BELEIDSPLAN 2014-2018 Voorwoord Voor u ligt het Beleidsplan 2014-2018 van de Vereniging Vrijeschoolonderwijs Limburg (VVL). We hopen dat dit document u een goed beeld geeft van onze visie en ons beleid, alsmede de activiteiten die we ondernemen om onze doelstellingen te bereiken. Ook is ons financieel beheer en fondsenwerving in dit plan beknopt weergegeven. Maastricht, 16 mei 2014 Het bestuur van de VVL Inleiding De VVL is enerzijds een belangenvereniging die staat voor het vrije school onderwijs in Limburg in al haar facetten door het bieden van ondersteuning aan, het houden van toezicht op de ontwikkeling van en het bieden van een forum van discussie voor de deelnemers en betrokkenen. Anderzijds is de VVL een oudervereniging die giften bij de ouders int en besteedt aan het vrije school onderwijs. Dit betekent enerzijds dat het vrije schoolonderwijs in Limburg wordt gepromoot en met deskundigheid wordt ondersteund en dat anderzijds met de giften van de ouders projecten en initiatieven op de betreffende middelbare vrije scholen worden ondersteund. De Vereniging Vrijeschoolonderwijs Limburg focust zich daarbij met name op het voortgezet onderwijs, met name de Bernard Lievegoed School te Maastricht en de Vrijeschool Parkstad. De vereniging is voortgekomen uit een ouderinitiatief in 1987 om in Maastricht een op antroposofische middelbare school te stichten. Sedert 2005 vormt de Bernard Lievegoedschool de vrijeschoolse sector binnen het Bonnefanten College, waarbij het LVO als bevoegd gezag optreedt. De organisatie van de vereniging kenmerkt zich door een direct contact tussen het bestuur en de doelgroep van de vereniging die bestaat uit ouders en docenten van de Bernard Lievegoed School (leden) en donateurs in zijn algemeenheid (begunstigers). In 2008 heeft de vereniging van de Belastingdienst een ANBI status toegekend (Algemeen Nut Beogende Instelling). De VVL kent geen winstoogmerk. Het fiscale nummer van de vereniging is 814.564.884. In Parkstad is in 2012 door een groep ouders van kinderen van de vrijeschool voor basisonderwijs in Heerlen de Vereniging vrijeschoolonderwijs Limburg- Parkstad (VVL- P) opgericht met als doel om in de regio Parkstad eveneens een vrijeschool bovenbouw te realiseren. De activiteiten van de VVLP zijn succesvol: de VVLP heeft het LVO bereid gevonden om in augustus 2014 hiermee te starten. Deze school heeft als voorlopige werknaam de Vrijeschool Parkstad. Organisatorisch wordt de school ondergebracht onder het Grotius College en ook bij deze school treedt het LVO als bevoegd gezag op. Tussen de VVL- P en het LVO is in grote lijnen afgesproken dat de afspraken die tussen het LVO en VVL gelden ook van toepassing zijn op het LVO en de VVLP. In eerste instantie garandeert het LVO dat de eerste drie jaren (klas 7, 8 en 9) worden aangeboden en de leerlingen vervolgens naar keuze hun opleiding voort kunnen zetten op Grotius, dan wel de Bernard Lievegoedschool in Maastricht.
