Stichting VUmc Cancer Center Amsterdam Jaaroverzicht 2013 Onderzoekprojecten: 375 Donaties: 4.463.000 Onderzoekprojecten: Promoties: 35 470 Promoties: 40 Wetenschappelijke Onderzoekers: 450 artikelen: 886 Wetenschappelijke Onderzoekers: artikelen: 871 465 Donaties: 3.549.000
10 januari 13 februari 26 maart 11 april Geert Kazemier: Het werven van donaties voor het onderzoek blijft een noodzakelijke, maar dankbare taak. Het resultaat, vroegere opsporing en betere genezing van kanker, staat hierbij voorop. Klein zaaien, groot oogsten Prof. dr. Geert Kazemier is in 2013 benoemd tot directeur van stichting VUmc CCA. Hij vindt het van groot belang dat de stichting startkapitaal levert voor onderzoek dat door de reguliere subsidieverschaffers als te vernieuwend en te risicovol wordt beschouwd. De afgelopen jaren is het mogelijk gebleken grote vervolgsubsidies te verkrijgen voor onderzoek dat met steun van de stichting is opgezet. Klein zaaien, groot oogsten. Daar zijn een heleboel instituten om ons heen jaloers op! Onderzoek naar de kankercel en zijn omgeving Binnen VUmc CCA wordt veel gediscussieerd over de richting van ons onderzoek. Belangrijk nieuw onderzoek is gericht op de invloed die de kankercel en zijn omgeving op elkaar hebben. In het lab is een kankercel soms gemakkelijk te vernietigen door chemotherapie, terwijl dat in het lichaam van de patiënt helaas vaak lastig blijkt. Therapie op maat is pas echt mogelijk als we onderzoek doen naar de interactie tussen de kankercel en zijn omgeving. Dat is risicovol onderzoek met een onzekere uitkomst. VUmc CCA blinkt uit in zulk onderzoek en de stichting kan daarbij een grote rol spelen. Want er is startkapitaal nodig om uitmuntende onderzoekers aan te trekken en om te zorgen voor de juiste voorzieningen. Terugkijken en vooruitzien In dit jaaroverzicht besteden we onder andere aandacht aan de polikliniek: hoe gaat het daar nu, ruim twee jaar na de opening? Ook lichten we enkele projecten uit die door de stichting VUmc CCA financieel zijn gesteund en inmiddels dankzij grotere subsidie(s) uit andere bronnen kunnen worden voortgezet. Tevens kijken we vooruit naar het jaar 2014. Verder komt de alliantie van VUmc met het Academisch Medisch Centrum aan de orde. En natuurlijk krijgt u uitgebreide informatie over het financiële beleid en de financiële situatie van stichting VUmc CCA. We willen alle donateurs, de bestuursleden van de stichting, en het bestuur en de medewerkers van VUmc CCA hartelijk danken voor hun grote inzet en betrokkenheid. Satelliet radiotherapie Hoorn geopend In Hoorn wordt een satelliet van de afdeling radiotherapie van VUmc geopend. Er is een multidisciplinair team, waarvan een radiotherapeut van VUmc deel uitmaakt. Zodra dit team besluit dat bestraling nodig is, wordt bij VUmc het behandelplan vastgesteld. De patiënt kan vervolgens dicht bij huis in Hoorn worden behandeld. De radiotherapieruimtes zijn in overleg met gebruikers ingericht. Dit moet ertoe bijdragen dat patiënten zich zo goed voelen als onder de omstandigheden mogelijk is. JAN Cheque van VriendenLoterij Tijdens het Goed Geld Gala ontvangt VUmc CCA een cheque ad 2.540.632 van de VriendenLoterij. VUmc CCA kreeg, evenals vorig jaar, de grootste cheque. VUmc CCA is blij dat zoveel deelnemers er specifiek voor kiezen het onderzoek naar kanker te steunen. FEB 10 Een actieve manier van geven Steeds meer mensen organiseren een actie om zelf geld in te zamelen voor VUmc CCA. Het afgelopen jaar zijn er feesten georganiseerd, sponsorlopen gehouden, lootjes getrokken en zeiltochten gemaakt; er is zelfs een bijdrage voor ons onderzoek gevraagd tijdens een huwelijk. Er is een duidelijke trend om niet alleen zelf geld te geven, maar een ludieke actie te verzinnen om geld te werven. De acties worden ondersteund door een online-platform voor fondsenwerving. Voor mensen die niet online geld willen inzamelen is er een donatiebox beschikbaar. MRT 13 26 Henk van Reeuwijk: De vermogenspositie van stichting VUmc CCA is redelijk gezond. De financiën in 2013 Drs. Henk van Reeuwijk, penningmeester, geeft inzicht in de financiële situatie van stichting VUmc CCA. Uit de staat van baten en lasten blijkt dat het boekjaar 2013 afsloot met een positief resultaat van 2,1 miljoen terwijl in 2012 een positief resultaat van 2,7 miljoen werd gerealiseerd. In 2012 waren de inkomsten circa 1,7 miljoen hoger, terwijl de kosten inclusief de besteding aan projecten circa 1,1 miljoen hoger waren. In 2013 werden lagere inkomsten verkregen uit alle inkomstenbronnen: eigen fondsenwerving, acties van derden, beleggingen in effecten en rentebaten. Aan researchprojecten werd circa 1,1 miljoen minder besteed. Terughoudend Het bestuur is terughoudend geweest in het toezeggen van researchgelden. De reden hiervoor is dat het bestuur overweegt op te treden als cofinancier/donateur van een nieuw researchlaboratorium. Voor het oude laboratorium (de zogenaamde blauw-rode blokkendoos) was slechts een tijdelijke vergunning verkregen. Na expiratie daarvan zal een nieuw laboratorium moeten worden neergezet. Het bestuur heeft het definitieve besluit uitgesteld vanwege een aantal op handen zijnde structureel-organisatorische wijzigingen en het uitblijven van een definitieve investeringsanalyse. Als het besluit definitief wordt genomen, is het de bedoeling om de vanaf 1 januari 2012 ontvangen gelden van de VriendenLoterij, zijnde circa 4,6 miljoen (de acties van derden), geheel voor dit doel te bestemmen. Deze bedragen zullen dan in de toekomst in de staat van baten en lasten als besteding worden opgenomen. Reserves De reserves van de stichting bedragen