Jaarverslag 2009
2 - Jaarverslag 2009 brief van de directeur
3 - Jaarverslag 2009 Beste geïnteresseerde, 2009 was zonder twijfel een enerverend jaar. In dit jaarverslag nemen we u in sneltreinvaart mee langs alle veranderingen. Waarvan de belangrijkste uiteraard de naamsverandering op 11 augustus was, van Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging naar Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis. Een naam om trots op te zijn. Wij hebben er daarom voor gekozen in dit gehele jaarverslag de naam Aletta te voeren, ook als het over de periode vóór 11 augustus gaat. Onthulling nieuwe gevelbord De in 2008 door het Ministerie van OCW aangekondigde subsidiekorting van 10% per 2010 leidde al in 2009 tot het maken van enkele pijnlijke keuzes. Dit betekende een halvering van het budget van de bibliotheek en helaas ook het afscheid van het tijdschrift LOVER, per september een zelfstandige stichting. We wensen LOVER veel succes toe. Toch bracht de noodzaak tot het maken van keuzes ook nieuwe uitdagingen. Aletta heeft ingezet op het ontwikkelen van nieuw beleid, vooral op het terrein van fondsenwerving, projectmanagement en PR & Communicatie. Zo is er een nieuwe afdeling PR & Communicatie opgezet die op professionele wijze projecten en mediacampagnes uitvoert. De verwachting is dat dit resulteert in de beoogde hogere projectenomzet. Ook ligt er een grotere nadruk op het verwerven van nieuwe kennis op die gebieden waarop Aletta zich extra wil inzetten, zoals digitalisering, oral history en de ontwikkelingen rond Web 2.0. Want als Aletta zich in de snel veranderende wereld van het bibliotheek- en archiefwezen staande wil houden, moet het kennisproducent worden. Dit is één van de belangrijkste manieren om aantrekkelijk te zijn voor een doelgroep die steeds meer digitaal materiaal verwerkt. Het jaar 2010 is al in volle gang, met veelbelovende ontwikkelingen. Wij spreken u graag bij één van uw of onze bijeenkomsten. Met hartelijke groet, Prof.dr. Saskia Wieringa Directeur
4 - Jaarverslag 2009 voorwoord raad van toezicht
5 - Jaarverslag 2009 Geachte relatie, Het jaarverslag van Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis (tot augustus IIAV) laat zien dat het instituut een bewogen en productief jaar achter de rug heeft. prominenten op bres voor vrouwenemancipatie. Mannen en vrouwen zijn nog lang niet gelijk, vinden ze bij het instituut dat onlangs de naam aannam van Nederlands eerste feminist. De Telegraaf, 17 augustus 2009 Ik som de belangrijkste gebeurtenissen graag voor u op. De naamsverandering, de nieuwe website, en de ombuiging naar meer publieksgerichte activiteiten, zoals gesteld in het meerjarenbeleidsplan 2009-2011, hebben directie en medewerkers met enthousiasme ingezet en begeleid. Het archief bleef groeien, terwijl het budget voor de bibliotheek gehalveerd werd. Er werd afscheid genomen van LOVER. De afdeling oral history heeft een grote groei doorgemaakt. Er is voortgang gemaakt met de digitalisering van de collectie en op verschillende manieren wordt er gewerkt met de nieuwe media. De geplande inhuizing bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) waar Aletta jaren naartoe gewerkt heeft, werd afgeblazen door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), die niet bereid bleek de daarvoor benodigde verbouwing van het IISG gebouw uit te voeren. Aletta is overgegaan van een bestuursmodel naar een model met een Raad van Toezicht. Het jaar werd afgesloten met een minimaal tekort. Kortom Aletta is volop in verandering. Met vriendelijke groet, Prof.dr. T. Willemsen Voorzitter Raad van Toezicht
6 - Jaarverslag 2009 het jaar van vernieuwing