Het streven en uitgangspunt van zowel LVO als de VVL- P is om ook op deze school de klassen 10, 11 en 12 aan te gaan bieden. De Vrijeschool Parkstad biedt als extra leerstof het zogenaamde programma versterkt Duits. Doelstelling van dit programma is dat de leerlingen na het doorlopen van de school de Duitse taal zo goed beheersen dat zij een vervolgopleiding eventueel in Duitsland kunnen volgen, dan wel daar kunnen gaan werken. Contactgegevens VVL Postadres: Nijverheidsweg 25, 6227 AL Maastricht Email: info@vvl.nl Website: www.vrijeschool.org Bestuurssamenstelling 2014-2015 Binnen het bestuur is er sprake van een interne taakverdeling. De VVL kent een dagelijks bestuur van drie personen en daarnaast vormen twee groepen bestuursleden een regiobestuur; ieder verantwoordelijk voor de vrijescholen in hun regio. Ter voorkoming van mogelijke belangenverstrengelingen is er voor gekozen om leerkrachten van de BLS geen deel te laten uitmaken van het VVL bestuur. Dagelijks bestuur Regiobestuur Maastricht Regiobestuur Parkstad Marc Hermans, voorzitter (ouder BLS) Nathalie Nagy, secretaris (ouder BLS) Jan van Miltenburg, algemeen penningmeester (ouder BLS) Ine Spee (ouder BLS) (voorzitter) Loek van Lammeren (ouder BLS) Stefan van Vreedendaal (ouder BLS) Richard Besemer (ouder Vrijeschool Heerlen) Petra Pasman (ouder Vrijeschool Heerlen) (voorzitter) Nathalie Nagy (ouder BLS) Doelstelling VVL In de statuten van de Vereniging Vrijeschoolonderwijs Limburg (verder te noemen "VVL") staat de doelstelling als volgt omschreven (artikel 2) De vereniging heeft ten doel: 1.Het in algemene zin bevorderen van het vrijeschoolse onderwijs in de provincie Limburg door: a. het bieden van ondersteuning aan de ontwikkeling en uitvoering van genoemd onderwijs; b. het houden van toezicht op de ontwikkeling en uitvoering van genoemd onderwijs; het mogelijk maken van een forum voor vragen, ideeën en behoeften voor leerlingen, ouders, leerkrachten en overige medewerkers, die deelnemen aan het genoemde onderwijs en daarnaast 2. het innen en besteden van de vrijwillige ouderbijdragen voor genoemd onderwijs. Beleidsplan Introductie De VVL en de VVLP hebben besloten om hun activiteiten te bundelen en samen te gaan. Aangezien de VVL al een lang bestaande rechtspersoon is met veel meer leden dan de VVLP en die bovendien de ANBI status - - 2
heeft, zal de bundeling gerealiseerd worden door het opnemen van (de leden van ) de VVLP in de VVL, waarna de VVLP ontbonden zal worden. De VVL verenigt dientengevolge met ingang van 28 mei 2014 de twee vrijescholen voor voortgezet onderwijs in Zuid- Limburg (Heerlen en Maastricht). Daartoe werkt de VVL samen met het LVO op basis van een samenwerkingsovereenkomst, waarin de voorwaarden en garanties zijn opgenomen waaronder de VVL haar structurele schenking aan het LVO doet. De schenkingen hebben als enige doel om het vrije schoolse onderwijs op haar scholen optimaal te realiseren. Het LVO vormt het bevoegd gezag en is verantwoordelijk voor het faciliteren van het voortgezet onderwijs. De VVL is verantwoordelijk voor en houdt toezicht op de vrijeschoolse invulling van het voortgezet onderwijs conform haar statutaire doelstelling. Met dit doel verstrekt de VVL structureel giften aan het LVO. De binnen de VVL werkende scholen zijn: - regio Maastricht: Bernard Lievegoedschool te Maastricht - regio Parkstad: Vrijeschool Parkstad te Heerlen Samenwerking en identiteit De VVL werkt in de provincie Limburg samen met de Vereniging Vrijeschoolonderwijs Midden Limburg, die op haar beurt gelieerd is aan de onderwijsstichting SOML, alsmede stichting Pallas waar 14 vrijeschoolse basisscholen in Zuid Nederland zijn verenigd. Verder is de VVL lid van de Vereniging van Vrije Scholen Nederland. De VVL- scholen (verder te noemen onze scholen) maken daarbij deel uit van de groep van ruim negentig middelbare vrijescholen verspreid over heel Nederland. De Nederlandse vrijescholen maken op hun beurt weer deel uit van een wereldwijde beweging van vrijescholen (The European Council for Steiner Waldorf Education (ECSWE), The International Association for Steiner/Waldorf Early Childhood Education, ) die zich laat inspireren door de menskundige inzichten van Rudolf Steiner, de antroposofie. Al onze scholen voldoen daarnaast aan de wettelijke criteria, zoals deze door de overheid worden