Marcus 8,27-9,1 en Deut. 4, 1en 2, 9-20 6 september 2015 Doesburg 9 september 2018 Hengelo Gld. Thema: Wie zeggen de mensen dat ik ben? Inleiding: In het Evangelie van Marcus horen we vandaag de vraag van Jezus: Wie zeggen de mensen dat Ik ben? Dan stelde mij voor de vraag: Wie ben ik zelf? En vervolgens schoot mij een gedicht te binnen van Dietrich Bonhoeffer, dat hij schreef in de gevangenis, nadat hij betrokken was geweest bij een aanslag op Hitler, die overigens mislukte. Dat gedicht werd voor mij een bron van inspiratie bij het maken van de overdenking van de woorden van Jezus. ' ' (Dietrich Bonhoeffer) Ze zeggen me vaak: je treedt uit je cel rustig blij en zeker als een burchtheer uit zijn slot. Ze zeggen me vaak: je spreekt met de bewakers vrij recht-uit en vriendelijk als was je hun heer. Ze zeggen me ook: je draagt je donkere dagen evenwichtig glimlachend trots als iemand die gewend is te overwinnen. Ben ik werkelijk wat anderen van mij zeggen? Of ben ik alleen wat ik weet van mijzelf: onrustig vol heimwee, ziek als een gekooide vogel snakkend naar lucht, als werd ik gewurgd, hongerend naar kleuren, naar bloemen en vogels, dorstend naar een woord, naar een mens dichtbij, trillend van woede om willekeur, om de geringste krenking, opgejaagd wachtend op iets groots, machteloos bang om vrienden in den vreemde, moe en leeg om te bidden, te danken, te werken, murw en bereid om van alles afscheid te nemen? 1
De één of de ander? Ben ik nu de één en morgen de ander? Ben ik beiden tegelijk? Ben ik de speelbal van mijn eenzaam vragen? Wie ik ook ben, U kent mij, Ik ben van U, mijn God. 2
Gemeente, Een belangrijk motief in het evangelie van Marcus is de vraag: Wie is toch deze Jezus?. Marcus beschrijft Hem als een mens met een geheim, Wie is deze mens, die stormen tot zwijgen brengt, die blinden de ogen opent, doven doet horen, zieken opricht, hongerigen te eten geeft.. Een duidelijk antwoord komt er niet, de lezers moeten het zelf ontdekken. Daarom Jezus vraag: Wie zeggen de mensen dat Ik ben? Waarom, vraagt Hij dat? Is Hij onzeker over zichzelf? Weet Hij dan zelf niet wie Hij is? De leerlingen geven als antwoord: De mensen zien in U: Johannes de Doper, of Elia, of één van de andere profeten Dat zijn bekende figuren in de geloofsgeschiedenis van Israël, Redders in nood, die de hoop van het volk aanwakkerden in donkere tijden, die de nieuwe Koning, de reddende Gezalfde, aankondigden, op wie al zo lang gewacht wordt. Vervolgens vraagt Jezus aan zijn leerlingen, en dus ook aan ons: 'En jullie? Wie zeggen jullie dat ik ben?' Je voelt de spanning in het verhaal. Jezus bouwt zijn vraag steeds verder uit. Hij gaat zorgvuldig te werk.. Hij is hier de leraar, die iets duidelijk wil maken door de leerlingen vragenderwijs aan het denken te zetten. Voorafgaand aan dit verhaal heeft Jezus een blìnde de ogen geopend, nu moeten de leerlingen scherp gaan zien. Zien zij wie Jezus is? Petrus, geeft zoals gewoonlijk een direct antwoord: U bent de Messias, de Gezalfde, de Christus. Nìet de voor-aankondiger, nìet de voor-loper, zoals het volk denkt, maar de beloofde Bevrijder in eigen persoon. 3
In Jezus tijd leefde sterk de verwachting van de komst van een Messias. Toen het land werd overheerst door de Romeinen groeide het messiaanse verlangen naar bevrijding en verlossing. Over die Messias werd verschillend gedacht. Er waren groepen die dachten aan de terugkeer van de profeet Elia. Anderen verwachtten een Messias met koninklijke karaktertrekken. Weer anderen hoopten op de komst van een priesterlijke Gezalfde des Heren. Profeet, Koning, Priester.. Voor Petrus was de Gezalfde des Heren waarschijnlijk iemand met bijzondere profetische gaven, op wie de Geest van God rustte. ( Jesaja 11: 2 ) zoals de profeet Jesaja die beschrijft. De reactie van Jezus is verrassend: Hij zegt geen ja en geen neen. Alleen uit wat volgt kan afgeleid worden dat Petrus op het goede spoor zit wanneer Jezus hem op het hart drukt hierover aan niemand iets te zeggen. Jezus is bang dat de mensen zijn Messiasschap op een verkeerde manier zullen uitleggen. Want een Messias zoals de mensen die verwachten, is Hij niet. Als Hij naar Jeruzalem zal gaan, is het nìet om de bezetter te verjagen, zo n koning zal Hij niet zijn - Hij komt niet met een gewapende macht. Hij komt met zachte krachten, Hij gaat naar Jeruzalem om de liefde van God te verkondigen en die handen en voeten te geven. Hij weet, diep van binnen dat dat een lijdensweg zal worden, want op zo n Koning zoals Hij wil zijn zitten de leiders van het volk niet te wachten. Het zal Hem zelfs zijn leven kosten, maar Hij vertrouwt erop dat dat voor God niet het einde zal zijn. Petrus wil er niets over horen: dat nooit! Maar Jezus wijst hem terecht in felle bewoordingen. Petrus, die Jezus zo lief heeft, draagt tegelijkertijd een tegenstander van Jezus in zich: 4