7 - Jaarverslag 2009 Nooit meer struikelen over IIAV. Het Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV) is verlost van zijn onmogelijke naam. Opzij, september 2009 Nieuwe naam In 2009 heeft het IIAV een nieuwe naam gekregen: Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis. Gekozen is voor een kernachtige aansprekende naam, die makkelijk te onthouden is. Een naam die ook voor een van oorsprong niet-nederlands publiek herkenbaar is en waar een grote historie achter schuil gaat. De naam Aletta is ook internationaal goed te gebruiken en dekt de lading nog steeds. Met de naam Aletta is bovendien een grotere naamsbekendheid en zichtbaarheid bij een jonger en meer divers publiek te bereiken. Nieuwe website en nieuwe media Aletta heeft eveneens haar website geheel vernieuwd, een website die de digitale bezoekers nog beter op hun wenken bedient. De vormgeving is in lijn met de nieuwe huisstijl van Aletta en technisch is de website volledig vernieuwd met een Content Management System. Alle databases en collecties van de organisatie zijn in de nieuwe site eenvoudig integraal doorzoekbaar. Met de lancering van de nieuwe website is Aletta tevens begonnen met meer interactieve dienstverlening en communicatie met haar online klanten. Een webshop maakt het mogelijk online bestellingen te plaatsen en de nieuwsbrief is omgezet naar een elektronische nieuwsbrief. Om ook een breed publiek te bedienen bevat de website informatie die inspeelt op de actualiteit, zoals dossiers over actuele onderwerpen. Bezoekers kunnen (activiteiten van) Aletta bovendien volgen via Twitter, Facebook en verschillende blogs. Aletta s van nu met minister Plasterk
8 - Jaarverslag 2009 Aletta van nu Anouschka Biekman met minister Plasterk Nieuwe ontwikkelingen in de collectie Ook op het gebied van collectievorming gebeurt er veel binnen Aletta. In korte tijd heeft Aletta zich ontwikkeld tot een koploper binnen Nederland in het ontwikkelen van een methode voor het verzamelen van oral history. De aansluiting bij de nationale digitale catalogus OCLC/Picarta heeft duidelijk gemaakt dat de collecties van Aletta in Nederland een zeer hoge graad van uniciteit bezitten. En er zijn weer enkele belangrijke stappen gezet in de richting van verdere digitalisering van de collectie. Nieuwe doelgroepen bereiken In 2009 is intensief gewerkt aan vergroting van de naamsbekendheid van Aletta, vooral bij het brede publiek. De naamsbekendheid is vergroot door het inspelen op de actualiteit en het genereren van gratis publiciteit. In de laatste weken van 2009 en eerste weken van 2010 is daarom een advertentiecampagne in de publieksbladen Margriet, Viva, Yes en Opzij gevoerd. Voor deze campagne is gekozen voor het thema Aletta van Nu, een hedendaagse, maatschappelijk actieve vrouw die haar eigen weg gaat. Nieuw beleid binnen Aletta bepaalt dat meer publieke aandacht moet worden verkregen door grootse evenementen met meerdere partners te organiseren. Gekozen is voor grotere nadruk op publieksgerichte bijeenkomsten en werken met jaarthema s, toewerkend naar het thema 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden, 200 jaar vrouwen in Nederland in 2013. In 2009 was het thema Politieke Participatie van Vrouwen. Nieuw bestuursmodel De Stichting Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis is sinds juli 2009 gebaseerd op een bestuursvorm waarin de directeur tegelijk bestuurder is, met een Raad van Toezicht (RvT) boven zich. De RvT van Aletta komt regelmatig bijeen en stelt alle belangrijke beleidsstukken vast, inclusief het financiële beleid. De directeur/bestuurder is belast met de uitvoering. De dagelijkse leiding ligt bij het Management Team, bestaande uit de directeur, de adjunct-directeur en het hoofd Marketing, Acquisitie en Projecten. Nieuwe behuizing In 2009 hebben de directeur en adjunct-directeur, samen met enkele senior medewerkers veel tijd besteed aan besprekingen over de toekomstige inhuizing bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG). Helaas zijn deze onderhandelingen afgebroken. Sindsdien zijn de inspanningen gericht op het zoeken naar andere vormen van samenwerking.
