B i j l a g e n
R E L E VA N T E A R T I K E L E N B I J L A G E 1 Bijlage 1 Relevante artikelen uit de algemene v o o rw a a rden voor de verkoop van ro n d h o u t. H i e ronder zijn die bepalingen uit de algemene voorw a a rden voor de verkoop van rondhout (Bosschap, 94) opgenomen die van belang zijn voor de volumebepaling. Elk artikel is voorzien van een korte toelichting. A rtikel 1 A rt. 1.1 A a n v a a rding en eigendomsvoorbehoud e koper wordt geacht het gekochte volume te kennen. e verkoper zal de hem bekende verborgen gebreken vermelden. e koper aanvaardt het gekochte voetsstoots in de staat waarin het zich ten tijde van het sluiten van de overeenkomst bevindt, en heeft geen aanspraak op ontbinding van de verkoopovereenkomst, op vermindering van de koopprijs of op enigerlei s c h a d e v e rgoeding indien het gekochte voldoet aan de specificaties die zijn vastgelegd in de overe e n k o m s t. at de verkoper de hem bekende verborgen gebreken vóóraf aan de koper moet melden is belangrijk omdat op basis van die melding nadere afspraken nodig kunnen zijn over het eruit meten of zagen van die g e b reken. Te denken valt aan wort e l rot, ijzer, vóórkomen van losringigheid e.d. Het kunnen vaststellen van het volume en een prijsaanpassing voor dat hout, zijn voor koper en verkoper belangrijk. Mocht achteraf namelijk worden vastgesteld dat de verkoper had kunnen c.q. had moeten weten dat er sprake was van gebreken die hij ten onrechte niet heeft gemeld, dan kan alsnog de noodzaak van een schaderegeling blijken. A rtikel 2 A rt. 2.3 B e t a l i n g e eindafrekening vindt plaats op basis van de werkelijk geleverd e hoeveelheden hout, gemeten volgens de in de overeenkomst vastgestelde methode, tenzij volumeraming contractueel overeengekomen is. Uit dit artikel blijkt dat koper en verkoper goed moeten afspreken op basis van welke meting zal worden gefacture e rd. at mag op basis van een raming of schatting of ook in de roes zonder dat een nadere verre k e n i n g zal plaatsvinden. Met de werkelijk geleverde hoeveelheden w o rdt in dit a rtikel bedoeld de hoeveelheid hout die verkoper aan koper heeft geleverd volgens de door hen beiden overeengekomen meetmethode. Er wordt bij verkoop door boseigenaar aan houthandel uitdrukkelijk niet bedoeld: de uiteindelijk door de handel aan de verwerkende industrie geleverd e h o e v e e l h e i d. 5 2
R E L E V A N T E A R T I K E L E N B I J L A G E 1 Als er een overeenkomst is met een prijs per m 3 en de overe e n g e k o m e n methode is uitlossing fabriek, kan het noodzakelijk zijn ook een o m rekeningsfactor voor tonnen en/of stères af te spre k e n. A rtikel 11 A rt. 11.1 M e t i n g Metingen op het terrein van de verkoper worden door de verkoper of diens vert e g e n w o o rdiger en op kosten van de verkoper uitgevoerd c o n f o rm de laatst geldende richtlijnen voor het meten en indelen van inlands hout van het Bosschap, met dien verstande dat meting en indeling geschiedt in eenheden met schors. it artikel wijst erop dat de hoeveelheidaanduiding plaatsvindt met schors. In bijv. Zweden en uitsland is het gebruikelijk om in eenheden zonder schors te rekenen. Met de verwijzing naar de laatst geldende richtlijnen van het Bosschap w o rden de richtlijnen van 02 bedoeld. A rt. 11.2 Indien het contractuele volume is vastgesteld door raming en de af te rekenen hoeveelheid wordt gemeten op stam, geveld of door uitlossing, dient de koper een verschil van % te accepteren. Bij afwijking gro t e r dan % naar boven kunnen de verkoper en de koper levering en afname o v e reenkomen, tenzij de koper afziet van afname van het meerd e re. it artikel is bedoeld om ervoor te zorgen dat er een zekere mate van b e s c h e rming is voor de koper. e koper moet voor de planning van mensen, materieel en verkoop erop kunnen vert rouwen dat de ramingen (schattingen) ook re a l i t e i t s w a a rde hebben. Wanneer zou blijken dat op basis van meting er veel meer hout komt dan de % afwijking, kan hij in de problemen komen omdat zijn planning in het gedrang komt. Op basis van dit artikel heeft koper de vrijheid af te zien van het meerd e re. O m g e k e e rd is verkoper