per 31 december 2013 circa 16 miljoen. Deze zullen verminderen met 4,6 miljoen als het bestuur het besluit over het nieuwe laboratorium neemt. Vanuit één van de fusiestichtingen is het beleid gecontinueerd om voor circa 12 miljoen stamkapitaal aan te houden. Uit de opbrengsten hiervan wordt jaarlijks circa 1,2 miljoen aan researchprojecten besteed. De reserves van de stichting zijn met name belegd in effecten en liquiditeiten. Het beleggingsbeleid van de stichting is risico- en rendementsbewust. Het oogmerk van het beleid is risicomijdende vermogensgroei, tenzij het rendement op risicomijdende beleggingen te laag is. In 2013 leidden de vermogensmijdende beleggingen bepaald niet tot een positief resultaat. Door een wijziging in het beleggingsbeleid (meer beleggen in aandelen) was het totale resultaat in het boekjaar neutraal. In voorgaande jaren werd een goed rendement gerealiseerd, waarmee reeds vele onderzoeksprojecten zijn toegekend en gesteund. Gelet op de onzekerheid van eigen fondsenwervende baten en resultaten op de beleggingsmarkt is het moeilijk een uitspraak te doen over uitkomsten in 2014. De vermogenspositie is echter redelijk gezond. Op grond daarvan mag verwacht worden dat de financiële hulp aan researchprojecten kan worden voortgezet. TCS Amsterdam Marathon blijft VUmc CCA steunen Tata Consultancy Services (TCS) en Le Champion besluiten dat VUmc CCA ook de komende jaren het officiële goede doel zal zijn van de TCS Amsterdam Marathon. Met het sponsorgeld dat in 2012 is opgehaald, heeft VUmc CCA dit jaar een extra onderzoeker kunnen aanstellen. APR MEI 11 Projecten goedgekeurd Voor 2013 is er voor een totaal van ruim 1 miljoen aan projecten goedgekeurd. Een van de speerpunten van VUmc CCA is het stimuleren van nieuw translationeel onderzoek. Daarnaast steunt de stichting welzijnsprojecten en de aanschaf van apparatuur. VUmc-medewerkers kunnen eens per jaar een aanvraag indienen. De wetenschappelijke inhoud van de projecten wordt beoordeeld door de wetenschapscommissie van het onderzoeksinstituut, waarna de directie een voordracht doet aan het stichtingsbestuur van VUmc CCA. 22 2 Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA 3
29 mei Ineke van der Jagt: De polikliniek straalt rust, deskundigheid en betrokkenheid uit. Polikliniek VUmc CCA: aandacht voor de hele mens Ineke van der Jagt, hoofd van de zorgeenheid hematologie van VUmc, heeft de ontwikkeling van de polikliniek van dichtbij meegemaakt. In september 2011 opende polikliniek VUmc Cancer Center Amsterdam, met steun van de VriendenLoterij, haar deuren. Een zo snel mogelijke diagnose en een multidisciplinaire behandeling van kanker staan centraal in deze polikliniek. Patiënten komen hier uit het hele land naartoe, niet alleen voor reguliere behandelingen, maar ook voor second opinions en experimentele behandelingen. VUmc CCA werkt nauw samen met regionale ziekenhuizen. Brightsite : een prettige omgeving Er is gebouwd vanuit het concept Brightsite. Dit concept veronderstelt dat een omgeving met voldoende daglicht, goedgekozen kleuren en een zorgvuldige inrichting kan bijdragen aan herstel en aan vermindering van stress en pijnbeleving. Zo wordt patiënten met kanker een aangenamer verblijf geboden tijdens een moeilijke periode in hun leven. De omgeving en de medewerkers stralen rust, deskundigheid en betrokkenheid uit. De polikliniek heeft een eigen laboratorium, zodat patiënten naar slechts één locatie hoeven. De centrale wachtruimte biedt comfortabele relaxfauteuils en afgeschermde zithoekjes met tv s en internet. Er is een informatiecentrum waar patiënten met al hun vragen terechtkunnen. Binnen de polikliniek is tevens een dagbehandelingsunit met 24 bedden; ook daar is de Brightsite-inrichting toegepast. Patiënten en hun naasten maken graag gebruik van de fraai aangelegde daktuin. Een groot team van vrijwilligers zorgt voor een welkom gevoel, een luisterend oor en een heerlijk kopje koffie. Kwaliteit van leven Nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat er steeds sneller een diagnose gesteld kan worden. Voor de betrokken artsen en verpleegkundigen is er ruimte om gezamenlijke spreekuren te houden en te overleggen, zodat zij samen de beste behandeling kunnen geven. In de lifestyle -polikliniek is er ook veel aandacht voor onderzoek naar de kwaliteit van leven en voor de manier waarop die kwaliteit tijdens en na de ziekte kan worden bevorderd. Op het gebied van voeding, beweging en verzorging zijn er diverse inloopspreekuren georganiseerd; patiënten worden uitgenodigd een actieve rol te vervullen in het behandelproces en krijgen, waar gewenst en nodig, advies en ondersteuning. Proeverijen Lekker eten ondanks chemotherapie is een hele uitdaging, dat weten patiënten met kanker als geen ander. Radio- en chemotherapie kunnen de smaakbeleving veranderen en de eetlust verminderen. Binnen de polikliniek VUmc CCA is voor dit aspect van kwaliteit van leven veel aandacht. Tweemaal per maand wordt er een proeverij georganiseerd. Met eenvoudige recepten en gezond, calorierijk voedsel in kleine porties kan bereikt worden dat patiënten met kanker toch voldoende eten en dus in conditie blijven tijdens de behandeling. De diëtiste bereidt een recept voor uit het boek Gezond eten rond chemotherapie en de kok uit de eigen centrale keuken maakt het gerecht klaar. De vrijwilligers delen de gerechtjes uit aan alle patiënten en hun naasten in de polikliniek CCA, met het recept erbij. Een enquête liet zien dat patiënten dit initiatief zeer waarderen. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar smaakbeleving van patiënten met kanker. Het idee is om in de toekomst de uitkomsten van het onderzoek te gebruiken om de proeverijen nog beter vorm te geven; misschien kunnen er zelfs kookworkshops worden georganiseerd voor patiënten en hun naasten. Roeien voor therapie op maat Zes roeiers zamelen tijdens de OC&C Ringvaart Regatta geld in voor het project Setting Sail for cancer research om het onderzoek naar therapie op maat te steunen. Zij zijn geïnspireerd door de zeilreis die Luc Overtoom gaat maken om fondsen te werven voor VUmc CCA. Het roeiteam brengt 2.400 bij elkaar. MEI 29 Janneke Dreesmann: Heel Nederland heeft bijgedragen aan onze actie voor de polikliniek. Verleden, heden en toekomst van de polikliniek Al sinds begin jaren tachtig worden actief fondsen geworven ter ondersteuning van het kankeronderzoek in VU medisch centrum. Het bestuur van stichting VUmc CCA doet er alles aan om dit onderzoek op een zo hoog mogelijk niveau te laten plaatsvinden. Janneke Dreesmann, bestuurslid van stichting VUmc CCA, schrijft over fondsenwerving en toekomstplannen. Toen wij in 2007 via nieuwe kanalen fondsen wilden genereren, ontstond het idee om een tv-actie op te zetten. Dit idee is met Mies Bouwman en Ivo Niehe besproken. Samen met Ivo Niehe en prof. dr. Bob Pinedo ben ik toen bij de VriendenLoterij langs geweest. VriendenLoterij en tv-actie voor polikliniek Ons eerste idee was om het bingospel dat Mies Bouwman jaren voordien met deelnemers overal in Nederland had gespeeld, opnieuw met het hele land te spelen. Dat was het begin van onze samenwerking met de VriendenLoterij. Dankzij dit landelijke doel en onze contacten in de retailbranche deed binnen enkele weken heel Nederland mee aan deze actie. Het doel was een polikliniek te bouwen waar heel Nederland in zou participeren en van zou profiteren. Het is fantastisch om te zien dat er nu een prachtig diagnose en behandelingscentrum staat waar vele patiënten op allerlei verschillende gebieden geholpen worden. Het is goed gelukt om vorm te geven aan cure (genezing), care (verzorging) en comfort (welbevinden). In de polikliniek overleggen verschillende artsen met elkaar, ieder vanuit de eigen discipline; zij streven ernaar om met elke patiënt binnen 48 uur de diagnose en het behandelplan te kunnen bespreken. Blik op de toekomst Zoals Wouter Bos in zijn bijdrage (pagina 11) beschrijft, zijn VUmc en het Academisch Medisch Centrum voornemens om hun krachten te bundelen, ook in het onderzoek naar kanker. Zo kan men gezamenlijk een belangrijke rol blijven spelen in de medische wereld. Het nieuwste plan is om een 24/7-bereikbaarheid van medici te realiseren voor iedereen in Nederland. Met iedere serieuze vraag moet men te allen tijde telefonisch terecht kunnen bij VUmc. Om dit te kunnen bereiken zal opnieuw de medewerking nodig zijn van vele partijen die ons in het verleden bij de realisatie van de polikliniek geholpen hebben. Ik hoop dat het ons weer zal lukken! Onder leiding van de zeer gedreven prof. dr. Geert Kazemier is het team van stichting VUmc CCA geweldig actief en boordevol plannen voor een verbetering van de patiëntenzorg en het onderzoek in de toekomst. Zuidas Run groot succes In Amsterdam vindt de vijfde editie plaats van de Zuidas Run. Meer dan drieduizend deelnemers zetten zich in voor het goede doel. Lopers uit diverse beroepsgroepen steunen het project Fit ondanks kanker van VUmc CCA, een trainingsprogramma dat patiënten helpt hun spierkracht en conditie zoveel mogelijk te behouden. Kinderen lopen een eigen wedstrijd voor Stichting Semmy, die zich inzet voor kinderen met hersenstamcelkanker. De totale opbrengst voor beide goede doelen bedraagt 26.000. 4 Jaaroverzicht 2012 2013 VUmc CCA Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA 5 JUN JUL 2 Europese subsidie voor onderzoeker van VUmc De Europese Onderzoeksraad verleent een subsidie van 1,3 miljoen aan dr. Thomas Würdinger van VUmc in vervolg op de eerder ontvangen subsidie vanuit Stichting VUmc CCA. Hiermee gaan hij en andere onderzoekers de groei van hersentumoren verder bestuderen. Deze tumoren scheiden zeer kleine vetbolletjes uit, die er mogelijk de oorzaak van zijn dat stamcellen naar de hersentumor gaan en daar nieuwe bloedvaten vormen. Misschien kan dit proces worden afgeremd of gestopt. Daarnaast hoopt Würdinger uit de vetbolletjes informatie te kunnen halen over de beste manier om de tumor te bestrijden. Bij dit project werken verschillende disciplines binnen VUmc CCA samen. 19
Financieel jaaroverzicht 2013 BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (na resultaatbestemming) (x 1.000) ACTIVA 2013 2012 2013 2012 PASSIVA Financiële vaste activa Reserves en fondsen Meerjarige toezegging 407 99 Reserves 16.116 14.455 Continuïteitreserve 905 905 Vlottende activa Bestemmingsfondsen 2.953 2.525 19.974 17.885 Vordering VriendenLoterij 489 577 Langlopende schulden Meerjarige toezeggingen 237 189 Langlopende projecten 3.046 5.125 Overige vorderingen en Leningen o/g - 91 Overlopende activa 233 145 3.046 5.216 959 911 Kortlopende schulden Effecten 20.905 14.434 Kortlopende projecten 1.523 2.562 Overige schulden en Liquide middelen 2.613 10.539 Overlopende passiva 341 320 1.864 2.882 Totaal activa 24.884 25.983 Totaal passiva 24.884 25.983 Algemeen Het financiële jaaroverzicht is een samenvatting van de op 18 februari 2014 vastgestelde jaarrekening. De jaarrekening 2013 is op 12 maart 2014 voorzien van een goedkeurende controleverklaring van Deloitte Accountants B.V. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva alsmede bepaling van het resultaat De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de betreffende balanspost anders vermeld worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Baten worden slechts opgenomen op het moment dat deze zijn toegezegd dan wel zijn ontvangen. Verplichtingen en mogelijke verliezen, die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien deze voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn. De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de bepalingen opgenomen in RJ 650. Alle in de jaarrekening vermelde bedragen zijn op duizendvoud afgeronde bedragen. Er zijn geen investeringen in materiële vaste activa gedaan om de operationele activiteiten uit te voeren. De beleggingen en liquiditeiten dienen ter afdekking van de lang- en kortlopende verplichtingen alsmede als belegging voor nog niet bestede gelden. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Meerjarige toezeggingen: De meerjarige toezeggingen betreffen het saldo van de nog te ontvangen toezeggingen, waarvan de betaling in meerdere jaren plaatsvindt. Het voor het komende jaar te ontvangen bedrag is gerubriceerd onder vlottende activa als kortlopende vordering. Indien noodzakelijk wordt een voorziening voor oninbare toezeggingen gevormd. Beleggingen: De beleggingen worden gewaardeerd op basis van de beurskoersen per 31 december van het boekjaar. Indien wordt belegd in niet op een officiële beurs genoteerde effecten wordt de waarde vastgesteld aan de hand van beschikbare financiële informatie zoals jaarrekeningen of zorgvuldige calculaties conform daartoe geldende internationale standaards. Financiële instrumenten worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Indien in participaties van beleggingsfondsen wordt belegd zijn de kosten van de beleggingsfondsen verwerkt in de intrinsieke waarde van de beleggingsfondsen. Reserves: Ingehouden resultaten die nog niet aan projecten zijn toegezegd worden verantwoord in de reserves. De reserves worden per fuserende stichting verantwoord, omdat conform de statutaire bepalingen de bestedingen dienen plaats te vinden binnen de oude doelstelling van de fuserende stichtingen. Activa, passiva, baten en lasten dienen per fuserende stichting blijvend te worden geregistreerd om aan dit vereiste te voldoen. Continuïteitsreserve: Via de bestemming van het resultaat is vermogen geseponeerd om, in het geval geen baten meer worden ontvangen, de toegezegde financiering van de projecten te kunnen afwikkelen. Het niveau van de voorziening is bepaald op 4 jaar (voorheen 5 jaar) apparaatskosten. Bestemmingsfondsen: De van donateurs ontvangen donaties met een aangegeven bestemming, waarvoor de Stichting nog geen verplichting met VUmc is aangegaan, worden verantwoord in de Bestemmingsfondsen. Langlopende schulden inzake projecten: De aangegane verplichtingen inzake te financieren projecten worden afzonderlijk verantwoord onder het balanshoofd Langlopende schulden inzake projecten. Op basis van de in het boekjaar ontvangen en betaalde facturen wordt de besteding van de projectgelden in mindering gebracht op de langlopende schulden inzake projecten. Het saldo betreft het bedrag van de nog te besteden projectgelden resp. de nog daarvoor in komende jaren te ontvangen verzoeken tot betaling van giften. Het in komende jaren verwachte te betalen bedrag aan kortlopende schulden wordt onder kortlopende schulden verantwoord. Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Baten uit eigen fondsenwerving: De meerjarige toezeggingen uit hoofde van donaties, giften en schenkingen/legaten - verantwoord onder baten uit eigen fondswerving - worden voor het totaal toegezegde bedrag verantwoord in het jaar van toezegging. Eenmalige donaties, giften en schenkingen/legaten worden onder baten uit eigen fondswerving verantwoord in het jaar van ontvangst. Baten uit acties van derden: Baten uit acties van derden worden verantwoord ofwel in de periode waarin de actie wordt uitgevoerd ofwel in de periode waarop de bate betrekking heeft. Baten uit beleggingen: Dividenden worden verantwoord in het jaar van ontvangst, rente in de periode waarop zij betrekking heeft. Waardeverschillen tussen balanswaarden primo en ultimo boekjaar worden ten gunste of ten laste van de staat van baten en lasten gebracht als ongerealiseerd koersresultaat. In geval van verkoop wordt het verschil tussen verkoopopbrengst en de laatst vastgestelde boekwaarde ten gunste of ten laste van de staat van baten en lasten STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013: gebracht als gerealiseerd beleggingsresultaat. Rentebaten: Rentebaten over deposito s worden verantwoord in de periode waarop zij betrekking hebben. Er wordt geen rente toegerekend aan voor een speciaal doel ontvangen donaties, omdat voor de specifieke doelen vaste bedragen worden toegezegd. Besteed aan doelstellingen: De in het boekjaar bij bestuursbesluit toegekende gelden voor goedgekeurde projecten voor Research en Medische apparatuur worden ingeval dit een vast toegezegd bedrag is, direct als besteding in de staat van baten en lasten verantwoord. De werkelijk in een boekjaar bestede bedragen worden in mindering gebracht op langlopende en kortlopende schulden inzake projecten. De opbrengsten uit acties van derden (VriendenLoterij) worden, zolang er door het bestuur nog geen definitieve bestemming is vastgesteld, als baten uit acties van derden verantwoord Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: Het Bestuur van Stichting VUmc CCA Het samengevatte financieel jaaroverzicht 2013, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2013, de samengevatte staat van baten en lasten met bijbehorende toelichtingen, is ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2013 van Stichting VUmc CCA. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 12 maart 2014. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 12 maart 2014. Het samengevatte financieel jaaroverzicht 2013 bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van de Richtlijn voor Jaarverslaggeving 650 Fondsenwervende Instellingen. Werkelijk 2013 Begroting 2013 Werkelijk 2012 (x 1.000) (x 1.000) (x 1.000) (x 1.000) Baten Baten uit : - eigen fondswerving 1.484 2.000 1.922 - acties van derden 2.065 2.400 2.541 - beleggingen - 4 P.M. 545 Rentebaten 33 80 286 Som der Baten 3.578 4.480 5.294 Besteed aan doelstellingen Researchprojecten 1.024 1.200 1.422 Medische apparatuur - - 1.000 Realisatie polikliniek - - -284 1.024 1.200 2.138 Werving baten kosten eigen fondswerving 109 120 80 kosten acties derden 166 180 160 kosten beleggingen 37 30 13 312 330 253 Kosten beheer en administratie 153 166 179 Som der lasten 1.489 1.696 2.570 Resultaat 2.089 2.784 2.724 Toevoeging / onttrekking aan: Reserves 1.661 2.137 Continuïteitsreserve 0 0 Bestemmingsfondsen 428 587 2.089 2.724 Het kennisnemen van het samengevatte financieel jaaroverzicht 2013 kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening 2013 van stichting VUmc CCA. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening 2013 in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting op het samengevatte financieel jaaroverzicht. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over het samengevatte financieel jaaroverzicht 2013 op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten. Oordeel Naar ons oordeel is het samengevatte financieel jaaroverzicht 2013 in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening 2013 van Stichting VUmc CCA en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting. Amsterdam, 11 april 2014 Deloitte Accountants B.V. Drs. M.G.W. Quaedvlieg RA AA MBA 6 Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA 7
23 augustus 20 oktober 3 december SAMEN Verbetering van antilichaamtherapie tegen kanker Marjolein van Egmond: Dankzij financiële steun van stichting VUmc CCA kunnen wij nieuwe vormen van antilichaamtherapie onderzoeken. Dr. Marjolein van Egmond, immunoloog bij VUmc, vertelt over het werk van haar onderzoeksgroep. In ons lichaam worden antilichamen geproduceerd, die kunnen binden aan ziekteverwekkers. Door die antilichamen kunnen immuuncellen ertoe worden aangezet om de ziekteverwekkers aan te vallen en op te ruimen. Tegenwoordig is het mogelijk om in het laboratorium antilichamen te maken die aan kankercellen binden; daardoor kunnen immuuncellen het signaal krijgen om de kankercellen aan te vallen en te doden. Deze antilichamen worden aan patiënten met kanker gegeven als extra behandeling, naast operatie, chemotherapie of bestraling. Het antilichaam dat tot nu toe het succesvolst wordt toegepast in de kliniek is rituximab. Dit bindt aan het molecuul CD20, dat voorkomt op B-celkanker. Ondanks het succes van rituximab verdwijnt de kanker bij veel patiënten niet volledig, of de ziekte komt terug. Het is dus heel belangrijk dat antilichaamtherapie wordt verbeterd. Neutrofielen die kankercellen doden Er zijn verschillende soorten antilichamen. Standaard worden IgG-antilichamen gebruikt, die bepaalde immuuncellen, zoals natural killer -cellen en macrofagen, kunnen activeren. Bovendien kan door IgG ook nog een ander onderdeel van het immuunsysteem worden geactiveerd: het complementsysteem. Dankzij financiële steun van stichting VUmc CCA hebben wij onderzoek kunnen doen naar IgA-antilichamen, die juist andere immuuncellen activeren, namelijk neutrofielen. Deze cellen zitten vol met giftige stoffen, die bedoeld zijn om bacteriën te kunnen opruimen. Wij hebben aangetoond dat kankercellen waaraan IgA gebonden was, heel effectief werden gedood door deze neutrofielen. Vervolgonderzoek Recentelijk is er een vervolgonderzoek begonnen, dat óók gesteund wordt door de stichting VUmc CCA. We onderzoeken nu of het combineren van de beste kwaliteiten van IgA en IgG in één therapeutische strategie ervoor kan zorgen dat kankercellen beter worden bestreden. We werken hierbij samen met dr. Jantine Bakema van de afdeling keel-, neus- en oorheelkunde, sectie tumorbiologie, en prof. dr. Arjan van de Loosdrecht van de afdeling hematologie. Voorlopige resultaten laten zien dat er in vitro ( in een reageerbuis ) veel meer kankercellen worden gedood door immuuncellen wanneer zowel IgA als IgG wordt toegevoegd, dan wanneer slechts één van de twee wordt toegevoegd. Dit suggereert dat de verschillende typen immuuncellen (bijvoorbeeld natural killer -cellen en neutrofielen) samenwerken om de kankercellen te vernietigen. Betere behandeling In de komende twee jaar zullen wij dit concept verder onderzoeken. Wij verwachten dat onze resultaten een belangrijke bijdrage zullen leveren aan de optimalisatie van de anti-cd20-antilichaamtherapie. Bovendien verwachten wij dat onze resultaten ook vertaald kunnen worden naar andere typen kanker, die met andere antilichamen kunnen worden bestreden. Dit zal op termijn leiden tot een verbeterde behandeling van veel patiënten met kanker. Aandacht voor VUmc CCA bij zeilrace Het zeilschip Cardo, met de felle kleuren van VUmc CCA, vaart mee in de Delta Lloyd 24 Uurs Zeilrace. Naast kapitein Luc Overtoom is onder anderen het afdelingshoofd oncologie van VUmc CCA, prof. dr. Henk Verheul, aan boord. Er worden meer dan 150 mijlen afgelegd voor het goede doel. AUG 23 Lintje voor borstkankerzorg VUmc heeft het roze lintje voor goede borstkankerzorg gekregen van de Borstkankervereniging Nederland (BVN). Dit lintje