9 - Jaarverslag 2009 Inkomsten: 2.506.000 euro Overige opbrengsten 1% Subsidie UvA 2% 21% Overige opbrengsten projecten 67% Subsidie DE regulier 7% 2 % Uitgaven: 2.527.000 Subsidie DE ten behoeve van projecten Subsidie DE hoogleraar 27% Erfgoed 9% (waarvan huisvesting) 29% Projecten 27% Overhead 11% 2% 4% LOVER Marketing, projectontwikkeling en communicatie Wetenschap Onder de symbolische naam doorbraakregels werden 10 maatregelen gisteren aan minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Welzijn aangeboden, ter gelegenheid van de omdoping van het IIAV in Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis. Met deze inspirerende naam hoopt het instituut een breder publiek te bereiken. De Volkskrant, 12 augustus 2009
10 - Jaarverslag 2009 collecties in 2009
11 - Jaarverslag 2009 Bibliotheek De focus voor de bibliotheekcollectie is in 2009 komen te liggen op het verwerven van uniek materiaal, op de vrouwenbeweging in Nederland en Europa, en op de speerpunten in het wetenschapsbeleid van Aletta, te weten vrouwengeschiedenis, gender en etniciteit en seksualiteit. Het instituut wil nog meer dan voorheen een platform voor wetenschappelijk onderzoek bieden. Eind 2009 is daarom een begin gemaakt met het opzetten van een wetenschapnetwerk. Aletta wil haar collectievorming zoveel mogelijk afstemmen met wetenschappers die op voor haar relevante terreinen werkzaam zijn. Fotografe Gon Buurman Groei Groei bibliotheekcollectie: bibliotheekcollecties: 1085 Boeken: 1057 Tijdschriften Waarvan digitaal: 3% 221 Tijdschriften: Waarvan digitaal 1% 28 Waarvan digitaal: 15 ZMV boek: 221 ZMV tijschriften: 2 20% Waarvan digitaal 97% Boeken Materiaal over zwarte, migrantenen vluchtelingenvrouwen 20% 80% Overig materiaal Archief In 2009 is ruim honderd meter archiefmateriaal verworven. Mede door de inzet van vrijwilligers en een stagiaire kon zo n 86 meter archief, meer dan gepland, worden verwerkt. Het meest omvangrijke nieuwe archief is dat van BPW International, in 1930 opgericht als International Federation of Business and Professional Women (IFBPW). Andere nieuwe archieven zijn die van Vrouwenboekhandel Shikasta uit Wageningen en de Internationale Vrouw en Geloofdag. In het persoonsarchief van Tineke Jansen bevindt zich onder andere interessant materiaal over de Zwarte Vrouwen Radio Amsterdam in de jaren 1980. Daarnaast ontving Aletta egodocumenten van zeven verschillende vrouwen. Feestrok Beeldarchief Het beeldarchief heeft in 2009 ruim zeshonderd objecten verworven. Daaronder bevinden zich belangwekkende aanwinsten, waaronder foto s, affiches, T-shirts, quilts, cd s,
12 - Jaarverslag 2009 videobanden en buttons. Een bijzondere gift werd in maart geschonken door de heer en mevrouw Elkerbout: een feestrok met bijhorende archiefstukken. Bijna vijfhonderd items werden ontsloten. Een deel van de collectie foto s van Gon Buurman werd beschreven en gedigitaliseerd. Ook is begonnen met het ontsluiten en digitaliseren van kunstwerken en andere driedimensionale voorwerpen. Oral history Aletta wil zoveel mogelijk van de mondelinge vrouwengeschiedenis verzamelen en bewaren in een digitaal archief. Oral history is in 2009 beter ingebed in de organisatie met een oral history coördinator en kwaliteitsmanager. Zie ook Projecten, pagina 19 en 20. Databases Aletta beheert meerdere databases, zoals te zien is in de tabel hieronder. Op de nieuwe website kan een zoekopdracht in alle databases tegelijk worden uitgevoerd. In 2009 werden in totaal 2854 records ingevoerd. In februari 2009 is de Spaanse versie van de succesvolle database van vrouweninformatievoorzieningen wereldwijd (Mapping the World of Women s Information Centers), online gegaan: Mapa del Mundo. Oral history interview De databases van Aletta Boeken en tijdschriften Artikelen Foto s en affiches Archieven Egodocumenten Muziekwerken Biografieën Informatiecentra Websites on women Organisaties Deskundigen Onderzoek Veelgestelde vragen
