C. Plinius Caecilius Secundus Epistulae, VI, 16 Dit citaat van Plinius heeft betrekking op de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 77. Deze uitbarsting zorgde ervoor dat Pompeï onder as en lava bedolven werd. Volgens Plinius was er zo veel as in de lucht, dat het donkerder was dan in de nacht. De aanslag op Ploeg heeft voor de familie Steenwijk en hun huis net zo n verwoestende Pagina 8 van 14
werking. Bovendien komt er op verschillende plaatsen in De aanslag as voor: zo begint de tweede episode met de vermelding dat er nog jarenlang as uit de hemel zal neerdalen. Dit is een vooruitwijzing naar het feit dat Anton zijn hele leven met de aanslag op Ploeg bezig is. Als Ploeg jr. zijn kei door de spiegel gooit, ploft er een wolk as uit de kachel. As is het symbool van de vergankelijkheid: als iets er niet meer is, is er slechts as over en aan as kun je niet meer zien wat het ooit geweest is. De roman eindigt met de woorden: zijn schoenen sloffen en het is of zij wolkjes as opwerpen, ofschoon nergens as te zien is 7. Hoe hangen de titel en het motto samen met de het thematiek? Ik denk dat in de uitleg van het motto één van de belangrijkste motieven naar boven komt: as, dus samenhangt met de thematiek. Ik vindt dat ook de titel goed samenhangt met de thematiek want de uitleg van de titel is uitgelegd als een motief: het lot. 8. Hoe loopt het verhaal af? Anton kan met alle puzzelstukjes de grote puzzel in elkaar leggen en de avond waarin alles veranderde volledig afsluiten. 9. Wat wil de schrijver met de afloop duidelijk maken? Dat alles uiteindelijk op zijn plek valt. Verdiepingsopdracht: Informatie en mening uitwisselen Ga aan de slag met de volgende punten Waar gaat het boek over? Hoe zit het boek in elkaar? Hoe loopt het boek af? Op welke gedachten kan het boek de lezer brengen? Welke waarde kan het boek voor de lezer hebben? Maak het verslagje in de vorm van een brief die je aan iemand schrijft die daar iets aan kan hebben. Geef voorbeelden uit het boek met voldoende bijzonderheden. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Brief Lieve Anne, Ik heb net een heel mooi boek gelezen: De aanslag. Het boek gaat over Anton Steenwijk die een verschrikkelijke gebeurtenis meemaakt maar toch doorgaat met zijn leven. Het boek is zeer overzichtelijk geschreven in duidelijke hoofdstukken. Anton verzameld in zo n 37 jaar tijd allemaal puzzelstukjes om de avond van de Aanslag af te kunnen sluiten. Uiteindelijk heeft hij alle informatie, alle puzzelstukjes om de puzzel compleet te maken. Het is een heel mooi geschreven boek en kan je gedachten meenemen in de gebeurtenis waardoor je misschien voor jezelf wel andere inzichten krijgt in hoe het vroeger geweest is en hoe moeilijk het is om zulke verschrikkelijke gebeurtenissen af te sluiten. Het boek kan een steun zijn voor oorlogs overlevenden om alle verschrikkingen achter zich te kunnen laten. Dit doet de schrijver door inzicht te geven in het verder gaan en het te kunnen afsluiten. Aangezien jouw oma nog in de oorlog geleefd heeft is het misschien leuk/ interessant om dit boek te lezen. Liefs, Pagina 9 van 14
Danique. 167 woorden Verdiepingsopdracht: De schrijver Schrijf een beschouwing over de schrijver. Werk met duidelijke voorbeelden uit het boek. Laat ook de volgende punten aan bod komen: Biografische bijzonderheden Thematiek, waar schrijft de schrijver in het algemeen vaak over? Schrijfstijl Genres waarover de schrijver schrijft Stromingen waartoe je de schrijver kan rekenen en kenmerken van hem kan terugvinden. Thematiek van dit boek: interpetatie van de vraagstukken. Titel en motto Opbouw Symbolen/ motieven + uitleg. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Beschouwing Harry Mulisch werd in 1927 geboren. Zijn vader is Oostenrijks-Hongaars en zijn moeder is van Duitse afkomst. Zij heet Alice Schwarz. In 1936 scheiden zijn ouders, zijn moeder gaat daarna in Amsterdam wonen. Harry woonde eerst bij zijn ouders, na de scheiding bij zijn vader en Frieda. Van 1940 tot 1944 gaat Harry Mulisch naar het Christelijk Lyceum in Haarlem. Omdat het oorlog is heeft hij niet veel les. Harry s belangstelling gaat op dat moment vooral uit naar Atoomfysica, biochemie en alchimie (oude geheime wetenschap die beoogde met de "steen der wijzen" edele metalen (vooral goud) en een levenselixer te bereiden). Tijdens de oorlog