Zaaknummer Ons Kenmerk Datum 00502382 ODH-2018-00003607 2 9 MEI 2018 Bezoekadres Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag Postadres Postbus 14060 2501 GB Den Haag T (070) 21 899 02 E vergunnlngen@odh.nl I www.odh.nl Beschikking Wet natuurbescherming - Natura 2000-gebieden Onderwerp Op 6 december 2017 hebben wij een aanvraag om het wijzigen van een vergunning als bedoeid in artikel 2.7, tweede lid, van de Wet natuurbescherming ontvangen. De aanvraag betreft het wijzigen van de verieende vergunning van 28 augustus 2017, met kenmerk ODH-2017-00081885. De wijziging betreft: het aanpassen van bestaande wandelroutes alsmede het verruimen van de openstelling van de wandelroutes; het vergroten van het gebied waarin kreekherstel plaatsvindt; het wijzigen van de locatie van het uitkijkpunt naar een ultkijkterp en, de aanleg van een vogelkijkpunt; de uitvoering van diverse vernattings- en inrichtingsmaatregelen. Besluit Wij besluiten: I. de vergunning van 28 augustus 2017, met kenmerk ODH-2017-00081885, te wijzigen voor zover deze vergunning betrekking heeft op de route en de openstelling van het wandelpad, de locatie van het uitkijkpunt en natuurinrichtingsmaatregelen en de vergunning aan te vullen met de aanleg van een ultkijkterp, een uitkijkpunt en vernattingsmaatregelen; II. IM. IV. dat de activiteiten conform de aanvullende stukken van 24 januari 2018 en het ontwerp van 15 mei 2018 dienen te worden gerealiseerd; dat de aanvullende stukken van 24 januari 2018, 19 april 2018 en 15 mei 2018 onderdeel uitmaken van het besluit; dat voorschrift 4 van de vergunning van 28 augustus 2017, met kenmerk ODH-2017-00081885 komt te vervallen en als volgt wordt vervangen: Voorschrift 4 a De wandelpaden en uitkijkpunten dienen te worden aangelegd buiten kwalificerende habitattypen; b De werkzaamheden worden uitgevoerd in de periode 15 juli t/m 31 oktober 2018, met uitzondering van het noordoostelijk deelgebied, daar worden de werkzaamheden uitgevoerd in de periode 15 augustus t/m 31 oktober 2018; c De wandelroute is, met uitzondering van het rondje Pit', niet toegankelijk van 15 maart tot en met 15 juli; d De rietkragen langs de Pit worden aangepast beheerd, zoals beschreven in de het rapport 'Natuurtoets verruiming openstelling wandelroute Korendijkse Sllkken. Aanvulling op Natuurtoets Droomfonds Haringvliet' van 21 november 2017 om verstoring van vogels te voorkomen;
De werkzaamheden worden uitgevoerd zoals beschreven in hoofdstuk 6 van het rapport "Aanvulling natuurtoets Wet natuurbescherming Korendijkse Slikken" van 16 april 2018. Ondertekening Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, voor dezen. ing. L. Hopman Hoofd TQEtsing & Vergunningveriening Milieu van de Omgevingsdienst Haaglanden Rechtsmiddelen Voor de mogelijkheid rechtsmiddelen aan te wenden tegen deze beschikking wijzen wij op de desbetreffende tekst in het begeleidende schrijven. Bijiagen: - kaartje met wandelroute (ODH-2018-00023492) - inrichtingsplan (ODH-2018-00049257) 2/11
OVERWEGINGEN Aanleiding Op 6 december 2017 hebben wij een aanvraag om het wijzigen van een vergunning als bedoeid in artikel 2.7, tweede lid, van de Wet natuurbescherming (hierna: Wnb) ontvangen. De aanvraag betreft het wijzigen van de Wnb-vergunning van 28 augustus 2017, met kenmerk ODH-2017-00081885, voor zover deze vergunning betrekking heeft op de route en de openstelling van het wandelpad in en nabij de Korendijkse Slikken, in het Natura 2000-gebied Haringvliet. De wijziging betreft de volgende punten: het aanpassen van bestaande wandelroutes alsmede het verruimen van de openstelling van de wandelroutes; - het vergroten van het gebied waarin kreekherstel plaatsvindt; de aanleg van een vogelkijkpunt; het wijzigen van de locatie van het uitkijkpunt naar een ultkijkterp en, - de uitvoering van diverse vernattings- en inrichtingsmaatregelen. De activiteiten vinden plaats in natuurgebied Korendijkse Slikken in Goudswaard, gelegen in het Natura 2000-gebied Haringvliet. Bij