B en W voorstel Onderwerp Datum Kenmerk Opgesteld door (tel.) Afdeling/productgroep Voorstel tot wijziging van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Borne 1 februari 2012 12int00190 V.J.iyr.Kuipers I Welzijn en Educatie Paraaf steller Paraaf manager Portefeuillehouder Paraaf portefeuillehouder Paraaf secretaris Afstemming Inhoudelijk afgestemd met Ondernemingsraad Openbaar/niet openbaar Ja, met wethouder L.AIbers en de schoolbesturen basisonderwijs en voortgezet onderwijs Nee Openbaar Ontwerpbesluit De raad voor te stellen over te gaan tot vaststelling van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Borne 2012, conform bijgaand raadsvoorstel m booluá. B& W Besluit: Akkoord burgemeester Weiten k 0 wethouder Kotteman wethouder Mulder wethouder Albers V bespreken datum besluit besluit l O-W - toil. I\ v/ļ Rheineplein 1 7622 DG Postbus 200 7620 AE Borne Telefoon 074-265 86 86 fax 074-266 33 38 info@borne.nl www.borne.nl
Als het voorstel moet worden behandeld in de gemeenteraad of ter kennis wordt gebracht van de raad, dient ook deze pagina ingevuld te worden. Als een raadsbesluit wordt gevraagd dient een ontwerpraadsvoorstel en -besluit te zijn bijgevoegd! De stukken worden tijdig aangeleverd bij de griffie. Voorstel voor behandeling in raad (aankruisen): xxx vraagt besluitvorming van de raad (ontwerp raadsvoorstel en -besluit is bijgevoegd) D voor overleg tussen college en raad D ter informatie Korte toelichting In 1997 is bij de decentralisatie van de onderwijshuisvesting naar de gemeente de Verordening Huisvesting onderwijs vastgesteld. Deze verordening huisvesting onderwijs moet worden aangepast aan de in de loop van de tijd gewijzigde wetgeving. Een van de laatste belangrijkste wijzigingen is dat bij vervangende nieuwbouw en uitbreiding, niet meer uitgegaan wordt van toekenning van een bedrag per lokaal. In de nieuwe verordening vindt toekenning plaats op basis van het aantal m2, het zogenaamde ruimtebehoeftemodel. Scholen verlaten steeds meer de klassieke vorm van onderwijs. Dit heeft gevolgen voor de benodigde ruimte. Door de aanpassing van de verordening wordt de flexibiliteit en creativiteit van de scholen vergroot. De wijzigingen zijn budgettair neutraal. Bovenstaande wijzigingen zijn voorgelegd aan de PO-raad en de VO-raad. Zij stemmen in met de voorgestelde wijzigingen. Pagina 2
Als het voorstel moet worden behandeld in de gemeenteraad of ter kennis wordt gebracht van de raad, dient ook deze pagina ingevuld te worden. Als een raadsbesluit wordt gevraagd dient een ontwerpraadsvoorstel en -besluit te zijn bijgevoegd! De stukken worden tijdig aangeleverd bij de griffie. Voorstel voor behandeling in raad (aankruisen): xxx vraagt besluitvorming van de raad (ontwerp raadsvoorstel en -besluit is bijgevoegd) D voor overleg tussen college en raad D ter informatie Korte toelichting In 1997 is bij de decentralisatie van de onderwijshuisvesting naar de gemeente de Verordening Huisvesting onderwijs vastgesteld. Deze verordening huisvesting onderwijs moet worden aangepast aan de in de loop van de tijd gewijzigde wetgeving. Een van de laatste belangrijkste wijzigingen is dat bij vervangende nieuwbouw en uitbreiding, niet meer uitgegaan wordt van toekenning van een bedrag per lokaal. In de nieuwe verordening vindt toekenning plaats op basis van het aantal m2, het zogenaamde ruimtebehoeftemodel. Scholen verlaten steeds meer de klassieke vorm van onderwijs. Dit heeft gevolgen voor de benodigde ruimte. Door de aanpassing van de verordening wordt de flexibiliteit en creativiteit van de scholen vergroot. De wijzigingen zijn budgettair neutraal. Bovenstaande wijzigingen zijn voorgelegd aan de PO-raad en de VO-raad. Zij stemmen in met de voorgestelde wijzigingen. Pagina 2
