Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Drukkerijen, papier en karton. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Vergelijkbare documenten
Erkende Maatregelenlijst Bouwmaterialen. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Verf en drukinkt. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Erkende Maatregelenlijst Mobiliteitsbranche

Erkende Maatregelenlijst Meubels en hout. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

HR++-glas toepassen. a) Kantoor en/of showroom wordt verwarmd. a) Zelfstandig moment: Nee. Natuurlijk moment: Ja.

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Autoschadeherstelbedrijven. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Bedrijfshallen. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

MAATREGELENLIJST E-LOKET

ERKENDE MAATREGELEN VOOR ENERGIEBESPARING MOBILITEITSBRANCHE

MAATREGELENLIJST E-LOKET

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Tankstations en autowasinrichtingen

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Metalelektro en mkb-metaal. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Commerciële datacenters. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Gebouwschil. Ruimteverwarming 2, 5-8. Ruimte- en buitenverlichting Faciliteiten 19-23

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Rubber- en kunststofindustrie. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Tabel 5.6 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing voor commerciële datacenters

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING. Erkende maatregelen voor energiebesparing

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Agrarische sector. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Activiteitenregeling milieubeheer Geldend van t/m heden

Tabel 5.1 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing in de Metalelektro en mkb-metaal. Gebouwschil. Ruimteverwarming 5-8

ERKENDE MAATREGELEN VOOR ENERGIEBESPARING METALELEKTRO EN MKB-METAAL

Actielijst Erkende Maatregelen

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Hotels en restaurants. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Tabel 5.5 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing voor onderwijs. Gebouwschil. Ruimteventilatie. Ruimteverwarming 7

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Onderwijsinstellingen. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak levensmiddelenindustrie. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Gelet op artikel 1.7, eerste lid, onderdeel a, van het Activiteitenbesluit milieubeheer;

MAATREGELENLIJST E-LOKET

Resultaten Rapport Klimaatgerust Wetgevingstool

Energie Energiebesparing en Winst

Tabel 5.7 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing in de rubber- en kunststofindustrie. Gebouwschil. Ruimteventilatie

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Detailhandel. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Bijlage 10 bij de regeling: Overzicht erkende maatregelen energiebesparing per bedrijfstak

Tabel 12. Erkende maatregelen voor energiebesparing in hotels en restaurants. Gebouwschil. Ruimteventilatie 3-5. Ruimteverwarming 10 13

Erkende Maatregelenlijst Kantoren. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Hotels en restaurants

Oplossingenboek Energie besparen in de praktijk van het MKB metaal

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Gezondheidszorg- en welzijnszorginstellingen

Activiteitenregeling milieubeheer Geldend van t/m heden

Activiteitenregeling milieubeheer Geldend van t/m heden

Activiteitenregeling milieubeheer Geldend van t/m heden

Activiteitenregeling milieubeheer Geldend van t/m heden

Integrale versie van bijlage 10 in de Activiteitenregeling, versie juni LET OP!- Dit is een hulpmiddel en geen officiële publicatie - LET OP!

BIJLAGE 10. Overzicht erkende maatregelen energiebesparing per bedrijfstak

op de agenda. Inleiding. De Informatieplicht. De Erkende Maatregelen. Voordelen van besparen: Met welke energieprijs rekenen?

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Tankstationbranche: Handleiding EED tankstationbranche

1. Gebouwenschil N.v.t. 4. Verlichting N.v.t. Wat is het geïnstalleerd vermogen van de verlichting (W/m 2 )? (kantoren/werkplaatsen apart)...

Van Herk Groep B.V. Energiebeoordeling 2017

ENERGY AUDIT KANTOREN. Deze controle is in opdracht van de gemeente Amsterdam uitgevoerd op 31 augustus 2018 door Rodney IJlstra.

De paragraaf Overzicht erkende maatregelen energiebesparing per bedrijfstak wordt als volgt gewijzigd:

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Stichting Administratiekantoor Boer Meerkerk Holding B.V. Energiebeoordeling

Ja Nee Nvt Maatregel Foto. Installaties & regelingen. Zijn de binnen- en buitensensoren op een representatieve locatie geïnstalleerd?

Activiteitenregeling milieubeheer Geldend van t/m heden

Van Herk Groep B.V. Energiebeoordeling 2018

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Van Herk Groep B.V. Energiebeoordeling 2016

bedrijfsgegevens 1.1 Analyse energieverbruik Gemeente Hilvarenbeek Ingekomen:

RI&E 3 ADVIES rapport: Energiemaatregelen. Van Elst Grafisch Afwerker BV

Van Herk Groep B.V. Energiebeoordeling 2016

De erkende maatregellijst geldt niet voor de vakantiewoningen op de genoemde vakantieparken en campings en niet voor stadions.