de aanvraag is het volgende document gevoegd: Natuurtoets verruiming openstelling wandelroute Korendijkse Slikken. Aanvulling op Natuurtoets Droomfonds Haringvliet. Opgesteld door RoyalHaskoningDHV d.d. 21 november 2017. Op 24 januari 2018 is de aanvraag aangevuld met een kaart waarop de huidige wandelroutes en de verbinding tussen de huidige wandelroutes zijn aangegeven. Op 19 april 2018 is de aanvraag aangevuld met het rapport "Aanvulling natuurtoets Wet natuurbescherming Korendijkse Slikken", opgesteld door RPS d.d. 16 april 2018. Op 15 mei 2018 is de aanvraag aangevuld met een aangepaste tekening waarin het wandelpad naar de terp is aangepast. Procedure Titel 4.1 van de Algemene wet bestuursrecht en artikel 5.1 van de Wnb zijn toegepast op deze beschikking. Bevoegd gezag De gevraagde activiteit wordt (hoofdzakelijk) gerealiseerd dan wel verricht binnen de provincie Zuid-Holland. Gelet op de bepalingen in artikel 1.3 van de Wnb zijn wij bevoegd gezag voor de beoordeling van de aanvraag. Toetslngskader en grondsiag beschikking De aanvraag is getoetst aan: - de artikelen 2.7 t/m 2.9 Wnb; - Natura 2000 beheerplan Deltawateren 2016-2022 Haringvliet, vastgesteld op 17 juni 2016 door Ministerie van Infrastructuur en Milieu in overeenstemming met Provincie Zuid-Holland, Rijkswaterstaat en Ministerie van EZ (thans LNV) en - Aanwijzingsbesluit Natura 2000-gebied Haringvliet, vastgesteld op 17 juni 2016, opgesteld door Minister van EZ en de gebiedendatabase'' voor dit gebied. '' https://www.synblosys.alterra.nl/natura2000/gebiedendatabase.aspx?subj=n2k&groep=9 3/11
Beoordeling Aangevraagde activiteit De Korendijkse Slikken is een van de gebieden in het Haringvliet die in het kader van het project Droomfonds Haringvliet een ecologische en een recreatieve impuls krijgen. De ecologische impuls richt zich op vernatting en vergroting van waterdynamiek in delen van de Korendijkse Slikken. Het areaal (inter) getijden wordt uitgebreid en de kwaliteit van de rietruigte wordt verbeterd. Daarnaast wordt de bestaande wandelroute verbeterd en wordt er aangesloten op de recreatieve voorzieningen in de nieuw ingerichte Leenheeren-gorzenpolder, die ten noorden ligt van de Korendijkse Slikken. Hieronder worden de wijzigingen ten opzichte van de Wnb-vergunning van 28 augustus 2017, met kenmerk ODH-2017-00081885, nader toegelicht: Wandelpaden Voor het opknappen en uitbreiden van het bestaande wandelpad in de Korendijkse Slikken (Natura 2000- gebied Haringvliet) is, als onderdeel van uitgebreidere natuurmaatregelen, op 28 augustus 2017 een vergunning in het kader van de Wnb met kenmerk ODH-2017-00081885 verieend. Hierbij is uitgegaan van openstelling van het wandelpad van 15 juli tot 1 december, zoals dat ook in de huidige situatie (voor de verieende vergunning van 28 augustus 2017) het geval is. De sluiting van de wandelroute in de periode 1 december tot 15 maart^ is destijds gebaseerd op het feit dat de Korendijkse Slikken in die periode (eind jaren '80-begin jaren '90) een van de belangrijkste ovenwinteringsgebieden in de Zuidwestelijke Delta vormden voor de brandgans. Op dit moment liggen de aantallen brandganzen in de Zuidwestelijke Delta ruim boven de instandhoudingsdoelstellingen en is het relatieve belang van de Korendijkse Slikken afgenomen door diverse natuurontwikkelingsprojecten. Natuurmonumenten is nu voornemens de wandelroute ruimer open te stellen (vanaf 15 juli tot 15 maart). Daarnaast vervalt de eerder geplande uitbreiding van de wandelroute, wordt de bestaande wandelroute verbonden met een 'rondje Pit' (zie figuur 4 uit de natuurtoets en de aanvullende stukken) en wordt het trace van het wandelpad iets gewijzigd (zie figuur 2.1 en de bijiage in de aanvullende natuurtoets). Voor het verbinden van de noordelijke en zuidelijke route langs de Pit is er circa 40 meter extra wandelpad nodig. Ultkijkterp en vogelkljkhut Door de wijzigingen in de wandelroute wordt de locatie van het uitkijkpunt gewijzigd. Er komt geen uitkijktoren op