1 Aanleiding In 1997 is door de raad de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente vastgesteld. Deze is niet meer actueel en moet aangepast worden. Bijgaand treft u de geactualiseerde verordening 2012 aan. De verordening 1997 kan ingetrokken worden. In deze nota wordt voorgesteld in te stemmen met het raadsvoorstel en raadsbesluit (zijnde de verordening 2012). 2 Wet en beleid Wet op het voortgezet onderwijs, Wet op het primair onderwijs, Gemeentewet. In 1997 is bij de decentralisatie van de onderwijshuisvesting naar de gemeente de Verordening Huisvesting onderwijs vastgesteld. Deze verordening huisvesting onderwijs moet worden aangepast aan de in de loop van de tijd gewijzigde wetgeving. Een van de laatste belangrijkste wijzigingen is dat bij vervangende nieuwbouw en uitbreiding, niet meer uitgegaan wordt van toekenning van een bedrag per lokaal. In de nieuwe verordening vindt toekenning plaats op basis van het aantal m2, het zogenaamde ruimtebehoeftemodel. Scholen verlaten steeds meer de klassieke vorm van onderwijs. Dit heeft gevolgen voor de benodigde ruimte. Door de aanpassing van de verordening wordt de flexibiliteit en creativiteit van de scholen vergroot. De wijzigingen zijn budgettair neutraal. In de bijlage 1 van dit rapport zijn de verschillen tussen de oude en de nieuwe modelverordening VNG uitvoeriger aangegeven. Kortheidshalve verwijzen wij hiernaar. Normaal gesproken zou voor de gewijzigde situatie voor alle scholen een nulmeting moeten plaatsvinden van het huidig aantal m2 vloeroppervlakte van het schoolgebouw. Wij komen, mede gezien de demografische ontwikkeling en leerlingenprognoses, tot de conclusie dat uitbreiding van schoolgebouwen vooralsnog niet aan de orde is. Sterker nog: voorstellen zijn gedaan tot vermindering van het aantal instroompunten via het "Streefbeeld onderwijs huisvesting basisonderwijs, gemeente Borne". Mocht dit in de toekomst toch het geval zijn, zal op basis van maatwerk bekeken worden wat de huidige vloeroppervlakte van de school is. In het schoolbesturenoverleg van 6 maart 2012 is door de schoolbesturen gevraagd hier in de toekomst in redelijkheid mee om te willen gaan, als de situatie zich voordoet. De VNG is momenteel bezig met een onderzoek over het vervangen van de huidige norm-bedragen door een zogenaamd kwaliteitsstandaard van een gebouw met verschillende niveaus. Vraag hierbij is in hoeverre de gemeente in het kader van onderhuisvesting meer maatwerk kan verrichten. Onderdeel van dit onderzoek is, dat naast onderwijshuisvesting, ook gekeken wordt naar zaken als multifunctionele accommodaties, buitenschoolse opvang en dergelijke. In hoeverre kunnen gemeenten deze zaken meenemen bij de bouw van een school en in hoeverre moeten deze zaken verankerd worden in de huisvestingsverordening. In de loop van 2012 zijn de resultaten bekend. Mede op basis van de uitkomsten van dit onderzoek vindt daarna eventuele aanpassing plaats van de verordening. De uitkomsten en effecten zijn op dit moment nog niet bekend. Pagina 3