verblijft Harry in Haarlem. Enkele bekende boeken die Harry Mulisch geschreven heeft zijn: Archibald Strohalm, Het zwarte licht, Het stenen bruidsbed, Twee vrouwen, De aanslag, Hoogste tijd, De elementen en De ontdekking van de hemel. Mulisch gebruikt zijn eigen ervaringen en zijn verbeelding. Er vindt in zijn verhalen altijd een verheviging plaats. Hierdoor is het verhaal meerduidig: het kan op verschillende manier gelezen/geïnterpreteerd worden. Het verhaal wordt hierdoor een soort mythe, het is tijdloos. De verhalen zijn bedoeld het menselijk bestaan te verhelderen. Het boek de Aanslag gaat over een jongen in de oorlog in Harry s oude woonplaats Haarlem. Het motto uit dit boek heeft de betrekking tot de verwoesting van Pompeï. Ik weet niet of Harry zelf ook een verwoesting in zijn leven heeft mee gemaakt maar in dit boek wordt een hoop verwoest door de oorlog. De opbouw van dit boek is logisch en overzichtelijk. De motieven in dit boek zijn mooi gekozen en vaak terugkerend, zoals dat gebruikelijk is. Ik vind dat deze schrijver een mooi beeld heeft geschept over het verhaal en over de tijd waar het zich afspeelt. 287 woorden (Ik heb niet echt met voorbeelden uit het boek gewerkt omdat alles al eerder in dit boekverslag verwerkt is.) Verdiepingsopdracht: Manieren van beoordelen Schrijf een Recensie. Kies een van de 3 volgende benaderingen: 1. Je kunt emotioneel aangesproken worden door een boek. Er bestaat een groot scala aan emoties. Beschrijf welke Pagina 10 van 14
emoties het boek bij jou opriep. Beschrijf zo nauwkeurig mogelijk de verhaalgedeelten die hierbij van toepassing zijn. 2. Een boek kan je interessante feiten, nieuwe visie of morele gedachten bieden. a. Je kunt psychologisch inzicht krijgen hoe een bepaalde persoon of relatie in elkaar zit. b. Je komt misschien iets te weten over een bepaalde periode uit de geschiedenis of een andere cultuur. c. je denkt na over goed en kwaad in een bepaalde kwestie en je ziet de zaak vanuit één of meerder standpunten. Beschrijf wat het boek je op deze punten te bieden heeft. Beschrijf zo nauwkeurig mogelijk de verhaalgedeelten die hierbij van toepassing zijn. 3. Een derde mogelijkheid is dat de knappe constructie je een esthetische ervaring bezorgt. Je kunt hierbij denken aan een mooie verpakking van het verhaal. Je vind bv. De motieven of symbolen mooi verwerkt en goed met elkaar samenhangen. Je vindt de stijl knap, het perspectief, de ruimtebeschrijving, de tijdsindeling of de typering van de personages functioneel. Je leest stukken die zich pas na enig nadenken laten interpreteren. Soms zijn er zelfs meerdere interpretaties mogelijk. Beschrijf je ervaring met het boek op deze punten. Beschrijf zo nauwkeurig mogelijk de verhaalgedeelten die hierbij van toepassing zijn. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Recensie De Aanslag is een leuk boek dat goed beschrijft hoe de oorlog ook zijn sporen achter kan laten in iemands onderbewuste. Er is een alwetende verteller die toelichting geeft. Het verhaal is niet geschreven in chronologische volgorde dus geschreven met enkele flash-backs en flash-forwards maar het boek is wel ingewikkeld omdat alles steeds met elkaar verbonden is. Ben je een stukje vergeten dan is het moeilijker om weer in het verhaal te komen. Het taalgebruik is redelijk simpel en de schrijfstijl is prettig om te lezen. Het boek bestaat uit episodes die de belangrijkste gebeurtenissen in Antons leven vertellen, met enkele jaren ertussen steeds maar deze duren niet erg lang. Ik vond het verloop goed, voor Anton sluit het verhaal het geheel wel af en het is fijn om zelf dan ook te weten hoe het allemaal precies zat en dat er geen open einde is. Anton komt steeds toevallig de mensen tegen die hem meer kunnen vertellen, maar anders zou het hele verhaal nooit kunnen lopen. Ook vindt ik de motieven goed gekozen, mooi verwerkt en een diepgaande betekenis hebben. De tijd en ruimte is goed beschreven. De personages zijn zeer functioneel voor het verloop van het verhaal, deze zijn goed geformuleerd en komen op de juiste plaats en tijd goed uit de verf. Ik zou dit boek zeker aan raden, het is spannend en je moet steeds in het verhaal zitten. Wel vind ik dat Mulisch wat creatiever had kunnen zijn met het verloop. Het is een beetje makkelijk, maar hij komt er wel mee weg want toch blijft het spannend. Het is een goed boek. 268 woorden Verdiepingsopdracht: Dagboek Schrijf twee pagina s uit het dagboek van een belangrijk bij personage: wat vertrouwt hij of zij op twee voor het verhaal belangrijke dagen toe aan zijn dagboek over wat er die dag gebeurd is. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Lief Dagboek, Vandaag hebben we mijn oom begraven. Anton heeft de man ontmoet die Ploeg doodschoot. Ik vind het wel sneu voor hem dat hij weer geconfronteerd wordt met zijn verleden. Hij heeft zelfs nog moeten huilen. Pagina 11 van 14