de noordwestpunt, maar een uitkijkterp verder naar het zuidoosten (zie figuur 2.1 van de aanvullende natuurtoets). Daarnaast wordt een vogelkijkhut gerealiseerd op de grens van de brede kreek en het zuidoostelijk deelgebied. Vernattingsmaatregelen In het noord- en zuidoostelijk deelgebied (zie figuur 2.3 van de aanvullende natuurtoets) worden vernattingsmaatregelen genomen om verdroging te bestrijden en dominantie van late guldenroede te verminderen. De vernattingsmaatregelen bestaan uit het plaatsen van een inlaatconstructie in het zuidoostelijk deelgebied, de aanleg van een kade in het noordoostelijk deelgebied, het verhogen van de bestaande onderhouds- en beheerpaden en de aanleg van duikers en regelbare stuwen in het noordoostelijk deelgebied. In tabel 2.2 van de aanvullende natuurtoets is een overzicht van alle maatregelen opgenomen. Vergroten gebied kreekherstel Het gebied waarbinnen kreekherstel plaatsvindt is iets groter dan in de oorspronkelijke aanvraag, zoals aangegeven in de bijiage bij de aanvullende natuurtoets. Kreekherstel vindt nu ook plaats in het noordoostelijk deelgebied (zie figuur 2.3 van de aanvullende natuurtoets en de aanvullingen van 15 mei 2018). Om voldoende water het noordoostelijk gebied in te laten stromen is het van belang om de watergangen (kreken) voldoende watervoerend te krijgen en te houden. De watergangen zijn lange tijd niet ^ NB: de sluiting tussen 15 maart en 15 juli is vanwege het broedseizoen. 4/11
meer gebaggerd waardoor deze in de afgelopen jaren zijn veriand. Om verdroging van het gebied tegen te gaan, worden nu de watergangen opgeschoond. Overige inrichtingsmaatregelen Als onderdeel van het gehele project worden ook een aantal kleinere maatregelen uitgevoerd. Dit betreft onder andere het vervangen van een bruggetje en klaphek, het verwijderen van dammen, restanten van een houten vionder, restanten van bestaande uitkijklocatie trekpont en bestaande bruggen. Daarnaast wordt het bestaande onderhoudspad verhoogd (vanwege vernattingsmaatregelen). De werkzaamheden worden uitgevoerd in de periode 15 juli tot en met 30 oktober 2018. In het noordoostelijk deelgebied worden de werkzaamheden uitgevoerd vanaf 15 augustus tot en met 30 oktober 2018. De vernattingsmaatregelen, kreekherstel, inrichtingsmaatregelen en het aanleggen van het vogeluitkijkpunt en de uitkijkterp zijn een 'project' in de zin van de Wnb, dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van het Natura 2000-gebied en dat afzonderiijk of in combinatie met andere plannen, of projecten, significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied. Dit betekent dat de artikelen 2.7, derde lid sub a en artikel 2.8 van de Wnb van toepassing zijn op deze aanvraag. Onze beoordeling van de aangevraagde activiteit is gebaseerd op de Natuurtoets verruiming openstelling wandelroute Korendijkse Slikken van 21 november 2017 en het rapport "Aanvulling natuurtoets Wet natuurbescherming Korendijkse Slikken", opgesteld door RPS d.d. 16 april 2018 (verder: de natuurtoetsen) en het beheerplan Haringvliet. Instandhoudingsdoelstellingen Het Natura 2000-gebied Haringvliet is aangewezen voor habitattypen, habitatsoorten en vogelsoorten. De instandhoudingsdoelstellingen zijn weergegeven in onderstaande tabel. Instandhoudingsdoelstellingen Habitattypen Oppervlakte Kwaliteit H3270, Sllkklge rivieroevers uitbreiding behoud H6430B - Ruigten en zomen (harig wilgenroosje) uitbreiding behoud H91E0A - 'Vochtige alluviale bossen (zachthoutooibossen) behoud verbetering Habitatsoorten Omvang Kwaliteit leefgebied Populatie Zeeprik behoud verbetering uitbreiding Rivierprik behoud verbetering uitbreiding Elft behoud verbetering uitbreiding Pint behoud verbetering uitbreiding Zaim behoud verbetering uitbreiding Bittervoorn behoud behoud behoud Rivierdonderpad behoud behoud behoud Noordse woelmuis uitbreiding verbetering uitbreiding Vogelrlchtlijnsoorten Omvang Kwaliteit leefgebied Doelaantal Bruine kiekendief behoud behoud 20 Kluut behoud behoud 2000* Bontbekplevier behoud behoud 105 Strandplevier behoud behoud 220* 5/11