geeft aan dat het ziekenhuis de hoge kwaliteit zorg verleent die BVN en de betrokken beroepsgroepen voor ogen hebben. VUmc werd opnieuw beoordeeld omdat de criteria voor het verkrijgen van het lintje zijn aangescherpt. De borstkankerzorg in VUmc voldoet ook aan de nieuwe, strengere criteria. SEP 17 Yvette van Kooyk: Het geld van stichting VUmc CCA maakte het mogelijk om onderzoek van twee afdelingen te combineren. Nieuwe vaccinatiemethode tegen prostaatkanker Prof. dr. Yvette van Kooyk, hoogleraar moleculaire celbiologie en immunologie bij VUmc, doet onderzoek naar vaccins tegen kanker. Haar onderzoeksgroep werkt hierbij samen met die van prof. dr. Tanja de Gruijl, hoofd van het Immuuntherapie Laboratorium van de afdeling medische oncologie. Het geld van stichting VUmc CCA maakte het mogelijk om onderzoek van twee afdelingen te combineren. In onze onderzoeksgroepen werden innovatieve therapieën ontwikkeld waarbij gebruik werd gemaakt van bepaalde afweercellen, de zogenaamde dendritische cellen, in de huid van patiënten. De dendritische cellen werden beladen met tumoreiwitten en zodanig geactiveerd dat een krachtige en specifieke antitumor-afweerrespons tot stand werd gebracht. Combinatietherapie In dit project testen wij een nieuwe vaccinatiemethode tegen prostaatkanker waarbij de genetische informatie van een prostaattumoreiwit opgenomen wordt door dendritische cellen. In onderzoek bij muizen hebben wij aangetoond dat de vaccinatie op een efficiënte manier T-cellen kan activeren die tegen de tumor gericht zijn. Ook is gebleken dat vaccinatie via dendritische cellen het best ingezet kan worden als ook de onderdrukking van het afweersysteem door de tumor (immuunsuppressie) geblokkeerd wordt. De effectiviteit van deze combinatietherapie zal in de nabije toekomst onderzocht worden. Van lab naar kliniek De nieuwe vaccins die wij ontwikkeld hebben, worden momenteel geschikt gemaakt voor toepassing in de kliniek. Op basis van de bevindingen in het lab zouden ze tot krachtige nieuwe immuuntherapieën moeten leiden die tegen verschillende vormen van kanker inzetbaar zijn. De onderzoeksresultaten hebben geleid tot nieuwe financiering door KWF Kankerbestrijding en de Europese Unie. Gouden veters bij TCS Amsterdam Marathon De TCS Amsterdam Marathon levert opnieuw een geweldig bedrag op voor VUmc CCA; zie daarvoor de bijdrage van Sander van der Laan aan dit jaaroverzicht. Dit jaar is er een speciale actie om te vieren dat de marathon de hoogste waardering heeft gekregen van de Internationale Associatie van Atletiekfederaties: het IAAF Gold Label. Enthousiaste vrijwilligers van VUmc CCA verkopen drie dagen lang gouden schoenveters. Dat levert 25.000 op. Vele lopers verschijnen met deze veters aan de start; een prachtig gezicht! OKT 20 Onderzoek VUmc CCA helpt baarmoederhalskanker te voorkomen In het toonaangevende tijdschrift The Lancet verschijnt een artikel waarin onderzoekers van onder meer VUmc CCA aantonen dat screening op humaan papillomavirus (HPV) meer gevallen van baarmoederhalskanker voorkomt dan het traditionele uitstrijkje. Bij HPV-screening wordt met een DNA-test weefsel uit de baarmoeder onderzocht op het virus dat voorstadia van baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Minister Schippers van Volksgezondheid wil HPV-screening vanaf 2016 invoeren. Dit zal het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker niet alleen effectiever maken, maar ook goedkoper. NOV 3 Donatie ABN AMRO Treasury Team Vumc CCA krijgt een prachtig bedrag van het ABN AMRO Treasury Team: 10.578. Dit team fietste in juni voor de vierde keer een toertocht om bij te dragen aan het onderzoek naar kanker. In november deden zeven collega s mee aan een extra actie: zij lieten hun snor en/of baard staan voor het goede doel. Zo zorgden zij voor nog eens 360. Dank voor de inzet! DEC 3 8 Jaaroverzicht 2012 2013 VUmc CCA Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA 9
Thomas Würdinger: Zonder hulp van stichting VUmc CCA was ons bloedplaatjes-onderzoek niet mogelijk geweest. Via bloedplaatjes naar therapie op maat Dr. Thomas Würdinger, moleculair bioloog bij VUmc, werkt aan de ontwikkeling van nieuwe diagnostische bloedtests voor patiënten met verschillende vormen van kanker. Wij hebben aangetoond dat circulerende bloedplaatjes genetisch materiaal van tumoren opnemen. Hierdoor kunnen we veranderende genetische profielen van tumoren uit bloed halen zonder steeds opnieuw tumorweefsel weg te hoeven nemen. Dit biedt grote mogelijkheden voor de diagnostiek van kanker. Therapie op maat is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van diagnostische tests die helpen te voorspellen welke patiënten reageren op welke behandeling. Zo zijn er tests voor het opsporen van mutaties: veranderingen in het erfelijk materiaal (DNA of RNA). Sommige mutaties voorspellen de respons op gerichte therapie. Het is niet altijd mogelijk een stukje tumorweefsel weg te nemen voor mutatieanalyse, zeker niet wanneer zulke analyses regelmatig moeten plaatsvinden. Bloedplaatjes voor tumordiagnostiek Eerder hebben wij aangetoond dat bloedplaatjes tijdens hun circulatie in het bloed RNA opnemen vanuit tumoren. Ook hebben we tumorspecifieke profielen van biomarkers gevonden in de bloedplaatjes. Omdat het dus mogelijk is om RNAveranderingen te analyseren met behulp van bloedplaatjes, zouden ze gebruikt kunnen worden bij de diagnose van kanker. Het gebruik van bloedplaatjes wordt in de kliniek als relatief eenvoudig beschouwd en kan zeer frequent plaatsvinden. Wij richten ons nu op de verdere ontwikkeling van diagnostische tests om tumor-rna op te sporen bij patiënten met hersentumoren, darmkanker, longkanker, prostaatkanker en melanoom. Het tumor-rna in bloedplaatjes is een afspiegeling van de (veranderende) tumor. Diagnostische tests met een grote voorspellende waarde voor de diagnose, de ontwikkeling van de tumor en de reactie op de behandeling vormen de sleutel naar therapie op maat. Deze vindingen zijn gepatenteerd en hebben ertoe geleid dat vanuit VUmc een nieuw bedrijf is opgezet: thrombodx BV (www.thrombodx.com). Op deze manier wordt geprobeerd de bloedplaatjestests zo snel mogelijk beschikbaar te maken voor patiënten. Financiering Dit onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Blood. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en KWF Kankerbestrijding zetten de financiering voort. Recentelijk zijn twee prestigieuze Europese subsidies toegekend. Het onderzoek naar bloedplaatjes in VUmc CCA zal de komende jaren verder geïntegreerd worden met de klinische praktijk. Dit onderzoek en de vele mogelijkheden die hieruit zijn ontstaan, zouden zonder de hulp van stichting VUmc CCA niet mogelijk zijn geweest. Wij kregen die steun toen nog niet duidelijk was hoe succesvol de uitkomsten zouden zijn. Alleen met dergelijke risicofinanciering kunnen we het verschil maken; hiervoor is in de meeste gevallen geen ruimte bij de collectebusfondsen, de overheid en andere risicomijdende subsidieverstrekkers, waarbij de onderzoeksresultaten vaak al zo goed als vast moeten staan. Wouter Bos: Van het CCA kunnen velen bij VUmc en AMC het nodige leren! VUmc CCA en de alliantie met het AMC Drs. Wouter Bos, sinds medio augustus 2013 voorzitter van de raad van bestuur van VUmc, houdt zich intensief bezig met de alliantieplannen van VUmc en het Academisch Medisch Centrum (AMC). AMC en VUmc hebben hun plannen voor intensieve samenwerking, alliantievorming en bestuurlijke fusie vorm gegeven vanuit de overtuiging dat we daarmee op al onze kerntaken een hogere kwaliteit kunnen leveren: op zorg, onderzoek, onderwijs en opleiding. Ook willen we ons doelmatiger kunnen organiseren en vinden we het belangrijk de duurzame toegankelijkheid van essentiële en complexe zorg voor onze regio te kunnen veilig stellen. Op dit moment zijn we druk bezig verschillende varianten door te rekenen om een aantal moeilijke vragen vroegtijdig te kunnen beantwoorden. Denk aan de vraag welke zorg straks op welke locatie zal worden verleend of waar de research gedaan gaat worden. Maar vooral ook: hoe goed willen we zijn, welke ambities durven we te hebben. Kankeronderzoek blijft speerpunt Onderzoek naar kanker is en blijft een van de belangrijkste speerpunten van VUmc. Omdat kanker in Nederland zo vaak voorkomt, omdat er te veel mensen aan sterven en omdat wij goed zijn in dat onderzoek. Wij verwachten dat wij door de samenwerking met het AMC nog beter in staat zullen zijn om de beste onderzoekers aan elkaar te koppelen, om van elkaar te leren en om ook internationale onderzoeksgelden aan te trekken. Bijdragen van burgers Voor kankeronderzoek zal er altijd financiering door nationale overheden blijven, maar de andere geldbronnen worden steeds belangrijker. Denk aan Europa of aan de industrie. Maar denk ook aan burgers die op geheel eigen wijze hun bijdrage willen leveren aan de strijd tegen kanker, bijvoorbeeld door gesponsorde evenementen te organiseren of door geld uit eigen vermogen te schenken. Wij hebben daarmee bij VUmc en zeker ook bij CCA inmiddels veel ervaring opgedaan. Wij weten hoe belangrijk ook dat geld voor ons onderzoek is. Maar we weten ook hoe belangrijk het is dat achter deze gelden individuele mensen schuilen met hun hoogstpersoonlijke motivaties, achtergronden en geschiedenissen. Dat zij hun geld aan ons toevertrouwen is een groot goed en vraagt van ons precieze besteding en adequate verantwoording. Ik denk dat men ook bij het AMC weet welke bijzondere traditie we bij VUmc op dit punt hebben gevestigd. Die gaan we niet te grabbel gooien. Integendeel, de individuele betrokkenheid van burgers blijft een bijzondere plek in onze organisatie en fondsenwerving innemen. Binnen de zorg voor patiënten met kanker en binnen het kankeronderzoek, maar zeker ook daarbuiten. Want van het CCA kunnen intussen velen bij VUmc en AMC het nodige leren! Sander van der Laan: Onze relaties zien wij als de CCAfamilie. Zij zijn van onschatbare waarde. Terugblik en toekomstvisie Sander van der Laan, voorzitter van stichting VUmc CCA, bespreekt wat er is bereikt in 2013 en wat de plannen zijn voor 2014. In het vorige jaaroverzicht voorspelde ik dat stichting VUmc CCA op zoek zou gaan naar nieuwe bronnen van inkomsten voor onderzoek naar kanker. Ook vertelde ik dat we het bestuur van de stichting wilden gaan vernieuwen. Als ik terugkijk op het afgelopen jaar, ben ik trots op wat we bereikt hebben. Steun van particulieren en bedrijven VUmc CCA heeft veel steun vanuit het bedrijfsleven ontvangen rondom de TCS Amsterdam Marathon. Dankzij de inzet van vele bedrijfsteams en de sportieve prestatie van individuele lopers is er in 2013 meer dan 250.000 ingezameld. Het aantal lopers dat zich inzet voor onderzoek naar kanker is vertienvoudigd: van honderd naar duizend sportievelingen. Een evenement zoals de Amsterdam Marathon, maar ook de Zuidas Run en de zeilreis om de wereld Setting Sail for cancer research vergroten de naamsbekendheid van onze stichting. CCA is een onderzoeksinstituut en een polikliniek voor patiënten die (mogelijk) kanker hebben. En CCA is ook een stichting die dankzij particulieren en bedrijven belangrijk toegepast onderzoek mogelijk kan maken. Nieuwe onderzoeksrichtingen Samen met het vernieuwde