Ik hoop dat het snel weer beter met hem gaat. Liefs Saskia. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Lief dagboek, Vandaag ben ik met papa naar Haarlem geweest. Ik heb gezien waar opa en oma zijn omgekomen en waar papa vroeger gewoond heeft. Ook ben ik met papa naar het graf van Truus Coster in de duinen geweest. Hij is er nog nooit geweest, best wel gek. Ik heb een roos gekocht voor op het graf. Toen we er waren moest papa zelfs even huilen Ik vond het een mooie dag, nou ja wel emotioneel maar ik heb wel veel geleerd over papa s leven. Liefs Sandra. 137 woorden Verdiepingsopdracht: Briefwisseling Schrijf de briefwisseling tussen de hoofdpersoon en een bij persoon over een kwestie die belangrijk is in het verhaal. Drie stuks: brief, antwoord en reactie op het antwoord. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Brief Lieve Anton, Wat jammer dat je nooit meer langs gekomen bent na onze laatste ontmoeting. Ik zou je graag weer eens willen zien en willen horen hoe het met je gaat. Ik hoop je snel weer eens te zien. Veel liefs, Mevrouw Beumer. Antwoord Beste mevrouw Beumer, Het spijt mij ook dat ik niet ben langsgekomen, maar ik ga ook niet meer langs komen. Ik wil nooit meer terug naar Haarlem. Het is een hoofdstuk uit mijn leven dat ik heb afgesloten, het spijt me. Het ga u goed! Groeten Anton. Reactie Lieve Anton, Ik vind het heel spijtig te weten dat ik je nooit meer zal zien, maar ik begrijp het wel. Heb veel plezier in het leven! Vaarwel lieve Anton. Het ga je goed! Veel Liefs, Mevrouw Beumer. Pagina 12 van 14
Verdiepingsopdracht: Essentie (kunst) Zoek een gedicht/liedtekst/foto/afbeelding van een schilderij of beeldhouwwerk die/dat nauw aansluit bij de essentie van het literaire werk en licht die samenhang toe. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------http://www.youtube.com/watch?v=gdo2g3flxmu Verder, Verder! Ellen ten Damme oohoooo, oohoooo Ik sta tot aan mijn liezen in de sneeuw Ik kan niet lopen, hoever moet ik nog Geen mens hoort dat ik schreeuw wanneer ik schreeuw Maar desalniettemin, schreeuw ik soms toch oohoooo, oohoooo Ik moet verder, verder, altijd verder Ik weet niet meer waarheen, ik ga door alleen Verder, verder, altijd verder Ik denk niet meer dat ik de weg ooit vind Ik heb de hoop op redding opgegeven Misschien is het de sneeuw die mij verblindt Ik heb mijn hersens uit hun taak ontheve oohoooo Zo is mijn leven steeds maar verder gaan Geploeter door de meters hoge sneeuw oohoooo Het enige wat ik aan mijn bestaan Nog toevoeg is dat ik Wanhopig schreeuw oohoooo, oohoooo Ik moet verder, verder, altijd verder Ik weet niet meer waarheen, ik ga door alleen Verder, verder, altijd verder Ik weet niet meer waarom, maar ik kijk niet om oohoooo, oohoooo Ik moet altijd verder Ik weet niet meer waarom Ik ga door, alleen Ik weet niet meer waarheen, maar ik kijk niet om Ik moet verder, verder, verder oohoooo, oohoooo Ik moet verder, verder, altijd verder Ik weet niet meer waarheen, ik ga door alleen Verder, verder, altijd verder Pagina 13 van 14
Ik weet niet meer waarom, maar ik kijk niet om oohoooo, oohoooo, oohoooo, oohoooo Verder, verder, altijd verder (oohoooo) Ik ga door alleen (oohoooo) Verder, verder, altijd verder (oohoooo) Ik weet niet meer waarom (oohoooo) maar ik kijk niet om Samenhang Ik vindt dat deze songtekst best wel goed samenhangt met dit boek omdat Ellen zingt over verder gaan en niet achterom kijken. Anton wil niet achterom kijken, het verleden achter zich laten. Ook wordt er gezongen over de sneeuw, het was winter en er lag sneeuw op de avond van de aanslag. Wat ik niet vindt passen is dat ze zingt over dat ze alleen verder moet, Anton gaat verder maar met vrouw(en) en kinderen. Hij kiest er niet voor om zijn weg alleen af te leggen maar samen met iemand, hij legt die weg alleen niet bewust af. Pagina 14 van 14