Us fokferiening is oprjochte op 12 maart 1952 yn Hotel Read Hert te Burgum Bestjoersgearstalling Ta it Bihâld : Gerda Veenje-Samplonius 1 ste Foarsitter Garyp Jelte Wiersma 2 de Foarsitter Damwoude Age van der Zee Skriuwer Oudwoude Harm van der Meulen Ponghâlder Noardburgum Lucas Reinds lid Munein Post adres Ta it Bihâld : Foarwei 17, 9294 KC Oudwoude Tel. 0511-452594 Mailadres: ta-it-bihald@hetnet.nl Gearstalling kontactkommisje: W. v.d. Vlugt Dr. Compagnie J. van der Veen Kootstertille J. Wierstra Marrum Tr. Boersma Damwoude W. Sonnema Anjum K. Sipma Aalzum A. Visser Damwoude Gearstalling dressuurkommisje: B. Visser Rinsumageest Hans en Tony de Heer Triemen Jelte Wiersma Damwoude Aukje Boersma Damwoude Post-adres dressuurkommisje: Hoeksterloane 8, 9104 GZ Damwâld Tel. 0511-701027 Mailadres: aukjeboersma@knid.nl Internet: www.ta-it-bihald.nl 1
Gearstalling redaksjekommisje: Harm van der Meulen Noardburgum Evertje Sybesma Hurdegaryp Betty Lázló Eldering Garyp Popke van der Meulen Hurdegaryp Postadres redaksjekommisje: Rijksstraatweg 179, 9254 DG Hurdegaryp Tel. 06-53352797 Mailadres: italdeskaei@hotmail.com Ere-leden: E. Dijkstra Kollum A.K.W. Douma Leeuwarden Internet: www.ta-it-bihald.nl Adres Ponghálder en adreswizigingen opstjoere nei: Oude Commissieweg 20, 9257 MC Noardburgum Tel. 0511-472405 Mailadres: djoke7389@hetnet.nl Bankrekeningnummer Ta it Bihâld: 34.98.11.776 Foto omslag: Ankje (1958) voor de sjees met Willem van der Wal aan de leidsels 2
INHOUDSOPGAVE - Van de voorzitter 4 - By it ferstjerren fan A.K.W. Douma (27-02-2009) 8 - BB-Wedstrijd 27 december 2008 10 - Activiteitenagenda Ta it Bihâld voorjaar 2009 11 - De 26 jonge hengsten van 2009 13 - Wiebe van der Vlugt ta ofskie 21 - Hallo lezers van It âlde skaei 23 - Contactavond met Teake & Griet (vrijdagavond 3 april 2009) 26 - Definitieve dekvergunning aan 416 28 - Kleine oorzaak grote gevolgen!! 29 - Inteelt op Jochem nieuw schrikbeeld 32 - Hulpmiddelen bij het beheersen van inteelt 35 - Post-Kogeko verlengt sponsorcontract KFPS Kampioenschap 36 - Selectiewedstrijden voor het Post-Kogeko Kampioenschap 2009 37 - Op bezoek bij Wietse en Griet Wijbenga 39 - Voldoet uw paspoort nog aan de nieuwe EU-regels 46 - Uitslagen IBOP 12 en 13 december in Wergea 47 3
VAN DE VOORZITTER Inleiding Het nieuwe jaar is weer goed begonnen; veel grieperige mensen en het weer is echt Hollands. Geen winter en geen zomer. Maar ja wat doen we er aan. Gelukkig hebben we dit niet zelf in de hand. Een ding is zeker, we hebben nog wel kunnen schaatsen. En de kinderen weten nu ook weer wat schaatsen is. Al hoewel ik in mijn omgeving wel hoorde dat velen een nat pak hebben opgelopen. Maar ja, wanneer de kriebels komen dan zijn de ijsbanen te klein en te krap. En dan is de verleiding te groot en kom je in situatie s waar je achteraf beter niet aan had kunnen beginnen. Vroege veulens en hengstenkeuze Ondertussen zijn we er, denk ik, weer klaar voor om de veulens te vangen. Tenminste, zij die voor vroeg kiezen. Vroege veulens hebben soms iets voor. Maar lekker meteen naar buiten is ook zeker heel goed voor de ontwikkeling van de veulens. En, zijn jullie al weer bezig met het uitzoeken van de juiste hengst voor jullie merrie. Zo na de hengstenkeuring zitten de hengsten, wat exterieur en beweging betreft, nog volop op ons netvlies. Want alleen van de indexen e.d. een hengstenkeuze maken ligt ons friezen ook niet. We willen ook graag een beeld erbij hebben. Hiermee kom ik bij de workshop hengstenkeuze, die er voor onze leden is gegeven. Lucas en Frank Houterman hebben ons veel bijgebracht hier omtrent en meer. Misschien een optie om Dhr. Houterman nog eens te laten terugkomen. Hengstenkeuring Het was deze keer een wat andere opzet, maar mij denkt niet minder interessant. Even wennen, en er was voor elk wat wils. En, hebben we de primering gemist? Ik denk het niet. De fokkers/ eigenaren hebben het maar goed gedaan op de hengstenkeuring met hun jonge hengsten en het door mogen naar het verrichtingsonderzoek. Ik wens jullie dan ook heel veel succes met jullie hengsten. We houden de onderzoeken nauw gelet in de gaten. Het is ook voor ons als fokvereniging heel fijn zoveel hengsten (maar liefst 6 in totaal) met hun eigenaren daar te zien staan, in de piste. Eigenaren/fokkers van harte gefeliciteerd. Aan 416 We zijn natuurlijk ook even met een bloemetje naar de familie Tjibbe Bosma aan de Spoarbuorren Sud te Kollumerzwaag geweest. Want deze zag hun hengst 4
Aan 416 definitief goedgekeurd, wat natuurlijk een felicitatie waard is. Jammer dat de familie Veltman dit niet meer mocht mee maken. Wat zouden zij trots zijn geweest, dat zij de fokkers waren van deze hengst. Dressuurcommissie Wat was het een gezellige wedstrijd in de manege Heechsân, met de recreatieve dressuurrijders. En wat een publiek. De indoor dressuurcompetitie is weer in volle gang, 27 en 28 febr. gebeurt het in de manege te Oenkerk. Ik hoop dat jullie ook even een kijkje nemen. Het is er heel gezellig. En belangstelling doet het altijd goed. Rijders veel succes gewenst. De outdoor dressuurcompetitie wordt weer even als andere jaren tijdens de Hynstedagen Tytsjerksteradiel op donderdag middag- avond 16 juli 2009 en op vrijdag morgen 17 juli 2009 verreden. De vrijdagmorgen is dan voornamelijk voor het mennen. We hopen zo de donderdag wat te ontlasten en eerder klaar te zijn. Omdat er steeds meer animo komt voor dressuur is er besloten een extra wedstrijd in Friesland te organiseren. Dus rijders op naar de kampioenschappen in Kootwijk. Post Kogeko Ik meen er goed aan te doen om jullie als leden te vertellen dat wij als commissie van de Post-Kogeko KFPS kampioenschap dressuur, wederom Post- Kogeko bereid hebben gevonden, om opnieuw voor een periode van drie jaar hoofdsponsor te willen zijn. Deze Post-Kogeko KFPS kampioenschap dressuur is uiteindelijk een initiatief van de Nederlandse Fokverenigingen. Het ondertekenen van het contract heeft tijdens de Hengstenkeuring plaats gevonden, in de stand van de verenigingen. Stand hengstenkeuring Zo jullie weten hebben wij als verenigingen van het KFPS met een stand op de hengstenkeuring 2009 gestaan. Dit was een groot succes. Er waren heel wat vrijwilligers die magazines uitdeelden, en de stand voor kortere of langere tijd hebben bemand. In dit magazine stond een klein stukje over de betreffende fokvereniging. Dit kon zijn iets over de Friese dravers, het ringsteken, het tuigpaard of over de fokverenigingen. Er zijn heel wat magazine s verspreid, en leuke gesprekken gevoerd met bezoekers. Ook bij onze leden is wel een magazine terecht gekomen. De doelstelling is om mensen er van op de hoogte te brengen wat er zo al leeft bij de verschillende verenigingen. (Meer bekendheid.) En om uiteindelijk zich aan te sluiten bij een van de verenigingen. 5
