Film naar aanleiding van de oratie van prof. dr. Alex W. Friedrich Op 18 juni 2013 hield prof. dr. Alex Friedrich in het Academiegebouw van de universiteit Groningen zijn oratie over het thema From Fibonacci to Dynamic Networks: Art and Science of Maintaining Health in a Connected Life. Als dankzegging werd een film vertoond met als titel Medische Microbiologie en Infectiepreventie, uitdagingen vandaag en morgen, die in de Nederlandse versie bekeken kan worden onder http:///nl/news. html. Naar aanleiding van de oratie van prof. Friedrich vond s ochtends in het UMCG een wetenschappelijk symposium in het kader van EurSafety Health-net plaats. Het thema van dit uitstekend bezochte symposium luidde: Cross border thinking and acting: a new approach for patient safety and infection prevention. De referaten, die tijdens dit symposium werden gehouden, zijn te vinden in het membergedeelte van de EurSafety-homepage. Noord-Nederland voorbeeldregio Active & Healthy Ageing Noord-Nederland is door de Europese Commissie uitgeroepen tot voorbeeldregio op het gebied van Active & Healthy Ageing. Volgens de Europese Commissie vormt Noord-Nederland, met Schotland en Andalusië de top op dit gebied in Europa. Twee concrete voorbeelden van Healthy Ageing die indruk hebben gemaakt in Brussel zijn het Groningen Active Living Model (GALM) en EurSafety Health-net. Met deze twee projecten scoorde Noord-Nederland twee keer drie sterren, de hoogste score. Deze nieuwe verworven status betekent dat bedrijven en instellingen in deze regio s vooraan staan bij Europese subsidies voor praktische oplossingen voor de problemen die gepaard gaan met ouder worden. Dat beslaat een breed terrein, van voeding, wonen, zorg en lifestyle tot medische technologie en life sciences. Tevens zal het vestigingsklimaat in Noord-Nederland op dit terrein nog beter worden. Actief en gezond ouder worden heeft een stevige plek op de Europese agenda verworven. Ook Brussel is ervan doordrongen dat het feit dat we 1
steeds ouder worden vraagt om nieuwe, slimme oplossingen om de kwaliteit van het leven te vergroten en de maatschappelijke lasten voor gezondheid te minimaliseren. Het gaat daarbij niet alleen over ouderen en ziekte, maar vooral ook over gezond opgroeien, maatschappelijke participatie en kwaliteit van leven. Eigen websiterubriek voor euregionale academies Op het Duitse deel van de website van EurSafety Health-net staan vanaf nu eigen rubrieken van de beide euregionale academies voor patiëntveiligheid en bescherming tegen infecties (noord en zuid). Belangstellenden kunnen hier rechtstreeks informatie krijgen over deze academies en hun activiteiten. De informatie is te vinden onder Home/Projecten EurSafety Akademien of via deze [Link]. De omgang met infecties in het algemeen en met multiresistente ziekteverwekkende organismen in het bijzonder stelt hoge eisen aan iedereen die in de gezondheidszorg werkzaam is. Voor de ontwikkeling en uitvoering van adequate maatregelen om infecties te voorkomen en te bestrijden is bij alle betrokkenen een efficiënt kennismanagement noodzakelijk. Ervaringen uit het verleden laten zien dat het kennispeil over bovengenoemde thematiek tussen medewerkers in de gezondheidszorg vaak sterk uiteenloopt. Dit probleem wordt aangepakt door de oprichting van de beide euregionale academies in het kader van de workpackages 4.1 en 4.2 in het project EurSafety Health-net. Hun opdracht is de structuren te vormen en te implementeren, die voor kennisoverdracht noodzakelijk zijn om aldus een adequaat kennismanagement te bewerkstelligen. Vanwege de omvang van het projectgebied is de Euregionale Academie (noord) verantwoordelijk voor de Euregio s Eems-Dollard-Regio en Gronau-Enschede, terwijl de in Düsseldorf gevestigde Euregionale Academie (zuid) voldoet aan