Doordecentralisatie Onderwijshuisvesting: De gemeente Borne heeft het voornemen een beleid te ontwikkelen op het gebied van de doordecentralisatie onderwijshuisvesting voor het Primair Onderwijs (PO). In eerste instantie is hiervoor in het jaar 2009/2010 een Adviesrapport opgesteld door studenten van de Hogeschool Saxion. In dit rapport wordt uitleg gegeven, conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan over de nieuwe nu voorliggende verordening en het eventueel toekomstige doordecentralisatiebeleid. Bijgaand treft u dit adviesrapport aan. Eind maart 2012 wordt het onderwerp "doordecentralisatie binnen het primair onderwijs" in de Tweede kamer op rijksniveau besproken. De verwachting is dat de Tweede Kamer op basis van een regeringsvoorstel zal besluiten dat het onderdeel "onderhoud" rechtstreeks zal worden doorgedecentraliseerd naar de schoolbesturen van het Primair Onderwijs (po). Dit is ook reeds zo geregeld binnen het Voortgezet Onderwijs (vo) De uitkomsten van deze besluitvorming zullen worden meegenomen in de overleggen die zijn gestart m.b.t. de doordecentralisatie onderwijshuisvesting binnen de gemeente Borne. Hiermee wordt impliciet uitvoering gegeven aan de taakstelling 10-15 op het onderdeel onderwijs. De nu ter vaststelling voorliggende Verordening Onderwijshuisvesting 2012 kan een prima basis vormen om de vervolggesprekken op het gebied van de doordecentralisatie na maart 2012, in te gaan. Zie bijgaand raadsbesluit en voorstel. 3 Geld Er zijn geen financiële consequenties verbonden aan dit voorstel. Als, in de toekomst, via een schoolbestuur een verzoek c.q. aanvraag tot vervangende nieuwbouw en uitbreiding zich voordoet, zal dit conform de uitgangspunten van de Verordening via aparte voorstellen aan uw college en de gemeenteraad worden voorgelegd. 4 Personeel Dit voorstel heeft geen personele consequenties. 5 Communicatie Intern De Verordening huisvesting 2012 is voorgelegd aan de afdeling Juridische zaken. De afdeling heeft kennis genomen van de Verordening voorzieningen onderwijshuisvesting 2012 met de opmerking dat de verordening is ontwikkeld op basis van de Modelverordening van de VNG. Een juridische toetsing heeft op dit niveau plaatsgevonden. Ook de afdeling Grondgebied/Beheer /Bouw en woning toezicht I handhaving ) hebben kennis genomen van de nieuwe Verordening voorziening onderwijshuisvesting 2012. Tevens is deze nota en verordening besproken met de portefeuillehouder L.AIbers Extern -Er heeft op 6 maart 2012 overleg plaatsgevonden in het OKO-Overleg schoolbesturen primair onderwijs en voortgezet onderwijs. Zij stemmen in. -Nadat verordening door raad is vastgesteld, besluit publiceren. Pagina 4
TT V G E M E E N T E 6 Alternatieven De bestaande verordening handhaven. 7 Korte samenvatting van het voorstel In 1997 is door de raad de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente vastgesteld. Deze is niet meer actueel en moet aangepast worden. Bijgaand treft u de geactualiseerde Verordening voorzieningen onderwijshuisvesting 2012 aan. De verordening 1997 kan ingetrokken worden. In deze rapportage wordt voorgesteld de gemeenteraad voor te stellen over te gaan tot vaststelling van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Borne 2012. Pagina 5