6
Ledenraad en regio vergadering Naar ik hoop hebben jullie allemaal met veel aandacht het stukje gelezen over met last en ruggespraak van ons ledenraadslid Lucas Reinds. Dit stond in het vorige Alde Skaei. Er is destijds besloten het zo (met last en ruggespraak) op te nemen in de nieuwe structuur. Maar na een paar jaar zijn we er wel achter gekomen dat deze constructie niet werkbaar blijkt te zijn. Ik ga er van uit dat jullie aan de oproep gehoor geven door belangstelling voor deze zaak te tonen en zijn/ haar mening per mail of brief kenbaar maken. Op de komende regio vergadering zal er zeker weer over gesproken worden. Deze regio vergadering is gepland op 14 mei 2009 in Glinstra State te Burgum. Contactavond 3 April in het Geahus te Garyp. Dit wordt weer zoals altijd een gezellige avond met niemand minder dan Griet Wiersma en Teake van der Meer. Zet datum, tijd en plaats alvast op de Kalender. Informatie Let vooral op de activiteitenkalender in het Alde Skaei, de jullie toegestuurde nieuwsbrief, en natuurlijk even op onze website van Ta it Bihâld. Kredietcrisis Met de kredietcrisis wilde ik dit van de voorzitter niet mee beginnen. Maar het is ook niet correct om er aan voorbij te gaan. Want ook wij hier in Friesland komen er mee in aanraking. De een wat meer dan de ander, maar ongetwijfeld zullen er ook in ons fokgebied leden zijn die het aan den lijve ondervinden. Ontslagen, lagere inkomens, werktijdverkorting en soms zelfs misschien faillissementen. Kortom zorgen rondom. Om alleen maar bij de paarden te blijven, zullen we moeten bemerken dat de handel er uit is. We zouden ons wel betere tijden kunnen voorstellen. Vooral de vraag naar het buitenland is sterk gedaald. En, er zullen vast minder merrie s geïnsemineerd worden. Tot slot Maar toch ondanks alle negatieve berichten, wil ik jullie heel veel goeds en sterkte toewensen. Ik hoop, en velen met mij, dat het van een korte duur zal zijn. En dat de economie weer snel aantrekt. Laten we elkaar niet vergeten. En gaan we met elkaar voor betere tijden, en een heel fijn succesvol paarden seizoen. Garyp, 5 Februari 2009 Een hartelijke groet, Gerda Veenje -Samplonius 7
By it ferstjerren fan A.K.W. Douma (27-02-2009) Tongersdei-tejûn, 27 febrewaris 2009, hie ik my tarist om nei de jiergearkomste fan "Ta it Bihâld". Ik siet d'r klear foar, mar doe sloech it reinwetter tsjin de rúten. Ik wie net yn topkondysje, om't ik lêst hie fan in knibbel en sa griisde ik wat tsjin it waar oan en bin thús bleaun. De oare moarns waard ik skille troch de foarsitter: "Douma is net mear". Ik hie wol efkes tiid nedich, om dit wat op in riichje te krijen. De fokferiening, dêr 't wy beide safolle tiid yn stutsen hiene en wer 't de ferslaggen fan bestjoers- en lede-gearkomsten altyd op in tige dúdlike wize troch Douma foarlêzen waarden. Alles gie yn in flits oan my foarby. Ynienen seach ik de earste kear, dat ik Douma seach, wer foar my. It wie op 'e keuring yn Feankleaster, der't syn hynder keurd wurde moast, om yn it Stamboek opnommen te wurden. Syn mem wie d'r ek by en tegearre belibben hja it moment, dat it hynder yn it Stamboek opnommen waard en it brânmerk yn 'e hals krige. De wrâld wie suver te lyts foar har beiden. Fan ôf 1970 kaam Douma in kearmannich op de fokdei mei de modelmerje Rikst 5365. Dat wie altyd in geweldige dei, want Rikst wie ien fan de bêste hynders op sa'n fokdei en rûn ek faak in moai skoftsje mei yn de striid om it kampioenskip. Wy sieten doe beide al yn it bestjoer fan "Ta it Bihâld" as foarsitter en skriuwer. Douma begûn yn 1971 as opfolger fan Wietse Peenstra en yn dy snuorje bin ik foarsitter wurden, as opfolger fan Lieuwe Fokkema. Douma en ik stiene dus likernoch tagelyk oan 'e start en dat is no sa'n 30 jier ferlyn. As wy elkoar moeten, gie it petear al ridlik gau oer de Fryske hynders en de fokferiening. It wurk, dat Douma foar de fokferiening dien 8
hat, is fan ûnbidige betsjutting west foar de Fryske hynderfokkerij yn dizze omkriten. De fokferiening "Ta It Bihâld" is mei trochdat Douma in ûnbidich soad wurk foar "It Alde Skaei" dien hat, op in heech peil kaam. Dizze fokferiening kin goed hoek hâlde mei de oare fokferienings en hat de groei d'r nog goed yn. Foaral yn de earste jierren, nei it fuortgean fan Wytse Peenstra, wie't in hiel rêstich gefoel, dat d'r wer in kapabele man op dit wichtige plak stie, doe't Douma kaam wie. Mar boppedat bliek ek syn wurk foar "It Alde Skaei" in jierrenlange stipe foar it hiele bestjoer yn de rin fan jierren. Hy stie al gau bekind as "AKW" en dan wist eltsenien wol, wêr as it oer gie. Beide ha wy ek wol ris in boek skreaun oer Fryske hynders. Douma lei him foaral út op de bloedlijnen en makke him slim soargen oer de ynteelt by de Fryske hynders. Dêr siet te min fariaasje yn, fûn hy. Hy warskôge dêrfoar en op dit ûnderdiel stie hy oan 'e side fan syn kollega Doede Wiersma. Mar op oare punten wiene de beide "preekfeinten" it net altyd iens. Dat bliek ek wol út de boeken, dy't se skreaun ha. Yn myn tiid as foarsitter wie Douma it langste skoft skriuwer. Foar my wie dat in grutte stipe, want hy sette alles te boek. Ik hie wolris wat fergetten, maar Douma koe my altyd ûngemurken wer op it rjochte spoar sette. Wy diene beide ús bêst, mar koene elkoar ek goed oanfolje. Wie dêr wolris in bytsje rûch yn, mar dat kaam altyd wer yn oarder, want Douma hie it wol te boek. Hy wie foar my in ideale oanfolling want it Fryske hynder wie syn alles. Eelke Dijkstra, âld-foarsitter Ta it Bihâld 9