de opleidingsvraag in de Euregio s Rijn-Waal, rijn-maas-noord en Maas-Rijn. Grensoverschrijdende samenwerking bij de bescherming tegen infecties Op 18 maart 2013 opende in het Kreishaus van Neuss de Landrat Hans-Jürgen Petrauschke samen met de Dezernent voor gezondheid, Karsten Mankowsky, en de medisch directeur van de gezondheidsdienst van dit district, Dr. Michael Dörr, de tweede Duits-Nederlandse bijeenkomst van de publieke gezondheidsdiensten in de euregio rijnmaas-noord. Deze bijeenkomst stond in het teken van verbetering van de samenwerking op het gebied van bescherming tegen infecties. De Duitse en Nederlandse gezondheidsexperts voerden onder meer een discussie over locaal handelen tegen de achtergrond van het nationale beleid. Zo gaf mevrouw dr. Henriëtte ter Waarbeek van de GGD Zuid-Limburg een toelichting op het in de Euregio Maas-Rijn opgerichte platform voor snelle grensoverschrijdende uitwisseling van informatie en gegevens bij de bestrijding van besmettelijke ziekten. Het project EurSafety Health-net vormt het kader waarbinnen de geïntensiveerde samenwerking tussen de Nederlandse en Duitse publieke gezondheidsdiensten gestalte heeft gekregen. 2
EurSafety Health-net kwaliteitskring in het Münsterland Op 27 februari 2013 kwamen de leden van de kwaliteitskring EurQHealth bijeen in Münster. Deze bijeenkomst werd bijgewoond door vertegenwoordigers van ziekenhuizen, de publieke gezondheidsdiensten in de regio en projectmedewerkers in het Münsterland en had als doel elkaar op de hoogte stellen van nieuwe ontwikkelingen binnen het project en informatie te verkrijgen over de plannen voor een derde kwaliteitskeurmerk. De ziekenhuizen en gezondheidsdiensten zijn binnen dit netwerk al sinds 2005 actief, destijds nog in het kader van het EUREGIO MRSA-net. De ziekenhuizen hebben inmiddels de kwaliteitskeurmerken EQS 1 en 2 verkregen en zetten zich voortdurend en met grote betrokkenheid in om de bijbehorende kwaliteitscriteria in praktijk te brengen. Zo is het rapport met MRSA-cijfers van de publieke gezondheidsdiensten, waarover mevrouw Dr. Annette Jurke tijdens de bijeenkomst berichtte, een vast onderdeel geworden van de samenwerking tussen de ziekenhuizen en de publieke gezondheidsdiensten. Jan Müller (UMCGroningen) presenteerde een eerste voorstel voor EQS 3. De heer Dr. Robin Köck (UKM) en de heer Dr. M. Smollich gaven in hun twee inleidingen een toelichting op de nieuwe KRINKO-aanbevelingen MRGN en de praktische uitvoering daarvan in het ziekenhuis respectievelijk op de invoering van een interprofessionele infectiologische visite in het St. Franziskus-Hospital in Münster. Workshop: 2 e kwaliteitskeurmerk voor instellingen voor ouderenzorg Een groot aantal Nederlandse en Duitse instellingen voor ouderen- en pleegzorg heeft zich inmiddels aangesloten bij het project EurSafety Health-net. Deze instellingen zetten zich ervoor in te voldoen aan de criteria die gelden voor het eerste kwaliteitskeurmerk. In de regio Nijmegen hebben al 27 pleegzorginstellingen dit keurmerk uitgereikt gekregen, terwijl binnenkort de eerste instellingen in het Münsterland gecertificeerd zullen worden. De activiteiten binnen de ouderenzorg zullen worden voortgezet en uitgebreid. Daartoe zal een tweede Nederlands-Duits kwaliteitskeurmerk worden geïntroduceerd. Om de betrokken instellingen de gelegenheid te geven van gedachten te wisselen over hun meningen, ideeën en wensen over het nieuwe kwaliteitskeurmerk vond op 17 april 2013 in de Euregio Rijn-Waal een grensoverschrijdende workshop plaats. Aan deze tweetalige bijeenkomst namen ca. 60 vertegenwoordigers van instellingen voor ouderenzorg, de publieke gezondheidsdiensten en projectmedewerkers deel. Na een tweetalig groetwoord door mevrouw Dr. Daniela Grobe, hoofd van de dienst wijkontwikkeling, ouderen- en gehandicaptenbeleid voor zorg en infrastructuur van het Ministerium für Gesundheit, Emanzipation, Pflege und Alter van de deelstaat NRW, volgde een terugblik op de ervaringen met het eerste kwaliteitskeurmerk. Daarna vonden een plenaire discussie en een stemming plaats over de criteria voor een tweede kwaliteitskeurmerk. Via een online-vragenlijst was voorafgaand aan de bijeenkomst een groslijst met kwaliteitscriteria gepre- 3