bestuur van de stichting en de raad van afgevaardigden zullen wij ons hard maken voor het verkrijgen van de financiële middelen die nodig zijn om de verschillende onderzoeken en onderzoekers (binnen en buiten ons instituut) nog hechter met elkaar te verbinden. Daarnaast kijken wij samen naar de toekomst: in welke nieuwe onderzoeksrichtingen moeten we investeren om het verschil te maken voor mensen met kanker? Wij willen de komende jaren grote stappen blijven zetten in het onderzoek naar kanker. Daarom zal ik als voorzitter van stichting VUmc CCA in 2014 in gesprek blijven met de huidige relaties en met nieuwe (grote) donateurs die ons onderzoek kunnen en willen steunen. Onze relaties zien wij als de CCAfamilie. Zij zijn van onschatbare waarde. Stichting VUmc CCA zal in 2014 dan ook de familiebanden strakker aanhalen en nog vaker de interactie opzoeken met haar donateurs. Om te spreken over onze wensen, onze resultaten en onze ambities. Ik nodig u uit daar ook deel van uit te maken. 10 Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA 11
Doelstelling Zoals geformuleerd in artikel 2 van de statuten d.d. 14 augustus 2010 heeft de stichting ten doel: a. Het bevorderen, verrichten dan wel doen verrichten van klinisch, toegepast en fundamenteel wetenschappelijk oncologisch onderzoek alsook het faciliteren van zodanig wetenschappelijk onderzoek; b. voor het vermogen en de toekomstige vermeerderingen daarvan afkomstig van de verdwenen Stichting Translational Research VU: 1 het bevorderen en mogelijk maken van onderzoek naar innovatieve diagnostiek en van ontwikkeling van innovatieve behandelmethoden van kanker in het VU medisch centrum te Amsterdam; 2 het bevorderen en mogelijk maken van projecten en faciliteiten op het gebied van welzijn en welbevinden van patiënten voor en na klinisch onderzoek; c. voor het vermogen en de toekomstige vermeerderingen daarvan afkomstig van de verdwenen Stichting Avanti: het opstarten en bevorderen van het toegepaste onderzoek ( translational research ) op het gebied van nieuwe onderzoekslijnen binnen de oncologie; d. het instellen en beheren van fondsen op naam met specifieke doelstellingen, welke passen binnen de algehele doelstelling van de stichting; en e. al hetgeen verder bevorderlijk kan zijn voor de tot de doelen van de stichting behorende activiteiten. Doelstelling (a) werd in het verleden gerealiseerd door Stichting Onderzoek Cancer Centrum Amsterdam. In de praktijk komt het erop neer dat de stichting VUmc CCA voor de oncologische afdelingen van VUmc financiert: gebouwen (indien niet uit andere bronnen te financieren), apparatuur, wetenschappelijke onderzoeksprojecten en projecten op het gebied van welzijn en welbevinden. ANBI en Kamer van Koophandel De stichting is fiscaal als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) onder nummer 22716 geregistreerd. Onder nummer 34203694 is de stichting ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. Nieuwe activiteiten In 2013 bleek dat meer mensen op de hoogte zijn van het feit dat een goed doel opgenomen kan worden in het testament. Meerdere mensen hebben aangegeven VUmc CCA te begunstigen, ook reeds in 2014, waar we zeer dankbaar voor zijn. Nalaten aan VUmc CCA is een hele persoonlijke en bijzondere manier van bijdragen aan onderzoek naar kanker, voor nu en later. In 2014 zal VUmc CCA een Open Huis organiseren. Regionaal zal er aandacht worden besteed aan de mogelijkheid het lab en de nieuwe poli te bezoeken, proefjes te doen (kinderen), lezingen bij te wonen en rondleidingen te krijgen. De dag is ook bedoeld om aandacht te vragen voor bijdragen aan stichting VUmc CCA. Om patiënten op een leuke manier te betrekken bij doneren aan VUmc CCA willen we in 2014 een In-house -loterij starten, voor het verkrijgen van meerdere kleinere giften. Stichting VUmc Fonds is toegetreden tot de Stichting Gedeeld Geven. Dat betekent dat mensen een zogenaamde Gedeelde Gift (fiscaal voordelig en met levenslang rendement) aan de projecten binnen het VUmc fonds en stichting VUmc CCA kunnen schenken. Meer informatie: www.gedeeldgeven.nl Het vastgestelde jaarbericht 2013 ligt ter inzage ten kantore van de stichting. (Tevens is er een jaaroverzicht van de diverse onderzoeksresultaten binnen het VUmc CCA beschikbaar) Colofon Stichting VUmc Cancer Center Amsterdam IBAN: NL 69ABNA0445040459 t.n.v. stichting VUmc CCA Bestuur de heer Ing. A. van de Beek, de heer J. Bennink (tot 22 mei 2013), de heer Mr. P.Ch.J.M. Berger, de heer Drs. M.A.J.M. Bos, de heer Drs. W.J. Bos (voorzitter RvB VUmc), de heer J.W.M. Brenninkmeijer, mevrouw Mr. M.A.V.E. Dreesmann, de heer E. Friese, mevrouw Mr. M.B. Geeris-Vehmeijer, de heer Prof. Dr. F.J.D. Goldschmeding, de heer Prof. Dr. V. Halberstadt (tot 28 februari 2013), de heer P.C.A. Karsten, de heer Prof.dr G. Kazemier (per 19 oktober 2013), de heer Ir. G.J. Kleisterlee, de heer Drs. F.J.N. Kramer, de heer Mr. A.T.P. van der Laan (voorzitter), mevrouw M. Meijer- Bergmans, de heer Mr. B.J. Noteboom, de heer Prof. Dr. H.M. Pinedo, de heer Mr. R.P. Rappange, de heer Drs. H.A. van Reeuwijk, de heer A. Ribbink, de heer Drs. A.H.J. Risseeuw, de heer J.F. Sistermans, de heer Drs. K.J. Storm, de heer Prof.dr. H.M.W. Verheul (tot 19 oktober 2013), de heer Mr. R.J. Vles, de heer F.J. Weijers. Correspondentieadres VUmc Cancer Center Amsterdam Postbus 7057 (PK7Z174) 1007 MB Amsterdam Telefoon: 020 4441058 cca@vumc.nl www.vumc.nl/steuncca Redactie Marianne Los, Joke van Diemen en Jeroen Zweers Beeld en foto s DigiDaan, Shutterstock, Sake Rijpkema Vormgeving & Productie AIM Action in Marketing bv 12 Jaaroverzicht 2013 VUmc CCA