BB-WEDSTRIJD 27 DECEMBER 2008 Op 27 december is er wederom een dressuurwedstrijd georganiseerd door de dressuurcommissie van Ta It Bihald. Deze keer werd de wedstrijd gehouden in Eastermar bij het rij-en mencentrum Heechsân van de familie Knippenberg/Boerma. De bak lag er keurig verzorgd bij, en we konden mooi op tijd starten, ware het niet dat de brug bij Skulenboarch hier anders overdacht, en in storing sloeg. De jury stond hierdoor vast, en was wat later dan gepland. Uiteindelijk kwam dit ook weer goed, en konden we een mooie wedstrijd rijden onder aanwezigheid van een gezellig, en in ruime mate aanwezig, publiek. Ook de amazones hadden goed hun best gedaan, want de paarden stonden er keurig verzorgd bij. Bij de amazones zonder wedstrijdervaring ging Ilse van der Veen er uiteindelijk vandoor met een welverdiende eerste prijs met haar paard Sietske RV (v: Sjaard). Bij de amazones met wedstrijdervaring won Tineke de Vries de wedstrijd met haar paard Maaike fan e Noarderein. Al met al was het een zeer geslaagde wedstrijd, in een keurig verzorgde accomodatie met een fijn publiek. Deelnemers bedankt voor jullie inschrijving, publiek bedankt voor uw aanwezigheid, en graag tot een volgende keer. 10
ACTIVITEITENAGENDA TA IT BIHÂLD, VOORJAAR 2009 1. Activiteit: Algehele Ledenvergadering Ta it Bihâld Datum: 26 februari 2009 Plaats: Glinstra State te Burgum Aanvang: 20.00 uur Informatie: Zie bijgevoegde bijlage en www.ta-it-bihald.nl 2. Activiteit: Friezencompetitie dressuur Data: 27 & 28 februari 2009 Plaats: PTC+ te Oentsjerk Informatie: www.startlijsten.nl en www.ta-it-bihald.nl 3. Activiteit: Clinic beoordeling IBOP Datum: 20 maart 2009 Plaats: Manage De Schone weide te Nijega Aanvang: 19.30 uur Informatie: Decembernummer 2008 It Alde Skaei en www.ta-it-bihald.nl 4. Activiteit: Contactavond met Teake en Griet Datum: 3 april 2009 Plaats: It Geahus te Garyp Aanvang: 20.00 uur Informatie: Op de achterzijde en www.ta-it-bihald.nl 5. Activiteit: Cursus keuringsklaar maken en voorbrengen Data: 6 en 20 april 2009 Plaats: PTC+ te Oentsjerk Aanvang: 19.30 uur Informatie: Decembernummer 2008 It Alde Skaei en www.ta-it-bihald.nl 6. Activiteit: Regiovergadering Ta it Bihâld Datum: 14 mei 2009 Plaats: Glinstra State te Burgum Aanvang: 20.00 uur Informatie: Phryso en www.ta-it-bihald.nl N.B.: De fokdagen zijn vanaf donderdag 16 tot en met zaterdag 18 juli 2009. 11
Verkrijgbaar bij ELZINGA GARYP diervoerders-/agrarischewinkel 0511-521419 www.elzingagaryp.nl Biedt paardenhouders: Een breed assortiment Havens paardenvoeders Mineralenblokken Graszaadmengsel voor paarden Meststoffen Tevens kunt u bij ons terecht voor granen, gewasbeschermingsmiddellen, zaaizaden, veevoeders, honden- en kattenvoer, stekpalen, plastic e.d. Hegebeintumerdyk 33b 9172 GP Fer wert Telefoon 0518-411400 12
DE 26 JONGE HENGSTEN VAN 2009 Een analyse van D.G.Wiersma Op zaterdag 10 januari kwamen na een zware selectie 26 hengsten in de baan. Opvallend was het uniforme in exterieur. Het waren mooie langgelijnde en voldoende moderne hengsten die, volgens de jury, functioneel stapten en draafden. Een hengstenkeuring onderscheidt zich van een ruinenkeuring in de prioriteit van erfelijke aanleg. Hengsten moeten het moderne en de aanleg voor beweging vererven, dus in hun erfelijk pakket hebben. In strijd daarmee is het aanwijzen van hengsten met op afstammelingen afgekeurde vaders/ moedersvaders: Time, Oltman (3); Riemer. Natuurlijk geeft een zwak fokkende hengst wel eens een goed product. Maar achter fokhengsten moeten vaderdieren zitten die zelden een slechte geven: dat is fokvastheid! Teleurstellend is dat zo weinig hengsten een geconsolideerde- preferente- moederlijn hebben. In een gesloten fokkerij moet de inteelt hoogste prioriteit hebben. Van de 26 hengsten is slechts één Wesselvrij (cat. 202); diversen hebben Wessel 3 tot 4X op de stamboom. Als Wesselvrij niet lukt, is het belangrijk dat er hengsten komen die dun op Wessel zijn ingeteeld. Slechts één hengst is Jochemvrij (253). Dat is een schrikbeeld. In andere lijnen, dan de Jochemlijn, moeten er ook hengsten blijven die Jochemvrij zijn, omdat dit bloed in de toekomst massaal wordt. Heel jammer is dat in de Ygram- en Gerkelijn geen hengsten konden worden aangewezen. In Ermelo kwam Ulbert met zonen uit beste moeders, in Leeuwarden had Fabe nog kandidaten; maar de jury durfde het blijkbaar niet te wagen. Gelukkig zit Fabe driemaal in een moederlijn. Veel paarden lieten in beweging een minder stabiele knie zien (de knie wijkt in draf ver naar buiten). Men kan niet voorspellen of dat in het gebruik zich ten goede of kwade zal ontwikkelen. Bij een langzame opbouw kan een toenemende bespiering een positie- 13
14
ve uitwerking hebben, zoals bijvoorbeeld bij Eibert. Toch zien we liever een stabiele knie in aanleg. In de eliteveiling brachten kandidaten voor het CO 54.000 tot 76.000 op. De legendarische Bas Seldenrijk (KWPN) zei ooit dat jury s zich bewust moeten zijn dat ze met enorme geldbedragen van anderen omgaan. Onterechte af- en goedkeuring heeft grote gevolgen voor de beurs van (op)fokkers. Dat jury s mensen zijn zien we aan Maurus, degene die hem twee jaar geleden afwees maakte hem nu kampioen. Jonge hengsten. Wij bespreken de jonge hengsten per hengstenlijn. Schema: Aantallen per hengstenlijn: Lijn: vaders moedersvaders Wessel 3 6 Hearke 6 4 Jochem 12 9 Ygram 0 2 Gerke 0 4 Ritske 5 1 Wessellijn (3): Cat. 141: Wikke X Feitse X Naen X Ritske. Cat. 237: Felle X Djurre X Ritske Cat. 242: Felle X Jillis X Foppe X Jochem. Oege en Djurre gaven ons qua verrichtingen prima zonen. Maar die zonen lukt dat maar niet. Qua vererving is de vraag: waarom niet? En: waarom worden hengsten uit dochters van Oege zo vaak afgekeurd: Obe, Oeds, Tjitte, Reyert, Liekele, Ait? Wikke kon tot op heden geen zoon stellen. Cat. 141 komt uit een superieure moederlijn met drie generaties moderne hengsten. De grootmoeder Jelsje, moeder van Feike, is van hoge klasse. De andere Wikke zoon cat 142- imponeerde in type en draf. De hengst Felle gunde men voor een vaderpaard hogere cijfers op verrichtingen, betere resultaten in de competitie en hoger % betere veulens. Hij had een collectie gelijnde, rijpaardtypische hengsten die krachtiger konden in bouw en beweging van de achterhand. De twee aangewezen zonen waren daarin het minst zwak. Er moet iets geprobeerd worden om de Wessellijn voor uitsterven te behoeden. Bij 15
Ook nog steeds het adres voor: * Reparatie aan ruitersportartikelen en kleding * Bedrukken van paardendekens, kleding en petjes * Wassen van paardendekens, dekens stoelhoezen enz. Telefoon 0511-474979 Autotelefoon 06-53738198 16
