Jaarrekening 2007 GGD Hart voor Brabant



Vergelijkbare documenten
Begroting 2010 en jaarverslag 2008 GGD Hart voor Brabant.

Jaarrekening 2008 GGD Hart voor Brabant

GGD Hart voor Brabant. GGD Hart voor Brabant s-hertogenbosch, maart Jaarrekening 2006 ontwerp

Jaarrekening GGD Hart voor Brabant

Jaarrekening 2006 en Begroting 2008 GGD Hart voor Brabant.

9 maart 2015 Judith Lemmen regiomanager Land van Cuijk

Wij bewaken door gezondheidsrisico s en onveiligheid te signaleren en de inzichten hierover actief te verspreiden.

Ontwerpbegroting 2008 GGD Hart voor Brabant

Factsheet GGD Hollands Noorden. M T W

Portefeuillehouder : WL Datum collegebesluit : 22 maart 2011 Corr. nr.:

De GGD Hollands Midden nader belicht Sjaak de Gouw 26 juni 2013

Raadsvoorstel Zaak :

17 maart 2015 Bea Schouten manager regio Meierij

Trends binnen en buiten ons vakgebied. Raadsinformatieavond 14 juni Beleidsvisie GGD Aanleiding.

Jaarstukken 2011 GGD Hart voor Brabant

BEGROTINGSWIJZIGING (concept)

Kort cyclische monitor productie

GGD regio Utrecht. Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid

Voorjaarsnota 2009 GGD Hart voor Brabant

gemeente Eindhoven 3 Maatschappelijke effecten en het meetpunt voor succes

Bijlage 2 bij Ondermandaat- en volmachtbesluit directeur Bedrijfsvoering Regio Twente 2016

Het beoogd resultaat: een begroting 2009 met programma s die gericht zijn op de gezondheid van alle inwoners van onze gemeenten.

Dienst/afdeling: SMO. Onderwerp De jaarrekening 2013 en de begroting 2015 GGD Hart voor Brabant

RAADSVOORS *D * D

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe

GGD regio Utrecht. Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid

Ter informatie. Voor de raad. Met vriendelijke groet. Bert Vermeij Wethouder gemeente Oudewater Begin doorgestuurd bericht:

Algemeen Bestuur GGD-RR. Datum vergadering: Agendapunt nr.: Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken

december 2008 voorlopig vastgesteld Bestuurlijk Beslisdocument Strategische Visie

Raadsvergadering, 29 januari Voorstel aan de Raad

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks

Bestuursopdracht Raad

Ontwerp Begrotingswijziging 2019 GGD

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten

agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid

Jaarrekening 2009 GGD Hart voor Brabant

GEMEENTE BOEKEL. Onderwerp : Jaarstukken 2015, Begroting 2017 en Beleidsvisie GGD Hart voor Brabant

Stand van zaken notitie Integrale Jeugdgezondheidszorg.

Naam en telefoon. Cathy van Doorn, tel Afdeling. Portefeuillehouder René Peters

Informatie voor professionals

Lokaal gezondheidsbeleid Workshop 18 februari 2016

Geacht college, geachte raad,

Alles is gezondheid. Dick ten Brinke, directeur publieke gezondheid Martien de Vries, beleidsadviseur Noord-Veluwe

Gemeente Dalfsen t.a.v. de raadsgriffier Postbus AA Dalfsen. Geachte leden van de gemeenteraad,

uitdraai van: :28

Raadsvoorstel. Inleiding

GR-taken: Aanvullende diensten:

Kortcyclische monitor

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Taken in de gemeenschappelijk regeling GGD Zaanstreek-Waterland

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede

JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR

7,4 (op basis van 7 GGD en) 0% 58% Er is in Fryslân één provinciale stuurgroep, daar zijn wij geen lid van. 7,2 (op basis van 5 GGD en)

Agenda. Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 19 februari 2014 van tot uur Plaats: t Spectrum, Schijndel. 1. Opening

Herziene financiële begroting 2015 GGD Hollands Noorden

Portefeuillehouder : W.J.J. Ligtenberg Datum collegebesluit : 16 februari 2016 Corr. nr.:

Bezuinigen met beleid. Voorjaarsnota 2010 GGD Hart voor Brabant

Programmaverantwoording 2008, herzien programmabegroting 2009, begroting 2010 en meerjarenraming van de GGD Hollands Noorden.

GGD Flevoland. Ontwerp Begroting Meerjarenraming 2020 t/m 2022

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland

Resultaatsturing GGD Haaglanden Gemeenschappelijke Regeling Gemeentelijke Gezondheidsdienst en Veilig thuis Haaglanden CONCEPT

GGD DPG, en kwetsbare ouderen

2010D Lijst van vragen totaal

*ZEA006D8E93* Raadsvergadering d.d. 30 juni 2015

JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR

RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN (050)

Inventarisatie activiteiten van Veiligheidsregio Fryslân als bedoeld in de Wet Markt en Overheid.

G e m e e n t e S l u i s

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL 17

Concept Beleidsbegroting september 2008 Gemeente Hoogeveen

Kortcyclische monitor

1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ

De opdracht van de RDOG Hollands Midden in grote lijnen Sjaak de Gouw 12 oktober 2011 Leiderdorp

PIJLER 1: Monitoring, signalering en advisering

Raadsvoorstel. Onderwerp: Jaarrekening 2007 en begroting 2009 van de Veiligheidsregio Brabant-Noord. 1) Status

Voorstel 1. een positieve zienswijze geven op de concept begroting 2016 van de GGD Hart voor Brabant;

Service & Samenwerking excl. financieringsresultaat (X 1.000)

Samen Beter. Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Hardenberg

Aan de gemeenteraad Agendapunt: 6.3/

Integratie van jeugdgezondheidszorg, jeugdzorg en jeugd GGZ in de wijkteams: een meerwaarde voor kind en gezin?

Raadsvoorstel. Voorjaarsnota 2009 GGD Hart voor Brabant.

Regie, zorg aan en preventie van gezondheidsachterstanden bij asielzoekers

De GGD gaat verder voor gezondheid. Beleidsvisie GGD Hart voor Brabant

Doetinchem, 23 mei 2018

Locatie Alkmaar Hertog Aalbrechtweg DL Alkmaar T Gemeenteraden van de bij GGD Hollands Noorden aangesloten gemeenten

Kerncijfers van de gemeente Leiden (gezondheidspeiling 2012)

Ontwerpbegroting 2010 GGD Hart voor Brabant

: 24 juni 2014 : 7 juli : dhr. J.L.M. Vlaar : Marjon Gadella

DB Jaarstukken GGD Hart voor Brabant. Jaarstukken 2012 GGD Hart voor Brabant Pagina 1 van 96

Aanvraagformulier voor subsidieverlening subsidiejaar 20..

Overzicht Basistaken GGD Drenthe 2015 e.v.

Voorjaarsnota GGD Hart voor Brabant

Onze proclaimer leest u op:

Raadsvoorstel Besluit om: Inleiding

Er blijft gezondheidswinst liggen doordat vaccins onvoldoende benut worden

advies Jaarrekening 2013 Gemeenschappelijke Regeling Breed

NIEUWSBRIEF. Integrale Jeugdgezondheidszorg Regio WEST BRABANT

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Transcriptie:

Jaarrekening GGD Hart voor Brabant

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 1. Inleiding... 5 1.1 Algemeen... 6 1.2 Besluitvorming... 6 1.3 Verslag van de directie... 7 2. Gezondheidsbevordering... 10 2.1 Wat zijn de ontwikkelingen?... 10 2.2 Wat hebben we in gerealiseerd?... 10 2.3 Wat heeft het gekost?... 16 3. Jeugdgezondheidszorg... 18 3.1 Wat zijn de ontwikkelingen?... 18 3.2 Wat hebben we in gerealiseerd?... 18 3.3 Wat heeft het gekost?... 22 4. Algemene gezondheidszorg... 26 4.1 Wat zijn de ontwikkelingen?... 26 4.2 Wat hebben we in gerealiseerd?... 27 4.3 Wat heeft het gekost?... 31 5. Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen... 34 5.1 Wat zijn de ontwikkelingen?... 34 5.2 Wat hebben we in gerealiseerd?... 34 5.3 Wat heeft het gekost?... 36 6. Financiën... 38 6.1 Algemeen... 38 6.2 Gemeentelijke bijdragen... 39 7. Bijzondere onderwerpen... 41 7.1 Weerstandsvermogen... 41 7.2 Onderhoud kapitaalgoederen... 42 7.3 Financiering... 42 7.4 Shared Service Center... 43 7.5 Verbonden partijen... 43 7.6 Rechtmatigheid... 43 8. Bedrijfsvoering... 45 8.1 Kwaliteit... 46 8.1.1 Missie, visie en kwaliteitsbeleid...46 8.1.2 Kwaliteitsdoelstellingen, -activiteiten & verbeteracties...47 8.1.3 Kwaliteitsmetingen...47 9. Bijlagen... 51 Pagina 3 van 171