13 - Jaarverslag 2009 Dienstverlening Het aantal dagelijkse bezoeken aan bibliotheek en archief is stabiel gebleven. Wel zijn er in 2009 meer rondleidingen verzorgd. Het aantal informatievragen op afstand bleef vrijwel gelijk. Het aantal nieuwe ingeschreven leners is gestegen. Aletta wil in de toekomst graag meer digitale informatieservice bieden. De bestelservice voor kopieën van artikelen en het lenen van boeken op de nieuwe website die in december in gebruik is genomen, is een belangrijk instrument hiervoor. Dienstverlening: 4603 32% Infovragen per e-mail 45% Aantal bezoekers 1% 22% Telefonische infovragen Infovragen per post of fax Minister Plasterk roemde het archief. Volgens hem is het vastleggen van de vrouwengeschiedenis belangrijk om te voorkomen dat fouten worden herhaald. Nederlands Dagblad, 12 augustus 2009
14 - Jaarverslag 2009 Websites Naast Aletta.nu beheert Aletta nog acht websites, zie hiernaast. Alle websites samen hebben in 2009 ruim een miljoen bezoekers gehad. De cijfers over het gebruik van de websites wijken op sommige punten sterk af ten opzichte van het vorige jaarverslag, omdat op 11 augustus 2009 de Aletta-website is gelanceerd. Een vergelijking tussen het bezoek op de website tussen 2008 en 2009 is door het gebruik van verschillende statistiekprogramma s moeilijk geworden. De IIAV-website blijft nog te raadplegen totdat alle functionaliteiten overgenomen zijn door de nieuwe website. Content op www.iiav.nl/www.aletta.nu Aletta richtte haar activiteiten op de website in 2009 op het jaarthema Politieke Participatie van Vrouwen door de historische context te geven bij de actualiteit. Zo is ter gelegenheid van het feit dat vrouwen in 1919 het actief kiesrecht kregen, het dossier 90 jaar Vrouwenkiesrecht in Nederland samengesteld. In het kader van het Dolle Mina-project is in november 2009 de webspecial Dolle Mina gemaakt, met veel foto s en een overzicht van de acties, ook geografisch inzichtelijk gemaakt op GoogleMaps. Informatiebeleid en digitalisering Aletta is in 2009 gestart met het schrijven van een nieuw informatieplan. Het nieuwe informatiebeleid focust op een Open Informatiearchitectuur en verdere digitalisering zodat de organisatie makkelijk kan samenwerken of samenhuizen met anderen. De titelbeschrijvingen van de collectie van Aletta zijn geïntegreerd in de Gemeenschappelijke Catalogus, de Nederlandse digitale bibliotheekcatalogus. De collectie is daarmee ook zichtbaar en toegankelijk gemaakt in Worldcat, de internationale online catalogus. Na opname bleek dat bijna 50 % van de boeken en 80% van de tijdschriften uniek zijn in Nederland. De digitale collecties en het gedigitaliseerde bronnenmateriaal groeien in hoog tempo. In 2009 zijn de publicaties van Dolle Mina, het tijdschrift LOVER en oorlogsdagboeken gedigitaliseerd. Evenals het tijdschrift Evolutie en de archieven van Johanna Westerdijk, Wilhelmina Drucker en de Algemene Nederlandsche Vrouwen Vredebond. Samen met het IISG wordt in 2010/2011 een viewer gebouwd om deze bronnen aantrekkelijk online te presenteren. De projectaanvraag werd najaar 2009 goedgekeurd door Senter Novem.
www.aletta.nu www.alettajacobs.org www.haargeschiedenis.nl www.devrouwbeslist.nl www.vrouwenwetenschap.nl www.tijdschriftnemesis.nl websites van aletta in 2009 www.sexualityresources.eu www.europeanfeministforum.org www.knowhowcommunity.org
16 - Jaarverslag 2009 wetenschap
17 - Jaarverslag 2009 Hoogleraren In 2009 is een vierde hoogleraar benoemd die verbonden is aan Aletta. De hoogleraren geven vorm aan het wetenschappelijk platform dat Aletta wil bieden. Prof.dr. Mieke Aerts bekleedt de Wilhelmina Druckerleerstoel aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daarnaast is prof.dr. Gloria Wekker hoogleraar op de Aletta-leerstoel Gender en Etniciteit aan de Universiteit van Utrecht. De leerstoel aan de UvA van de directeur van Aletta, is ingesteld door de Stichting Homo- en Lesbische Studies en wordt gefinancierd door Hivos. Daarnaast draagt Aletta bij aan de leerstoel Interpersoonlijk Geweld aan de Universiteit van Tilburg, die vervuld wordt door prof.dr. Renée Römkens. Prof.dr. Mieke Aerts Adviesraad Een andere doelstelling van Aletta is het wetenschappelijk ondersteunen van relevante projecten, zoals de begeleiding van oral history projecten. Ook wordt het personeel ondersteund dat betrokken is bij met Europees geld gefinancierde projecten als het Fragen project (zie pagina 19). De oral history projecten blijken bovendien aantrekkelijk