Zwartkopmeeuw behoud behoud 400* Grote stern behoud behoud 6200* Visdief behoud behoud 6500* Dwergstern behoud behoud 300 Blauwborst behoud behoud 410 Rietzanger behoud behoud 420 Fuut behoud behoud 160 Aalscholver behoud behoud 240 Kleine zilverreiger behoud behoud 3 Lepelaar behoud behoud 160 Kleine zwaan behoud behoud behoud Kolgans behoud behoud 400 Dwerggans behoud behoud 20 Grauwe gans behoud behoud 6600 Brandgans behoud behoud 14.800 Bergeend behoud behoud 820 Smient behoud behoud 8900 Krakeend behoud behoud 860 Wintertaling behoud behoud 770 Wilde eend behoud behoud 6100 Pijlstaart behoud behoud 30 Slobeend behoud behoud 90 Kuifeend behoud behoud 3600 Toppereend behoud behoud 120 Visarend behoud behoud 3 Slechtvalk behoud behoud 8 Meerkoet behoud behoud 2300 Kluut behoud behoud 160 Goudplevier behoud behoud 1600 Kievit behoud behoud 3700 Grutto behoud behoud 290 Wulp behoud behoud 210 Effecten van de gevraagde activiteit De aangevraagde activiteit vindt binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied Haringvliet plaats. De mogelijk storende factoren van de aangevraagde activiteit betreffen verstoring door geluid en optische verstoring. Gelet op deze mogelijk storende factoren heeft de aangevraagde activiteit mogelijk effect op habitattypen, habitatsoorten, broedvogels en foeragerende en rustende vogels. Bij de beoordeling van effecten van de gevraagde activiteit hebben wij rekening gehouden met de instandhoudingsdoelstellingen en specifieke milieukenmerken en omstandigheden van het gebied. Hieronder vallen o.a. de huidige kwaliteit van de betreffende (sub)habitattypen en natuurbeheer. 6/11
Beoordeling effecten van wijziging en verruimde openstelling wandelpad De aangevraagde activiteit heeft mogelijk effect als gevoig van verstoring op de kwalificerende broedvogels bruine kiekendief, blauwborst en rietzanger en de niet-broedvogels kolgans, dwerggans, grauwe gans, brandgans, smient, slechtvalk, goudplevier, kievil aalscholver, kleine zwaan, wintertaling, wilde eend, pijlstaart, slobeend, meerkoet en wulp. Overige kwalificerende vogelsoorten komen niet in het plangebied voor. Effecten op habitattypen en habitatsoorten zijn op voorhand uitgesloten, omdat de verruimde openstelling niet leidt tot ruimtebeslag op habitattypen en de aangewezen habitatsoorten ofwel niet gevoelig zijn voor betreffende storingsfactoren en/of ter plaatse niet aanwezig zijn. De verbinding van bestaande wandelpaden over circa 40 m leidt niet tot oppervlakteveriies van habitattypen. Voor een deel komt het wandelpad op de aan te leggen kade te liggen. Effecten als gevoig van de aanleg daarvan worden beschreven onder 'Beoordeling effecten van vernattingsmaatregelen'. In de gebruiksfase zijn er geen effecten op habitattypen of - soorten. Broedvogels De wandelroute (met uitzondering van het rondje Pit) wordt opengesteld van 15 juli - 15 maart. Langs de wandelroute bevindt zich geschikt leefgebied voor bruine kiekendief, blauwborst en rietzanger. Uit de natuurkalender broedvogels van RVO-' kan worden afgeleid dat de broedperiode (inclusief periode van baits en nestbouw) van deze soorten pas na 15 maart begint en tot 15 augustus duurt (voor de rietzanger). Het openstellen van de wandelroute vanaf 15 juli kan leiden tot enige verstoring van broedende rietzangers. In de reeds verieende vergunning van 28 augustus 2017 met kenmerk ODH-2017-00081885 is reeds onderbouwd dat dit geen negatieve gevolgen heeft voor de instandhoudingsdoelstelling van de rietzanger. Het "Rondje Pit" wordt jaarrond opengesteld en zal ook opengesteld zijn in het broedseizoen. Dit deel van het gebied is echter weinig relevant voor kwalificerende broedvogels. Incidenteel broeden rietzangers en blauwborsten in de brede rietstrook aan de zuidkant van de plas op een afstand van circa 10 meter van het wandelpad, voor de bruine kiekendief is hier geen geschikt broedbiotoop beschikbaar. De