Felle werkt het korte afhangende kruis van Lolke na, mogelijk dat de combinatie met Djurre en Jillis, die lange en rechte kruizen hebben, gunstig werkt. De moederlijn van Cat.237 is best. Bij cat. 242 is Foppe een zwakkere schakel in een doorgefokte moederlijn. Het gebruik van Jillis is interessant vanwege de inteelt in de moederlijn. Hearkelijn (6) Cat. 19: Abel X Riemer X Gaye X Wessel Cat. 152: Beart X Anton X Jelmer X Reitse Cat. 154: Beart X Djurre X Foppe X Jochem Cat. 161: Beart X Bonne X Lute X Ritske Cat. 250: Dries X Tsjerk X Peke X Fokke Cat. 253: Dries X Fabe X Remmelt X Wypke Gelet op de verervingsindex van Beart is het mooi dat er opnieuw drie zonen een kans krijgen. Beart heeft aangetoond zonen te kunnen stellen! Cat. 152 is een sterke hengst met rijk front, hij mist door Anton/ Jelmer, qua erfelijke aanleg, lengte in het voorbeen, kon lichter in de hals, kon ruimer in stap, maar draaft met veel kracht. Cat. 154 uit de Vesta stam stapt correct, draaft ruim maar mocht dan stabieler op de knie. De bloedopbouw met afwisselend een hengst die kort van boven is (Jochem/Djurre) met hengsten die over veel grond staan (Foppe/Beart) is mooi en verdient meer navolging. Cat. 161 komt uit de nafok van de pittige Ritske merrie Gepke M/P. Moedersvader Bonne zorgt voor front, hengstuitdrukking, maar ook voor een korter voorbeen. De hengst mocht meer lengte in de achterhand hebben. Hij toonde de stap en galop goed, maar mocht meer onder de massa draven. De Dries, cat. 250, uit de moederlijn van Wierd, maakte veel indruk. De hengst draafde met schwung en ruimte, ging zitten en maakte front. Cat.253, was rijk in het front, toonde souplesse, maar mocht meer onder de massa draven. Fabe als moedersvader is mooi, minder mooi is het tweemaal Oege. Van Abel, nog geen zoon, doet de fraai gelijnde, actief en ruim stappende en ruim dravende cat. 19 een gooi naar het dekbrevet. Als de bespiering op de knie toeneemt, zal hij hopelijk meer gaan zitten. Men gunde de hengst een vader en hengsten in de moederlijn met een sterkere verervingsindex. 17
Jochemlijn ( 12) Cat 24: Folkert X Pike X Naen X Wessel Cat. 190: Andries X Leffert X Hearke X Djurre Cat. 193: Andries X Leffert X Dirk X Peke Cat 202: Andries X Melle X Hearke X Peke Cat. 298: Andries X Oltman X Oege X Hotse Cat. 303: Aan X Sierk X Ludse X Wessel Cat 305: Aan X Fabe X Leffert X Hearke Cat 129: Time X Lolke X Fabe X Wypke Cat. 178: Bente X Oege X Ouke X Ygram Cat. 68: Onne X Rypke X Naen X Ewoud Cat. 80: Mintse X Brandus X Jurjen X Tamme Cat 118: Tsjalke X Ouke X Naen X Jochem Het is uitermate belangrijk dat in de Jochemlijn jonge hengsten kandidaten leveren. In de sterkste hengstenlijn is snel opschuiven naar de jongste generatie van groot belang voor het beheersen van de inteelt. Acht van de twaalf hengsten hebben al tweemaal Jochem! Opnieuw en terecht krijgt Andries kansen. Vorig jaar kwamen zijn zonen goed uit de bus en qua type, relatief vrij bloed en vererving mag hij er zijn. Cat.190, uit preferente moederlijn en met drie tophengsten op rij, is een schoonheid, mocht langer voorbeen (2XDjurre) hebben. Als zijn ruime draf meer onder de massa komt en met meer sprongbuiging komt het goed. Cat 193 uit preferente moederlijn heeft een fraai type met rijk front; de achterhand mocht langer en bespierder. Hij draafde ruim en hoog van de vloer, maar daarbij zou de knie stabieler moeten zijn (Peke/Cobus). Cat. 202 komt uit de lijn van Barteld, Beart, Sape, maar heeft in zijn pedigree Melle en Peke met een zwakke index. De gelijnde hengst zou grootramiger mogen en minder krom (Melle) in het achterbeen. Cat. 298 heeft voldoende type en beweging maar zou in draf meer onder de massa kunnen draven. De afgekeurde Oltman als moedersvader en 3X Wessel is minder gunstig. Cat. 24. Zo rond 1980 maakten de twee volle zussen Maeyeblomke en Ourenske uit stam 22, beide van Wessel, uit modelmoeder en modelgrootmoeder, op fokdag Burgum diepe indruk. Deze hengst gaat via de 18
Pike en Naen merrie terug op Maeyeblomke. De hengst toonde veel inzet in beweging maar mist iets de grootramigheid (Folkert/Pike). De hengst Aan verraste met een 100% score in de derde bezichtiging: twee gaan naar het CO. Cat 303, uit de lijn van Ruerd, is fraai gelijnd met rijk front, stapt en draaft goed van achteren naar voren, en mooi bergop. Wessel komt in de stamboom 4X voor; gelukkig niet in de eerste generaties. Cat 305 is heel luxe, modern en rijpaardtypisch met een lang voorbeen en veel schoft. De stap is actief en correct, de draf voldoende. Het laatste zal verbeteren bij meer stabiliteit van de knie. Fabe is qua bloed een pluspunt. Cat 129 met een afgekeurde vader en zwakkere moederlijn, zal in type en beweging moeten compenseren; in draf is de hengst voor kort, maar heeft hij achter een goede buiging in de sprong. De zwakkere moederlijn geldt ook voor de correct gebouwde Bente (Cat. 178) die hoogbeniger kon en in draf meer moest gaan zitten. Cat. 68 was grootramig en rijpaardtypisch, miste het gouden draadje. Hij liet veel ruimte en actie in het voorbeen zien. De ruime stap mocht meer muzikale beat (Anky van Grunsven) hebben en een meer stabiele knie zal de draf krachtiger maken. De Mintse (cat.80) was jeugdig, zeer elastisch, had een bloedtype dat men alle hengsten gunde. De stap is vierkant maar niet ruim, in draf is het volgens het boekje: ruim, van achteren naar voren, gaan zitten en rijzen in de voorhand, lichtvoetig en soepel. Hengst komt uit lijn van Feitse en heeft 3x Jochem (2 X Tamme). Cat 118 (Tsjalke) mist lengte in het voorbeen en kon meer opwaarts zijn gebouwd, maar draaft sterk stuwend onder de massa. Moeder en overgrootmoeder zijn preferent. Ritskelijn (5 +1) Cat 4: Jacob X Oltman X Tsjalling Cat 60: Olrik X Oltman X Tsjalling X Hearke Cat 217: Doaitsen X Jasper X Rypke X Piter Cat 224: Doaitsen X Jurjen X Tamme X Oege Cat 309: Doaitsen X Jelte X Leffert X Gerlof (Cas: Adel X Ouke) 19