Energiebesparing. Kantoren A-01

Itho Daalderop Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem. uw nieuwe. woning

Installatiescan Scholen

Inleiding. Activiteitenbesluit (Wet Milieubeheer) Artikel Artikel 2.16 (erkende maatregelen)

Energie-efficiëntieverbetering bij (kleine) koffiebranders

Energie-efficiëntieverbetering bij koffiebranders

Uitkomst controlebezoek Ontbreken energiegegevens (x facultatief indien geen energiegegevens zijn overlegd)

Bewonersinformatie Rosmalen. Aandachtspunten voor uw vernieuwde woning

Welke maatregelen zijn/worden uitgevoerd en per wanneer zijn/worden deze gerealiseerd?

Installatie overzicht bij EPC-concepten

In fabrieken worden warme vloeistoffen en gassen getransporteerd door leidingsystemen. Deze systemen zijn niet altijd afdoende geïsoleerd, hetzij

EFES-project in de praktijk. Infosessie 22 november 2017

Rapportage energielabel. Kantoorpand Molensteijn PT De Meern

Energiemaatregelen Cultuurhuis in Doorn. Definitief. Milieudienst Zuidoost-Utrecht Januari UHR1112.S002/ Erwin Mikkers Julia Verhoeven

Gemeente Hilvarenbeek Ingekomen: bedrijfsgegevens. naam inrichting adres Postcode Plaats Telefoonnummer

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub

Energiebesparing: verlichting of verplichting?

Welke maatregelen zijn/worden uitgevoerd en per wanneer zijn/worden deze gerealiseerd?

de methodiek van de energielabel-berekening

Energiebesparingkansen voor Sporthal Steinheim Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Isolatie van appendages

Energie Energiebesparing en Winst

Energie besparen is makkelijker met erkende maatregelen

Geachte mevrouw Van der Kammen,

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie

Energie actueel Ronald Visser Energiebesparing bij melkveehouders

Deerns ketenanalyse downstream van een van de twee meeste materiele emissies

Stichting Stimular. Energie positieve bedrijventerreinen Special van het gas af mn. inzet van Warmtepompen. De werkplaats voor duurzaam ondernemen

Samen de beste zorg dichtbij

Hulpenergie in de EPW

Hoeveel kost 1 ton stoom?

Notitie regeling verwarmings-/koelinstallaties woningen/appartementen

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Rijksoverheid. Veel besparingsmogelijkheden t/m t/m 100. Dubbel glas. Dubbel glas. Niet extra geïsoleerd. Niet van toepassing. Nee.

Wonen in Pijnacker. Comfortabel en duurzaam wonen

CO2 reductiedoelstellingen 2023 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

Transcriptie:

Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing Bedrijfstak Drukkerijen, papier en karton In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Erkende Maatregelenlijst Drukkerijen, papier en karton Inrichtingen voor vervaardiging van papier, karton en karton- en papierwaren. Ter indicatie de SBI-code die voor de indeling van deze inrichtingen veelal wordt gebruikt: 17. Het gaat ook om inrichtingen met drukkerijen en reproductie van opgenomen media. Ter indicatie de SBI-code die voor de indeling van instellingen veelal wordt gebruikt: 18. De lijst is nadrukkelijk niet van toepassing op inrichtingen van productie van papier met SBI-code 17.12. Voor de bedrijfstak drukkerijen, papier en karton zijn erkende maatregelen aangemerkt voor de in tabel 1 genoemde activiteiten. Erkende maatregelen voor energiebesparing Tabel 1. Erkende maatregelen voor energiebesparing in de sector drukkerijen, papier en karton en Nummers Gebouw (G) A. Isoleren van de gebouwschil GA1 t/m GA B. Ventileren van een ruimte GB1 t/m GB6 C. Verwarmen van een ruimte GC1 t/m GC4 D. Koelen van een ruimte GD1 E. In werking hebben van een ruimte- en buitenverlichtingsinstallatie GE1 t/m GE1 Faciliteiten (F) A. FA1 t/m FA12 B. In werking hebben van een warmtapwatervoorziening, niet zijnde stookinstallatie FB1 C. In werking hebben van een persluchtinstallatie FC1 t/m FC5 D. In werking hebben van een stoominstallatie, niet zijnde een stookinstallatie FD1 t/m FD4 E. In werking hebben van een liftinstallatie FE1 F. Gebruiken van informatie- en communicatietechnologie FF1 G. In werking hebben van een luchtbevochtigingssysteem FG1 H. In werking hebben van elektromotoren FH1 I. In werking hebben van een vacuümsysteem FI1 Processen (P) A. Verwarmen van producten en/of procesbaden PA1 B. Bewerken, lijmen, coaten of lamineren van papier of karton PB1 t/m PB4 C. Koelen van producten en/of procesbaden. PC1