gesteld. Onze scholen committeren zich qua identiteit aan het basisdocument "Identiteit Vrije Scholen", zoals dat door de Vereniging voor Vrije Scholen is opgesteld. In de planperiode 2014-2018 wil het bestuur van VVL de kracht en eigenheid van de scholen versterken en onderzoeken of en in hoeverre er binnen en buiten het LVO met andere scholen in het basis- als voortgezet onderwijs in Limburg samengewerkt kan worden teneinde vrijeschoolonderwijs verder te ontwikkelen. Het bestuur sluit daarbij aan bij het beleid van de landelijke vereniging van vrijescholen om te komen tot een beperkt aantal sterke regionaal gespreide organisaties voor vrijeschoolonderwijs. Onderwijskundig beleid: Versterken vrijeschool onderwijs In de planperiode wil VVL de eigenheid van het vrijeschoolonderwijs op een eigentijdse wijze verduidelijken, articuleren en verder ontwikkelen en zodoende de drempel naar het vrijeschool onderwijs te verlagen. In het navolgende lichten wij ons beleid nader toe. Onze scholen hebben, onder de gemeenschappelijke noemer van het vrijeschoolonderwijs, een unieke en eigen identiteit. Binnen de centrale kaderstelling van de overheid willen wij eigen pedagogische uitgangspunten, gebaseerd op de ideeën van Rudolf Steiner, erkend en verwezenlijkt zien. Op hoofdlijnen is er binnen onze scholen een aantal kenmerken te onderscheiden die een gemeenschappelijk kader vormen waarbinnen elke school zijn eigen keuzes maakt en het onderwijs een eigen invulling geeft. Deze specifiek antroposofische kenmerken willen wij in de planperiode versterken. - - 3
Uitgangspunten De vrijeschool heeft als uitgangspunt: onderwijzen is ook opvoeden. Onderwijs gaat verder dan alleen goed leren lezen of rekenen. Onderwijs staat ook in dienst van de persoonlijkheidsvorming, zowel individueel als in relatie tot de sociale gemeenschap. De vrijeschool wil in het leven van een kind van betekenis zijn. Ieder kind heeft van zichzelf bepaalde talenten. De vrijeschool wil dat het kind deze kan ontdekken en ontwikkelen. Dat vraagt om onderwijs dat verbreedt en de ontwikkeling van een vrije persoonlijkheid aanmoedigt in cognitiviteit, inventiviteit, originaliteit en creativiteit. Een aanpak gebaseerd op het mensbeeld uit de antroposofie, een visie op de mens, bestaande uit lichaam, ziel en geest. Vrijeschoolonderwijs vraagt om situaties waarin leraren en leerlingen het beste dat ze in huis hebben laten zien, zich door elkaar laten uitdagen en elkaar inspireren. Zodat kinderen uitgroeien tot mensen die zelfbetekenis en richting aan hun leven geven. Die hun eigen plek weten te vinden in de huidige, snel veranderende samenleving. Wij werken de kenmerken uit onder de kopjes Pedagogiek, Vormgeving & Inrichting van het onderwijs en Vertrouwen. 1.Pedagogiek Ontwikkelingsfasen Onze leerstof dient in eerste instantie de doorgaande ontwikkeling van de leerling, in handen, hart en hoofd. In onze leerplannen voor leerlingen tussen 0-21 jaar gaan wij uit van drie ontwikkelingsfasen. Hierin groeien kinderen/leerlingen in drie perioden van zeven jaar naar de volwassenheid. De drie ontwikkelingsfasen De eerste zeven levensjaren van de leerling kenmerken zich door het opdoen van ervaringen. Kleuters brengen de dag voornamelijk spelend en lerend door. De nabootsingkrachten worden gewekt en ingezet. De wil wordt aangesproken. Zo leggen kleuters, in een beschermde en veilige omgeving, een gezonde basis voor hun verdere ontwikkeling. Tussen het zevende en veertiende levensjaar wordt het gevoelsleven van de leerling sterk aangesproken en ontwaakt daardoor in de leerling. Ook de denkkracht komt tot ontwikkeling. De leerling beleeft dat de wereld mooi is. Het beeldend onderwijs biedt de leerlingen de mogelijkheid hun gevoel met de wereld te verbinden. In de periode na het veertiende jaar wordt vooral het denken verder aangesproken en ligt er een accent op begrip en inzicht. Geïntegreerd onderwijs Wij bieden geïntegreerd onderwijs. Dat wil zeggen dat de innerlijke ontwikkeling van de leerling zoveel mogelijk parallel loopt met de uiterlijke wereld waarin de leerling leeft. Lesstof en verhalen die de leerling worden aangeboden, worden aan zijn ontwikkeling afgelezen. Wij begeleiden leerlingen naar zelfstandigheid, tot mensen die volwaardig en creatief kunnen deelnemen aan de maatschappij en zich kunnen ontplooien tot wereldburger. In onze overtuiging hebben kinderen een eigen plek in het gezin en op de school. De school draagt mede bij aan de verbreding van hun interesse in de maatschappij en de wereld. Wij kiezen bewust - - 4