Opnieuw kon de jury van de complete hengst Doaitsen zonen aanwijzen. De hengst heeft een enorme uitstraling van persoonlijkheid en vererft dat ook. In mijn voorbeschouwing vroeg ik om Doaitsen zonen uit Jochemvrije moeders. De fokkerij wordt de komende jaren overspoeld door merries met Jochembloed. Belangrijk zijn dan Jochemvrije hengsten. De drie aangewezen hengsten hebben geen Jochemvrije moederlijnen; gelukkig is de invloed van Jochem bij de grootmoeders! Cat. 217 heeft veel hengstenuitdrukking en allure, stapt en draaft ruim en krachtig. De Cat 224 met harmonische bouw en ruime beweging, die meer op het achterbeen kan, heeft na de moeder een preferente lijn (stam 100; Harmen) De moedersvader Jurjen moest een betere verervingsindex hebben. Cat. 309 is een temperamentvolle, goedgebouwde hengst die soepel en ruim stapt; de ruime draf kon iets stabieler. Men gunde de hengst een sterkere moederlijn. De moedersvader Jelte heeft een ster % van 17 en een lage index. De grootmoeder is preferent maar daarna is het te mager. Cat 4. Het weergaloos rijke exterieur van Oltman zien we in deze hengst terug. Maar in erfelijke zin zit Oltman (zwakke achterhand ) ook in de genen. Het degelijke van Tsjalling en de super moederlijn zorgen mogelijk voor tegenwicht. De kracht van Jacob en Olrik ligt niet in het moderne. Ook Cat. 60 heeft het rijke exterieur van Oltman, maar zal dat vererven? Want Tsjalling en Hearke dragen bij aan het klassieke. De hengst komt uit een jonge stam, maar twee ster- preferente- prestatie merries dwingen diep respect af. Iedere hengst heeft een unieke bloedvoering, iedere lijn draagt bij aan diversiteit. Het beheersen van inteelt vraagt om initiatief. Dat is het geval met Cas, die bij goedkeuring voor bloedspreiding kan zorgen in de Ritskelijn. Met een matige ABFP op zak schitterde de hengst later toch in de sport. Voor de leeftijd mocht de hengst grootramiger, ook qua erfelijke aanleg, en meer hengstuitdrukking hebben. Te betreuren is het dat veel hengsten uit beste merrielijnen verdwenen door onvoldoende sperma en OCD rapporten. 20
Uit het fokgebied van Ta it Bihald komen: - Cat. 24, Algra Oudega (SM) - Cat. 68, Fk, Mevr Holwerda, Oosternijkerk; eig.jh Dijkstra EE - Cat. 80, Fam. Wijbenga, Veenwouden - Cat. 224, Boersma Kollumerpomp - Cat. 253, Wijma Jislum - Cat. 298, Noordhuis Kollumerpomp - Cat. 303, Tj. Bosma Kollumerzwaag - Cat. 309, R.H.Veenstra Surhuizum WIEBE VAN DER VLUGT TA OFSKIE Op `e kommende ledegearkomste (26 febrewaris) nimt Wiebe van der Vlugt ùt Drachtster Kompenije ôfskie as lid fan de kontaktkommisje. Dat is planùt in memorabele mylpeal yn it bestean fan ùs feriening. Wiebe heart der ommers al sawat sûnt minskeheugenis by. Yn 1964 folge er syn heit, Hindrik van der Vlugt, kafee- en hynstehâlder op Nijtap ûnder De Pein - ien fan de mei-oprjochters fan Ta it Bihâld - nei dyn syn ferstjerren op as lid fan it grutte bestjoer, dêr`t dy fan it begjin ôf oan yn sitten hie. Wiebe siet oan 1993 ta yn dat saneamde grutte bestjoer en waard dêrnei automatysk lid fan de yn dat jier ynstelde kontaktkommisje. Dat betsjut dus, dat er meiinoar mar leafst fiifenfjirtich jier bestjoerlik en organisatoarysk warber west hat foar de fokferiening. Net ien oare bestjoerder hat it sa lan folhâlden as hy: Eelke Dijkstra en Popke van der Meulen sieten beide dêrneffens "mar" ienentritich jier yn it bestjoer. Suver in hiel wurksum minskelibben lang hat Wiebe foar Ta it Bihâld yn it spier west. Hy die dat op syn eigen wize: beskieden, net op `e foargrûn, mar o sa trou en betrouber. Wat hat er yn syn grutte krite net in soad fokdei- en lotteboekjes belâns brocht by de leden yn it sùdeasten fan ùs provinsje. Op ` e fokdagen wie er jierrenlang ringmaster. Yn 1970 en 1971 belibbe er hichtepunten in syn bestjoersperoade: beide jierren behelle syn merje Onetta 21
(Hindrik) sawol it kampioenskip by de trijejierrige en âldere merjes as it Algemien Fokdei Kampioenskip. No`t er aansens net mear "hoecht", hoopje ik dochs, dat er him noch geregeldwei sjen litte sil op gearkomsten en fokdagen. In offisjeel ôfskie fan de kontaktkommisje is op it lêst net itselde as ôfskie fan Ta it Bihâld. Wy wolle him graach noch net alhielendal misse yn ùs fermidden. Bedankt Wiebe foar dyn krewearjen yn de ôfrûne fiifenfjirtich jier! Wy sille dy grif net maklik ferjitte. A.K.W. Douma 22
HALLO LEZERS VAN IT ÂLDE SKAEI Op 19 en 26 januari ben ik samen met mijn vader naar de cursus hengstenkeuze geweest. Het leek mij leuk om deze cursus te volgen omdat ik opgegroeid ben met Friese paarden. Elk jaar doen wij mee aan evenementen en ik rijd veel met Friese paarden. Alleen had ik nog weinig ervaring met het fokken van Friese paarden. Mijn opa heeft altijd met Friese paarden gefokt, hierdoor wist mijn vader al wat van het fokken af maar het leek hem leuk om écht eens te leren waarop je op moet letten bij een goede hengstenkeuze. Er is mij tijdens de cursus gevraagd of ik een stukje wilde schrijven over hoe ik de cursus Friese hengstenkeuze ervaren heb. De eerste cursusavond werd gegeven door Lucas Reinds. Ik heb geleerd dat het belangrijk is dat je een fokdoel hebt om tot een goede keuze te komen omdat je anders niet weet wat voor hengst je eigenlijk bij je merrie zoekt. Wij kregen uitleg over het formulier lineair scoren. Dit is een erg belangrijk en handig formulier wat je kunt gebruiken om tot een goede hengstenkeuze te komen. Lucas had drie formulieren en drie paarden van PTC+, wij moesten toen uitzoeken welke lineaire score bij welk paard hoorde. Dit viel nog niet mee! Het was erg leerzaam omdat je zo op een veel preciezere manier naar je paard leert kijken. Lucas heeft ons ook uitgelegd hoe je op de beste manier een hengst bij je merrie uit kan zoeken. Het is dan handig dat je het boekje Hengsteninformatie erbij gebruikt. Hier staan de gegevens van de nakomelingen van de hengst in verwerkt. De tweede avond kwam Frank Houterman ons iets vertellen over inteelt bij Friese paarden. Frank had een mooie uitgebreide Power- Point presentatie gemaakt over inteelt bij Friese paarden. Omdat er zoveel informatie in de presentatie zat, is het moeilijk om dit in een aantal zinnen samen te vatten. Het inteelt- en verwantschapspercentage spelen bij het fokken van Friese paarden een erg grote rol omdat het percentage steeds hoger wordt. Ik vond dit een erg leerzame cursus en ik raad het andere fokkers ook aan. Je leert in twee avonden erg veel over het fokken met Friese paarden. Ylona Veenje, Garyp 23
ARJEN 417 IELKE 382 HENGSTENSHOW 4 APRIL 2009 AANVANG 20.30 UUR
LEFFERT 306 PREFERENT FELLE 422 Obbe en Margriet van der Weide Hearrewei 13, 9217 VN Nijega Tel. 0512-371950 Mob 06-53751411 Fax 0512-372997 www.defriesewouden.nl info@defriesewouden.nl
CONTACTAVOND MET TEAKE & GRIET JULLIE WORDEN ALLEMAAL UITGENODIGD VOOR EEN GEZELLIGE AVONDJE UIT OP VRIJDAGAVOND 3 APRIL 2009 IN IT GEAHUS TE GARYP, AANVANG 20.00 UUR ENTREE 5,00 PER PERSOON TEAKE & GRIET STAAN GARANT VOOR EEN OUDERWETS GEZELLIGE AVOND 26