Isoleren van de gebouwschil GA1 Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken van de kantoorruimte beperken. Spouwmuren isoleren. Isolatie in spouwmuren ontbreekt. Gebouw wordt verwarmd en/of gekoeld. Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m In kantoorgebouwen met minimaal een energielabel C, of kantoorgebouwen met een bouwjaar vanaf 200 of later wordt aangenomen dat de maatregel al is genomen. Het energielabel staat voor de energieprestatie op basis van getroffen maatregelen. Isoleren van de gebouwschil GA2 Warmte- en/of koudeverlies via openstaande deuren in de gevels beperken. a) Snelsluitende en/of automatische bedrijfsdeuren a) Handmatige bediende bedrijfsdeuren zijn aanwezig. b) Loopdeuren b) - Voor personendoorgang vanuit verwarmde ruimten (anders dan vorstvrij houden) naar buiten. - Personendoorgang waarbij de gehele rol-, sectionaal- en/of kanteldeuren worden geopend. a) Deur is per werkdag 1 uur extra te sluiten. b) a) b)

Isoleren van de gebouwschil GA Warmte- en/of koudeverlies via transportdeur voor laden en lossen beperken. a) Geïsoleerde transportdeur b) Luchtkussens c) Tochtslabben a) Ongeïsoleerde transportdeur is aanwezig. b) Transportdeur waar luchtkussens ontbreken. c) Transportdeur waar tochtslabben ontbreken. a) Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m b) Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m Minimaal 4 uur laden en lossen per dag. c) Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m a) b en c) Ventileren van een ruimte GB1 Aanstaan van ventilatie buiten bedrijfstijd voorkomen. Tijdschakelaar Automatische aan- en uitregeling ontbreekt. Gasverbruik bedraagt minder dan 10 miljoen m Ventileren van een ruimte GB2 Warmteverlies ventilatiekanalen beperken in ruimten waar geen warmteafgifte nodig is. Isolatie om ventilatiekanalen aanbrengen. - Isolatieomventilatiekanalen ontbreekt. - Luchttoevoerkanalen en/of afzuigkanalenzijnverbonden met eenrecirculatie- of warmteterugwinsystemen. Aardgasverbruik van de inrichting is minder dan 1.000.000 m Bedrijfstijd ventilatie is minimaal 2.700 uur Temperatuur kanaal is minimaal 10 C hoger dan omgevingstemperatuur.

Ventileren van een ruimte GB Energiezuinige ventilator a) IE motor of beter b) IE-elektromotor of beter met toerenregeling Elektromotor met rendementsklasse IE2 of lager is aanwezig. a) Benodigd luchtdebiet is constant. b) Benodigd luchtdebiet varieert. a) Energieverbruik motor is minimaal 11.500 kwh Elektriciteitsverbruik van de inrichting is minder dan 10 miljoen kwh b) Ventileren van een ruimte GB4 Energiezuinige ventilator Toerenregeling Elektromotor met aan/uit regeling is aanwezig. Benodigdluchtdebiet varieert. Energieverbruik is minimaal 6.000 kwh Zelfstandig moment: Nee Ventileren van een ruimte GB5 Onnodig draaien afzuigventilator voorkomen door frequentie gestuurde afzuigventilator, Frequentie gestuurde afzuigventilator, op basis van het benodigde debiet. Er is een centraal ongeregeld afzuigsysteem aanwezig, waarbij er decentraal kleppen aanwezig zijn. Bezinking van stof of snippers is aandachtspunt. Luchtsnelheid mag niet te ver afnemen, waardoor stof en snippers bezinken en er verstoppingen kunnen ontstaan. Niet van toepassing Zelfstandig moment: Ja Natuurlijk moment: Ja Niet van toepassing

Ventileren van een ruimte GB6 Onnodig draaien van centrale ventilatoren voorkomen Gerichte puntafzuigingen - Een verwarmde hal wordt (deels of geheel) extra geventileerd om vervuilde lucht af te voeren. - Ventilatievoud van de bestaande installatie is minimaal 4 keer per uur. Niet van toepassing Ventilatievoud wordt verlaagd naar 1 keer per uur met bestaande installatie Zelfstandig moment: Ja Natuurlijk moment: Ja Niet van toepassing Verwarmen van een ruimte GC1 Temperatuur per ruimte naregelen. a) Thermostatische radiatorkranen b) Klokthermostaten en overwerktimers Individuele naregeling in verblijfsruimten met radiatoren of verwarmingsgroepen ontbreekt. a) b) Het regelelement van de radiator beschikt over een motorbediende afsluitklep. Aardgasverbruik is minder dan 1.000.000 m Verwarmen van een ruimte GC2 Warmte in hoge hal actief verdelen naar werkplekken met warmtevraag om verwarming metaardgastebeperken. Ondersteuningsventilatoren Voorzieningen voor luchtcirculatie ontbreken in de bedrijfshallen waar werkplekken zijn met een warmtevraag. - Geen vervuilende gassen (zoals lasdampen, lijmdampen of uitlaatgassen) zijn substan - tieel aanwezig. - Hoogte bedrijfshallen en/of showrooms is 8 meter. - Kraanbanen en ondersteuningsventilatoren hinderen elkaar niet. - Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m - Ruimtetemperatuur 15 C. - Temperatuur boven in de hoge ruimtes is minimaal 4 C hoger dan temperatuur op werkplekken.