Pagina 4 van 171

1. Inleiding Voor u ligt de jaarrekening van de GGD Hart voor Brabant. Met deze jaarrekening leggen wij verantwoording af aan het Algemeen Bestuur van de GGD over de verschillen tussen begroting en werkelijkheid in prestaties en financiën. De exploitatie van de GGD sluit af met een overschot van 70.261. Omdat de GGD ook beheerder is van gelden voor derden, volgt hierop nog een correctie van 419.644. Er resulteert dus uiteindelijk een negatief resultaat van 349.383. De accountant heeft een goedkeurende verklaring afgegeven bij de ontwerpjaarrekening. Het Algemeen Bestuur van de GGD is bevoegd om de jaarrekening vast te stellen. s-hertogenbosch, 9 april 2008 Het Dagelijks Bestuur van de GGD Hart voor Brabant, P. van der Velpen F. Ronnes secretaris voorzitter Pagina 5 van 171

1.1 Algemeen De GGD Hart voor Brabant is een gemeenschappelijke regeling van 29 gemeenten in de regio s Midden-Brabant, s-hertogenbosch en Brabant-Noordoost. De GGD werkt, vanuit de openbare verantwoordelijkheid voor gezondheid aan een optimale gezondheid van de samenleving, door twee kernfuncties uit te oefenen: preventie en acute zorg. We hebben daarbij extra aandacht voor de mensen die: - niet of beperkt hun verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid kunnen nemen; - de meeste gezondheidsrisico's lopen; - voor zorg en preventie moeilijk bereikbaar zijn; - acute gezondheidsrisico's lopen; - door hun gezondheid of activiteiten de gezondheid van anderen bedreigen. Hieronder volgen eerst de grote lijnen uit de jaarrekening. Daarna vindt u eerst per product een inhoudelijk en financieel verslag, met daarin een verklaring voor de eventuele verschillen tussen begroting en realisatie, de ondervonden knelpunten en de mogelijke oplossingen daarvoor. Dan volgt de cijfermatige vertaling van dit alles en tot slot nog enkele bijzondere (wettelijk verplichte) onderwerpen. De accountant heeft een goedkeurende verklaring afgegeven bij de ontwerpjaarrekening. 1.2 Besluitvorming Bij de vaststelling van de jaarrekening leggen wij de volgende beslispunten voor aan het Algemeen Bestuur: 1. De resultaatbestemming 2. De inwonersbijdrage 3. De jaarrekening en de toelichting daarop De besluitvorming over de jaarrekening ziet er als volgt uit: wanneer wat door uiterlijk verzenden concept jaarrekening naar directiesecretariaat 29 april 2008 colleges en griffiers uiterlijk ontvangst schriftelijk opmerkingen -- 4 juni 2008 gemeenten uiterlijk verzenden jaarrekening naar leden directiesecretariaat 12 juni 2008 Algemeen Bestuur 26 juni 2008 vaststelling jaarrekening Algemeen Bestuur uiterlijk verzending jaarrekening naar directiesecretariaat GGD 11 juli 2008 Gedeputeerde Staten 11 juli 2008 info genomen besluiten naar B&W gemeenten directiesecretariaat GGD Pagina 6 van 171

1.3 Verslag van de directie De koers gezet Het Algemeen Bestuur stelde in de missie en visie van de GGD vast en zijn kernwaarden: betrouwbaar, alert en klantgericht. Het bestuur noemde daarbij ook de thema s voor de openbare gezondheidszorg in de komende jaren: - Iedereen doet mee over het bereik en de deelname van bijzondere groepen; - Grenzen tellen niet over infectieziekten en milieu; - Groen en grijs over jeugd en ouderen; - Dik, dronken of depressief over leefstijl. In maakten we verder een slag naar minder bestuurslast: kortere beleidsstukken en meer sturing door de gemeente als klant. De inhoud herijkt Het jaar was het eerste jaar waarin de herijking van ons productenpakket ging doorwerken. Die herijking leidde tot een helder onderscheid in: - het basispakket: de wettelijk verplichte taken, bepaald aan de hand van landelijke richtlijnen. Dit pakket geldt nu voor alle gemeenten; zij betalen het uit de bijdrage per inwoner. Binnen dit pakket kiest elke gemeente voor lokale accenten. - de plustaken: de diensten die een klant afneemt buiten het basispakket. Wilde een gemeente meer dan het basispakket, dan kon zij kiezen voor plustaken. Omdat nog een overgangsjaar was, werkten de besparingen door de herijking nog niet door in de inwonersbijdrage. Wel verviel het laatste deel van het verplicht pluspakket voor de regio s s-hertogenbosch en Brabant-Noordoost. Wie de jeugd heeft Een belangrijk thema in was de jeugd en zijn gezondheid. Veel overheidsinstellingen en organisaties ontwikkelen beleid, zetten middelen in en voeren maatregelen uit. Voorbeelden: het Centrum voor Jeugd en Gezin en de zorgadviesteams, het elektronisch kinddossier en de verwijsindex risicojongeren (Zorg voor jeugd). De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft de ambitie dat de gemeenten haar gaan zien als vanzelfsprekende partner, omdat zij (bijna) alle kinderen regelmatig ziet en bij uitstek problemen op tijd kan signaleren. Het nieuwe basispakket leidde in tot minder producten rond spraak-/taalontwikkeling en psychologische zorg: een gemeente kan deze producten nog steeds kiezen, maar dan voor een extra bijdrage. Hetzelfde gold voor de hygiënezorg van kindercentra en scholen. De programma s Gezondheidsbevordering In presenteerden we de activiteiten uit dit programma in een nieuwe indeling, waardoor we de gemeenten nog meer integraal konden ondersteunen. Doordat gemeenten de lokale accenten in het basispakket op hun eigen manier invulden, sloten onze producten goed aan bij hun wensen. Pagina 7 van 171