echter niet gehouden tot het bijleveren van het te weinig geleverde hout! e redenering daarachter is dat dit ten koste zou kunnen gaan van het bos. Overigens blijkt hieruit dat het zakendoen op basis van schatting / raming die gevolgd wordt door meting geen vrijblijvendheid geeft voor de kwaliteit van die schatting. A rt. 11.3 Indien de meting op stam wordt uitgevoerd is het risico van mogelijk v e r b o rgen gebreken (zoals hart rot, losringigheid en ijzer) voor re k e n i n g van de koper. Indien na velling blijkt dat meer dan 5% van het stamtal één of meerd e re verborgen gebreken vertoont, wordt door de koper en de verkoper een billijke prijsreductie overe e n g e k o m e n. 5 3
R E L E V A N T E A R T I K E L E N B I J L A G E 1 Voor wat betreft de risicotoedeling: zie ook art. 1.1 en de toelichting daarbij. it artikel is overeenkomstig van toepassing voor op stam gekocht hout w a a rvan overeengekomen is dat het in gevelde staat zal worden gemeten. A rt. 11.4 e verkoper verstrekt de staten op basis waarvan de te verre k e n e n hoeveelheid wordt bepaald. e koper dient deze meetstaten op juistheid te c o n t ro l e ren voordat met de exploitatie van hout op stam of het uitponden van geveld langhout kan worden begonnen. Hier is vanuit de boseigenaar gere d e n e e rd: die zal de meetstaten beschikbaar moeten hebben voor de koper. In de praktijk wordt ook nogal eens gewerkt met een meting die door koper en verkoper samen wordt uitgevoerd of waarbij de koper aanwezig is. Ook daardoor is de koper in de gelegenheid zich te vergewissen van de juistheid van te facture ren hoeveelheden. Bij de meting op uitlossing (meting aan de fabriek) is het de koper die de verkoper de meetstaten geeft die hij van weegbrug of (verschillende) ro n d h o u t v e rwerkers heeft gekre g e n. A rt. 11.5 Hout dat in gevelde staat wordt gemeten, dient door de koper of de verkoper zodanig te worden geveld en uitgesleept dat de stammen goed meetbaar en v e rwerkbaar blijven, waarbij de verkoper en de koper voordien overe e n - komen of meting plaatsvindt voor of na het uitslepen. Alleen aldus kan worden gewaarborgd dat de meting ook goed kan word e n u i t g e v o e rd. Wanneer langhout in stapels wordt opgezet is een juiste meting niet mogelijk. A rt. 11.6 Koper heeft het recht om controlemeting aan te vragen binnen werkdagen na ontvangst van de meetstaat. Controlemeting vindt uitsluitend plaats indien dezelfde meetmethode als bij de oorspronkelijke meting toepasbaar is en wordt toegepast. e koper heeft het recht op correctie van de gemaakte meet- en rekenfouten. Het resultaat van de controle-meting is bindend, doch komt alleen in de plaats van de oorspronkelijke meting indien de afwijking 5% of meer bedraagt. Met dit artikel wordt duidelijk gemaakt dat de meetmethoden bij correcte toepassing een zodanige nauwkeurigheid hebben dat ze bij herhaalde toepassing op dezelfde partij in dezelfde hoedanigheid niet meer dan 5% volumeafwijking o p l e v e ren. Een koper die onvoldoende vert rouwen heeft in de opgegeven volumina d.w.z. de gemeten en niet de geraamde of geschatte hoeveelheden! heeft het recht om hermeting te vragen. e controlemeting komt in de plaats van de oorspronkelijke meting als het d a a rmee bepaalde volume meer dan 5% afwijkend is. at geldt zowel naar 5 4
R E L E V A N T E A R T I K E L E N B I J L A G E 1 boven als naar beneden. e regeling is in 94 vastgelegd en heeft re c h t s k r a c h t tenzij partijen nadrukkelijk anders overeenkomen. A rt. 11.7 e koper, de verkoper en een derde door de koper en verkoper gezamenlijk aan te wijzen persoon, komen vóór de controlemeting overeen wat de kosten van deze meting zullen zijn. e kosten van de controlemeting worden volledig door de koper gedragen indien de afwijking van het oorspronkelijke volume kleiner is dan plus of min 5%. Indien de afwijking groter is dan plus of min 5%, zijn de kosten van de controlemeting voor rekening van de verkoper. Het uitvoeren van een controlemeting kost tijd en geld. aarom moeten daarover van tevoren afspraken worden gemaakt. it artikel geeft ook aan dat een ander dan de oorspronkelijke uitvoerder van de meting de