Bijlage 1. Verschillen "Oude" t.o.v. "Nieuwe" verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Borne Uit: Adviesrapport I Saxion. "2.1 De verordening Zoals in de 'Inleiding' van dit onderzoek al is vermeld is bij de decentralisatie in 1997 de toenmalige Rijksregelgeving 'vertaald' naar een Modelverordening. De gemeente Borne maakt gebruik van de Modelverordening. De vertaling van de Modelverordening naar de gemeentelijke verordening wordt de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs (verder aangeduid als verordeningj genoemd. 1 De verordening van de gemeente Borne is na de invoering in 1997 niet meer gewijzigd. De Modelverordening volgt een vaste structuur van hoofdstukken en bijlagen. Met betrekking tot de opbouw in hoofdstukken wijkt de verordening van de gemeente Borne af. In deze verordening is een extra hoofdstuk toegevoegd tussen hoofdstuk zeven en hoofdstuk acht. Het toegevoegde hoofdstuk heeft als titel Overgangsregeling met betrekking tot de afhandeling van ingediende aanvragen voorzieningen in de huisvesting voor 1997 en 1998. Zoals de titel doet vermoeden gaat het hierbij om een regeling die slechts van toepassing was op de aanvragen van 1997 en 1998 en daarmee dus geen actieve rol meer speelt. Naast de hoofdstukken bevat de (ModeOverordening een aantal bijlagen. In deze bijlagen wordt verdere invulling gegeven aan de procedures zoals die staan beschreven in de hoofdstukken. In totaal zijn er vijf bijlagen met de volgende titels: Bijlage I Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen Bijlage II Criteria voor opstelling en toetsing van leerlingenprognoses Bijlage III Criteria voor oppervlakte en indeling Bijlage IV Financiële normering 2008 Bijlage V Criteria voor de urgentie van de aangevraagde voorzieningen De gemeente Borne heeft deze bijlagen in hun verordening opgenomen. De inhoud hiervan verschilt van de Modelverordening. Voornamelijk doordat de verordening van de gemeente Borne is verouderd en door wijzingen van de Modelverordening. 2.1.1 Nieuwe Modelverordening voorzieningen huisvesting onderwijs In de 'Aanleiding' van dit adviesrapport wordt beschreven dat de VNG voor de vereenvoudiging van het ruimtebehoeftemodel gekozen om drie redenen die onder andere voortvloeien uit kritiek vanuit het werkveld: 2» Betere aansluiting bij de (toenemende) diversiteit in het onderwijs.» Vereenvoudiging en vermindering regels en administratieve last» Wijziging Bouwbesluit 2003 In deze paragraaf zullen de onderzoeksresultaten, ten aanzien van de nieuwe verordening uiteen worden gezet. De nadruk ligt hierbij op het nieuwe ruimtebehoeftemodel, aangezien dit de meest ingrijpende verandering is. Bovendien heeft het veranderen van het ruimtebehoeftemodel gevolgen voor een aantal andere regelingen in de verordening. Deskresearch en interviews staan aan de basis van de inhoud van deze paragraaf. Pagina 6
Om een duidelijk beeld te krijgen van de nieuwe Modelverordening zullen allereerst de verandering van het ruimtebehoeftemodel en de daarmee in relatie staande wijzigingen van andere regelingen worden besproken. De overige wijzigingen zullen kort worden aangestipt, aangezien deze in dit onderzoek buiten beschouwing zijn gelaten. Verandering van het ruimtebehoeftemodel Het ruimtebehoeftemodel is een belangrijk onderdeel van de verordening. In bijlage III van de verordening "Criteria voor oppervlakte en indeling" wordt het ruimtebehoeftemodel beschreven. Hiermee wordt, op basis van het aantal leerlingen berekend wat de benodigde capaciteit is voor een school. Er is een apart model voor het primair onderwijs, speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Bovendien is het huidige model, zeker voor het primair onderwijs, ingewikkeld. In dit onderzoek wordt alleen het model voor het primaire onderwijs behandeld. De algemene systematiek in de verordening zit als volgt in elkaar: I II III IV Stel de beschikbare gebouwcapaciteit vast. Stel de