voor studenten die stage willen lopen. In 2009 zijn er vijf studenten begeleid. Wetenschappelijke activiteiten in 2009 Aletta heeft een workshop georganiseerd tijdens de World Outgames in Kopenhagen in juli 2009, in het kader van het European Sexuality Resource Center, om partners te betrekken bij dit project. In 2009 heeft de directeur een gastaanstelling van drie maanden vervuld als gasthoogleraar aan de National University of Singapore. De Johanna Naberprijs voor de beste scriptie op het gebied van vrouwengeschiedenis, georganiseerd samen met de Vereniging voor Vrouwengeschiedenis, is uitgereikt aan Chantal Bisschop. Zij kreeg de prijs ter waarde van 1000 euro voor het onderzoek Ondergoed. Een geschiedenis van betekenisgevende praktijken in Vlaanderen, 1930-2006, dat zij deed voor de opleiding Geschiedenis aan de Koninklijke Universiteit Leuven. Winnares Chantal Bisschop Directeur Saskia Wieringa benadrukte in haar toespraak bij de presentatie dat de emancipatie na honderd jaar vrouwenstrijd, nog niet voltooid is, en ze pleitte voor een echte minister van emancipatie. Waarop een enigszins onthutste Plasterk antwoordde: Wat is er dan zo onecht aan mij?. Interview directeur Saskia Wieringa, door Padu Boerstra, Vrij Nederland, 19 augustus 2009
18 - Jaarverslag 2009 projecten
19 - Jaarverslag 2009 Fragen Aletta coördineert het Europese project FRAGEN (FRAmes on GENder). Fragen richt zich op het selecteren, digitaliseren en opslaan van de meest relevante feministische teksten uit de Tweede Feministische Golf in Europa. Het doel is om vergelijkend onderzoek mogelijk te maken naar de geschiedenis van feministische ideeën in de Europese landen. In november 2009 werd in Amsterdam een training georganiseerd voor alle 27 partners binnen het project. De partners zijn in het laatste kwartaal van 2009 begonnen met de selectie van teksten. Aletta heeft prof.dr. Mieke Aerts, dr. Iris van der Tuin, prof.dr. Renée Römkens en prof. dr. Saskia Wieringa gevraagd om de feministische teksten voor Nederland te bepalen. Op basis van deze suggesties is een longlist opgesteld, die in de tweede fase tot een shortlist van tien teksten is gereduceerd. Het project loopt tot het voorjaar 2011. Oral history interview Archief Algemeene Nederlandsche Vrouwen Vredebond (ANVV) In 2009 werd de conservering van het archief van de Algemeene Nederlandsche Vrouwen Vredebond (ANVV) uit de periode 1918-1940 afgerond. Het archief is goed geconserveerd en er zijn scans gemaakt van de microfilms. Het project is gefinancierd door Metamorfoze, het nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed van de Koninklijke Bibliotheek, en Aletta. Oral history-projecten Aletta werkt aan een digitale collectie van persoonlijke geschiedenissen van vrouwen. Erfgoed van de Oorlog In het kader van het programma Erfgoed van de Oorlog/Getuigen Verhalen van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft Aletta meerdere projecten ontwikkeld en uitgevoerd. In het project NSB-vrouwen zijn de ervaringen van twaalf vrouwen vastgelegd die tussen 1931 en 1945 lid waren van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). De meeste interviews zijn op audio in plaats van film vastgelegd, gezien het feit dat een NSB-verleden een beladen onderwerp is waar nog steeds een groot taboe op rust. Het project Dochters van foute ouders heeft de ervaringen en herinneringen van acht vrouwen vastgelegd. De vrouwen zijn geboren voor 10 mei 1940 en afkomstig uit verschillende sociale lagen van Nederlandse, zogenaamd foute, ouders. Al deze vrouwen hebben trauma s opgelopen die in sommige gevallen weer doorwerken op hun kinderen. Door deze interviews wordt een bijdrage geleverd aan het inzicht hoe de Nederlandse