controle moet u i t v o e ren ten einde de gewenste neutraliteit te waarborg e n. A rtikel 12 A rt. 12.13 I n s c h r i j v i n g Tenzij op de kavellijst is vermeld dat het volume door meting is vastgesteld, zijn de gegevens bedoeld als raming die de verkoper niet anders binden dan in artikel 11.2 is aangegeven. Het door meting vastgestelde volume is bindend. Opnieuw een bevestiging dat gemeten volumes bindend zijn en dat ramingen/schattingen bindend zijn volgens art. 11.2 als er ook een meetmethode is aangegeven volgens welke het te facture ren volume zal word e n bepaald. Ramingen en schattingen zijn als zodanig bindend wanneer niet is aangegeven dat een nadere volumebepaling zal plaatsvinden. A rtikel 13 G e s c h i l l e n In geval van geschillen zal, wanneer de verkoper en de koper dit wensen, een bindende uitspraak worden gedaan door drie externe (niet behorend tot de organisatie van de verkoper of de onderneming van de koper) deskundige personen. e verkoper en de koper wijzen elk een deskundige aan; de derd e deskundige wordt door deze beide reeds aangewezen deskundigen aangewezen. e aan de geschillenregeling verbonden kosten worden door de in het ongelijk gestelde partij betaald, tenzij de deskundigen anders b e s l i s s e n. it is een algemeen artikel dat voor alle geschillen, dus ook die met b e t rekking tot de volumebepaling, van toepassing is. Een g o e d k o p e uitwerking voor de controlemeting is al gegeven in art. 11.7. 5 5
C O N V E R S I E FA C T O R E N B I J L A G E 2 Bijlage 2 C o n v e r s i e f a c t o re n C o n v e r s i e f a c t o ren dienen om het volume dat is bepaald in stères (of tonnen) om te rekenen naar m 3 hout. Bij verkoop verdient het de voorkeur de eenheid waarin wordt gemeten ook bij de prijsafspraak te h a n t e ren. Met andere woorden: een meting in stères, dan ook een prijs per stère en een meten in tonnen dan ook een prijs per ton. Men kan ook van te voren de te hanteren conversiefactor overeenkomen. Er ontstaan dan geen misverstanden omdat de financiële uitkomst immers hetzelfde is. In een discussie over de juistheid van een m e t i n g van een bepaalde part i j kan de gehanteerde conversiefactor nooit als doorslaggevende factor w o rden gebruikt. Van stère naar m 3 Indien toch het aantal stères moet worden omgerekend naar m 3 dan moet een conversiefactor worden bepaald. e conversiefactor verm e n i g v u l d i g d met het aantal stères, geeft het aantal m 3. Men moet zich re a l i s e ren dat een conversiefactor meestal een schatting is. eze is sterk afhankelijk van bijvoorbeeld het sortiment, de diameter ( s p reiding), de wijze van stapelen en de rechtheid van het hout. Illustratie B2.1 : 1 stère is bevat... m 3 h o u t. 5 6
C O N V E R S I E FA C T O R E N B I J L A G E 2 Ta bel B2.1 Vo o r beeld van in praktijk gebruikte co n v e r s i e f a c t o r e n. lengte Ø top - Ø voet h o u t s o o r t 1 stère =...m 3 S p a a n p l a a t h o u t 1, 8 - l o o f h o u t / 0, 63 n a a l d h o u t Pa p i e r h o u t 2, 06 10 - grove den 0, 62 f i j n s p a r 0, 69 Emballage en pallethout II 1-2, 50 / - / n a a l d h o u t 0, 68 Emballage en pallethout III 2-2, 50 11 - n a a l d h o u t 0, 66 Emballage en pallethout IV 2, 50-4, 00 13 / - n a a l d h o u t 0, 64 Van ton naar m 3 Ook bij het wegen verdient het aanbeveling om niet naar m 3 om te rekenen. Indien toch een prijs per m 3 is afgesproken dan dient ook hier de conversiefactor vóór het wegen overeen te zijn gekomen. Het gewicht is afhankelijk van bijvoorbeeld: de boomsoort (maar ook individuele verschillen tussen bomen uit dezelfde opstand), de diameter, het velseizoen, de groeiplaats en de periode tussen vellen en wegen. e conversiefactor kan worden vastgesteld op basis van een re p resentatieve steekproef: één op de zoveel vrachten hout zowel meten als wegen. Enkele, in praktijk door individuele afnemers gebruikte, conversiefactoren: P o p u l i e r 1 ton = 1 m 3 Naaldhout (OSB, SPA, MF) 1 1 ton = 1,05 m 3 (950 kg = 1 m 3 ) 1 OSB: Oriented Strand Board; MF: Medium ensity Fibre Board; SPA: spaanplaathout 5 7