Griet Wiersma is geboren in Driesum en woont nu in Wouterswoude in de provincie Friesland en is een hele bekende en succesvolle zangeres in deze provincie. Haar prachtige ballade over het Friese paard is het lied dat heel hoog scoorde voor een hele lange tijd en doet het nog steeds geweldig. De liedjes die zij allemaal zelf schrijft zijn dan ook te vinden op cd s. Zij bracht tot nu toe 2 mini cd s, drie albums en een dvd uit waar al haar liedjes op terug te vinden zijn. Haar succes werd alleen maar groter door haar samenwerking met de Friese conferencier Teake van der Meer. Samen maken zij geweldige theaterprogramma s die uit het leven gegrepen zijn. En in deze shows komt nog eens naar voren dat Griet ook over heel veel acteertalent beschikt als zij naast Teake schittert in de prachtige typetjes. Teake van der Meer is de populairste Friese conferencier en komediant in Friesland en komt uit het Friese plaatsje Zwaagwesteinde. Hij startte zijn carrière 40 jaar geleden en is bekent onder de naam Lytse Teake fan e Westerein (Kleine Teake uit Zwaagwesteinde) Hij deed buiten Friesland al meerdere optredens in het buitenland voor emigranten. Teake staat bekent om zijn humor die echt uit het dagelijks leven is gegrepen en waar iedereen zichzelf in kan verplaatsen. U zult hem binnen zien komen verkleed als typetje en u herkent hem dan echt niet meer hij heeft dan nog niks gezegd maar iedereen is al krom van het lachen. Ook samen doen Teake en Griet van deze typetjes waar de humor centraal staat. Teake heeft door de jaren heen al heel veel cd s gemaakt en ook de laatste jaren samen met Griet Wiersma. Teake en Griet vormen samen een prachtig team DUS: OP VRIJDAGAVOND 3 APRIL 2009 ZIJN ALLE LEDEN VAN ONZE FOKVERENIGING MET AANHANG UITGENODIGD VOOR EEN GEZELLIGE AVONDJE UIT MET TEAKE & GRIET IN IT GEAHUS TE GARYP 27
DEFINITIEVE DEKVERGUNNING AAN 416 De dekvergunning van de volgende hengsten is (definitief) verlengd aan: - Rindert 406 - Wierd 409 - Bente 412 - Doaitsen 420 en: - Aan 416 Aan komt uit stam 44 en dan in het bijzonder uit de lijn van fokker R.J. Veltman. Hij fokte vanuit de merrie Jeltje, afkomstig van zijn schoonvader, en eigen lijn op waaruit hij paarden fokte die op de keuring goed presteerden. Jeltje zelf fokte namelijk twee model-dochters en dochters van haar fokten ook weer model-merries. Bovendien werden vele merries ster verklaard. De fokker van Aan is wijlen de heer R.J. Veltman. Aan staat ter dekking bij de eigenaren, de Familie Bosma te Kollumerzwaag. Fokker R.J. Veltman was in leven lid van onze vereniging en de eigenaren zijn leden van onze fokvereniging. Het bestuur van Ta it Bihald feliciteert de familie Bosma met het behaalde succes!!! 28
KLEINE OORZAAK GROTE GEVOLGEN!!! Ze stond me al een paar dagen dwingend aan te kijken bij haar drinkpotje, in de box. Wat is er toch Claske, je drinkpot is niet bevroren en toch wil je me iets vertellen. Je eet weinig hooi, en over je brokken doe je ook langer dan normaal. En als jullie buiten staan, zuip je je haast te barsten. Echt Clas ik weet niet wat er met je aan de hand is. Als ze een dag en een nacht op stal heeft gestaan kom ik er achter. Ze is gaan liggen en het duurt wel 2 uur voor ze weer op kan staan. Het eerste wat ze doet is naar de drinkpot gaan, maar ze drinkt niet, kijkt me alleen maar aan. Uit de emmer dan maar. Dan drinkt ze wel. Ik wil haar over het hoofd aaien, maar ze draait haar hoofd weg. Haar hoofd doet zeer en daarom durft ze niet op de lepel van het drinkpotje te drukken. Dierenarts er bijgehaald die een losse kies constateerde en een fikse haak op de kies. Samen met Ted van Houten haar ervan verlost. Na een dag of 4,5 ging het eten en drinken beter en liep ze ook niet meer zo waggelend. Arme Claske je was bijna uitgedroogd. Dat ik dat toch niet eerder ontdekt heb. Als je hiervan maar niks overhoudt. Drie weken later. Zes uur in de ochtend, een ferme dreun uit de paardenboxen. Ik naar beneden. Daar lag onze Claske, ze probeerde op te staan wat niet lukte. Haar maar even met rust laten, straks zal het wel lukken hoop ik (maar diep in mijn hart geloof ik het niet). Negen uur, ze ligt nog, maar is intussen wel door de hele box geschoven bij haar pogingen om op te staan. Als ze me hoort begint ze hoopvol te hinniken, daar komt vrouwtje, die helpt me wel. Nee dus. De andere paarden krijgen hun brokjes en Claske geef ik het gewoon in een bakje tussen haar voorbenen. Smaakt haar lekker. Andere paarden toch maar naar buiten, misschien is dat voor Claske wel een reden om zich extra schrap te zetten en toch op te staan. Het lukt haar niet. 29
Inmiddels is het bijna halfelf en nog steeds schuift ze door de box. Opstaan lukt gewoon niet. Ze krijgt de achterhand er niet onder. Hulpzoekend blijft ze me maar aankijken. Ineens zie ik het, haar achterhand doet eigenlijk niks meer. O nee he. Het doemscenario dat al wel een jaar diep weggestopt in mijn achterhoofd zat komt naar boven drijven. Dat wordt dierenarts bellen en..ik wil er niet aan denken, maar dit wordt in laten slapen. Eerst nog even aaien en praten. Ik ga het haar vertellen.dat ze naar de Paardenhemel mag, waar haar oude stalmakkers Beppe Reinske en Jildau ook al belandt zijn. Ik vertel haar dat ik haar zal gaan missen, want 27 jaar voor iemand zorgen is niet niks, en dat ze ons eerste Friese veulentje was waar we zo blij mee waren en nog veel meer fluisterde ik haar zachtjes in haar oor. Opeens ging ze heel stijf met haar hoofd tegen me aanhangen, gaf een diepe zucht en keek me aan met een blik van: ik geef me over het is goed zo. Zo ben ik nog even bij haar blijven zitten, heb moed verzameld en de veearts gebeld. Ze kwamen heel snel, hebben haar geobserveerd en onderzocht en kwamen tot de conclusie dat ze gewoon op was. De achterhand werkte niet meer mee. Maar wat wil je ook, ze was 27 jaar. Met tranen in de ogen heb ik haar afgeleverd bij de Paardenhemel. Het moest wel zo. Claske * (Klaske met een C moest ik altijd uitleggen), geboren 12 april 1982. Ze was het 1e merrieveulen van de hengst Sander 269. Iedereen vond het altijd een apart veulen/paard. Haar overgrootmoeder was de beruchte merrie Sina, die de Jan Timmerprijs eens heeft gekregen omdat ze een uitzonderlijk felle goeie tuigmerrie was. Claske* heeft wel iets van deze Beppe meegekregen. Op 3-jarige leeftijd werd ze Ster verklaard. Kenners zeiden toen al dat het een sterk paard was, en als we goed op haar pasten dan kon ze wel eens heel oud worden. Hetgeen geschied is. Dierbare Claske, ik zal je ontzettend missen, 21 jaar heb je als je op stal stond mijn gaan en staan altijd gevolgd door het koweraamke en zo kon ik jou ook altijd mooi observeren. Het was gewoon een gewoonte, als ik door de hal liep altijd in jou box kijken. 30