Voorbeelden: - in het deelprogramma Hart voor Brabant in Zicht: meer publieksinformatie, lokaal gezondheidsbeleid, thematische adviezen en schoolgezondheidsbeleid; - in het deelprogramma Van Harte Gezond kozen gemeenten minder voor roken, overgewicht, diabetes en valpreventie, maar meer voor wijkgezondheidswerk. Verder stelden zij het alcoholgebruik bij vooral de jeugd centraal; - in het programma Geestkracht deden zij een groter beroep op thema s als eenzaamheid, psychosociale hulp bij incidenten en veiligheid (nieuw), maar minder op depressie, opvoedingsondersteuning, relationele en seksuele vorming, huiselijk geweld en de regie bij de openbare geestelijke gezondheidszorg. Het financieel resultaat van dit programma was ruim 25.000 negatief, vooral veroorzaakt door de deelprogramma s Hart voor Brabant in Zicht en Geestkracht. Jeugdgezondheidszorg In moesten we de gevolgen van de herijking voor dit programma opvangen; dat vroeg veel energie om met nieuwe producten te komen. In gingen we ons ook voorbereiden op het elektronisch kinddossier. In dit programma hebben we de meeste onderzoeken volgens planning uitgevoerd en ook de screeningen, spreekuren en netwerken. De opkomst voor die gezondheidsonderzoeken was volgens de norm. Rond psychologische zorg hebben we veel minder uitgevoerd dan gepland en we hebben ook veel minder (tanden)poetsinstructies gegeven. De zorgteams op de scholen werden goed ingevuld; aan crisisbegeleiding deden we daar ook veel meer dan begroot. Het resultaat van dit programma is 268.000 negatief, vooral veroorzaakt door hogere personeelskosten (o.a. inhuur vanwege het anticiperen op de herijking). Ook de huisvesting werd duurder, doordat we goedkope ruimten inleverden voor een meer integrale huisvesting met de thuiszorg-jgz. Algemene gezondheidszorg Binnen de infectieziektebestrijding namen de landelijke standaarden toe. We werkten ook meer regionaal of landelijk samen, of met andere GGD en. Enkele voorbeelden van samenwerking: - de rol van het RIVM werd nadrukkelijker; zo hebben we intensief samengewerkt rond de uitbraak van Q-koorts in en rond Herpen; - het soa-callcenter met spreekuren in s-hertogenbosch en Tilburg en de voorbereidingen voor de (door het rijk betaalde) seksuele hulpverlening voor jongeren; - de centra voor reizigerszorg in het Jeroen Bosch Ziekenhuis en Ziekenhuis Bernhoven. De productie binnen dit programma is (licht) gedaald bij de onderdelen TBC-asielzoekers/ -gedetineerden, reizigerszorg, medische milieukunde en forensische geneeskunde en gestegen bij infectieziektebestrijding, soabestrijding en technische hygiënezorg. Het positieve resultaat is ruim 500.000, vooral veroorzaakt door de onderdelen TBCgedetineerden, soabestrijding, medische milieukunde, technische hygiënezorg en forensische geneeskunde. Pagina 8 van 171

Financieel De inwonersbijdrage steeg met 0,4% ten opzichte van 2006. Het Algemeen Bestuur heeft bij de herijking ook een maximumhoogte voor de reserves vastgesteld, waardoor we in een reserve konden uitbetalen aan de gemeenten. De exploitatie van de GGD sluit af met een overschot van 70.261. Omdat de GGD ook beheerder is van gelden voor derden, volgt hierop nog een correctie van 419.644. Er resulteert dus uiteindelijk een negatief resultaat van 349.383. Pagina 9 van 171

2. Gezondheidsbevordering 2.1 Wat zijn de ontwikkelingen? De confrontatie tussen begroting en realisatie laat een verschil zien. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat gemeenten in lokale accenten en plustaken andere of meer/minder producten kozen dan we bij het opstellen van de begroting verwachtten. Hierdoor sloten onze producten wel beter aan bij de wensen van de gemeenten. Verder hebben we een klein aantal uren minder ingezet dan begroot, onder andere doordat gemeenten deels geen beroep deden op gereserveerde uren, hoewel wij hen hier regelmatig op hebben gewezen. En ook staan de uren van freelancers niet in de tijdsregistratie en hebben we veel indirect productieve uren geschreven, terwijl die wel zijn gemaakt voor projecten. Dit probleem lossen we in 2008 op. De afdeling Gezondheidsbevordering werkte in voor het eerst met een verrichtingenregistratie. De invoering van dit systeem ging nog niet vlekkeloos. Inmiddels gebruiken we hiervoor een projectadministratiesysteem dat inzicht zal geven in de uitgevoerde verrichtingen en de hiervoor benodigde tijd en op klant- en (sub-)regioniveau. 2.2 Wat hebben we in gerealiseerd? 2.2.1 Hart voor Brabant in Zicht De inzet in dit deelprogramma is behoorlijk hoger dan de begrote inzet. We deden meer aan publieksinformatie, ondersteuning lokaal gezondheidsbeleid, thematische beleidsadvisering en schoolgezondheidsbeleid. We hebben in extra geïnvesteerd in het zoveel mogelijk digitaliseren van het bestaande materiaal voor publieksinformatie, door o.a. het aanbieden van alle informatie via websites en het digitaliseren van lesmateriaal voor het onderwijs. Deze extra inzet is, conform de besluitvorming bij de jaarrekening 2006, gefinancierd met middelen uit 2006. In /2008 moeten de gemeenten een nota Lokaal gezondheidsbeleid opstellen. Dit leidde tot een piek in de ondersteuning en tot een grotere inzet omdat we in de begroting uitgingen van een jaarlijks gemiddelde inzet. De interne ondersteuning aan de programma s AGZ, JGZ en GHOR stond niet in de begroting. Schoolgezondheidsbeleid (Gezonde en Veilige school) is een traject dat scholen stimuleert en ondersteunt bij hun aandacht voor gezondheid en veiligheid. De thematische inzet op scholen is ook onder Schoolgezondheidsbeleid geregistreerd, waardoor het lijkt alsof de inzet groter is dan begroot. Gelijktijdig is echter de thematische inzet op scholen lager dan begroot. Daarnaast is de inzet verhoogd omdat in dit programma nu ook het projectleiderschap zit (dat zat daarvoor bij Jeugdgezondheidszorg). Pagina 10 van 171

Overzicht uren en verrichtingen Product Verrichtingen Uren Begroot Realisatie Begroot Realisatie Gezondheidsmonitor en Regionale VTV 59 139 5.360 3.672 Ondersteuning lokaal gezondheidsbeleid 195 279 5.440 7.058 Thematisch onderzoek op verzoek 3 28 970 1.342 Sociale kaart 4 100 3.100 2.408 Publieksinformatie en documentatie 61.418 81.546 3.500 7.061 Schoolgezondheidsbeleid 96 103 1.270 2.661 Totaal 61.755 82.195 19.640 24.202 Analyse per product Gezondheidsmonitor GGD Hart voor Brabant en de Regionale VTV In de stond de uitvoering van één monitor per jaar en dat is ook gebeurd. Feitelijk blijkt echter dat de voorbereiding, uitvoering en afsluiting van een monitor over meer dan een jaar lopen. De vragenlijsten voor de hoofdmonitor de Jeugdmonitor 12 t/m 18 jaar. zijn in oktober verstuurd. De verwerking en de presentatie aan de gemeenten moeten nog plaatsvinden en hebben in de laatste maanden van de nodige inzet gevraagd. Verder is de uitvoering van de volwassenenmonitor in 2006 en begin vertraagd door de inzet voor de Regionale volkgezondheidstoekomstverkenningen (VTV) en de Lokale kernboodschappen. Deze monitor liep daarom door in. In de eerste maanden van hebben we veel geïnvesteerd in het aanbieden van de Lokale kernboodschappen aan de wethouders volksgezondheid en aan de presentatie hiervan in de raadscommissies. Dit leidde tot een groot aantal verrichtingen in de eerste periode van. Samengevat: de inzet voor de Regionale VTV en Lokale kernboodschappen geeft een maal in de vier jaar een piekbelasting, die we compenseren door het verschuiven van andere activiteiten. We moeten nog zoeken naar een juiste vertaling hiervan in de begroting. De gemeenten hebben bij dit product geen extra diensten afgenomen. Wel sloten we een contract met GGD Nederland rond de ouderenmonitor en ontvingen we een meerjarensubsidie van ZonMW voor het werk rond de Regionale VTV en de Lokale kernboodschappen. Ondersteuning lokaal gezondheidsbeleid In de loop van en 2008 moeten de gemeenten een nota Lokaal Gezondheidsbeleid opstellen. Dit leidt in en 2008 tot een piek in de ondersteuning: de inzet was hoger dan begroot. Maar gemeenten gebruikten ook nog niet allemaal de beschikbare uren, omdat zij later startten met het lokaal gezondheidsbeleid dan verwacht. We hebben hen er meerdere malen op gewezen dat de niet ingezette uren niet kunnen overgaan naar een volgend jaar. Ook bij dit product zullen we zoeken naar een betere vertaling van de piekinzet. Pagina 11 van 171