route langs de plas kan enige verstoring geven van broedvogels (rietzanger en blauwborst), waardoor dit deel van het gebied minder geschikt wordt. In het kader van het Droomfonds Haringvliet en het beheerplan worden echter maatregelen genomen die leiden tot een verbetering van het leefgebied van de blauwborst en de rietzanger in de Korendijkse Slikken. Hierdoor zal verstoring van een zeer gering deel van het leefgebied niet leiden tot significant negatieve effecten en is het halen van de instandhoudingsdoelstellingen gegarandeerd. Daarnaast liggen de aantallen rietzanger ruim boven de instandhoudingsdoelstelling en is de trend positief. Ganzen De Korendijkse Slikken zijn in de maanden december en januari van groot belang voor kolgans, grauwe gans en brandgans. Het gebruik van het wandelpad kan leiden tot optische verstoring, op de locaties waar het in de nabijheid van het open en begraasde deel van de Korendijkse Slikken ligt en de wandelaars vanuit hier zichtbaar zijn. De wandelroute grenst slechts over een korte afstand (hooguit enkele tientallen meters) aan dit gebied en is goeddeels afgeschermd. Het "Rondje Pit" grenst aan de zuidkant over circa 650 m aan open gebied (de noordzijde van 'Rondje Pit' is ook in de huidige situatie jaarrond opengesteld en wordt hier buiten beschouwing gelaten). Significante effecten van verstoring kunnen echter worden uitgesloten gezien de beperkte beinvloeding, het totaal aanwezige areaal foerageer- en rustgebied en de constatering in het beheerplan dat er binnen het Natura 2000-gebied geen knelpunten zijn en de draagkracht op orde is. ^ https://mijn.rvo.nl/documents/20448/80143/natuurkalender-hvoor-hvogels/86dl570c-bf66-4157-bc97- al26ccde22d5 7/11
De aantallen dwergganzen in de Korendijkse Slikken zijn laag, in de periode van de verruimde openstelling (half augustus tot half maart) komt de soort incidenteel voor in de maand maart (gemiddeld 1 in maart). Het seizoensgemiddelde (in het voorjaar) is 1. In het beheerplan is aangegeven dat de Korendijkse Slikken hun functie als foerageergebied niet meer lijken te vervullen, wel hebben ze nog een functie als slaapplaats (Vergeer et al, 2016). De wandelroute wordt alleen overdag gebruikt, er is geen overiap in gebruik met de functie als slaapplaats. Negatieve effecten zijn dan ook uitgesloten. Watervogels De route langs de Pit (aan beide zijden) kan enige verstoring geven op watervogels in de plas. Soorten die hier aanwezig zijn (in lage aantallen): fuut, aalscholver, smient, krakeend, wintertaling, wilde eend, pijlstaart, slobeend, kuifeend en meerkoet. De bestaande wandelroute en Rondje Pit grenzen slechts over een korte afstand (maximaal enkele tientallen meters aaneengesloten) aan open water en zijn grotendeels afgeschermd door een rietkraag, zodat optische verstoring minimaal is. Het gebruik van het wandelpad kan leiden tot verstoring op de locaties waar het wandelpad in de nabijheid van open water ligt. Omdat het belang van de Korendijkse Slikken voor de genoemde soorten niet groot is en er geen knelpunten zijn met betrekking tot de draagkracht, zijn significant negatieve effecten uit te sluiten. Gezien de relatief bescheiden aantallen watervogels die hier voorkomen en het aanwezige areaal geschikt leefgebied in de directe nabijheid is significante verstoring uitgesloten. Bergeend De bergeend is gedurende de periode van de verruimde openstelling aanwezig in de maanden december en januari. In deze maanden is het gemiddelde aantal bergeenden in de Korendijkse Slikken minder dan 1% van het totale aantal in het Haringvliet aanwezige bergeenden. De Korendijkse Slikken dragen daarom niet wezenlijk bij aan het behalen van de instandhoudingsdoelen voor de soort. De bergeend foerageert in ondiep water met slikkige of modderige bodems. De in de Korendijkse Slikken aanwezige kreken en andere ondiepe wateren vormen geschikt foerageerhabitat. Het gebruik van het wandelpad kan leiden tot optische verstoring, op de locaties waar het in de nabijheid