senteerd zodat de deelnemers al vooraf hun favoriete criteria konden kiezen. De resultaten van de enquête vormden het uitgangspunt voor de discussie in Kleve aan de hand waarvan de doelstellingen nu verder uitgewerkt zullen worden. Deze zullen binnenkort worden gepresenteerd. Enquête onder instellingen voor ouderen- en pleegzorg over infectiepreventie Het CKM Centrum für Krankenhaus-Management/Westfälische Wilhelms-Universität Münster, dat in het kader van het workpackage Burden of Disease aan het project EurSafety Health-net deelneemt, heeft een enquête over infectiepreventie onder instellingen voor ouderen- en pleegzorg in heel Duitsland gehouden. Directeuren, zorgmedewerkers en hygiënisten van 46 instellingen voor ouderen- en pleegzorg namen aan dit onderzoek deel. Doel van het onderzoek was de problemen op het snijvlak tussen de ene en de andere zorginstellingen te identificeren en de betekenis van de deelname van ouderen- en pleegzorginstellingen aan netwerken vast te stellen. De enquêteresultaten laten zien dat de grootste problemen betrekking hebben op de communicatie. 64 procent van de ondervraagden liet weten dat zij in voorkomende gevallen door andere instellingen er niet van op de hoogte worden gesteld dat een bewoner MRSA-drager is. 24 procent van de ondervraagden heeft kritiek op de afspraken met ambulance- en vervoersdiensten en revalidatieklinieken. Het grootste probleem is hierbij het ontbreken van overdrachtstaten. Een ander onderzoeksthema was de rol van netwerken voor infectiepreventie. 79 procent van de ondervraagden vond de meerwaarde van netwerken zeer hoog. Daar staat tegenover dat slechts 28 procent van de ondervraagde instellingen voor ouderen- en pleegzorg daadwerkelijk lid van een netwerk is. Afhankelijk van de aard van de verantwoordelijke instantie blijken op dit punt grote verschillen te bestaan. Bijna 42 procent van onafhankelijke openbare instellingen en 38 procent van de publieke instellingen zijn lid van een netwerk voor infectiepreventie, maar dit geldt voor geen enkele van de particuliere instellingen. De resultaten van het onderzoek tonen aan dat er nog veel gedaan moet worden voordat een gebiedsdekkend netwerk is bereikt en de samenwerking, vooral op de snijvlakken tussen de zorginstellingen, naar behoren functioneert. Auteurs: Prof. Dr. Dr. Wilfried von Eiff, Dennis Haking, M.Sc. en Monika Käs, M.Sc. Voor meer informatie: Dennis Haking, Tel. +49-(0)251-8331-443, dennis.haking@wiwi.uni-muenster. de. Grensoverschrijdende bijeenkomsten van hygiënisten in de Eems-Dollard-Regio In het kader van het project EurSafety Health-net is destijds gestart met jaarlijkse grensoverschrijdende bijeenkomsten voor ziekenhuishygiënisten in de EDR. Deze bijeenkomsten zijn bedoeld om ervaringen en informatie op dit werkterrein uit te wisselen. De eerste bijeenkomst van deze groep vond plaats op 12 mei 2011 in Groningen. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren onder meer de ziekenhuishygiëne in Duitsland en Nederland, actuele activiteiten binnen het project EurSafety Health-net, structuurverschillen in de gezondheidssector in de EDR en de klinische relevantie van hepatitis E. In het daarop volgende jaar vond de tweede bijeenkomst plaats en wel op 15 maart 2012 in Oldenburg. Tijdens deze bijeenkomst werd onder meer gesproken over de dagelijkse werkzaamheden van hygiënisten in Nederland en Duitsland, de euregionale kwaliteitskeurmerken, die aan de met succes deelnemende ziekenhuizen worden verleend, een MRSA-uitbraak in Nederland en de werkwijze bij endoscopie in Duitsland en Nederland. Deze bijeenkomst werd afgesloten met een rondleiding over de afdeling endoscopie van het Klinikum Oldenburg. 4