Voor vier gemeenten hebben we ook een WMO-rapportage opgesteld. Deze rapportages zijn goed ontvangen en vormen voor hen mede een basis voor het WMO-beleid. De beleidskaarten hebben we vervangen door de website www.regionaalkompas.nl. Aan deze website voegen we jaarlijks in overleg met de gemeenten vijf tot zes thema s toe; de bestaande informatie actualiseren we bij de nieuwe release van de site. De prestatie-indicator in de begroting is daarmee niet meer actueel. In 2008 zullen we voor het eerst voor iedere gemeente een jaarverslag aanbieden; in vonden daarvoor voorbereidende activiteiten plaats. Thematisch onderzoek op verzoek Hier hebben we meer inzet geleverd dan begroot door het werk voor de Academische Werkplaats, waar de Regionale VTV en de Kernboodschappen worden ontwikkeld. Dit wordt gefinancierd met geld van ZonNW. Daarnaast hebben we (extra) interne dienstverlening verstrekt aan de programma s AGZ, JGZ en GHOR. Publieksinformatie en Documentatie en Sociale Kaart Bij de publieksinformatie hebben we extra geïnvesteerd om het bestaande materiaal zoveel mogelijk te digitaliseren. Deze extra inzet financieren we met middelen uit 2006. Schoolgezondheidsbeleid (= Gezonde en Veilige School) De Gezonde en Veilige School is een traject dat scholen stimuleert en ondersteunt bij de aandacht voor gezondheid en veiligheid. Daarnaast plegen we in het kader van de thema s inzet op scholen. De thematische inzet op scholen is ook onder Schoolgezondheidsbeleid geregistreerd, waardoor het lijkt alsof de inzet groter is dan begroot. Gelijktijdig is echter de thematische inzet op scholen lager dan begroot. Daarnaast was er meer inzet omdat in dit programma nu ook het projectleiderschap zit (zat daarvoor bij Jeugdgezondheidszorg). Ons werkgebied is pilotregio bij de ontwikkeling van het keurmerk De Gezonde en Veilige School door STIVORO. Ook dit zal onze inzet vergen. Het aantal scholen dat deelneemt aan het brede project schoolgezondheidsbeleid blijft achter bij de verwachting. 2.2.2 Van Harte Gezond De inzet in dit programma lijkt lager dan begroot. Verder zijn er verschillen binnen de producten tussen de begrote en gerealiseerde inzet. Dit komt onder andere doordat de gemeenten andere lokale accenten hebben gekozen dan verwacht. Er is minder gekozen voor de thema s roken, overgewicht, diabetes, valpreventie en preventieve jeugdtandzorg. Dit heeft twee redenen: enerzijds kiezen gemeenten de bekende thema s zoals roken en valpreventie minder door de (nieuwe) thema s in de landelijke preventienota en de lokale nota s. Deels is dit jammer omdat aandacht voor deze thema s ook leidt tot gezondheidswinst. Anderzijds komen de thema s niet expliciet naar voren omdat zij aandacht krijgen bij het wijkgezondheidswerk en de Gezonde en Pagina 12 van 171

Veilige School. Gemeenten kiezen bij de invulling hiervan wel voor de prioritaire thema s. Wijkgezondheidswerk is een product dat meer gekozen is dan verwacht. De activiteiten die we op scholen hebben uitgevoerd, zijn geboekt onder de Gezonde en Veilige School. Verder waren er meer groepsvoorlichtingen over diabetes waardoor er minder inzet was bij de publieksinformatie voor de andere thema s. Als deelproduct is toegevoegd Leefstijl; gemeenten stellen het thema alcoholgebruik en - misbruik bij vooral de jeugd centraal. Vooruitlopend op de activiteiten in 2008 vragen zij nu al onze ondersteuning bij de voorbereiding hiervan. Product Verrichtingen Uren Begroot Realisatie Begroot Realisatie Roken 55 45 2.800 994 Overgewicht 33 69 4.110 1.461 Diabetes 32 37 1.650 961 Valpreventie 13 10 500 287 Preventieve jeugdtandzorg 12.575 12.504 405 527 Wijkgezondheidswerk 5 570 5.915 8.886 Bevolkingsonderzoek BMHK 1 26 920 705 Bevolkingsonderzoek borstkanker 0 39 425 344 Leefstijl 0 94 0 953 Totaal 12.713 13.394 16.755 15.118 Analyse per product Roken Er was meer vraag voor het begeleiden van mensen die willen stoppen met roken dan begroot. Het thema roken is verder weinig als lokaal accent gekozen en/of de uitvoering is nog niet gestart. Onderdeel van het product Roken is ook Gezonde School en Genotmiddelen, waarvoor we meer uren hebben ingezet dan begroot. Verder hebben we uren besteed aan de landelijke campagne Alcohol en Opvoeding. Deze campagne voeren we samen met de scholen uit in het voorjaar van 2008. Overgewicht Het thema Overgewicht is weinig als lokaal accent gekozen en/of de uitvoering is nog niet gestart. Wel krijgt dit thema veel aandacht bij het wijkgezondheidswerk en de Gezonde en Veilige School. Diabetes Het thema Diabetes is weinig als thema lokaal accent gekozen en/of de uitvoering is nog niet gestart. Dit thema stond centraal bij de groepsvoorlichtingen in. Vanwege de ontwikkeling van ketenafspraken participeren we in de ketenzorg diabetes Midden-Brabant. Pagina 13 van 171

Valpreventie Dit product is minder gekozen dan verwacht. Het staat onder druk van de vijf landelijke thema s. Dit thema blijft van belang zeker vanwege de vergrijzing van de bevolking en de grote risico s door valongevallen bij ouderen. Preventieve jeugdtandzorg Hier hebben we minder geleverd dan begroot; weinig gemeenten kiezen voor mondhygiëne. Wel hebben we door een initiatief in Midden-Brabant afspraken gemaakt met de Stichting Jeugdtandverzorging die voorlichtingen wil verzorgen. We hebben gezorgd voor bijscholing en materiaal en voor de communicatie naar de scholen. Wijkgezondheidswerk Voor dit product hebben we meer gedaan, door de extra gemeentelijke keuzes als lokaal accent en plustaken. Daarnaast is ook hier sprake van een seizoensinvloed: in de zomer zijn er minder activiteiten. Verder is het project Meisjesbesnijdenis onder dit product geboekt. Bevolkingsonderzoeken Baarmoederhalskanker en Borstkanker Geen bijzonderheden. Leefstijl We hebben Leefstijl als product toegevoegd. Het blijkt dat gemeente het thema alcoholgebruik en -misbruik bij vooral de jeugd centraal stellen. Vooruitlopend op de activiteiten in 2008 vragen zij nu al onze ondersteuning bij de voorbereiding hiervan. 2.2.3 Geestkracht De inzet in dit programma is lager dan begroot en er zijn verschillen tussen de begrote en gerealiseerde inzet bij de producten. Het thema eenzaamheid is meer gekozen als lokaal accent, de totale inzet is echter kleiner. Op de thema s Depressie, Opvoedingsondersteuning, Huiselijk geweld en Regiefunctie OGGZ is minder gevraagd dan begroot. Bij de thema s Vangnet en advies en Psychosociale hulpverlening bij incidenten is dit meer dan begroot. Aan dit deelprogramma is het product Veiligheid toegevoegd. Product Verrichtingen Uren Begroot Realisatie Begroot Realisatie Depressie 3 39 950 419 Preventie eenzaamheid ouderen 189 94 1.700 1.104 Opvoedingsondersteuning 3 102 890 1.064 Relationele en seksuele vorming 35 136 1.963 951 Vangnet en advies 1.864 569 2.899 3.091 Ondersteuning en regiefunctie OGGZ 14 37 3.280 788 Huiselijk Geweld 4 28 525 308 Pagina 14 van 171