van ondiep water met slikkige bodems ligt en de wandelaars vanuit hier zichtbaar zijn. De wandelroute grenst slechts over een korte afstand (enkele tientallen meters) aan dit gebied en is goeddeels afgeschermd., Rondje Pit grenst niet aan dergelijk gebied. Significante effecten van verstoring worden niet verwacht gezien de beperkte beinvloeding, het aanwezige areaal foerageer- en rustgebied en het beperkte belang van de Korendijkse Slikken voor deze soort. Omdat de doelaantallen niet worden gehaald kunnen negatieve effecten niet worden uitgesloten. Slechtvalk In de Korendijkse Slikken komt in december en januari gemiddeld 1 slechtvalk voor. De soort komt verspreid in het gehele Haringvliet voor met geregeld 8 tot 10 exemplaren in totaal. Het belang van de Korendijkse Slikken is beperkt voor deze soort en binnen het Natura 2000-gebied zijn ruime mogelijkheden om uit te wijken. Bovendien wordt de instandhoudingsdoelstelling gehaald. (Significant) negatieve effecten van de verruimde openstelling zijn uit te sluiten. Kleine zwaan In de maand december komen in de Korendijkse Slikken gemiddeld 2 kleine zwanen voor. Zij kunnen foerageren in de open, begraasde delen van de Korendijkse Slikken. Het gebruik van het wandelpad kan leiden tot optische verstoring, op de locaties waar het in de nabijheid van het open en begraasde deel van de Korendijkse Slikken ligt en de wandelaars vanuit hier zichtbaar zijn. De wandelroute grenst slechts over een korte afstand aan dit gebied. Het Rondje Pit grenst over een wat grotere lengte van circa 650 meter aan het gebied. Significante effecten van verstoring worden niet verwacht, omdat slechts een gering deel van het totaal aanwezige areaal foerageer- en rustgebied kan worden verstoord, het beheerplan aangeeft dat er geen knelpunten voor deze soort zijn in het Haringvliet en de draagkracht van het gebied voor deze soort op orde is. Het ruimer openstellen van de wandelroute heeft dan ook geen (significant) negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstelling. 8/11
Steltlopers De Korendijkse Slikken zijn van groot belang voor steltlopers (wulp, kievit, goudplevier). Met name de goudplevier en kievit zijn in december en januari met grote aantallen aanwezig. Het gebruik van het wandelpad kan leiden tot optische verstoring, op de locaties waar het wandelpad in de nabijheid van het open en begraasde deel van de Korendijkse Slikken ligt en zichtbaar is vanaf het foerageer- en rustgebied van de soort. Dit betreft het deel van de route tussen de Zeedijk en het Spui over een lengte van ca. 680 m. De rest van het trace van het wandelpad is dusdanig ontworpen dat het pad zoveel mogelijk wordt afgeschermd door aanwezige vegetatie. De vogels arriveren vanaf September en de hoogste aantallen zijn in november aanwezig, als het huidige wandelpad ook in de huidige situatie al is opengesteld. Richting december en januari nemen de aantallen weer af, maar het belang van het gebied blijft groot. Gezien het feit dat de hoogste aantallen in november optreden (tijdens de openstelling van het huidige wandelpad) is de verwachting dat ook in december en januari er voldoende foerageergebied beschikbaar is bij een verruimde openstelling. Hoewel enige verstoring kan optreden, kunnen significant negatieve effecten worden uitgesloten. Op grond van bovenstaande concluderen wij dat de verruimde openstelling van de wandelroute, het verbinden van de wandelroute met het Rondje Pit en de wijziging van het trace van de wandelroute geen belemmering vormen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen. De natuuriijke kenmerken van het Natura 2000-gebied Haringvliet worden door de aangevraagde activiteit niet aangetast. Beoordeling effecten van vernattingsmaatregelen Verdroging vormt een knelpunt voor een goede ontwikkeling van het habitattype Ruigten en zomen in de Korendijkse Slikken. Om verdroging tegen te gaan, en tevens dominantie van late guldenroede te verminderen, worden vernattingsmaatregelen