Verwarmen van een ruimte GC Warmteverlies via warmwaterleidingen en -appendages beperken. Isolatie aanbrengen om leidingen en appendages. Isolatie om leidingen en appendages ontbreekt. In verwarmde ruimten alleen de ringleiding isoleren. Vocht en warmte moet weg kunnen als dat nodig is voor behoud van goede staat en werking. Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m Bedrijfstijd van installatie behorende bij leidingen en appendages is minimaal 1.250 uur Verwarmen van een ruimte GC4 Debiet cv-pomp automatisch regelen op basis van warmtebehoefte. CV-pompen met frequentieregeling Frequentieregeling op cv-pomp ontbreekt. Warmteopwekkings- en afgiftesysteem laat een variërend debiet toe. Jaarlijks elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh. Koelen van een ruimte GD1 Koelinstallatie van de drukpers inzetten voor koeling gebouw Vrijkoeler voor klimaat in gebouw a) Natte koeltoren als condensor voor koelinstallatie is aanwezig. b) Droge koeler als condensor voor koelinstallatie is aanwezig. Toepasbaar op een zelfstandig moment of natuurlijk moment? Insteltemperatuur is minimaal 18 C.Vermogen klimaatkoeling (inkw elektrisch) maal aantal vollasturen (in uren per jaar) is minimaal 0.000 (kwh per jaar). Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh In werking hebben van een ruimte- en buitenverlichtingsinstallatie GE1 Branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten beperken bij wisselend ruimtegebruik. Aanwezigheidsschakelingen

Aanwezigheidsschakeling ontbreekt. Verlichting is apart schakelbaar per (deel van de) ruimte. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,42 kw. In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE2 Kantoor: Geïnstalleerd vermogen basisbinnenverlichting beperken. Langwerpige ledlampen in bestaande armatuur a) Armaturen met conventionele fluorescentielampen (TL) zijn in kantoorruimten aanwezig. b) ArmaturenmetPL-lampen (spaarlampen) zijn in kantoorruimten aanwezig. Technische staat van de bestaande armaturen is volgens de installateur voldoende. a) Aantal branduren is minimaal 1.200 uur Zelfstandig moment: Ja ) Aantal branduren is minimaal 2.000 uur Uitgangssituatie op basis van een Toepasbaar op een zelfstandig of natuurlijk moment? In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE Geïnstalleerd vermogen accentverlichting beperken. Ledlampen in bestaande armaturen Gloei- en/of halogeenlampen zijn aanwezig Technische staat van de bestaande armaturen is volgens de installateur voldoende. Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh Zelfstandig moment: Ja In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE4 Geïnstalleerd vermogen buitenverlichting beperken. Ledlampen in bestaande en/of nieuwe armaturen Uitgangssituatie op basis van een a) Halogeenlampen en/of halogeen breedstralers zijn aanwezig. b) Hogedrukkwiklampen zijn aanwezig Technische staat van de bestaande armaturen is volgens de installateur voldoende. a) b) Aantal branduren is minimaal 4.000 uur per jaar. Toepasbaar op een zelfstandig of natuurlijk moment?

van uitgangssituatie In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE5 Geïnstalleerd vermogen reclameverlichting beperken. Ledlampen in bestaande armaturen a) Gloei-, halogeen en/of neonlampen zijn aanwezig. b) Conventionele langwerpige fluorescentielampen (TL) zijn aanwezig. Technische staat van de bestaande armaturen is volgens de installateur voldoende. In werking hebben van een ruimte- en buitenverlichtingsinstallatie GE6 Onnodig branden van buitenverlichting voorkomen. van uitgangssituatie a) Bewegingssensor, schemer-en tijdschakelaars b) Schemer- en tijdschakelaar Automatische aan- en uitschakeling ontbreekt. Buitenverlichting (niet zijnde reclame- of noodverlichting) is overdag, in de avond en / of s nachts aan. Minimaal 20 armaturen zijn aanwezig. Verlichting in de nacht is minimaal 6 uur uit. a) Zelfstandig moment: Ja, als minimaal 50 armaturen aanwezig zijn. b) Natuurlijk moment. a) b) van uitgangssituatie In werking hebben van ruimte- en buitenverlichtingsinstallatie GE7 Onnodig branden van reclameverlichting voorkomen. Schemer-, en/of tijdschakelaars Automatische aan- en uitschakeling ontbreekt. Reclameverlichting is overdag en s-nachts aan. Reclameverlichting kan in de nacht minimaal 6 uur worden uitgeschakeld. van uitgangssituatie In werking hebben van een ruimte- en buitenverlichtingsinstallatie GE8 Geïnstalleerd vermogen verlichting vluchtwegaanduiding beperken. Nieuwe armaturen met ledlampen

Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL) zijn aanwezig. van uitgangssituatie In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE9 Bedrijfshal: Binnenverlichting automatisch beperken op basis van daglichttoetreding door ramen en daklichten. Daglichtafhankelijke regelingen voor dimmen van verlichting Daglichtafhankelijke schakelingen of -regelingen ontbreken. Hoogfrequente (HF) armaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL) (niet retrofit) zijn aanwezig. Verlichting is apart schakelbaar langs ramen en/of onder daglichtopeningen. Jaarlijks elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,7 kw. Daglichtoppervlak in dak is minimaal 10% van dakoppervlak of daglichtoppervlak in gevel is minimaal 0% van vloeroppervlak. van uitgangssituatie In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE10 Binnenverlichting automatisch beperken op basis van daglichttoetreding door ramen en daklichten. Daglichtafhankelijke schakelingen voor schakelen van verlichting Daglichtafhankelijke schakeling of regeling ontbreekt. Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL) zijn aanwezig. Verlichting is apart schakelbaar langs ramen en/of onder daglichtopeningen. Jaarlijks elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,7 kw. Daglichtoppervlak in dak is minimaal 10% van dakoppervlak of daglichtoppervlak in gevel is minimaal 0% van vloeroppervlak. van uitgangssituatie In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE11 Aanstaan basisbinnenverlichting beperken. Meerdere schakelgroepen Te grote schakelgroep aanwezig waardoor verlichting onnodig brandt.

Toepasbaar op een zelfstandig of natuurlijk moment? Jaarlijks elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh. Te vermijden energieverbruik door uitschakelen verlichting door extra schakelgroep is minimaal 1.500 kwh Uitgangssituatie op basis van een Toepasbaar op een zelfstandig of natuurlijk moment? In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE12 Basisbinnenverlichting: geïnstalleerd vermogen beperken Ledlampen in nieuwe inbouwarmaturen In kantoor zijn conventionele inbouwarmaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL) aanwezig. Niet van toepassing Aantal branduren is minimaal 5.000 uur Niet van toepassing Uitgangssituatie op basis van een Toepasbaar op een zelfstandig of natuurlijk moment? In werking hebben van een ruimte- of buitenverlichtingsinstallatie GE1 Bedrijfshal: Geïnstalleerd vermogen basisbinnenverlichting beperken Ledlampen in nieuwe opbouwarmatuur toepassen In bedrijfshal zijn conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL) aanwezig. Aantal branduren is minimaal.500 uur per jaar Niet van toepassing FA1 Energiezuinige warmteopwekking Hoogrendementsketel 107 (HR 107-ketel) a) In kantoor is conventioneelrendementsketel (CR-ketel) of verbeterdrendementsketel (VR-ketel) aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). b) In kantoor is hoogrendementsketel 100 (HR 100-ketel) aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). Retourtemperatuur van ketel kan lager zijn dan 55 C. Hogetemperatuursystemen (zoals warmtapwatersysteem of hogetemperatuurstralingspanelen) verhinderen dat soms. a) b) Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m a) Zelfstandig moment: Ja, als aardgasverbruik minder is dan 170.000 m b)

Inkantoorgebouwen met minimaal een energielabel C, of kantoorgebouwen met een bouwjaar vanaf 200 of later wordt aangenomen dat de maatregel al is genomen. Het energielabel staat voor de energieprestatie op basis van getroffen maatregelen. FA2 Energiezuinige warmteopwekking a) Hoogrendementsketel 107 (HR 107-ketel) a) In bedrijfshal is conventioneelrendementsketel (CR-ketel) of verbeterdrendementsketel (VR-ketel) aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). b) Gasgestookte donkerstralers b) In bedrijfshal zijn Conventionele luchtverhitters aanwezig. a) Condensafvoer is eenvoudig realiseerbaar. b) FA Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. Weersafhankelijke regelingen Inkantoor ontbreekt weersafhankelijke regeling opcv-groepen met hogetemperatuurverwarming. Weersafhankelijke regeling toepassen op cv-groepen als dit op ketels onmogelijk is door warmtapwatervoorzieningen. 2 Meerdere verblijfsruimten met totaal bruto vloeroppervlakte van minimaal 150 m met verschillende warmtebehoefte. FA4 Aanstaan van ruimteverwarming buiten bedrijfstijd voorkomen. a) Tijdschakelaar (met of zonder overwerktimer) b) Tijdschakelaar met weekschakeling (met of zonder overwerktimer) In bedrijfshal ontbreken automatische aan- en uitschakelingen. FA5 Energiezuinige warmteopwekking van tapwater