Psychosociale hulp bij incidenten 10 71 485 1.094 Veiligheid 0 16 0 325 Totaal 2.122 1.092 12.692 9.144 Analyse per product Depressie Bij dit nieuwe thema is meer ingezet op beleidsontwikkeling, onder meer als gevolg van de landelijke richtlijn depressie. Daarnaast voeren we samen met Trimbos een innovatieproject Depressie bij ouderen uit in de gemeente s-hertogenbosch. We hebben minder uren besteed aan publieksvoorlichting in verband met de keuze voor diabetes. Preventie eenzaamheid ouderen Dit thema is meer als lokaal accent gekozen dan verwacht en minder als plustaak. Ook hier waren er minder groepsvoorlichtingen. De totale inzet is hiermee kleiner dan begroot. Opvoedingsondersteuning In investeerden we in de website www.opvoedeninbrabant.nl, een gezamenlijk project met een aantal partners. Het thema is niet gekozen als lokaal accent en de totale inzet is daardoor lager dan begroot. Relationele en seksuele vorming We hebben meer activiteiten dan begroot uitgevoerd in het onderwijs (voorlichtingen, Week van de liefde). Voor Preventie machtsmisbruik was er meer inzet dan begroot. Het project is niet gekozen als lokaal accent en plustaak; de totale inzet is daardoor lager dan begroot. Vangnet en advies Vanwege een moeilijk invulbare vacature hebben we voor de Verpleegkundige vangnetfunctie minder inzet dan begroot. Bij de onderdelen Ondersteuning beleidsontwikkeling en Ketenvorming vangnet en advies is de vraag naar lokale accenten en plustaken nadrukkelijk groter geweest dan verwacht. Ondersteuning en regiefunctie OGGZ Door de omvorming van de OGGZ-platforms in twee regio s bleef de ondersteuning achter op de planning. Voor de ontwikkelingen bij de WMO rond de prestatievelden 7, 8 en 9 hebben gemeenten regelmatig een beroep op ons gedaan om te participeren in lokaal en regionaal overleg. Dit heeft meer inzet gevraagd dan verwacht. Ook hebben we tijd geïnvesteerd in een notitie over de rol van de GGD bij de OGGZ. Bij de lokale accenten en de plustaken is de inzet achter gebleven bij de verwachting. Pagina 15 van 171

Huiselijk geweld Dit thema is weinig gekozen als lokaal accent of plustaak. Hierdoor was er minder inzet dan begroot. Psychosociale hulp bij Incidenten Hier hebben we meer ingezet dan begroot door aanvullende dienstverlening aan de GHOR. Veiligheid Veiligheid is als product toegevoegd, omdat gemeenten ons meer vragen om te participeren in projecten die een relatie hebben met veiligheid (bijv. Werkgroep Veiligheid en school). 2.3 Wat heeft het gekost? Het resultaat van het programma Gezondheidsbevordering is 25.412 negatief. De was nog ingedeeld op basis van de vroegere organisatiestructuur en programma-indeling. Deze zijn per 1 januari gewijzigd, waardoor we de moesten converteren. Hierbij hebben we op onderdelen inschattingen gemaakt omdat er nog geen ervaringsgegevens waren. Daardoor kan de vergelijking van de inkomsten en uitgaven een ander beeld laten zien dan bij de prestaties. Bij de beheersbegroting 2008 zijn we wel uitgegaan van ervaringsgegevens en zal er een betere vergelijking mogelijk zijn. Verder kunnen we afwijkingen in de inkomsten en uitgaven ten opzichte van de begroting verklaren uit het feit dat we naast de uniforme producten ook producten als lokaal accent en plustaak aanbieden. De omvang van deze (extra) opdrachten kunnen we in de bij benadering inschatten. In hebben we extra projecten uitgevoerd voor gemeenten en andere subsidieverleners (o.a. meisjesbesnijdenis, Symfonie, subsidie RVTV). Hierbij hebben we extra kosten gemaakt voor tijdelijke krachten. Hieronder maken we een vergelijking per deelprogramma tussen de begroting en de realisatie, maar er is nu nog te weinig inzicht per programma in de precieze tekorten en overschotten. Vanaf 2008 zullen we een betere analyse kunnen maken van de prestaties en de financiën. Hart voor Brabant in Zicht Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 2.032.794 Kosten 2.731.686 Inkomsten 705.936 Inkomsten 1.350.383 Gemeentelijke bijdrage 1.326.858 Gemeentelijke bijdrage 1.479.927 Resultaat Resultaat 98.624 Pagina 16 van 171

De kosten zijn gestegen door extra inzet voor Publieksinformatie en Documentatie en het schoolgezondheidsbeleid. De grootste verschillen worden veroorzaakt doordat: - veel gemeenten gekozen hebben voor lokale accenten binnen dit deelprogramma, waardoor de gemeentelijke bijdrage is gestegen ten opzichte van de begroting; - de interne dienstverlening aan de programma s JGZ en AGZ niet is opgenomen in de (wel in de beheersbegroting) waardoor de overige inkomsten zijn gestegen ten opzichte van de begroting. Van Harte Gezond Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 1.444.841 Kosten 1.530.389 Inkomsten 843.716 Inkomsten 906.775 Gemeentelijke bijdrage 601.125 Gemeentelijke bijdrage 601.124 Resultaat Resultaat -22.490 De realisatie is grotendeels gelijk aan de cijfers in de. Geestkracht Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 977.545 Kosten 995.647 Inkomsten 318.960 Inkomsten 321.101 Gemeentelijke bijdrage 658.585 Gemeentelijke bijdrage 573.000 Resultaat Resultaat -101.546 Bij dit deelprogramma lijken we in de begroting een inschattingsfout te hebben gemaakt in de relatie tussen de begrote uren en de begrote kosten. De begrote kosten zijn te laag ten opzichte van de begrote uren. Hierdoor zijn de gerealiseerde kosten relatief hoog ten opzichte van de gerealiseerde uren. De kosten zijn echter wel realistisch. Gemeenten hebben minder gekozen voor het uitvoeren van thema s in dit programma. Dit heeft geleid tot minder inkomsten voor de lokale accenten. Pagina 17 van 171

3. Jeugdgezondheidszorg 3.1 Wat zijn de ontwikkelingen? Het jaar was het jaar na de besluitvorming over de herijking, waarin we de gevolgen van die herijking voor 2008 hebben voorbereid: dat vroeg veel aandacht en energie om met nieuwe producten te komen. Dit was ook het jaar van de voorbereiding voor de invoering van het elektronisch kinddossier (EKD); pilots daarvoor lopen al. Ook in het landelijke beleid was dit een jaar waarin alle zorg rondom de jeugd erg in beweging was, met een nieuwe Minister voor Jeugd en Gezin en een aantal regionale en lokale ontwikkelingen, zoals Centra voor Jeugd en Gezin, het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd, etc. 3.2 Wat hebben we in gerealiseerd? Gezondheidsonderzoeken Door een strakkere sturing en de inzet van veel invallers haalden we de begrote preventieve gezondheidsonderzoeken (PGO s), zeker als we meten met de opkomstcijfers van de. Door het centraal plannen en oproepen willen we het niveau nog verbeteren en hierdoor de inzet van invallers tot een minimum beperken. De onderzoeken in het speciaal onderwijs werden niet gehaald. De oorzaak lijkt bij de registratie te zitten; in 2008 gaan we dit onderzoeken. De hoeveelheden onderzoeken op verzoek zijn afhankelijk van de aanvragen; het niveau ligt ongeveer op dat in de. De producten vanuit het lokaal accent zijn hoger begroot dan gemeenten hebben gekozen; de begroting is opgesteld voordat zij die keuzes gemaakt hebben. Basispakket uniform Begroting Realisatie PGO jaarcohort 5/6 jaar (opkomst 90%) 12.592 12.709 onderzoeken Screening jaarcohort 10/11 jaar (opkomst 95%) 11.500 10.976 onderzoeken PGO jaarcohort 10/11 jaar speciaal onderwijs 600 217 onderzoeken PGO jaarcohort 13/14 REC 100 40 onderzoeken PGO klas 2 voortgezet onderwijs (opkomst 85%) 13.123 11.604 onderzoeken PGO op verzoek 11.000 10.185 onderzoeken PGO speciaal onderwijs 810 607 onderzoeken Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Extra PGO jaarcohort 8/9 jaar 940 10 onderzoeken Op basis van de opkomstindicatoren is de productie geheel volgens norm. Door het inhalen van de achterstand PGO 5/6 jarigen, hebben we meer kinderen bereikt dan begroot. Pagina 18 van 171