getroffen. Vernatting heeft ook een positief effect op de geschiktheid van het gebied voor de Noordse woelmuis, doordat concurrerende muizensoorten een voorkeur hebben voor drogere omstandigheden. De maatregelen bestaan uit het plaatsen van inlaatmiddelen, kleppen en stuwen, het aanleggen van een kade en het ophogen van bestaande beheer- en onderhoudspaden, zodat water langer in het gebied kan worden vastgehouden. Habitattypen Het aanleggen van de kade leidt mogelijk tot ruimtebeslag op het habitattype Ruigten en zomen. Hoewel het habitattype op de habitatkaart in vrijwel het gehele plangebied is ingetekend, kwalificeert de huidige vegetatie volgens de aanvullende natuurtoets niet als habitattype. De huidige vegetatie bestaat uit verdroogd rietland en door late guldenroede gedomineerde vegetaties. De vernattingsmaatregelen leiden ertoe dat de abiotische condities voor Ruigten en zomen verbeteren, waardoor het habitattype zich hier (weer) kan ontwikkelen. Daarnaast geldt dat door de realisatie van diverse Deltanatuurprojecten, waaronder in de Leenheerengorzenpolder, meer dan voldoende ruimte beschikbaar is om aan de uitbreidingsdoelstelling van het habitattype te kunnen voldoen (en is deels al voldaan, zie ook het beheerplan Haringvliet). Significant negatieve effecten op habitattypen kunnen worden uitgesloten. Habitatsoorten De Korendijkse Slikken vormen geschikt leefgebied voor de Noordse woelmuis. Door verdroging neemt de geschiktheid van het gebied echter af door concurrentie van aardmuis en veldmuis die drogere gebieden prefereren. De vernattingsmaatregelen zijn dan ook noodzakelijk om het gebied geschikt te houden voor de Noordse woelmuis. Hoewel de aanleg van de kades en het ophogen van de beheerpaden leiden tot (tijdelijke) verstoring en veriies aan oppervlakte van leefgebied, leiden de maatregelen netto tot meer en beter geschikt leefgebied. Significant negatieve effecten kunnen dan ook worden uitgesloten. Broedvogels De werkzaamheden vinden plaats buiten het broedseizoen van kwalificerende broedvogels. Negatieve effecten op deze soorten tijdens de aanlegfase kunnen dan ook worden uitgesloten. Vernatting heeft 9/11
positieve effecten op de geschiktheid van het gebied voor de kwalificerende broedvogels bruine kiekendief, blauwborst en rietzanger. Overige kwalificerende broedvogels komen niet in de Korendijkse Slikken voor. Niet broedvogels Hoewel de meeste niet-broedvogels pas vanaf begin november in het Haringvliet arriveren, maken ook tijdens de aanlegfase vogels gebruik van de Korendijkse Slikken om te rusten en te foerageren. Door de werkzaamheden gefaseerd uit te voeren, worden de tijdelijke, negatieve effecten als gevoig van verstoring zoveel mogelijk beperkt en kunnen vogels uitwijken naar onverstoorde delen van het gebied. Vernatten van het gebied heeft geen negatieve gevolgen voor rustende of foeragerende niet-broedvogels. Voor vogels die in het habitattype Ruigten en zomen voorkomen, heeft vernatting een positief effect. Beoordeling van aanleg uitkijkterp en vogelkijkhut In plaats van een vogelkijkhut aan de westzijde van de grote kreek (zoals eerder vergund), wordt een kleine uitkijkterp aangelegd aan de oostzijde van de kreek. Om een functie als uitkijkpunt te hebben, wordt deze dusdanig ingericht dat er geen verstoring van rustende of foeragerende vogels plaatsvindt. Omdat de aanleg plaatsvindt buiten het broedseizoen van kwalificerende broedvogels, kunnen negatieve effecten op broedvogels worden uitgesloten. Ook vindt de aanleg plaats in een periode dat overwinterende vogels nog niet aanwezig zijn in het gebied. Vanwege ligging van het open water (overheersend aanlandige wind), wordt deze locatie bovendien nauwelijks gebruikt door rustende vogels. Significant negatieve effecten op nietbroedvogels kunnen eveneens worden uitgesloten. Ter plaatse van de uitkijkterp komt het habitattype Ruigten en zomen voor. Het ruimtebeslag van de terp (enkele tientallen m^) ten opzichte van het totale oppervlak van dit