S C H ATTING VAN HOUT OP STA M BIJLAGE 3 Bijlage 3 Schatting van hout op stam Schatten (in plaats van) meten van hout op stam is niet opgenomen in de huidige houtm e e trichtlijnen. Maar omdat ze in de praktijk wel vaak als een soort van volumebepaling w o rden gebruikt, wordt daaraan in deze bijlage aandacht besteed. Het schatten heeft veel overeenkomsten met het meten van hout op stam. Maar het wijkt af omdat voor het verkrijgen van de benodigde gegevens geen modelbomen worden g e v e l d en g e m e t e n. In plaats daarvan word t er gebruikt gemaakt van methode werkhoutvolumetabellen. Of, als e e rd e re meetgegevens (namelijk de werkhoutlengte en het verloop) bekend zijn, kan men gebruik maken van de methode verloop. Beide methodes gebruiken gegevens die niet gemeten zijn aan de huidige te vellen bomen en daardoor wordt gesproken van een schatting en niet van een meting. Methode Werkhoutvolumetabellen (ook wel genoemd methode ik ) Met behulp van een werkhoutvolumetabel kan de inhoud word e n afgelezen van een b o o m met een bepaalde bh en boomhoogte. e boomhoogte is de totale lengte van de boom, van de voet tot de uiterste t o p. Voor een schatting van het werkhoutvolume van een o p s t a n d met te vellen bomen wordt gewerkt met gemiddelde waarden van de boomhoogte en met de g (zie paragraaf 5.3). e g w o rdt net zo berekend als bij staand hout. e b o o m h o o g t e w o rdt gemeten aan de (minimaal 10) modelbomen die net zo word e n g e s e l e c t e e rd als bij de meting op stam, maar ze worden n i e t geveld. Een belangrijk verschil is dat de boomh o o g t e w o rdt gemeten en niet de w e r k h o u t l e n g t e. e hoogtemeting geschiedt met een optische hoogtemeter en wordt genoteerd in meters met 1 cijfer achter de komma. Als de g en de gemiddelde boomhoogte bekend zijn, dan wordt met een werkhoutvolumetabel uit bijlage 4 de inhoud van de gemiddelde boom afgelezen. In bijlage 4 zijn werkhoutvolumetabellen opgenomen met een aftopdiameter van 10 cm. it volume wordt vermenigvuldigd met het aantal te vellen bomen; dat geeft de totale geschatte inhoud van de partij. e tabellen kunnen w o rden afgelezen maar ook zijn de re k e n f o rmules voor het gebruik met de PC in bijlage 4 o p g e n o m e n. 5 8
S C H AT T I N G V A N H O U T O P S TA M B I J L A G E 3 e overige voorw a a rden (b.v. minimale eisen, de werkwijze bij menging en de te leveren gegevens) zijn conform de meting van staand hout (hoofdstuk 5). e kanttekeningen bij deze tabellen methode: de tabellen zijn gebaseerd op gemiddelde stamvormen. Lokale omstandigheden kunnen daar van afwijken. de tabellen zijn gebaseerd op sectiemetingen (net zoals bijvoorbeeld een langhoutsorteerstraat en een meting met de harvester). it wijkt af van de omschrijving in hoofdstuk 5, waarbij gebruik wordt gemaakt van afgeronde WHL, bh en m. de tabellen zijn gebaseerd op gelijkjarige monocultures. Bij menging van bijvoorbeeld twee boomsoorten worden twee tabellen gebruikt en v e rondersteld dat de stamvorm van bomen in monocultuur en menging hetzelfde is. bij het klemmen worden alle boomsoorten apart opgenomen. Het is in de praktijk gebruikelijk dat de boomsoorten waarvoor geen tabellen zijn, g e p l a a t s t w o rden bij een boomsoort die daarop lijkt. it kan sterk afwijken van de eigenlijke stamvorm en dus de inhoud. in Nederland zijn er meerd e re tabellen in omloop die niet allemaal om dezelfde gegevens vragen, en ook niet dezelfde informatie geven. a a rom zijn in bijlage 4 alleen de aanbevolen werkhoutvolumetabellen opgenomen. Voor de praktijk betekent dit dat softwareleveranciers en gebruikers van meetprogrammatuur voor elektronische klemmen moeten nagaan of zij wel gebruik maken van deze meest actuele inform a t i e. het nauwkeurigheidsgebied. In de tabellen zijn de hoogte/diametercombinaties aangegeven waarmee de berekening voldoende betro u w - baar is. Wa a rden buiten dat betro u w b a a rheidsgebied mogen feitelijk niet meer worden gebru i k t! Er zijn aan de schatting dus beperkingen. Afhankelijk van de afspraken die de koper en verkoper overeenkomen is het erg belangrijk dat men aangeeft hoe de schatting heeft plaatsgevonden. Bij voorkeur wordt de hierboven omschreven methode gevolgd. 5 9