Gasgestookte hoogrendementsboiler (HR-boiler) Conventionele gasgestookte boiler is aanwezig. Zelfstandig moment: Ja, als aardgasverbruik minder is dan 170.000 m Inkantoorgebouwen met minimaal een energielabel C, of kantoorgebouwen met een bouwjaar vanaf 200 of later wordt aangenomen dat de maatregel al is genomen. Het energielabel staat voor de energieprestatie op basis van getroffen maatregelen. FA6 Stoom als medium voor ruimteverwarming vervangen. a) Hoogrendementsketel 107 (HR 107-ketel) met radiatoren en/of indirecte luchtverhitters b) Warmtepomp met radiatoren en/of indirecte luchtverhitters c) Direct gasgestookte hoogrendementsluchtverhitter (HRluchtverhitter) d) Hoogrendementsketel 107 (HR 107-ketel) met luchtbehandelingskast Stoomketel met stoomluchtverhitters zijn aanwezig, of stoomketel met stoom/ waterwarmtewisselaar enradiatorenzijnaanwezig. a) Rookgas-afvoer is mogelijk. b) c en d). Energieverbruik ruimteverwarming is minimaal 200.000 kwh thermisch Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m a) Aansluitpunt voor gas is aanwezig binnen een afstand van 50 meter van te verwarmen ruimte. b) Aansluitpunt van voldoende vermogen voor elektriciteit is aanwezig binnen een afstand van 50 meter van te verwarmen ruimte. c en d) Aansluitpunt voor gas is aanwezig binnen 50 meter van te verwarmen ruimte. Natuurlijk moment: Ja, als stoomketel óf stoomruimteverwarmingsinstallatie wordt vervangen. FA7 Warmte uit rookgassen stoomketel nuttig gebruiken. a) Economizer toepassen (bijvoorbeeld voor voorwarmen van voedingswater). a) Warmteterugwinsysteem ontbreekt voor rookgassen. b) Rookgascondensor toepassen (bijvoorbeeld voor voorverwarmen van suppletiewater, proceswater of tapwater). b) Economizer is aanwezig. Rookgascondensor ontbreekt. Er is rondom stoomketel en in rookgaskanaal minimaal 2 meter vrije ruimte om een warmteterugwinsysteem in te bouwen. Bedrijfstijd is minimaal 1.50 equivalenten vollasturen

FA8 Stoom energiezuinig produceren door warmere verbrandingslucht toevoer aan de branderventilator. Verticale luchtkoker vanaf plafond ketelhuis tot dichtbij luchtaanzuigopening van brander Brander zuigt koudere lucht aan uit directe omgeving op een hoogte van minder dan 1 meter vanaf vloer. Brander moet geschikt zijn voor hogere verbrandingsluchttemperatuur en geringe toenamevanluchtweerstand. Bedrijfstijd stoominstallatie is minimaal 500 uur Temperatuur dichtbij plafond is minimaal 10 C hoger dan temperatuur dichtbij brander. Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m FA9 Luchtovermaat stoomketel beperken. Automatische regeling luchtovermaat op basis van zuurstofcorrectie Automatische regeling luchtovermaat ontbreekt. a) Stoomketelinstallatie zonder economizer zonder regeling luchtovermaat is aanwezig. b) Stoomketelinstallatie met economizer zonder regeling luchtovermaat is aanwezig. De brander moet geschikt zijn voor zuurstofcorrectie. Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m a) Capaciteit stoomketel is minimaal 750 kg stoom per uur. Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 4.400 vollasturen b) Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 4.400 vollasturen FA10 Warmte uit spuiwater stoomketel nuttig gebruiken. a) Ontspanningsvat toepassen waarin spuiwater in druk wordt verlaagd. b) Warmtewisselaar Warmteterugwinsysteem ontbreekt voor spuiwater.

Jaarlijks gasverbruik is minder dan 170.000 m. Energieverbruik stoominstallatieis minimaal 4.500 MWh thermisch Minimaal 50% van voedingswater bestaat uit vers suppletiewater. a) Stoomvrager is aanwezig die met discontinu aanbod van ontspanningsstoom kan worden gevoed (veelal de ontgasser). b) Warmtevrager is aanwezig die met discontinu aanbod van warmte uit spuiwater kan worden gevoed (veelal suppletiewater). FA11 Energiezuinige warmteopwekking Hoogrendementsluchtverhitters (HR-luchtverhitters) In bedrijfshal zijn conventionele luchtverhitters aanwezig. Jaarlijks gasverbruik is minder dan 170.000 m FA12 Opstarttijd cv-installaties regelen op basis van buitentemperatuur en interne warmtelast. Optimaliserende regelingen Optimaliserende regelingen ontbreken. Jaarlijks gasverbruik is minder dan 170.000 m In werking hebben van een warmtapwatervoorziening, niet zijnde stookinstallatie FB1 Warmteverlies van warmtapwaterleidingen en -appendages beperken. a) Isolatie om warmtapwaterleidingen aanbrengen. b) Isolatie om appendages van warmtapwatersysteem. a) Isolatie om leidingen ontbreekt. b) Isolatie om appendages ontbreekt. Als fabrikant voorschrijft dat vocht en warmte weg moet kunnen in verband met garantie, dan hier rekening mee houden bij keuze isolatiemateriaal. a) b) Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m