Wie is Petrus eigenlijk? De één of de ander? Vandaag de één, morgen de ander? Of allebei tegelijk misschien? Dan gaat Marcus verder met zijn verhaal waarbij het roer om gaat Na Wie zeggen jullie dat ìk ben? gaat het ineens over: En wie zijn jullie? Wie ben jij? Jezus wil duidelijk maken dat als je in Hem gelooft, dat consequenties heeft voor wie jij bènt, voor wat je zegt en wat je doet. Als je in Jezus gelooft als de mens naar Gods Hart, en als je Hem volgen wil in woord en daad, dan vraagt dat nogal wat van je. Dan klinken er woorden als zelfverloochening en kruis-dragen. Zwaarbeladen woorden, maar wat bedoelt Jezus daar mee? Zelfverloochening betekent in de bijbel nìet dat je jezelf moet wegcijferen, Integendeel: Je mag zijn wie je bent, je mag al je talenten ontplooien en die talenten gebruiken om God en je naasten te dienen. Waar Jezus de ogen voor wil openen is dat God van een mens kan vragen omwille van zijn Koninkrijk, af te zien van het louter bevredigen van eigen verlangens, om het alleen uit zijn op je eigen ik, om niet bezig te zijn met zelf-verrijking; eigen macht en aanzien; waarbij aan de naaste voorbij-geleefd wordt. Dat kan betekenen dat je een kruis te dragen krijgt. Daarmee bedoelt Jezus niet: het lijden dat een mens overkomt omdat het leven niet volmaakt is: ziekte, zorgen, angst en pijn.., zoals een spreekwoord zegt: ieder huisje heeft zijn kruisje. Hoewel je ook dat kruis in geloof kunt dragen. Zoals ik iemand onlangs hoorde zeggen over haar overleden moeder: Zij droeg het leven, dat voor haar heel zwaar was ; Al wat haar overkwam maakte haar niet tot slachtoffer, maar tot een sterke, wijze en gelovige vrouw. 5
Het kruis van navolging en gehoorzaamheid echter, dat je in Jezus naam op je neemt, is uit een ander hout gesneden. Het wil zeggen dat je afziet van eigen belang, en dat je je richt op God en de ander; Mens zijn in Jezus naam houdt in: te leven van de Woorden die opgeschreven staan. (Deut. 4) dezelfde woorden waar Jezus zich door liet leiden. Maar als het volgen van Jezus zoveel van me vraagt, als het betekent dat ik zaken die voor mij belangrijk zijn, moet opgeven, waarom zou ik dat dan doen? Waarom zou ik dan voor Hem kiezen? Wat levert het me op?. Op het eerste gezicht niets. Jezus garandeert zijn leerlingen geen succesvolle en glansrijke carrière, geen rustig comfortabel leven. Hij biedt hen wèl uitzicht op iets dat oneindig veel waardevoller is dan zelfbehoud in het hier en nu. Al l ìjkt het dat je door Jezus na te volgen jezelf verliest, uiteindelijk geeft het je uitzicht op de toekomst die God voor ogen staat, een wereld waar ìeder mens tot zijn recht komt. Het is waar, dat Jezus de komst van dat Koninkrijk spoedig verwachtte. Het viel en valt velen zwaar dat het uitblijft. Maar het is daarom minder waar? Voor wie de ogen open gaan, wie Jezus woorden en daden helder ziet, die ontdekt dat dat Rijk niet alleen in de toekomst ligt. Maar ook al hier en nu aanwezig is, midden onder ons, zoals Jezus zelf gezegd heeft. Het is te vinden, op te merken, daar waar Gods wil gedaan wordt en waar Jezus wordt nagevolgd! Dietrich Bonhoeffer had het begrepen, hij volgde Jezus na, wetend wat hem te wachten stond: het werd ook voor hem de weg van het lijden, Hij zag af van eigen lijfsbehoud omwille van Gods liefde en gerechtigheid. En toch. ook deze geloofsheld twijfelde: '' vroeg hij zich af in de gevangenis? 6
Maar tenslotte, boven die twijfel uit: klinken de laatste regels van zijn gedicht: 'Wie ik ook ben, U kent mij, Ik ben van U, mijn God. Dat wij hem dat kunnen nazeggen: Wie wij ook zijn. wij zijn Gods kinderen. Moge het zo zijn. 7