S C H ATTING VAN HOUT OP STA M BIJ LAGE 3 Methode verloop Een andere manier van schatten is het gebruik maken van eerd e r v e r k regen meetinformatie uit een overeenkomstige opstand. e g w o rden volgens de richtlijnen (hoofdstuk 5) bepaald. e WHL en het verloop bijvoorbeeld uit eerd e re metingen afkomstig worden in de b e rekening ingevoerd. Met het verloop, de g, de WHL en het aantal te vellen bomen wordt de inhoud bepaald (geschat). Bij deze methode moet het geschatte verloop en de WHL op de meetstaat worden aangegeven. eze methode maakt dus geen gebruik van de tabellen. Het loopje van We i s e Een snelle maar globale manier om de g van een opstand uit de meetlijst te bepalen biedt het loopje van Weise. Het geeft de diameter(klasse) aan waar de g zich in zou moeten bevinden. e methode is echter te onnauwkeurig om hiermee de modelbomen te selectere n. R In de gegeven v o o r be e l d o p s t a n d in hoofdstuk 5, tabel 5.2 betekent dit: 8 x % = 99,2 bo m e n. 99,2 bomen moeten worden teruggeteld vanaf de grootste diameter. e 99,2 e boom zit in diameter(klasse). Bij het loopje van Weise wordt de g gevonden door van de meetlijst die diameterklasse op te zoeken die behoort bij de boom welke, geteld vanaf de dikste boom, nog net binnen de % van het totaal aantal geklemde stammen valt. In deze klasse treft men dan de diameter behorend bij het gemiddelde gro n d v l a k. Het loopje van Weise is te onnauwkeurig voor meting ten behoeve van de verkoop maar kan dienst doen als controlemiddel bij het bepalen van de g. 6 0
Bijlage 4 We r k h o u t v o l u m e t a b e l l e n In deze bijlage zijn enkele werkhoutvolumetabellen opgenomen. Voor de populier is gebruik gemaakt van het orschkamp rapport 590: e schatting van volumes en werkhoutlengten bij populier, door E.J. ik, 90. Voor de overige boomsoorten is gebruik gemaakt van de berekeningen uit het IBN-rapport 3: H e rziene spilhout-volumefuncties van enkele b o o m s o o rt e n. Tabellen, omrekening naar werkhoutvolume, b a s t p e rcentages en verloop van de diameter in de stam, door E.J. ik, 96. Er zijn alleen tabellen van boomsoorten opgenomen, waarvan bij meer dan 0 bomen van één b o o m s o o rt sectiemetingen ten behoeve van het werkhoutvolume zijn gedaan. at zijn ook de meest voorkomende b o o m s o o rten. In de tabellen zijn alleen de boomvolumes die zijn ontleend aan daadwerkelijke gebruikte hoogte/diameter combinaties opgenomen, omdat deze als voldoende betrouwbaar worden geacht. In de tabellen zijn alleen de diameters tussen de en cm gebruikt (met uitzondering van de populier) en alle tabellen zijn gebaseerd op een aftopdiameter van 10 cm. Het gebruik van de tabellen staat beschreven in bijlage 3. Met behulp van de (totale) boomhoogte en de diameter () kan het werkhoutvolume (in dm 3 ) worden afgelezen. Hierbij staat de v o o r : b h als de inhoud van één boom wordt bepaald; g als de inhoud van een (deel van een) opstand wordt bepaald. e gebruikte formules voor de samenstelling van de tabellen staan op pagina 82 en 83. 6 1
o u g l a s 78 87 95 104 112 1 1 1 145 3 2 91 101 110 1 1 1 148 7 6 5 5 4 3 1 1 1 147 7 8 8 8 9 9 2 0 1 142 3 5 7 8 0 2 3 4 6 7 146 9 2 5 8 0 3 6 9 1 4 6 7 1 5 2 3 7 1 5 9 3 3 1 6 2 7 2 8 3 3 3 8 1 8 5 2 9 3 3 8 5 1 0 8 3 4 2 0 8 4 3 4 4 4 3 413 4 451 1 2 3 4 4 446 467 488 8 1 414 4 459 481 504 5 6 4 445 469 493 5 541 565 4 451 477 503 5 555 580 606 454 482 510 5 565 593 6 648 603 6 661 691 642 673 704 7 682 7 747 780 7 757 792 8 764 801 8 875 807 846 885 9 892 9 974 9 982 10 988 10 1078 10 1084 11 1087 11 16 6 2
0 9 9 1 3 4 4 9 4 8 414 4 447 4 451 469 487 470 490 509 5 509 5 550 571 548 571 593 6 6 589 613 6 661 684 6 657 682 708 7 675 702 7 756 783 810 8 864 7 749 777 806 8 864 892 9 766 796 8 858 888 9 949 979 813 845 878 910 943 975 1007 10 861 896 9 965 999 10 1067 1101 911 948 984 10 1056 1092 11 14 962 1001 10 1077 11 13 11 19 1014 1055 1095 11 16 12 16 16 15 15 1068 1110 13 15 17 19 13 14 15 1447 11 12 16 11 15 19 14 1477 15 12 13 15 1412 1458 04 50 96 15 14 13 12 14 1480 77 73 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 6 3