In werking hebben van een persluchtinstallatie FC1 Warmte van persluchtcompressoren nuttig gebruiken. Warmte van luchtgekoelde compressor gebruiken voor ruimteverwarming. Warmte van compressor wordt niet nuttig ingezet. Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m Aantal vollasturen is minimaal 1.500 uur per stookseizoen. Afstand tot te verwarmen ruimte is minder dan meter. In werking hebben van een persluchtinstallatie FC2 Aanstaan persluchtsysteem beperken. a) Bij drukvat groepsafsluiter en tijdschakelaar b) Tijdschakelaar met overwerktimer Schroef- of zuigercompressor is alleen handmatig uit te schakelen. a) Energieverbruik compressor is minimaal 18.000 kwh Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh b) Energieverbruik compressor is minimaal 9.500 kwh In werking hebben van een persluchtinstallatie FC Nullasturen persluchtcompressoren beperken. a) Oliegeïnjecteerde compressor met toerenregeling b) Olievrije compressor met toerenregeling Schakelingen met de standen voor vollast en nullast zijn aanwezig en/of schakelingen met de standen vollast, nullast en uit zijn aanwezig. Bij meerdere compressoren alleen uitvoeren bij leidende compressor en rest op basis van vollast/nullast/uitschakeling. a) Aantal nullasturen is minimaal 1.00 uur per jaar. b) Aantal nullasturen is minimaal 1.800 uur Vermogen compressor is minimaal 0 kw. Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh

In werking hebben van een persluchtinstallatie FC4 Energiezuinig perslucht maken door koude lucht te gebruiken. Luchtkanaal toepassen voor aanzuigen van buitenlucht of van binnenlucht uit een onverwarmde ruimte. Compressoren zuigen door zichzelf opgewarmde warme lucht of warme proceslucht aan. Opening in gevel is mogelijk binnen een afstand van meter. Energieverbruik compressor is minimaal 65.000 kwh Elektriciteitsverbruik van de inrichting is minder dan 10 miljoen kwh In werking hebben van een persluchtinstallatie FC5 Persluchtgebruik bij blazen beperken. HR-blaaspistool of blaasmondje met nozzle met laag verbruik Blaaspistool ouder dan 10 jaar of blaasmondje zonder nozzle is aanwezig. Jaarlijks elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh. Bedrijfstijd blaaspistool of blaasmondje is minimaal 250 uur In werking hebben van een stoominstallatie, niet zijnde stookinstallatie FD1 Warmteverlies stoominstallatie beperken. a) Isolatie aanbrengen om stoomen condensaatleidingen. b, c en d) Isolatie aanbrengen om stoomafsluiters. Isolatie om leidingen en/of appendages ontbreekt. Isoleer deze machines niet als leverancier een goede werking van het proces niet meer garandeert. a) Bedrijfstijd stoominstallatie is minimaal 600 vollasturen b) Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m Bedrijfstijd stoominstallatie is minimaal 1.800 vollasturen c) Aardgasverbruik is minder dan 1.000.000 m per jaar. Bedrijfstijd stoominstallatie is minimaal.00 vollasturen per jaar. d) Aardgasverbruik is minimaal 1.000.000 m per jaar. Bedrijfstijd stoominstallatie is minimaal 4.400 vollasturen per jaar.

In werking hebben van een stoominstallatie, niet zijnde stookinstallatie FD2 Condensaat nuttig gebruiken. a, en b) Ontspanningsvat toepassen waarin condensaat in druk wordt verlaagd om vervolgens nuttig toe te passen. a, en b) Warmteterugwinsysteem ontbreekt voor condensaat. a en b) Hogedruk condensaat (minimaal 15 bar(o)) is beschikbaar. Het condensaat mag niet verontreinigd zijn. c en d) Retourleiding naar ontgasser of voedingswatertank van stoomketel toepassen voor condensaat. c en d) Warmteterugwinsysteem ontbreekt voor condensaat. Minimaal 50% van het condensaat kan nuttig worden gebruikt. Leidinglengte condensaatnet is minimaal 200 meter. a) Aardgasverbruik is minder dan 1.000.000 m Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 950 vollasturen b) Aardgasverbruik is minimaal 1.000.000 m per jaar. Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 1.050 vollasturen per jaar. c) Aardgasverbruik is minder dan 1.000.000 m Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 1.700 vollasturen d) Aardgasverbruik is minimaal 1.000.000 m Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 2.200 vollasturen In werking hebben van een stoominstallatie, niet zijnde stookinstallatie FD Condensaatwarmte uit te lozen condensaat nuttig gebruiken. Warmtewisselaar Condensaatwarmte uit te lozen condensaat wordt niet nuttig gebruikt. Minimaal 50% van het condensaat kan nuttig worden gebruikt. a) Aardgasverbruik is minder dan 1000.000 m Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 1.200 vollasturen b) Aardgasverbruik is minimaal 1000.000 m Bedrijfstijd stoomketel is minimaal 1.500 vollasturen In werking hebben van een stoominstallatie, niet zijnde stookinstallatie FD4 Verbeteren van de kwaliteit van het ketelvoedingswater. Waterbehandeling door middel van omgekeerde osmose