habitattype in het Haringvliet (ca. 450 ha) is dusdanig klein dat een significant negatief effect kan worden uitgesloten. Daarnaast wordt een vogelkijkhut aangelegd op de grens van de brede kreek en het zuidoostelijk deelgebied. De vogelkijkhut is dusdanig gesitueerd dat uitzicht wordt verkregen op het zuidwestelijke (waar de maaiveldverlaging plaatsvindt) en zuidoostelijke deelgebied van de Korendijkse Slikken. Om een functie als uitkijkpunt te hebben, wordt deze dusdanig ingericht dat er geen verstoring van rustende of foeragerende vogels plaatsvindt. Een negatief effect op kwalificerende vogelsoorten tijdens de gebruiksfase is dan ook uitgesloten. Ter plaatse van de vogelkijkhut komt het habitattype Ruigten en zomen voor. Het ruimtebeslag van de terp (enkele tientallen m^) ten opzichte van het totale oppervlak van dit habitattype in het Haringvliet (ca. 450 ha) is dusdanig klein dat een significant negatief effect kan worden uitgesloten. De werkzaamheden vinden plaats in de periode (15 augustus- 30 oktober) dat (relatief) weinig nietbroedvogels gebruik maken van het gebied. Hoewel enige verstoring van enkele individuen kan optreden, kunnen significant negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van niet-broedvogels worden uitgesloten. Omdat de aanleg plaatsvindt buiten het broedseizoen van kwalificerende broedvogels, kunnen negatieve effecten op broedvogels worden uitgesloten. Beoordeling vergroten gebied kreekherstel Kreekherstel is een instandhoudingsmaatregel die is vrijgesteld van vergunningplicht op grond van het beheerplan. Een nadere beoordeling hiervan is niet noodzakelijk. Beoordeling van ovenge maatregelen Overige maatregelen die worden uitgevoerd, betreffen vooral het verwijderen van overbodig geworden voorzieningen en/of regulier onderhoud. Gezien de aard en omvang van de maatregelen, en het feit dat regulier onderhoud is vrijgesteld op grond van het beheerplan, zijn negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen uit te sluiten. Vergunde situatie Op het moment dat dit besluit in werking treedt, komt aan voorschrift 4 van de vergunning Wnb van 27 augustus 2017 met kenmerk ODH-2017-00081885 geen betekenis meer toe aangezien dit voorschrift geen 10/11
recht meer doet aan de vergunde situatie. De overige voorschriften verbonden aan het besluit van 27 augustus 2017 blijven onverkort van kracht. Samenhangende besluiten Er kunnen nog andere bepalingen van kracht zijn, op grond waarvan vergunningen, toestemmingen, ontheffingen of meldingen benodigd zijn om de gevraagde activiteit te kunnen uitvoeren. Die mogelijkheid geldt bijvoorbeeld voor de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht/activiteitenbesluit of de Waterwet. Hiervoor zijn respectievelijk de gemeente Korendljk en Waterschap Hollandse Delta bevoegd gezag. Daarnaast dient het Toegangsbeperkingsbesluit (TBB, kenmerk 17121836) te worden aangepast. Het al dan niet wijzigen van het TBB is geen onderdeel van deze beschikking. Hiervoor is een beoordeling nodig van de afdeling Groen van de Provincie Zuid-Holland. Conclusie Op grond van het vorenstaande kan worden geconcludeerd dat de gewijzigde activiteiten geen belemmering vormen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen en dat de vergunning van 28 augustus 2017, met kenmerk ODH-2017-00081885, wordt gewijzigd voor zover deze vergunning betrekking heeft op de route en de openstelling van het wandelpad, de vernattingsmaatregelen, de uitkijkhut en de uitkijkterp. 11/11
Aaresluteing beide mutss. Betreft uitorew'irsg v'^riiidelroute war em tei^e van 40in. Bestaande route met huidige j.3arinnc openstelh'ig Be-grenzmg Korenciikbc tjikkon / eigendctri N.:it uurmonumenten Bestaande route met de huidige openstelling; 15 juli -1 december. Ge'.!ifensto oijcnstr-liing: jaarrond \ Korendijkse Slikken /,
T=r--. I.. ' I I 11 ITIffiriMiMiiThiMfifn"! 11 III rnwrrrirrrrtill I :m- I., I MI iff I i"it"- U rrlll lllfrc 1 I I I - 1 I'll 1 I l.«f~ I. >.. w 1 1 ^,,, _» 1 1 1 1 LJ i H