20 - Jaarverslag 2009 Fluitende Dolle Mina s maatschappij na een periode van bezetting en geweld omging met vragen naar schuld en verantwoordelijkheid, met straf en boete. In het project CPN-vrouwen zijn twaalf vrouwen op video geïnterviewd die lid zijn geweest van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Zij waren tenminste veertien jaar oud bij aanvang van de Tweede Wereldoorlog en vertellen tijdens de interviews over hun jeugd en hun ervaringen in en na oorlog. Tevens gaan de geïnterviewden in op hun activiteiten en ervaringen binnen de CPN. Historica Monika Diederichs schonk Aletta haar collectie diepte-interviews met vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog een relatie hadden met een Duitse militair (de zogenaamde Moffenmeiden ). De Collectie Diederichs is in 2009 gedigitaliseerd, getranscribeerd en beschreven. Voorjaar 2010 werd het project afgerond. Tenslotte zijn voor het project Erfgoed van de Oorlog oorlogsdagboeken gedigitaliseerd. Het zijn 29 dagboeken geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog, enkele later opgeschreven herinneringen aan deze periode en drie brievencollecties, waarvan één nooit verstuurde brieven. De meeste van deze egodocumenten zijn online te bekijken. Project Back in a Bite wint prijs Dolle Mina Vanwege het 40-jarig jubileum van de oprichting van actiegroep Dolle Mina wilde Aletta de levensverhalen van een aantal Dolle Mina s vastleggen. Op basis van de vijf afgenomen interviews werd een documentaire gemaakt, om met de geschiedenis van Dolle Mina jonge vrouwen van nu te inspireren. De dvd diende ook voor thema-avonden en discussies. Het project werd gefinancierd door Prins Bernhard Cultuurfonds, Mondriaan Stichting, VSB-fonds, SNS Reaal, Aletta Jacobs Fonds, Thil ten Cate Fonds, Gemeente Den Haag en Aletta. Het project is in 2010 afgerond. Back in a Bite Aletta gaat met het project Back in a Bite op zoek naar nieuwe manieren om cultureel erfgoed van migrantenvrouwen toegankelijk te maken voor een breed publiek. Via culinair erfgoed -het vastleggen van familierecepten op video- wordt geprobeerd tot de levensverhalen van de migrantenvrouwen door te dringen. Het eerste deel van het project wordt in 2010 uitgevoerd. De financiering is afkomstig van Stichting Doen. Aletta kwam in aanmerking voor de subsidie door het winnen van een juryprijs. European Feminist Forum In 2009 is een redactiegroep actief geweest om de resultaten van het European feminist Forum, een interactief inter-europees webforum, in kaart te brengen. De groep
21 - Jaarverslag 2009 publiceerde eind december 2009 de monografie European Feminist Forum: A Herstory 2004-2008. Know How Secretariat In 2009 is geen nieuwe gastorganisatie gevonden voor de volgende vierjaarlijkse Know How Conference, een wereldwijd netwerk van informatiespecialisten die zich bezighouden met de positie van vrouwen. De laatste bijeenkomst was in 2006 in Mexico-stad. Wel zijn afzonderlijke gesprekken gehouden tussen Aletta en andere commissieleden en sleutelorganisaties. het IIAV constateerde reeds in 2007 een gebrek aan bronnen op dit terrein [de geschiedschrijving van foute Nederlanders, red.] en heeft historica Zonneke Matthée opdracht gegeven interviews af te nemen met vrouwen die lid waren van de NSB en met dochters van NSB-ouders. Doel is hun levensverhalen vast te leggen op video of audio. Ingezonden brief van Aletta/IIAV, NRC Handelsblad, 16 mei 2009
22 - Jaarverslag 2009 2008 activiteiten
23 - Jaarverslag 2009 Aletta van nu Helena Hehanussa Saskia Wieringa tijdens lesbisch debat Symposium Zwarte Vrouwen op weg Op 7 maart 2009 hielden Aletta en het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) een symposium met als thema Sociale mobiliteit van Surinaamse en Antilliaanse vrouwen in verleden, heden en in de literaire verbeelding. De ruim 130 bezoekers vonden de dag zeer geslaagd, bleek uit de evaluatie. De bijdragen aan de symposium kwamen van prominente wetenschappers, politici en mensen uit het bedrijfsleven. De dag was medegefinancierd door de Gemeente Amsterdam. Amsterdam Wereldboekenstad Het evenement Amsterdam Wereldboekenstad bood een mooie gelegenheid voor Aletta om haar bijzondere collecties in de schijnwerpers te zetten. Dit gebeurde in april 2009 met de tentoonstelling Vrouwen en Boeken in Beeld, over het belang van eigen boekhandels en uitgeverijen voor de vrouwenbeweging, een drietal rondleidingen en de lezing Aletta Jacobs en de verspreiding van het feministische gedachtegoed van prof.dr. Mineke Bosch. Lesbische debattenreeks Stichting Femfusion organiseerde een reeks van vijf Lesbische debatten, in het kader van het Jaar van de Lesbische Emancipatie. Aletta werkte mee aan de eerste drie debatten.