Logopedie Producten uniform Het aantal screeningen is conform de begroting. Onderzoeken op indicatie zijn veel minder aangevraagd dan begroot; dat hebben we ook niet in de hand. Lokaal accent Het Logopedisch onderzoek is door drie gemeenten gekozen als lokaal accent/plustaak. Basispakket uniform Begroting Realisatie Logopedisch screening jaarcohort 5 jaar 12.592 13.078 onderzoeken Logopedisch onderzoek indicatie groep 1 t/m 8 3.840 1.425 onderzoeken Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Groepsvoorlichting 250 124 uren Logopedisch onderzoek jaarcohort 5 jaar 2.542 onderzoeken Plustaken Begroting Realisatie Begeleiding logopedie 217 371 leerlingen Onderzoek logopedie 0-4 jaar 0 0 onderzoeken Consultatieve logopedie 0-4 jaar 20 24 kinderen Psychologische zorg Vanwege de herijking hebben we veel energie gestoken in nieuwe producten voor 2008; daarom zijn er minder producten uitgevoerd dan begroot. Basispakket uniform Begroting Realisatie Beleidsadviezen 874 392 uren Plustaken Begroting Realisatie Psychodiagnostisch onderzoek 290 196 onderzoeken Schoolgezondheidsbeleid Producten uniform De zorgteams in het voortgezet onderwijs worden in een groot deel van ons werkgebied goed ingevuld. Crisisinterventie is moeilijk te begroten, maar heeft in veel meer uren gekost dan begroot. We hebben veel gedaan aan hoofdluisbestrijding. Dit gebeurt veelal telefonisch, maar er is nog geen goede registratie van die telefoontjes. Pagina 19 van 171

Producten lokaal accent De deelname aan de permanente commissies leerlingenzorg kost veel meer uren dan begroot. De zorgteams in het basisonderwijs worden in een deel van het werkgebied goed ingevuld. Basispakket uniform Begroting Realisatie Schoolcontactpersoon basis- en speciaal 48 39 scholen onderwijs Zorgteams voortgezet onderwijs 80 88 scholen Crisisinterventie 10 52 scholen Hoofdluisbestrijding 120 115 scholen Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Extra deelname PCLS en CVI 80 193 uren Zorgteams basisonderwijs 750 887 uren Bij de keuze van de lokale accenten is het aantal uren zorgteams verhoogd van 750 naar 1.396 uur; een deel van deze uren is verantwoord onder spreekuren basisonderwijs. Rijksvaccinatieprogramma De vaccinatiecampagne is conform de begroting uitgevoerd. Basispakket uniform Begroting Realisatie Rijksvaccinaties 16.000 15.384 vaccinaties Spreekuren De spreekuren en de pedagogische spreekuren zijn verricht volgens de begroting. Basispakket uniform Begroting Realisatie Spreekuren voortgezet onderwijs 310 311 spreekuren Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Spreekuren basisonderwijs 2.083 2.571 spreekuren Pedagogisch spreekuur 360 373 spreekuren Bij de keuze van de lokale accenten is het aantal uren spreekuren basisonderwijs verlaagd van 750 naar 1.855 uren, een deel van de uren zorgteams is verantwoord als spreekuren basisonderwijs. Pagina 20 van 171

Netwerken preventieve jeugdzorg Het aantal netwerken is iets verlaagd ten opzichte van de begroting. Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Netwerken preventieve jeugdzorg 52 49 netwerken Cursussen en voorlichtingsbijeenkomsten In is er een grote daling van de (tanden)poetsinstructies ten opzichte van de begroting. In 2008 zullen gemeenten dit product nog veel minder inkopen. Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Voorlichtingsbijeenkomsten 52 49 bijeenkomsten Cursussen 0 0 Poetsinstructies 385 238 instructies Advisering leerplicht en leerlingenvervoer Dit product is helemaal afhankelijk van aanvragen door de gemeenten; het aantal adviezen blijft flink achter. Plustaken Begroting Realisatie Adviezen leerplicht/ leerlingenvervoer 80 31 adviezen Medische indicatie kinderdagverblijven 0 0 indicaties Extern Vertrouwenspersoon Scholen kopen dit product in als een soort verzekering. Het lagere cijfer wordt o.a. veroorzaakt door het beëindigen van een contract door een groot schoolbestuur. Plustaken Begroting Realisatie Extern vertrouwenspersoon 49.938 48.054 leerlingen Preventie ziekteverzuim voortgezet onderwijs Dit product laat minder bestede uren zien dan begroot. Een deel van de werkelijke inzet is mede afhankelijk van het aanbod van leerlingen die voor het project in aanmerking komen. Basispakket lokaal accenten Begroting Realisatie Preventie ziekteverzuim voortgezet onderwijs 303 204 uren Pagina 21 van 171

3.3 Wat heeft het gekost? Het totale negatieve resultaat voor het boekjaar is 268.000. De extra kosten worden vooral veroorzaakt door hogere personeelskosten ( 263.000), hogere kosten door de CAO ( 44.000) en door duurdere inhuurkrachten ( 219.000) die we inzetten om vacatures niet definitief in te vullen. Dit gold bijvoorbeeld voor de inhuur van logopedisten, om te anticiperen op de herijking in 2008 ( 104.000). De extra inhuur voor artsen en assistenten bedraagt 48.000, de invulling vacature teamleider en de ontwikkeling van het centraal afsprakenbureau 64.000 en overige personeelskosten 3.000. De huisvestingskosten zijn gestegen door de afkoop van de huurkosten in Veghel ( 34.000), de integrale huisvesting bij/met de Thuiszorg en de interne verhuizingen (van Oss naar Uden en van Waalwijk naar s-hertogenbosch en Tilburg ( 21.000)). Bij de bedrijfskosten hebben we een voordeel behaald van 32.000; door extra producten logopedie, psychologie en sluitende zorgstructuur zijn de opbrengsten gestegen met 18.000. Gezondheidsonderzoeken Het nadelig resultaat van 166.663 wordt vooral veroorzaakt door stijgende personeelskosten door extra inhuur en de ontwikkeling van het bedrijfsbureau. Ook zijn de huisvestingskosten gestegen door het spreidingsplan; deze tekorten worden deels gecompenseerd door de opbrengst van de ontwikkeling van het bedrijfsbureau. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 4.234.807 Kosten 4.532.913 Opbrengsten 107.901 Opbrengsten 239.345 Gemeentelijke bijdrage 4.126.906 Gemeentelijke bijdrage 4.293.568 Resultaat 0 Resultaat -/- 166.663 Logopedie Het nadelig resultaat van 113.545 wordt vooral veroorzaakt door hogere personeelskosten voor extra inzet en vervanging (extra producten, productontwikkeling en stijgende huisvestingskosten); deze tekorten worden deels gecompenseerd door de afzet van nieuwe producten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 1.244.272 Kosten 1.366.262 Opbrengsten 105.027 Opbrengsten 113.471 Gemeentelijke bijdrage 1.139.245 Gemeentelijke bijdrage 1.252.791 Resultaat 0 Resultaat -/- 113.545 Pagina 22 van 171

Psychologische zorg Het voordelig resultaat van 6.532 wordt veroorzaakt door de extra verkoop van producten en een lichte stijging van de overige kosten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 587.425 Kosten 588.895 Opbrengsten 8.386 Opbrengsten 16.386 Gemeentelijke bijdrage 579.041 Gemeentelijke bijdrage 579.041 Resultaat 0 Resultaat 6.532 Schoolgezondheidsbeleid Het voordelig resultaat van 23.974 wordt vooral veroorzaakt door extra afzet in van lokale accenten en plustaken en door lagere bedrijfskosten en hogere loon- en huisvestingskosten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 489.833 Kosten 488.134 Opbrengsten 69.525 Opbrengsten 80.784 Gemeentelijke bijdrage 420.308 Gemeentelijke bijdrage 431.324 Resultaat 0 Resultaat 23.974 Rijksvaccinatieprogramma Het voordelig resultaat van 12.464 wordt vooral veroorzaakt door een hogere vergoeding per vaccin en door dalende bedrijfskosten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 71.177 Kosten 66.724 Opbrengsten 85.945 Opbrengsten 93.956 Gemeentelijke bijdrage -/- 14.768 Gemeentelijke bijdrage -/- 14.768 Resultaat 0 Resultaat 12.464 Spreekuren Het nadelig resultaat van 14.807 wordt veroorzaakt door minder afname in het lokaal accent, wat deels wordt gecompenseerd door een lagere toerekening van de loonkosten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 397.351 Kosten 387.830 Opbrengsten 8.611 Opbrengsten 8.611 Gemeentelijke bijdrage 388.740 Gemeentelijke bijdrage 364.412 Resultaat 0 Resultaat -/- 14.807 Pagina 23 van 171