G rove den 71 80 88 96 105 113 1 1 1 144 83 93 102 112 1 1 1 148 7 5 96 107 1 1 1 148 8 8 8 8 8 109 1 1 145 6 8 9 0 1 2 3 1 1 0 3 5 8 1 3 5 8 0 2 2 7 1 5 9 3 7 1 4 8 1 9 5 1 2 2 7 2 7 2 7 3 7 4 2 9 5 2 9 5 3 7 3 9 5 4 3 2 0 8 3 4 2 9 7 4 5 5 5 5 3 5 4 3 2 4 4 6 9 0 3 3 4 5 4 4 457 478 9 3 6 9 2 5 4 450 473 495 5 2 8 3 8 413 4 462 486 510 5 557 6 3 1 4 444 470 496 5 548 573 599 6 1 0 4 448 476 505 5 560 588 6 642 669 696 6 4 449 480 510 5 570 599 6 658 687 7 744 446 479 512 544 576 608 6 671 702 7 763 794 476 511 546 580 614 648 681 7 748 780 813 845 506 543 580 6 653 689 7 759 794 8 864 898 577 6 654 693 7 768 806 843 879 9 952 7 774 813 853 892 9 970 1008 775 8 860 902 943 984 10 1066 8 863 908 952 995 10 1082 11 863 910 957 1003 1049 1095 11 15 908 958 1007 1055 1104 12 19 17 955 1007 1058 1109 10 10 11 10 6 4
7 772 801 8 8 854 884 877 909 941 9 966 1000 988 10 1060 1046 1084 11 1106 1146 16 19 11 10 14 13 13 16 14 11 17 14 1480 10 19 1458 06 55 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 6 5
Japanse lariks 76 85 94 103 112 1 1 1 148 7 5 4 110 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 149 0 2 3 4 5 2 8 6 9 2 4 7 2 2 5 7 0 4 2 2 6 0 4 8 2 2 8 3 8 4 9 4 3 5 2 9 6 3 3 7 3 0 8 6 3 3 2 0 9 7 5 3 5 5 5 5 4 445 3 4 6 8 4 441 463 485 5 9 4 456 479 503 5 442 468 493 5 544 569 504 5 559 586 613 543 572 601 6 659 582 613 644 675 707 6 656 689 7 755 700 7 770 806 745 783 8 858 791 8 871 911 9 966 978 10 10 1080 11 10 13 6 6
3 0 6 7 4 4 444 465 485 507 5 550 573 596 594 6 645 6 668 695 688 7 746 7 769 800 789 8 855 841 876 912 895 9 970 951 991 10 1008 1050 1092 1067 1111 11 14 12 19 18 12 15 13 12 14 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 6 7
Fijnspar en Sitkaspar 84 93 102 111 1 1 1 146 4 3 97 107 1 1 1 147 7 7 6 6 6 110 1 1 144 6 7 8 9 0 0 2 0 3 5 7 0 2 4 6 8 0 2 6 9 3 6 0 3 6 9 2 2 2 7 2 6 1 6 3 5 3 9 6 2 8 5 3 7 2 8 5 3 1 8 3 4 1 9 6 3 7 7 6 3 5 4 3 2 4 4 2 3 4 5 6 4 4 457 477 498 1 4 6 4 451 473 495 5 5 0 414 4 462 486 510 5 557 580 4 445 471 497 5 548 574 599 6 450 478 506 5 561 588 6 642 669 511 541 571 600 6 658 687 7 578 609 6 671 702 7 763 648 682 7 747 780 813 689 7 759 794 8 863 768 805 842 879 9 813 852 891 9 969 859 901 942 983 10 907 950 993 10 1080 955 1001 1046 1092 11 1053 1101 1148 16 1106 16 16 10 13 15 13 6 8
696 7 749 776 802 744 773 801 8 857 794 8 854 884 914 845 877 909 941 973 898 9 966 1000 10 952 988 10 1060 1096 1007 1045 1084 11 17 15 12 1064 1104 1145 15 15 15 14 14 11 15 17 10 12 14 15 14 12 17 12 13 10 15 1448 1492 13 10 17 14 14 1477 69 16 15 15 1454 02 51 00 48 10 14 1473 76 78 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 6 9
Corsicaanse den (Binnenland) 84 93 102 111 1 1 1 98 108 1 1 1 147 6 6 112 1 1 145 6 7 8 8 9 1 1 2 4 6 8 0 2 4 6 0 4 7 1 4 7 1 4 7 4 0 5 2 4 9 4 8 3 7 3 0 6 3 9 5 1 7 3 9 4 0 5 3 1 9 7 5 3 3 8 5 2 9 6 4 3 3 3 3 2 3 0 9 8 7 4 444 462 5 6 8 3 0 1 2 2 4 443 463 483 503 7 0 3 6 9 2 414 4 459 480 502 5 546 0 3 0 5 9 4 448 472 496 5 543 566 590 1 8 4 4 457 483 509 5 560 585 610 6 7 6 4 463 491 5 547 574 602 6 656 683 5 4 466 497 5 556 586 6 645 674 703 7 4 466 499 5 563 595 6 658 689 7 751 782 463 498 5 567 601 6 669 702 7 768 801 8 493 5 567 604 6 676 712 747 782 8 852 887 5 563 603 641 680 7 756 794 8 868 905 942 556 598 6 680 7 761 802 842 881 9 960 999 7 763 806 849 891 9 974 10 1057 897 941 986 10 1073 11 946 993 10 1086 11 997 1046 1095 1144 13 11 1049 1101 12 14 15 15 1102 11 14 13 11 7 0
1 4 481 5 567 589 610 613 6 659 660 685 710 709 7 762 760 788 8 812 843 873 866 899 9 963 9 956 990 10 979 10 1052 1088 10 1076 11 13 1098 11 10 12 10 13 16 19 14 19 14 19 19 17 14 14 16 16 1456 06 14 1477 82 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 7 1
Corsicaanse den (Kust) 67 75 84 92 99 107 1 1 79 88 97 106 1 1 1 141 0 91 102 112 1 1 142 2 2 1 1 104 1 1 1 1 2 3 3 4 5 2 7 0 2 4 6 2 0 2 6 0 3 2 0 4 7 9 5 1 6 1 6 0 5 9 3 0 6 2 8 4 3 5 6 4 2 0 3 4 1 8 0 0 3 9 8 6 5 413 6 3 8 9 0 410 4 450 3 5 8 0 4 445 466 488 9 4 9 4 457 481 504 5 7 414 441 467 493 5 543 568 4 445 474 502 5 557 584 610 447 478 508 5 568 597 6 654 576 607 6 669 700 614 648 681 714 746 654 690 7 760 795 695 7 771 808 844 7 778 8 857 896 8 866 907 948 989 871 9 959 1002 1045 9 966 1012 1058 1103 10 1067 11 13 1072 11 14 14 7 2