Deze bijeenkomsten hebben aangetoond dat hygiënisten op meerdere terreinen van de ziekenhuishygiëne van elkaar kunnen leren en deze uitwisseling van ervaringen zeer op prijs stellen. Door de collega s van andere ziekenhuizen, ook uit het buurland, te leren kennen ontstaan netwerken, die buiten deze bijeenkomsten een eigen dynamiek ontwikkelen en zo activiteiten, bijv. stages in andere ziekenhuizen in het buurland, mogelijk maken. Ook dit jaar zal weer een bijeenkomst voor hygiënisten plaatsvinden. Onderzoek naar de darmbacteriën STEC en EHEC In de regio s Groningen, Drenthe en Rotterdam vindt een groot onderzoek plaats naar de darmbacteriën STEC en EHEC. Uit het onderzoek moet blijken hoe vaak relatief ongevaarlijke STEC s gevonden worden bij patiënten, en hoe vaak de veel gevaarlijker variant daarvan, EHEC. Op basis van de uitkomsten worden adviezen opgesteld voor preventie, diagnostiek en epidemiologie van deze bacteriën. STEC-bacteriën (shigatoxine producerende E. colistammen) komen vrij veel voor en kunnen gastro-enteritis veroorzaken. Patiënten herstellen doorgaans binnen een paar dagen. Er bestaat een minder onschuldige variant van STEC, zoals EHEC. Deze kan ernstige complicaties veroorzaken waarvoor ziekenhuisopname nodig kan zijn. EHEC veroorzaakte in 2011 in Duitsland een grote uitbraak. De variabiliteit in de diagnostische methodes (conventioneel en moleculair) door medisch microbiologische laboratoria en de wisselende respons op STEC meldingen door verschillende GGD en in Nederland vragen om een optimalisatie van de STEC diagnostiek en surveillance. In april van dit jaar is een prospectieve multicenter studie (STEC-ID-net) gestart. In deze studie, die ongeveer een jaar gaat duren, wordt onderzocht of het mogelijk is om bij een aangetoonde STEC-besmetting met aanvullende testen een betere risico-inschatting te maken voor de openbare gezondheidszorg. In deze prospectieve cohort studie zullen instellingen (LvI, STAR-mdc, UMCG, GGD Groningen, GGD Drenthe, GGD Rotterdam-Rijnmond en het RIVM) die een rol spelen in de openbare gezondheidszorg hun expertise bundelen. Bij vragen of opmerkingen over deze studie of over STEC kunt u contact opnemen met Dr. Mirjam Kooistra-Smid of Dr. John WA Rossen via stec-info@rug.nl. 5
Nieuwe applicaties voor antibiotic stewardship De Universiteit Twente werkt samen met het MST en Labmicta in Enschede aan applicaties voor antibiotic stewardship. In maart 2013 is op de longafdeling van het MST de antibiotica app voor verpleegkundigen in gebruik genomen. Het onderzoek naar het gebruik en mogelijkheden voor opschaling (naar andere afdelingen en ziekenhuizen) loopt, en in het najaar van 2013 worden de uitkomsten verwacht. Naast deze applicatie die verpleegkundigen van informatie over antibiotica voorziet, wordt er momenteel gewerkt aan een applicatie die artsen ondersteunt bij starten van empirische therapie volgens de principes van antibiotic stewardship. Op dit moment wordt hiervoor een Delphi-studie met artsen uitgevoerd. Hiermee wordt de huidige klinische praktijk m.b.t. de keuze en stroomlijning van antibiotische therapie in kaart gebracht. De inhoud en vormgeving van de app voor beslisondersteuning wordt vervolgens ontwikkeld in nauwe samenwerking met artsen en andere eindgebruikers. In het najaar van 2013 wordt een eerste versie van de app verwacht. Deze app zal, net als de antibiotica app, beschikbaar zijn via de infectiemanager. 6