Netwerken preventieve jeugdzorg Het voordelig resultaat van 3.897 wordt veroorzaakt door licht dalende loonkosten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 87.239 Kosten 83.341 Opbrengsten 2.036 Opbrengsten 2.036 Gemeentelijke bijdrage 85.202 Gemeentelijke bijdrage 85.202 Resultaat 0 Resultaat 3.897 Cursussen en voorlichtingsbijeenkomsten Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 66.776 Kosten 67.749 Opbrengsten 1.040 Opbrengsten 1.040 Gemeentelijke bijdrage 65.736 Gemeentelijke bijdrage 65.737 Resultaat 0 Resultaat 972 Advisering leerplicht en leerlingenvervoer Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 7.178 Kosten 6.957 Opbrengsten 168 Opbrengsten 541 Gemeentelijke bijdrage 7.012 Gemeentelijke bijdrage 7.012 Resultaat 0 Resultaat 596 Externe vertrouwenspersoon Het nadelig resultaat van 1.104 wordt veroorzaakt door stijgende loonkosten en een lichte daling van de opbrengsten. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 86.516 Kosten 87.380 Opbrengsten 73.646 Opbrengsten 73.406 Gemeentelijke bijdrage 12.870 Gemeentelijke bijdrage 12.870 Resultaat 0 Resultaat -/- 1.104 Preventie ziekteverzuim voortgezet onderwijs Het nadelig resultaat van 18.514 wordt vooral veroorzaakt door het doorschuiven van een deel van de opbrengst van een project naar 2008; dit project loopt door tot en met juli 2008. Pagina 24 van 171

De lagere gemeentelijke bijdrage en de hogere opbrengsten zijn het gevolg van de verandering van de financiering van een project door een gemeente van lokaal accent naar plustaak. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 56.516 Kosten 57.989 Opbrengsten 1.348 Opbrengsten 17.897 Gemeentelijke bijdrage 55.168 Gemeentelijke bijdrage 23.378 Resultaat 0 Resultaat -/ 18.514 Pagina 25 van 171

4. Algemene gezondheidszorg 4.1 Wat zijn de ontwikkelingen? Ontwikkelingen Binnen de infectieziektebestrijding neemt het aantal landelijk vastgestelde (professionele) standaarden nog steeds toe. Maar ook worden prioriteiten binnen dit werkterrein steeds vaker landelijk afgesproken. Om daaraan te (kunnen) voldoen zullen we meer en meer samenwerken met andere GGD en of op regionaal of landelijk niveau; hieronder staan daarvan enkele voorbeelden. Deze samenwerking vergroot de kwaliteit en de service en vermindert de kwetsbaarheid. Om te voorkomen dat door deze schaalvergroting de gemeenten te veel op afstand komen zullen we het relatiebeheer -waar nodig- intensiveren. Enkele belangrijke voorbeelden van samenwerking: - De dreiging van (grootschalige uitbraak van) infectieziekten (vogelpest, SARS, bioterrorisme) blijft aanwezig. Ook de contacten met de landen uit Oost-Europa kunnen leiden tot meer infectieziekten. De bestrijding is daarom versterkt door centrale aansturing: het Landelijk Centrum Infectieziektebestrijding bundelt kennis en ervaring en ondersteunt de regio s. De rol van het RIVM wordt nadrukkelijker en de samenwerking is dus intensiever. Dat hebben we in deze periode vooral kunnen merken bij het onderzoek naar de Q-koorts in Herpen. We hebben echter gemerkt dat we erop bedacht moeten zijn dat de intensievere samenwerking de slagkracht niet aantast. - In 2006 is, met rijksgeld, het Soa-expertisecentrum gestart voor Brabant en Zeeland, met een centraal callcenter en spreekuren in s-hertogenbosch en Tilburg. Daarnaast bereiden we het werk voor om in 2008 Aanvullende Seksuele Hulpverlening aan te bieden, vanuit een nieuwe subsidieregeling van het ministerie van VWS. - In de Vereniging GGD plus werken de GGD'en van Brabant en Zeeland samen op het gebied van infectieziekten, reizigerszorg en medische milieukunde; dit leidt tot toenemende efficiency en kwaliteit (o.a. door specialisatie van medewerkers). - Naast de samenwerking met het Jeroen Bosch Ziekenhuis in een centrum voor reizigerszorg werken we vanaf mei op een zelfde wijze samen met het Ziekenhuis Bernhoven in Veghel. Deze locatie wordt door reizigers goed bezocht. In augustus was het aantal spreekuren al verdubbeld tot 10 per maand (met 12 à 13 reizigers per spreekuur). - Het Versterkingsproject Medische Milieukunde van de VNG en GGD Nederland heeft als doel om de medisch milieukundige zorg én de regie door de gemeente daarover te versterken. Dit project heeft geleid tot een modeltakenpakket, met een minimale waakvlamformatie en een streefformatie. Door provinciale samenwerking kunnen we het toenemend aantal vragen en klachten én de stijgende vraag van gemeenten om ondersteuning toch behandelen. De medische milieukunde werkt daarbij met regioconsulenten die het contact met de gemeenten onderhouden. Pagina 26 van 171

4.2 Wat hebben we in gerealiseerd? Infectieziektebestrijding De hogere aangiftecijfers zijn te verklaren door een toename van kinkhoestgevallen, en gastroenteritis in instellingen. Daarnaast was er de Q-koorts: naast een grote toename in Herpen (gemeente Oss) en een kleinere in Goirle en Tilburg was er een toename in het hele werkgebied. Het ging om 135 gevallen (ten opzichte van in totaal 95 in de rest van Nederland). Ondanks deze arbeidsintensieve casus waar veel mensen op de een of andere wijze bij betrokken zijn (of zich betrokken voelen) was het aantal publieksvragen lager dan begroot. De complexiteit van deze casus betekende extra veel werk rond outbreakmanagement. Voorbeelden zijn: landelijke overleggen en een grote case-controlstudie samen met het RIVM. Voor deze laatste werkzaamheden kregen we een extra subsidie. We hebben enkele projecten en onderzoeken uitgevoerd samen met het RIVM en de Radboud Universiteit Nijmegen. Basispakket Begroting Realisatie Meldingen 970 1.109 meldingen Adviezen bij publieksvragen 1.800 1.650 adviezen Surveillance 1.500 971 uren Beleidsadviezen 400 71 uren Regiefunctie en netwerk 900 478 uren Outbreakmanagement 800 1.419 uren Onderzoek 450 359 uren Preventie projecten 1.000 669 uren Prestatie-indicatoren Meldingen binnen de wettelijke termijnen 95 99 % Soabestrijding De behoefte aan een consult op het soa-spreekuur blijft stijgen. We deden 2.958 consulten die voor subsidie in aanmerking komen (een stijging ten opzichte van 2006 met 29%). Het aantal gevonden soa s was 347, een vindpercentage van 11,8% (ongeveer 1% minder dan in 2006). De partnerwaarschuwingen blijven wat achter bij de prognose, vooral in Midden-Brabant. Basispakket Begroting Realisatie Soa-spreekuur 2.500 3.549 spreekuurcontacten HIV-testen 600 2.180 testen Partnerwaarschuwingen 700 675 waarschuwingen Collectieve preventie SOA/HIV 2.600 1.605 uren Pagina 27 van 171