ruimtebehoefte vast. Het verschil tussen ruimtebehoefte en beschikbare capaciteit leidt tot toekenning. Bereken het bijbehorend normbedrag. Bovenstaande systematiek is niet veranderd. Wat wel verandert, is de manier waarop de ruimtebehoefte wordt vastgesteld. In de oude situatie voor het basisonderwijs volgde de ruimtebehoefte indirect uit het aantal leerlingen. Het leerlingenaantal werd daarbij eerst omgerekend in het aantal bijbehorende groepen. Deze methode van berekenen lag voor de hand in een onderwijsconcept waar de klas/groep als uitgangspunt genomen werd. Ontwikkelingen in het basisonderwijs laten tegenwoordig echter een grotere diversiteit zien, bijvoorbeeld in aanpak en in werkvormen. Leerlingen werken tegenwoordig ook individueel en in groepjes buiten de context van de klassengroep. Verder nemen de ondersteunende activiteiten zoals remedial teaching een belangrijke plaats in. schoolsoort Was Wordt PO/įVjSO ff leerlingen > ff groepen ># ff leerlingen >ffm2 bruto lokalen vloeroppervlak (bvo) Figuur 1 Nieuwe methodiek voor POZ(V)SO In de nieuwe methodiek (zie figuur 2) is de ruimtebehoefte daarom niet meer aan het ruimtetype gekoppeld. Er is meer keuzevrijheid voor de schoolbesturen om de ruimte-invulling vorm te geven. De budgettaire neutraliteit (een randvoorwaarde voor de veranderingen) vereist dat de leerling-afhankelijke ruimtebehoefte (nieuwe methodiek) dicht in de buurt komt van de ruimtebehoefte op groepslokaalbasis (oude methodiek). Het beste resultaat voor de nieuwe situatie is verkregen bij een vaste voet van 200 m2 bvo en een waarde van 5,03 m2 bvo per leerling. Dit is vastgesteld door de DHV groep, een organisatie die wereldwijd advies- en ingenieursdiensten levert. In de 5,03 m2 bvo per leerling is het eerste en tweede speellokaal verwerkt. De basisruimtebehoefte van een basisschool wordt berekend met de formule: B = 200 * 5,03 * L, waarbij B= basisruimtebehoefte in m2 bruto-vloeroppervlakte, rekenkundig afgerond op hele vierkante meters, en Pagina 7
L = het aantal leerlingen dat op 1 oktober voorafgaande aan elk jaar waarop de prognose betrekking heeft op de school zal zijn ingeschreven. Veranderingen met een relatie tot het ruimtebehoeftemodel Hieronder volgt de beschrijving van een drietal wijzigingen die relevant zijn voor dit onderzoek en door de verandering van het ruimtebehoeftemodel (normering) meeveranderen. Drempel bij toekenning uitbreiding In het geval van een uitbreidingsvraag gaat het om het verschil tussen de aanwezige capaciteit en de ruimtebehoefte. In het voortgezet onderwijs is een drempel van 10 "/o ingesteld om kleine en dus relatief dure bouwkundige ingrepen te voorkomen. De percentagebenadering uit het voortgezet onderwijs laat zich niet goed toepassen voor het primair onderwijs. De reden hiervoor is dat scholen voor primair onderwijs in omvang erg van elkaar verschillen. Daarom is gekozen voor een drempel in de vorm van een aantal vierkante meter bruto vloeroppervlakte. De omvang van de drempel heeft een vergelijkbare uitwerking als de oude situatie. In de oude situatie gold feitelijk een uitbreidingsdrempel van een halve groep (elf leerlingen), omdat een rekenkundig afgerond groepenaantal werd gehanteerd (zie figuur 3). Dit komt voor een school voor basisonderwijs neer op een drempel van 55 m2 bvo (permanente bouwaard) en 40 m2 bvo (tijdelijke bouwaard). Toepassing van deze drempel vermijdt te kleine uitbreidingen. Ter toelichting: Capaciteitstekort, Uitgedrukt in aantal leerlingen