Oostenrijkse den (Binnenland) 67 78 91 75 88 101 1 83 97 111 1 143 0 91 106 1 1 5 4 98 114 1 149 7 7 106 1 1 9 9 0 113 1 0 0 1 3 1 1 9 0 2 6 1 147 8 0 4 8 1 5 7 0 5 0 141 3 6 0 6 3 1 5 2 7 5 3 3 8 9 2 2 5 9 4 6 1 6 3 0 9 9 4 0 6 3 3 0 0 4 454 4 1 3 9 9 411 444 478 8 6 5 6 8 4 466 502 1 3 1 3 4 452 488 5 4 5 7 1 4 472 509 549 3 9 3 4 454 492 5 571 461 494 5 564 600 6 675 488 5 558 595 6 673 713 755 798 513 550 588 6 667 708 751 794 8 5 577 6 658 700 743 788 8 880 564 604 645 688 7 777 8 872 9 589 6 674 7 764 811 860 910 961 613 657 702 748 796 845 895 947 1000 6 683 7 777 8 878 9 984 10 911 965 10 1078 841 885 9 978 10 971 10 1076 1013 1067 11 1055 1111 1096 14 14 11 17 19 17 10 14 7 3
Oostenrijkse den (Kust) 69 77 85 93 101 108 1 1 81 90 99 108 1 1 1 141 93 103 113 1 1 142 2 1 105 1 1 1 0 1 2 2 2 1 1 144 7 9 1 2 4 2 1 147 1 5 8 1 4 7 0 148 3 9 4 8 3 7 1 5 9 2 3 0 7 4 0 6 1 7 2 7 3 9 8 2 4 2 9 6 3 3 6 2 2 6 6 5 4 2 3 9 6 4 8 9 3 0 9 9 8 4 2 3 6 8 9 410 4 451 0 4 7 4 443 465 487 7 3 4 452 477 501 5 5 4 459 485 512 5 563 4 463 492 5 548 575 602 463 495 5 555 585 614 643 592 6 654 685 6 663 696 7 668 704 7 773 808 708 746 783 8 856 892 749 789 8 867 905 943 791 8 874 9 956 996 8 878 9 965 1008 1050 9 971 10 1061 1105 973 10 1069 11 12 7 4
Amerikaanse eik 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7 80 89 98 107 1 1 1 142 1 9 8 94 103 113 1 1 143 3 3 3 2 2 107 1 1 141 2 3 4 5 6 7 2 1 1 147 9 1 3 6 8 2 2 5 7 1 1 4 8 1 5 2 2 6 9 3 6 3 8 3 8 3 8 3 7 2 7 2 3 3 0 6 2 2 5 1 8 4 0 3 3 9 6 7 5 3 0 8 6 4 2 3 7 5 3 0 5 5 4 3 2 2 3 0 9 9 8 4 4 4 5 6 6 7 3 9 0 1 412 4 453 474 6 8 1 4 446 468 491 513 4 8 4 457 481 505 5 554 578 4 465 491 5 543 569 595 6 471 499 5 555 583 610 6 666 505 5 564 593 6 653 682 712 742 5 570 602 6 665 696 7 759 791 574 607 641 674 708 741 775 808 842 645 681 7 752 787 8 858 894 684 7 759 797 8 872 910 948 7 764 804 844 883 9 963 1003 765 807 849 891 9 975 10 1059 9 984 10 1072 11 990 10 1083 11 16 1041 1090 11 17 16 1093 1144 16 17 18 1147 10 14 18 11 14 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7 7 5
Z o m e re i k 45 54 63 72 82 91 101 110 1 1 1 54 64 75 85 96 106 1 1 1 149 0 0 63 75 87 98 110 1 1 146 8 0 2 4 6 86 99 112 1 1 2 5 9 2 5 2 2 1 142 6 1 6 0 2 0 5 9 143 9 5 1 7 3 9 5 2 8 4 3 9 6 4 1 9 7 4 2 0 3 6 4 5 4 4 3 2 1 1 0 3 9 9 8 3 3 4 5 6 7 3 9 0 1 3 4 1 3 6 8 1 3 6 9 2 4 4 461 4 8 2 3 1 6 1 4 450 475 500 5 1 3 4 0 6 4 459 486 513 5 3 3 1 410 4 466 495 5 552 581 0 0 410 4 470 501 5 562 592 6 5 7 4 472 504 5 569 602 6 667 1 4 470 504 5 573 608 642 677 712 4 464 501 5 574 611 648 685 7 759 456 494 5 572 611 650 689 7 767 806 846 484 5 566 607 648 689 7 772 814 855 897 513 556 600 643 687 7 774 8 862 906 950 680 7 772 8 865 911 957 1004 7 767 8 864 913 961 1010 1059 757 808 859 910 962 1013 1065 11 797 851 904 958 1012 1066 11 14 8 894 950 1007 1064 11 17 14 880 9 998 1057 11 16 15 15 7 6
885 9 9 981 994 10 1051 1097 1109 12 11 13 15 14 1480 19 13 18 12 1447 01 56 11 18 15 1462 77 14 1414 1474 94 54 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 7 7
P o p u l i e r O R S C H K A M P, GE N EVA, HEI E M IJ, OX FO R, R OB U STA E N S ERO T IN A 46 52 58 64 71 78 86 94 103 111 61 68 75 83 91 100 109 1 1 1 148 70 78 87 95 105 114 1 1 146 7 8 89 99 108 1 1 141 2 4 6 8 1 101 111 1 1 145 7 0 3 6 0 3 112 1 1 149 2 5 9 3 2 2 7 2 7 1 1 1 4 9 3 8 3 9 5 1 8 4 6 1 6 2 8 5 2 9 7 4 3 1 1 8 4 2 9 7 5 4 3 2 1 1 7 2 3 2 1 0 0 3 0 1 2 413 4 3 3 3 3 4 5 6 8 0 4 445 3 4 3 8 1 4 7 4 455 479 3 0 4 8 412 4 463 488 514 4 0 4 442 468 495 5 550 9 4 444 472 500 5 558 587 4 444 473 503 5 563 594 6 503 5 566 598 6 664 5 567 601 6 669 704 565 600 6 672 708 745 598 6 672 710 748 787 670 709 749 789 8 706 747 789 8 874 742 786 8 874 9 780 8 871 9 965 866 914 963 1012 907 957 1008 1060 7 8
468 504 5 5 566 593 578 606 6 6 646 676 706 7 656 687 7 751 783 697 7 764 798 8 7 774 809 845 881 782 8 856 894 9 970 8 865 904 944 984 10 1065 871 912 953 995 10 1080 11 9 960 1004 1048 1092 11 11 964 1009 1055 1101 1148 14 11 1012 1060 1108 15 14 13 12 1061 1111 11 12 13 14 15 14 1111 14 12 19 13 16 14 1484 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 7 9