Tuberculosebestrijding Het aantal aangiftes lijkt -na een periode van duidelijke afname- inmiddels te stabiliseren. Door een groot contactonderzoek in s-hertogenbosch is het aantal nu volgens de begroting. De verplichting tot vaccinaties bij mensen uit verschillende landen is komen te vervallen, waardoor minder vaccinaties zijn geweest. Het aantal asielzoekers blijft nog afnemen en (daarmee) ook het aantal gevallen van tuberculose in die risicogroep. Er zijn ook minder gedetineerden doordat er meer veroordelingen tot werkstraffen zijn in plaats van detentie. Door deze ontwikkelingen is meer ruimte ontstaan om andere risicogroepen pro-actief te benaderen, wat te zien is aan de screeningen van risicogroepen (56% meer dan begroot). Basispakket Begroting Realisatie Aangiftes nieuwe patiënten met tuberculose 50 51 aangiftes Aangiftes recente besmettingen met 80 85 aangiftes tuberculose Preventies door BCG-vaccinaties 300 243 vaccinaties Screening door röntgenfoto s 6.000 4.121 screeningen Screening door Mantouxtesten 2.500 1.699 screeningen Screening van risicogroepen 900 1.404 screeningen Plustaken voor COA en Justitie in de eigen Begroting Realisatie regio Screeningen gedetineerden 7.000 3.563 screeningen Screeningen asielzoekers 600 254 screeningen Screeningen asielzoekers (vervolgscreening) 1.400 112 screeningen Tuberculosebestrijding asielzoekers Het aantal screeningen is naar verwachting fors gedaald. Dit komt omdat de eerste screeningen plaatsvinden bij de eerste opvang in Ter Apel of de tijdelijke noodvoorziening bij Amsterdam. Plustaken voor centrale COA Begroting Realisatie Screeningen 3.500 570 screeningen Tuberculosebestrijding gedetineerden Er waren minder screeningen doordat de instroom gedetineerden is gedaald (brandpreventie). Het geringe aantal screeningen van het personeel is te verklaren doordat er minder gevangenispersoneel is (door de sluiting van afdelingen) en door de verschuiving van het werk van het einde van naar het begin van 2008. Pagina 28 van 171

Plustaken voor landelijke Dienst Justitiële Begroting Realisatie Inrichtingen Screeningen 27.000 21.678 screeningen Screeningen personeel 700 207 screeningen Reizigerszorg Het aantal vaccinaties is afgenomen, waarschijnlijk vooral omdat de vaccins langere bescherming bieden. Het aantal bezoeken aan het spreekuur is inmiddels lager dan het aantal reizigers. Dat komt omdat klanten niet meer op het spreekuur komen maar kiezen voor een telefonisch consult. Het aantal reizigers is met 6% gedaald. We hebben minder gezondheidsbeschermende producten verkocht dan begroot, maar daar is nu extra aandacht voor door het aanbieden van actieproducten. De mogelijkheid om via internet afspraken te maken wordt goed benut (18% van alle afspraken). Het aantal klanten Hepatitis B is iets afgenomen; wel hebben we weer enkele nieuwe contracten gesloten. Plustaken Begroting Realisatie Immunisaties 49.000 44.149 aantal Bezoekers spreekuur 31.000 27.737 spreekuren Reizigers klanten 30.000 28.088 klanten Gezondheidsbeschermende producten 17.000 16.521 producten Hepatitis B beroepsgebonden groepen 1.500 1.222 klanten Medische milieukunde Er waren wat minder publieksvragen dan verwacht, waarschijnlijk door de gematigde zomer, waardoor o.a. zwemwaterproblemen beperkt zijn gebleven. De gemeenten weten het Bureau Gezondheid Milieu en Veiligheid (GMV) beter te vinden; hun behoefte aan advies was dan ook meer dan begroot. Omdat er incidenten zijn geweest, hebben we voorlichtingsactiviteiten verzorgd, vooral over zendmasten, bodemvervuiling en asbest. Basispakket Begroting Realisatie Adviezen bij publieksvragen en klachten 320 293 adviezen Adviezen bij lokaal beleid 5 13 adviezen Collectieve voorlichting 10 10 voorlichtingen Signalering en ongevraagde adviseringen 5 3 adviseringen Plustaken Ventilatieadvies 5 6 adviezen Adviezen nieuwbouw 3 2 adviezen Milieuprojecten 1 1 project Pagina 29 van 171

Technische hygiënezorg Er waren minder peuterspeelzalen dan begroot. Bij meer kindercentra heeft een inspectie plaatsgevonden omdat een wetswijziging ook inspecties van de voorschoolse opvang noodzakelijk maakte. Per 1 juni is de wetgeving voor piercing en tatoeage ingegaan; we hebben 68 inspecties bij shops uitgevoerd. Omdat dit een nieuwe taak is, besteedden we veel uren aan de productontwikkeling. Basispakket Begroting Realisatie Advies en ondersteuning van burgers 500 169 uren Beleidsadvisering aan de gemeenten 1.500 1.319 uren Begeleiding van (t.a.v. hygiëne) risicovolle evenementen en risicovolle instellingen. 800 628 uren Plustaken Controle scholen 25 29 aantal Controle peuterspeelzalen 250 148 aantal Controle kindercentra 370 492 aantal Diensten voor derden 2.000 2.320 uren Forensische geneeskunde Het aantal lijkschouwingen is lager dan in de, maar hoger dan in 2006 (417). Het aantal lijkt te stabiliseren; overlijden met palliatieve zorg komt mogelijk steeds vaker voor in plaats van euthanasie en dan tekent de huisarts en niet de gemeentelijk lijkschouwer. Het aantal adviezen rond euthanasie is echter ongeveer gelijk aan dat van 2006 (95 tegen 91 in ). De lijkschouwing bij onduidelijke doodsoorzaak bij jongeren (nieuwe wetgeving) is nog niet geïmplementeerd. Het aantal verrichtingen voor derden (vooral voor de politie) is ook lager dan in de, maar hoger dan in 2006 (2.030). Het verminderde werkaanbod heeft meer te maken met gewijzigde sturing door de politie (bijvoorbeeld een convenant met de GGZ dat de tussenschakel van een wachtarts vaak overbodig maakt). Basispakket Begroting Realisatie Lijkschouwingen 600 491 lijkschouwingen Plustaken Diensten voor derden 2.800 2.202 diensten Pagina 30 van 171

4.3 Wat heeft het gekost? Algemene Gezondheidszorg Het positieve resultaat van de afdeling AGZ is 535.494, inclusief de projecten Tuberculosebestrijding asielzoekers en -gedetineerden. De resultaten op deze projecten positief (gefinancierd door Ministerie van Justitie) zijn respectievelijk 25.713 negatief en 250.763. Het overige resultaat wordt voornamelijk gevormd door het negatieve resultaat bij reizigerszorg ( 28.137), forensische geneeskunde ( 62.428) en de (gemeentelijke) taken infectieziektebestrijding, soa-bestrijding en tuberculosebestrijding, technische hygiënezorg en medische milieukunde in totaliteit van 276.153. Infectieziektebestrijding Het positieve resultaat is 8.24, vooral door de extra opbrengsten bij van twee projecten en de subsidie van het RIVM voor (de ondersteuning bij) een case-control studie naar de Q-koorts. Voor het opleiden van een arts zijn er extra kosten gemaakt. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 738.015 Kosten 808.595 Opbrengsten 12.105 Opbrengsten 87.930 Gemeentelijke bijdrage 725.910 Gemeentelijke bijdrage 725.910 Resultaat Resultaat 4.245 SOA-bestrijding Het positieve resultaat is 106.296, door de extra opbrengsten van het ministerie van VWS voor het Soa-expertisecentrum, gebaseerd op de toename van spreekuren in 2006. Ook zijn er extra subsidieopbrengsten voor het hepatitis-b project voor de penitentiaire inrichtingen. Tenslotte is nog geen volledige invulling gegeven aan een vacature in verband met de onzekerheid van de doorgang van het hepatitis-b project in 2008 en de jaren daarna. Het ministerie van VWS heeft een (kostendekkende) subsidie verstrekt van 400.000 voor de laboratoriumkosten soa. Begroting Bedrag Realisatie Bedrag Kosten 834.965 Kosten 1.819.596 Opbrengsten 183.353 Opbrengsten 1.274.280 Gemeentelijke bijdrage 651.612 Gemeentelijke bijdrage 651.612 Resultaat Resultaat 106.296 Tuberculosebestrijding Het negatieve resultaat van 1.995 is ontstaan door minder omzet van de contracten. Dit compenseert niet het vacaturevoordeel en de voordelen door de regionalisering. Pagina 31 van 171