Uitbreiding huidig 8 Geen, want 8 lln is minder dan een halve groep 18 Uitbreiding, één groepslokaal van 115m2 bvo 28 Uitbreiding, één groepslokaal van ' m2 bvo Uitbreiding nieuw Geen, want 8*5,03 m2 blijft benedf de drempel Uitbreiding, 18*5,03-91 m2 bvo Uitbreiding, 28*5,03 = 141 m2 bvo Figuur 2 Uit Algemene toelichting op de wijzigingen van de Modelverordening voorzieningen huisvesting onderwijs. Hoofd en nevenvestigingen De hoofdvestiging en (formele) nevenvestiging zijn als afzonderlijke onderwijsgebouwen te bekijken. De ruimtebehoefteberekening heeft, zoals genoemd, een leerlingafhankelijke component en een vaste voet. De leerlingafhankelijke component volgt daadwerkelijk aan het aantal leerlingen per hoofdvestiging of nevenvestiging. De vaste voet is zowel van toepassing op de hoofdvestiging als op de nevenvestiging, omdat een nevenvestiging veelal hetzelfde voorzieningenniveau heeft als de hoofdvestiging. Dislocaties zijn vaak een tijdelijke situatie waarbij de verwachting leeft dat die situatie eindig is. Dislocaties dragen in de ruimtebehoefteberekeningen alleen bij in de leerlingafhankelijke component. Een dislocatie geeft, volgens de regeling, nooit aanleiding voor ruimtebehoefte in de vorm van een eigen vaste voet. De berekening van de ruimtebehoefte wordt toegepast op elke school met een eigen BRIN-nummer of vestigingsnummer.6 Pagina 8
Medegebruik Een gemeente kan in de situatie van een school met capaciteitsoverschot en een school met capaciteitstekort het teveel aan ruimte opeisen ten behoeve van de andere school. Zodoende wordt efficiënt met de beschikbare capaciteit omgegaan. Dit is een resultaat van de oude werkwijze en is in de nieuwe verordening gehandhaafd. Waar in de oude praktijk sprake was van medegebruik per groepslokaal, is dat duidelijker dan wanneer er een grotere diversiteit aan ruimten is. Gekozen is om een parallel aan te brengen tussen de drempel bij toekenning, bij uitbreiding en bij opeisbaarheid. De eis is dat mede te gebruiken ruimte aaneengesloten is. Hierbij geldt de eis van een aaneengesloten functioneelnuttig vloeroppervlak. Concreet betekent dit dat een school die een capaciteitstekort heeft dat de drempelwaarde van uitbreiding overstijgt, voor dat aantal vierkante meters gebruik kan maken van een school die een capaciteitsoverschot heeft van minimaal datzelfde aantal vierkante meters functioneelnuttig vloeroppervlak. Overige veranderingen De regelingen voor gewichtenleerlingen, onderwijsleerpakket en meubilair zijn inhoudelijk veranderd, maar de gevolgen hiervan zullen in de gemeente Borne en in de gemeente Hof van Twente zeer beperkt zijn. In de afbakening van dit onderzoek is er voor gekozen deze onderwerpen niet mee te nemen in het onderzoek. Al deze genoemde veranderingen in de Modelverordening zijn opgesteld, rekening houdend met de volgende randvoorwaarden: «Op macro niveau moeten de aanpassingen budgettair neutraal zijn, dat wil zeggen dat de ruimtebehoefte op gemeenteniveau niet of nauwelijks stijgt of daalt.» Financieel moeten de aanpassingen ook budgettair neutraal zijn. De normbedragen in de oude situatie zijn gebruikt om de normbedragen in de nieuwe situatie op te stellen. «De vereenvoudiging brengt geen wijzigingen met zich mee voor de beschikbare middelen.» Het nieuwe ruimtebehoeftemodel is door zijn eenvoud beter geschikt om toekomstige wijzigingen in het rijksoverheidsbeleid snel en goed te verwerken.» Er bestaat draagvlak bij gemeenten en in het onderwijsveld." Pagina 9