Vooral de laatse paar jaar, ze staat toch nog wel, ze eet toch nog wel enz. Dit was echt het einde van een tijdperk. Samen met Peter hebben we Claske alles geleerd en zij heeft ons veel geleerd. Ze was onze eerste Stermerrie. Het was met Claske net als met de oudste van een gezin, daar wordt ook van alles op uitgeprobeerd en aangeleerd ( ik heb ervaring). Ik ben haar veel dank verschuldigd. Haar drie overgebleven veel jongere stalmaatjes missen haar ook. Als er iets engs is kunnen ze zich niet meer achter Claske verschuilen, ze moeten nu zelf de wereld verkennen en daar hebben ze wel wat moeite mee. Zou het niet goed kunnen eten en drinken het aftakelingsproces hebben versneld? Ik weet het niet. De dierenarts zei dat het wel mogelijk is maar niet met zekerheid is vast te stellen. Een ding heb ik hiervan geleerd als het paard niet wil drinken kijk dan ook eens naar het gebit, ook al komt de paardentandarts een keer per jaar langs. (Het was bijna weer tijd.) Leren rijden Betty László-Eldering 31
INTEELT OP JOCHEM NIEUW SCHRIKBEELD De analyse van de hengsten voor de tweede bezichtiging 2009 gaf me een schok. Opeens blijkt uit deze jaargang dat de inteelt op Jochem grote vormen aanneemt. Diverse hengsten uit de Jochemlijn hebben zonen die via de moeder reeds Jochembloed hebben. En vaderdieren buiten de Jochemlijn hebben zonen uit moederlijnen die niet Jochemvrij zijn. Golven: Inteelt gaat via golven. Eerst was er de inteelt op Ritske. Vanaf 1979 hadden alle dekhengsten Ritskebloed. Daarna kwam de inteelt op Mark, Frans en Ritse zijn de laatste Markvrije hengsten. De massale inteelt op Wessel volgde. Omdat Mark en Wessel uit een Ritskemoeder stammen, is inteelt op die hengsten tevens inteelt op Ritske. Nu dreigt een nieuwe inteeltgolf op Jochem. Inteelt vermijden: De inteelt op Wessel vraagt blijvend aandacht.vaderdieren uit de Wessellijn moeten bij voorkeur zonen hebben uit Wesselvrije moederlijnen. Toekomstige hengsten in de andere lijnen eveneens. Dan is het jammer dat de jonge hengst Felle, met tweemaal Wessel, op één na zonen levert met nog een keer Wesselbloed. Jochem: In de populatie wordt het Jochembloed de komende jaren massaal. De lijn heeft in aantal veruit de meeste hengsten, bovendien zijn die hengsten geliefd bij fokkers. Het aantal hengsten met Jochembloed in andere hengstenlijnen zal toenemen. Duidelijk is dat Jochemvrije hengsten dringend nodig zijn. Zulke hengsten passen bij veel merries. De jaargang 2009 biedt daarin te weinig. In de Jochemlijn komt Onne (reeds Jochem, Hearke (tweemaal Mark) en Wessel) met vier zonen die Jochem in de moederlijn hebben. Topleverancier Andries heeft eveneens in meerderheid al op Jochem ingeteelde hengsten. Voor de fokkerij als geheel hoopte ik intens op zonen 32
van Doaitsen uit Jochemvrijemoeders. Immers Doaitsen is Jochemvrij en dun op Wessel. Maar van de negen Doaitsens zijn slechts twee uit Jochemvrije moederlijnen. Beart heeft al een Feitse (Jochem) moeder en heeft eveneens diverse zonen die tweemaal Jochem hebben. We staan 2009 op een kruispunt. De vraag is of we de inteelt op Jochem wel of niet willen beheersen? Bezorgd: Bij hengsten gaat het om erfelijke aanleg. Deze aanleg wordt meer en meer in indexen vastgelegd. Het is belangrijk dat een toekomstige hengst een vader, moeders- en moedersmoedervader heeft die sterk vererfden. Het is essentieel dat een hengst een moeder, groot-en overgrootmoeder heeft die topprodukten aan de lopende band lever(d)en. Niet iedere preferente merrie is hengstenmoeder maar een moeder (groot-overgrootmoeder) die geen vier sterwaardigen levert is geen hengstenmoeder/lijn. Ik tel snel acht hengsten die op afstammelingen/ verrichtingen zijn afgekeurd. Van die hengsten nemen elf nazaten deel aan de fokkerij. De fokleiding moet zich ernstig afvragen wat dit met fokzekerheid te maken heeft. Vooral ook of we op deze weg verder gaan. Willen we vooruitgang boeken dan zijn fokvaste vaderdieren nodig. Een vooraanstaand WPN fokker zei eens: wij gebruiken geen hengsten met een stamboom waarop dieren staan die het niet gedaan hebben. Zelfs op afstammelingen goedgekeurde hengsten met een zwakkere index zijn mogelijk ongeschikt als vader van een hengst, met uitzondering van die dieren die extreem gunstig zijn voor de bestrijding van inteelt. Maar dat is in feite alleen Fabe. Mogelijk kan het FPS opfokkers meer voorlichten over bloedvoering en erfelijke aanleg van hengsten die in de toekomst nodig zijn. Een transparant keuringsbeleid op de hengstenkeuring is daarin belangrijk. D.G.WIERSMA, Driesum. 33
34
35
POST-KOGEKO VERLENGT SPONSORCONTRACT KFPS- KAMPIOENSCHAP DRESSUUR Tijdens de KFPS Hengstenkeuring in Leeuwarden tekende Dirk Post van Post-Kogeko Logistics BV het sponsorcontract met de organisatie van de zeer bekende dressuurcompetitie Post-Kogeko KFPS Kampioenschap Dressuur. Het is de tweede termijn voor het internationale transportbedrijf Post-Kogeko als sponsor. Voorzitter Gerda Veenje- Samplonius en penningmeester Harm van der Meulen van de dressuurcommissie van de gezamenlijke fokverenigingen zijn ontzettend blij met deze nieuwe termijn van drie jaar. De naam van de landelijke competitie voor Friese dressuurpaarden is inmiddels een begrip en is in enkele jaren ontzettend gegroeid zowel in kwantiteit als kwaliteit. De eerste selectiewedstrijd is in mei en dit jaar komt er een extra wedstrijd in Hemrik om de overvolle wedstrijden van de fokverenigingen in het Noorden enigszins te ontlasten. De finale is in Kootwijk op 19 september. v.l.n.r.: Harm van der Meulen, Gerda Veenje-Samplonius en de heer Post 36
HIERBIJ DE SELECTIEWEDSTRIJDEN VOOR HET POST KOGEKO KAMPIOENSCHAP 2009 37
38