Populier ( v e rv o l g ) 41 1055 1109 42 1102 43 11 19 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 8 0
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 13 12 12 13 13 14 1495 51 08 12 12 13 17 1444 03 61 80 18 13 17 1447 07 68 91 53 99 63 03 69 02 72 41 10 79 49 61 03 75 42 14 85 58 76 50 98 72 14 88 62 88 64 41 94 71 86 63 41 96 75 54 12 92 72 60 01 82 63 45 09 91 74 01 84 68 52 07 92 78 97 83 69 56 43 07 95 84 89 77 66 56 45 08 99 68 59 51 43 11 30 11 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 8 1
B e re k e n i n g e n Alle werkhoutvolumes gaan uit van een spilhoutvolume min een houtverliesvolume door een aftopdiameter van 10 cm en stobhoogte van 10 cm. Voor de berekening wordt per boomsoort gebruik gemaakt van twee f o rmules. Eerst de formule voor de berekening van het spilhoutvolume (zie tabel B4.1) en vervolgens de berekening voor het werkhoutvolume (zie tabel B4.2). Voor de populier staan beide formules op pagina 83. Ta bel B4.1 Berekeningen voor het s p i l h o u t v o l u m e uit diameter en bo o m h o o gt e : B o o m s o o r t Functie voor het spilhoutvolume in dm 3 (Ln spilhoutvolume =..) N o u g l a s 1, 854 x Ln(bh) + 0, 979 x L n ( H ) 2, 61466 16 Grove den 1, 9 x Ln(bh) + 0, 859 x L n ( H ) 2, 697 12 Japanse lariks 1, 909 x Ln(bh) + 0, 97911 x L n ( H ) 2, 90775 1079 Fijnspar en Sitkaspar 1, 862 x Ln(bh) + 0, 898 x L n ( H ) 2, 48701 890 Corsicaanse den (B) 1, 941 x Ln(bh) + 0, 88059 x L n ( H ) 2, 60556 850 Corsicaanse den (K) 1, 991 x Ln(bh) + 0, 803 x L n ( H ) 2, 606 596 Oo s t e n r i j kse den (B) 1, 960 x Ln(bh) + 0,7714 9 x L n ( H ) 2, 458 987 Oo s t e n r i j kse den (K) 1, 95790 x Ln(bh) + 0,78659 x L n ( H ) 2, 501 599 Abiës gr a n d i s 1,76 1 x Ln(bh) + 1, 688 x L n ( H ) 3, 09672 5 Thuja plicata 1,774 x Ln(bh) + 1,12 5 x L n ( H ) 2, 948 5 Amerikaanse eik 1, 84466 x Ln(bh) + 1, 008 x L n ( H ) 2, 850 813 Z o m e r e i k 1, 861 x Ln(bh) + 1, 000 x L n ( H ) 2, 959 8 Els (zwarte) 1, 881 x Ln(bh) + 0, 86641 x L n ( H ) 2, 55580 450 E s 1,775 x Ln(bh) + 1,107 x L n ( H ) 2, 96080 411 B e u k 1, 849 x Ln(bh) + 1, 055 x L n ( H ) 3, 01087 3 B e r k 1,712 x Ln(bh) + 1, 05969 x L n ( H ) 2, 69661 1 E s d o o rn 1, 87605 x Ln(bh) + 0, 890 x L n ( H 2, 650 6 L n = natuurlijke logaritme (grondgetal e) b h H N B K = diameterbo r s t h o o gte in ce n t i m e t e r s = totale bo o m h o o gte in meters = aantal sectiegemeten bomen waaruit de functie berekend is = binnenland = ku s t g e b i e d 8 2
Ta bel B4.2 Berekening van het we r k h o u t v o l u m e uit het spilhoutvolume (zie tabel B4.1): u u u u u u u u B o o m s o o r t Functie voor het werkhoutvolume in dm 3 N o u g l a s -, 4 + 0, 9960 x V s p i l 10 Grove den -, 6 + 0, 9945 x V s p i l 913 Japanse lariks -, 545 + 1, 0043 x V s p i l 657 Fijnspar en Sitkaspar -, 994 + 0, 9905 x V s p i l 6 Corsicaanse den (B) -, 097 + 0, 9975 x V s p i l 457 Corsicaanse den (K) -, 5 + 0, 9962 x V s p i l 2 Oo s t e n r i j kse den (B) -, 670 + 0, 995483 x V s p i l 5 Oo s t e n r i j kse den (K) - 14, 590 + 0, 9948 x V s p i l 4 Abiës gr a n d i s -, 084 + 1, 0054 x V s p i l 2 Thuja plicata -, 480 + 1, 05 00 x V s p i l 79 u u Amerikaanse eik - 2 3, 5 4 2 + 0, 9 9 3 8 41 x V s p i l 5 Z o m e r e i k - 2 6, 4 4 4 + 1, 0 2 2 3 80 x V s p i l 2 5 4 Els (zwarte) - 3 0, 4 80 + 1, 0 470 x V s p i l 5 E s - 3 3, 3 5 0 + 1, 0 4 4 670 x V s p i l 114 B e u k B e r k E s d o o rn - 3 0,760 + 1, 0 2 4 6 90 x V s p i l 0 u = opgenomen als tabe l N = aantal waarnemingen waaruit de functie berekend is V s p i l = spilhoutvolume in dm 3 Voor p o p u l i e r zijn de gebruikte formules (gebaseerd op N = 4502): L n ( s p i l h o u t v o l u m e ) = 1,788649 Ln(bh) + 1,105970 Ln(H) 3,071 L n ( v e r l i e s v o l u m e ) = 4,6089 Ln(bh) + 3,005989 Ln(H) 1,00 (Ln(H)) 2 + 1,6056 Ln(bh) x Ln(H) + 5, 4 1 0 2 7 2 Werkhoutvolume = spilhoutvolume verliesvolume 8 3
C o l o f o n U i t g a v e Het Bosschap, Zeist A u t e u r Renske Schulting, Arn h e m ru k w e r k rukkerij e Zuid, en Haag Vo rm g e v i n g Karin Koevoet, Arn h e m I l l u s t r a t i e s Ruud Jonker, Mariënberg F o t o g r a f i e Renske Schulting, Arn h e m 8 4