voor stevig klassikaal onderwijs in heterogene groepen. Door leerlingen van alle onderwijsniveaus (vmbo havo vwo) zoveel mogelijk in de klas samen te laten opgroeien, ontstaat er een groot sociaal bewustzijn van de verschillende kwaliteiten die er in mensen aanwezig zijn. De klas is als het ware een afspiegeling van de wereld om ons heen. Rol van de docent Wij vinden dat leraren ertoe doen. Zij hebben in ons onderwijs een voorbeeldfunctie en volgen de leerling in zijn ontwikkelingsfasen. In de eerste fase van hun ontwikkeling krijgen kinderen een omgeving aangeboden waar nagebootst kan worden in gewoontevorming, gedrag en bezigheden. De basisschool leraar is hierin vaak bewust en onbewust het middelpunt. Docenten in de tweede en derde fase van de ontwikkeling van het kind dragen de voorbeeldfunctie vooral uit in hun verhouding tot de wereld. Zij vertegenwoordigen voor de leerlingen de maatschappij in vele facetten en leggen in hun onderwijs kunstzinnige accenten. 2. Vormgeving & Inrichting van het onderwijs Onze pedagogische uitgangspunten vertalen wij naar de onderwijspraktijk. Daarbij is een aantal onderdelen kenmerkend voor vrijescholen. Kunstzinnig onderwijs Wij bieden onderwijs waarin op kunstzinnige, beeldende wijze de vermogens, talenten en interesses van de leerling worden gewekt. De aangeboden leerstof wordt waar mogelijk ook op een kunstzinnige wijze verwerkt. Om dit te realiseren leren de leerlingen hoe zij de verschillende materialen en expressiemogelijkheden kunnen gebruiken. Daarom krijgen vakken als euritmie, muziek, tekenen, schilderen en toneel voor zover mogelijk een plaats in het curriculum van de scholen. Periodeonderwijs Wij werken met periodeonderwijs. Kenmerkend voor het periodeonderwijs is de aandacht voor een bepaald vak gedurende een aantal weken. Dit betreft zowel taal en rekenen als de zaakvakken. Het periodeonderwijs geeft de leerlingen de gelegenheid zich gedurende een bepaald aantal weken in de eerste twee uren van de dag te verbinden met lesstof van een bepaalde onderwijsperiode. De lesstof wordt inhoudelijk verdiept en in een didactische veelzijdigheid aangeboden. Vaardigheden worden op andere momenten specifiek geoefend. Religieus onderwijs en wereldoriëntatie Wij sluiten aan op de religieuze dimensie in de ontwikkeling van de leerling, zij het dat deze dimensie in de bovenbouw is ingebed binnen de maatschappijvakken. Dagindeling en weekritme in ons onderwijs kennen echter een religieuze basis, waarvan de dagelijkse spreuk een voorbeeld is. De denkbeelden van Rudolf Steiner over de geestelijke wereld en spiritualiteit zijn daarvoor richtinggevend. Wij volgen de natuur in zijn jaarverloop in spel en lied. Wij vieren de jaarfeesten. Daarmee wordt een respectvolle verbinding van de leerlingen met de natuur en het jaarverloop erkend, gevoed en ontwikkeld. Naar mate de leerlingen ouder worden verdiepen wij het inzicht in de natuur, de medemens en zijn diverse culturen. Het onderwijs in aardrijkskunde en geschiedenis brengt de leerling in verbinding met - - 5
de medemens, door de ruimte en door de tijd. Sterrenkunde, wiskunde, natuurkunde en scheikunde brengen beeld, verwondering, eerbied en ontzag voor mens, natuur en universum. 3. Vertrouwen Leerlingen krijgen door bovenstaande uitgangspunten, vakken en handelwijzen de kans zich te verbinden met hun omgeving en hun tijd, zowel dichtbij als verder weg. Dichtbij in de zin van klasgenoten, ouders, leraren, gezin en school. Steeds is het onderwijs ingebed in de maatschappij, de wereld en de wereldgeschiedenis. Zo ontstaat een vertrouwensbasis die leerlingen zicht geeft op het feit dat de mens een plaats heeft in een zich ontwikkelend universum en dat hij/zij deel uitmaakt van een groter geheel. Beloningsbeleid De bestuurders van de VVL zijn onbezoldigd en ontvangen zo nodig een onkostenvergoeding op basis van werkelijk gemaakte kosten. Uitgeoefende activiteiten De antroposofische vrije middelbare scholen kennen twee financieringsstromen: a. Het reguliere onderwijs, bekostigd met overheidsgelden en subsidies (geldstroom via LVO). b. De invulling van de extra