Er is geen waterbehandeling aanwezig. Spui is meer dan 10% Niet van toepassing Stoominstallatie is volcontinu in bedrijf. Gasverbruik is minder dan 170.000 m per jaar Zelfstandig moment: Ja Natuurlijk moment: Ja Niet van toepassing Toepasbaar op een zelfstandig moment of natuurlijk moment? In werking hebben van een liftinstallatie FE1 Energieverbruik voor verlichting en ventilatie voorkomen als lift niet in gebruik is. Stand-by-schakeling op liftbesturing Verlichting en ventilatie cabine zijn continu in gebruik. Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh Gebruiken van informatie- en communicatietechnologie FF1 Pas energiezuinig printen en/of kopiëren op de werkplek toe. Centraal printen en kopiëren. Minimaal 10 lokale printers en/of kopieermachines zijn aanwezig. In werking hebben van een luchtbevochtigingssysteem FG1 Energieverbruik voor bevochtiging beperken Waterbevochtiging Stoombevochtiging is aanwezig.

In werking hebben van elektromotoren FH1 Efficiënte motoren IE4 elektro motoren toepassen Motoren met een energie efficiency op niveau IE of lager Motoren van ten minste 4 kw met 90 vollasturen per week. Elektriciteitsgebruik is minder dan 10 miljoen kwh per jaar In werking hebben van een vacuümsysteem FI1 Warme lucht van solitair vacuümsysteem nuttig gebruiken voor ruimteverwarming van aangrenzendeproductieruimteofmagazijn. Luchtkanaal met ventilator Warmteterugwinsysteem ontbreekt voor vacuümsysteem. Bedrijfstijd vacuüminstallatie is minimaal 250 uur per stookseizoen. Bouwtechnisch gezien moet er een directe verbinding mogelijk zijn tussen productieruimte of magazijn en vacuüminstallatie. Aardgasverbruik is minder dan 170.000 m Verwarmen van producten en/of procesbaden PA1 Warmte uit koelwater nuttig gebruiken voor opwarmen product of (proces-) water. Warmtewisselaar Warme koelwater wordt geloosd of gekoeld aan buitenlucht. Temperatuurverschil in- en uitgaande water is minimaal 25 C. a) Aardgasverbruik is minder dan 1000.000 m Hoeveelheid koelwater is minimaal 9.000 m b) Aardgasverbruik is minimaal 1000.000 m Hoeveelheid koelwater is minimaal 12.000 m Bewerken, lijmen, coaten of lamineren van papier of karton PB1 Warmte voor droogproces energiezuinig opwekken Hoogrendementsketel 107 (HR 107-ketel) met warmtewisselaar

Elektrische verwarming van drooglucht is aanwezig. Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh Bewerken, lijmen, coaten of lamineren van papier of karton PB2 Afvoer van warme lucht door snipperafzuiger beperken. Filterinstallatie op snipperafzuiger toepassen waardoor recirculatie van warme lucht mogelijk is. Geen nuttig gebruik van warmte uit afblaaslucht snipperafzuiger. Aardgasverbruik is minder dan 1.000.000 m Toepasbaar op een zelfstandig moment of natuurlijk moment? Bewerken, lijmen, coaten of lamineren van papier of karton PB Energieverbruik voor drogen op pers beperken Gasgestookte IR-droger toepassen Elektrische IR-droger is aanwezig. Elektriciteitsverbruik is minder dan 10 miljoen kwh Aardgasverbruik is hoger dan 170.000 m Bewerken, lijmen, coaten of lamineren van papier of karton PB4 Warmte in drooglucht nuttig toepassen a) Bestaande naverbrander voor voorverwarmen drooglucht b) Warmtewisselaar voor voorverwarmen drooglucht toepassen Warmte in te zetten voor drooglucht is niet nuttig gebruikt. a) Hulpenergie is niet nodig. b) Aan- en afvoerkanalen van drooglucht liggen dicht bij elkaar. a) Aardgasverbruik is minder dan 1.000.000 m b)

Mogelijke technieken ten opzichte Uitgangssituatie op basis van een Toepasbaar op een zelfstandig moment of natuurlijk moment? Koelen van producten en/of procesbaden PC1 Hogere temperatuur vochtwater toepassen Vochtwatertoevoegingsmiddel toepassen waardoor temperatuur koelwater van circa 12 Cmogelijkis. Vochtwater met een temperatuur van circa 8 tot 10 C is aanwezig. Zelfstandig moment: Ja. Natuurlijk moment: Ja.

Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Croeselaan 15 521 BJ Utrecht Postbus 8242 50 RE Utrecht T +1 (0) 88 042 42 42 E klantcontact@rvo.nl www.rvo.nl Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Februari 2019 De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie. RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.