OP BEZOEK BIJ WIETSE EN GRIET WIJBENGA Op de grote boerderij van de familie Wijbenga in het Bûtenfjild even boven Veenwouden werden we hartelijk welkom geheten. Wietse en Griet runden voorheen op deze plaats een melkveebedrijf. Overgenomen van vader Gauke en moeder Aukje, zij hadden dit opgebouwd. Het was ook in hun tijd dat de meeste paarden ruimte maakten voor de tractoren. Enkele paarden zijn gebleven. De Friese paarden hoorden bij de familie, denk daarbij aan de stalnaam Fjildsicht. Het is Ankje Model Preferent (geb 1958) waarmee alles begonnen is. Zij is de stammoeder. Er gaan generaties overheen voordat je een stam hebt. Ik noem de dochters van Ankje: Klavervrouw, Lysebet (moeder van Feitse 293) en Wietske. Gauke en Aukje waren altijd actief in de fokkerij en ze gebruikten hun paarden voor het tuigen en het ringrijden. Vele prijzen hebben ze gewonnen. Wietse is ermee opgegroeid en heeft samen met zijn vrouw en twee dochters: Elly en Linda, de leidsels overgenomen. Hynders by hek 39
40
Wietse en Griet namen in het jaar 2000 afscheid van de koeien. Ze gingen zich toeleggen op stalling van pension paarden en de opfok van jonge Friese paarden. Inmiddels geven ze aan 90 paarden onderdak, veel paarden van vaste klanten. De jongste dochter helpt mee op het bedrijf als ze thuis is, want ze studeert in Groningen. Daarnaast hebben ze natuurlijk hun eigen paarden. 14 Merries, allen ster met een vol papier, staan in de boxen waarvan op dit moment 9 drachtig. Al deze merries hebben als stammoeder Ankje. De hengsten- keuze wordt door het hele gezin bepaald. Eerst wordt er gekeken naar de inteelt. Volgens Wietse, gaan de meeste paarden de dressuursport in, maar een tuigtypisch paard mag hij ook graag zien. Een goed tuigpaard kan een goed dressuurpaard worden, maar een dressuurpaard is nog niet een goede tuiger. Belangrijk is dat ook daar naar gekeken word. Fokken is ook vooruitkijken wat mensen in de toekomst willen hebben. Wat verder belangrijk is bij de keuze van hengsten: de beweging (het achterbeen word er vaak te weinig en te traag ondergebracht), luxe (Tsjerk 328 bloed), een langgelijnd, modern paard, karakter, eerlijk en vertrouwd. Elbrich en Arent 41
Hengstenhouderij Fam. Bosma Biedt ter dekking aan Tevens in- en verkoop van friese paarden Spoarbuorren Sùd 38 9298 WC Kollumerzwaag Nederland Tel/fax: 0511-444820 E-mail: famtjbosma@freeler.nl www.fam-bosma.nl 42
De hengsten waarvan hun merries nu drachtig zijn, zijn: Onno 376, Harmen 424, Haitse 425, Maurus 441, Jasper 366. Dit jaar willen ze o.a.de jonge hengsten Jisse 433 en Norbert 444 gaan gebruiken. Vader Gauke zoekt bij zijn drie merries hengsten uit in overleg met Wietse. Dit jaar worden dat Norbert 444 en Onne 376. Deze laatste omdat het eerste veulentje van dit jaar, een Onne 376, er volgens vader Gauke fantastisch uit ziet. Vorig jaar hadden ze 6 merrie- en 6 hengst veulens. 1 Hengstveulentje hebben ze in laten slapen vanwege gescheurde kniebanden. Van de rest zijn er 4 bekroond met een eerste premie en 1 met een derde premie. De anderen kregen een tweede premie. Wietse noemt de kenmerken van hun merries: mooie grote ogen, soms een groot hoofd, eerlijk met karakter. In 2007 hadden ze een succesvolle fokdag. Vier driejarige merries kregen het Ster- predicaat met een eerste premie. In september kregen nog een merrie en ruin het Sterpredicaat. Dit was wel een heel bijzonder. In het zelfde jaar werden twee hengsten aangewezen voor de test, Sjouke fan Fjildsicht (Tsjalke 397) en Maik fan Fjildsicht (Rindert 406), helaas werden ze afgewe- Aanwijzing Tsjalf Mintse x Brandus 43
De elektronica occasionwinkel van het Noorden Uw adres voor een uitgebreide keuze in gebruikte kleuren tv s, videorecorders, stereosets en witgoed, alles met garantie! Natuurlijk kunnen wij U ook nieuwe apparatuur leveren Eigen technische dienst voor al uw reparaties van KTV, Video, DVD en Audio witgoedreparaties aan huis Installatiewerk en onderhoud elektra, gas, water, CAI, schotel- en antenneïnstallaties omroepinstallaties in winkel etc. Verhuur professioneel geluid en licht Beamerverhuur Wij verzorgen een uitgebreide geluidsinstallatie bij *grote* en kleine evenementen binnen en buiten PA zanginstallatie verhuur, lichtshow. Tevens verzorgen wij met onze disco BREAKDANCE 60-70-80-er jaren avonden Karaoke-Playbackshows-Disco Graag tot ziens op de Oudbuurt 8 in TERNAARD Geopend di-do-vr middag van 13.00-17.00 uur vrijdagavond van 19.00-20.30 uur zaterdag 9.00-12.00 en 13.00-14.30 uur s avonds op afspraak! Telefonisch bereikbaar van 9.00-17.00 uur Telefoon 0519-571870 Fax 0519-572035 E-mail d.denkers1@chello.nl 44
zen. Griet en Wietse hebben wel vrede met het commentaar, ze hebben een realistische kijk hierop. Vorig jaar hadden ze twee merries naar de fokdag.rixt, een jonge Mintse 384, werd ster met een eerste premie. Zij werd verkocht en op de Centrale Keuring werd Rixt voorlopig Kroon en stond in haar rubriek tussen de latere Kampioen en Reserve- Kampioen van de CK. De andere merrie werd ster 2de premie en is nog aanwezig op het bedrijf en is intussen moeder geworden van een mooi Onne 376 merrieveulentje. We kijken nog even terug en komen bij Ankje (Jurjen 303) geboren in 1992. Zij werd met drie jaar kampioen op de centrale keuring en met vier jaar model. Dit was een hoogtepunt uit de fokkerij van hele familie. Ze hebben het gevoel op de goede weg te zijn. Dat blijkt ook wel wanneer we kijken wat ze op dit moment op stal hebben staan. 3 Ster Preferente merries: Teatske, Hadewich en Elbrich. Ankje is Model Preferent. Op de hengstenkeuring in Jan 09 hebben we gezien dat Tsjalf fan Fjildsicht, vader Mintse 384 werd aangewezen voor het onderzoek in september. Natuurlijk zijn ze er blij mee, echter ze blijven met de benen op de grond staan. Griet benadrukt dat ze nergens vanuit gaan, het komt toch anders. Dit hebben ze natuurlijk ook zo ervaren in het voorgaande jaar. Eerst maar afwachten. Het paard is bij Age Okkema in goede handen. Wij blijven het natuurlijk volgen. Griet en Wietse gaven ons nog een rondleiding. Eerst bij alle drachtige merries langs in de grote schuur. Allemaal tevreden paarden, zo ook in de grote stal waar vroeger de koeien stonden. Groepjes jonge paarden bij elkaar. Tevredenheid en rust zijn de woorden die nu bij mij op komen, wanneer ik al deze paarden zie zo op de late avond, want dat was het. Griet en Wietse namen ons mee in hun enthousiasme toen ze over hun paarden van Fjildsicht praatten en dan vliegt de tijd.. Wij wensen de hele familie succes toe met de fokkerij en het opfok bedrijf. Hartelijk dank voor de gastvrijheid. Voor meer informatie zie www.fjildsicht.nl PvdM/ES 45