antroposofische componenten van het onderwijs, bekostigd vanuit schenkingen. De activiteiten als bedoeld onder a vallen buiten het bestek van deze notitie. Deze notitie betreft de activiteiten verband houdende met invulling geven van de specifieke antroposofische component van het onderwijs. De verschillende VVL scholen geven op eigen wijze vorm aan de activiteiten, conform een jaarplan en een verantwoording die afgestemd worden met de lokale medezeggenschapsraad. De activiteiten zijn uitsluitend mogelijk door de schenkingen. De activiteiten gericht op de leerlingen van onze scholen zijn: - Vaklessen euritmie - Toepassing extra antroposofische leermiddelen - Organisatie Jaarfeesten - Kunstzinnig onderwijs - Muziekonderwijs (o.a. vakles koorzang) - Excursies - alleen in Vrijeschool Parkstad: de extra activiteiten Versterkt Duits. Deze activiteiten vinden plaats in het gehele schooljaar. De activiteiten gericht op de docenten zijn: - extra vrijeschoolse scholing en opleidingen voor (nieuwe) vrijeschoolse leerkrachten, - de coachingskosten van nieuwe leerkrachten - kosten van extra formatie ten behoeve van het vrijeschoolse onderwijs De algemene activiteiten zijn: - promotiekosten om het vrijeschoolse onderwijs in algemene zin te promoten - investeringen in duurzame materialen, gebouwen, schoolpleinen - - 6
Financiële verantwoording Inkomsten a. Lidmaatschapsgelden: Alle ouders die een of meerdere kinderen hebben ingeschreven op de BLS en/of de VP zijn automatisch lid van de vereniging. Ook de donateurs zijn lid. Alle leden hebben toegang tot de algemene ledenvergadering, kunnen als bestuurslid gekozen worden en hebben stemrecht in de algemene leden vergadering. b. Schenkingen ouders: De VVL ontvangt voor 2 scholen van de ouders schenkingen (vrijwillige ouderbijdragen/giften), waarbij de gelden per school separaat worden geadministreerd en beheerd. Iedere school kent een eigen financiële verantwoording van de inkomsten en uitgaven, te verkrijgen bij de betreffende school en waar mogelijk afgestemd met de leden van de lokale medezeggenschapsraad. c. Schenkingen begunstigers: De VVL ontvangt schenkingen van personen die de doelstelling van de VVL onderschrijven. d. Rente inkomsten uit spaartegoeden. De inning van de lidmaatschapsgelden en schenkingen heeft de VVL uitbesteed. Binnen de VVL worden de inkomsten per regio apart geadministreerd en komen in het verleden opgebouwde tegoeden uitsluitend toe aan de regio waar de reserves ook zijn opgebouwd. De inkomsten uit schenkingen toegekend per school staan in onderstaand overzicht weergegeven: Regio Maastricht: Door de VVL is in 2013 ten behoeve van de Bernard Lievegoed School een schenking aan het LVO gedaan in de vorm van een bijdrage in de exploitatie van de school gedaan, ter hoogte van in totaal 245.250,- -. Regio Parkstad: Voor de Vrijeschoolse Bovenbouw Heerlen zijn in 2013 slechts een 20 tal donaties ontvangen, voor een totaalbedrag van 250,- -. Uitgaven De VVL geeft invulling aan de in haar ogen noodzakelijke scheiding tussen het bevorderen van de reguliere vrijeschoolse onderwijsactiviteiten in het algemeen in de provincie Limburg (gefinancierd uit lidmaatschapsgelden van de leden) en de activiteiten op de afzonderlijke scholen (gefinancierd uit schenkingen van de ouders), inclusief de daarbij behorende administratieve procedures en rapportages. De schenkingen worden per school aangewend om de hierboven beschreven uitgevoerde activiteiten mede mogelijk te maken. De schenkingen werden in 2011, 2012 en 2013 in het geheel aan de BLS Maastricht toebedeeld. Daar waar de schenkingen meer bedroegen dan de geplande en begrote activiteiten, werden de schenkingen aangewend om de bestaande financiële positie verder te versterken. Deze scheiding van de twee geldstromen heeft tot gevolg dat alle schenkingen aan de ANBI vereniging VVL volledig aftrekbaar zijn voor de inkomstenbelasting van de ouders, hetgeen tot een aanzienlijke beperking van de financiële lasten van de schenkende ouders zal leiden. Voor het LVO - als ontvanger van schenkingen van een ANBI- betekent dat zij geen schenkingsbelasting over de ontvangen bedragen verschuldigd zijn. Voorafgaand aan de jaarlijkse ALV is er een kascommissie die de boeken controleert. Daarin wordt de kascommissie om de paar jaar bijgestaan door een onafhankelijk accountant. - - 7