24 - Jaarverslag 2009 Femke Halsema en Fatima Elatik Prof.dr. Saskia Wieringa gaf de aftrap op 21 februari. Onder haar leiding gingen deskundigen uit wetenschap en politiek met elkaar in debat over het gemis aan kennis over homoseksualteit en in het bijzonder lesbische vrouwen. Op 21 maart was het thema van het debat De hoogste tijd voor lesbische emancipatie. Organisatoren Stichting Femfusion en de Mosse Stichting wilden lesbiënnes uit de schaduw halen van de homobeweging en de vrouwenbeweging. Het derde debat, dat plaatsvond op 25 april, ging over de zichtbaarheid en herkenbaarheid van lesbische vrouwen in de maatschappij. Moet het stereotype beeld van de lesbische vrouw niet eens worden herzien? Elke bijeenkomst trok ongeveer 40 aanwezigen. De debattenreeks kwam tot stand door financiering van het Ministerie van OCW. 90 jaar Vrouwenkiesrecht In het debat Vrouwelijk leiderschap in de politiek - Maak jij het verschil? blikte Aletta terug op 90 jaar vrouwenkiesrecht. De focus lag op de volgende stappen voor vrouwelijk leiderschap in de politiek, in Nederland en in de wereld. Debatleider was Margriet van der Linden, hoofdredacteur van Opzij. De 170 aanwezigen gingen het debat aan met o.a. Hedy d Ancona (voormalig minister van WVC), Femke Halsema (fractievoorzitter Groen Links) en Fatima Elatik (stadsdeelvoorzitter Amsterdam Zeeburg). Het debat in Den Haag werd georganiseerd samen met het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) en het Nationaal Archief. Lancering nieuwe naam Op 11 augustus lanceerde het IIAV haar nieuwe naam, Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis, en nieuwe website. Dit gebeurde door minister Plasterk van OCW in een overvolle zaal in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag. Aletta presenteerde tevens tien doorbraakregels, geformuleerd door prominente mannen en vrouwen uit diverse maatschappelijke velden. De regels werden aan minister Plasterk aangeboden door Aletta s van Nu, jonge krachtige vrouwen die net als Aletta Jacobs staan voor het doorbreken van maatschappelijke barrières. Trude Maas, minister Plasterk en Saskia Wieringa Netwerkbijeenkomst Op 3 september vond er voor het eerst een netwerkbijeenkomst plaats voor belanghebbenden, medewerkers van collega-instituten en vriendinnen van Aletta. De middag had als doel om relaties bij te praten over de ontwikkelingen binnen Aletta en samen de naamsverandering te vieren.
25 - Jaarverslag 2009 Masterclass Oral History In het kader van de landelijke Week van de Geschiedenis hield Aletta op 22 oktober een Masterclass Oral History. Deze werd verzorgd door prof.dr. Saskia Wieringa en was bedoeld voor geïnteresseerden in cultureel erfgoed en professionele onderzoekers. Naast een theoretisch gedeelte, gingen de deelnemers in het tweede deel van de masterclass aan de slag met hun eigen geschiedenis. Vanwege de vele aanmeldingen vond er een tweede bijeenkomst plaats op 18 november. Impressie van 90 jaar vrouwenkiesrecht en lancering nieuwe naam Directeur Saskia Wieringa benadrukte in haar toespraak bij de presentatie dat de emancipatie na honderd jaar vrouwenstrijd, nog niet voltooid is, en ze pleitte voor een een paar echte maanden minister geleden van vierde emancipatie. het Instituut Waarop voor Vrouwengeschiedenis, een enigszins onthutste Aletta, de Plasterk 90ste verjaardag van het vrouwenkiesrecht antwoordde: met een debat Wat is in Den er dan Haag. zo Het onecht debat aan zou mij?. aanvankelijk gaan over vrouwelijk politiek leiderschap, maar het accent kwam al snel Interview liggen directeur op de Saskia roep Wieringa, om solidariteit tussen vrouwen(organisaties) en de noodzaak om door Padu Boerstra, Vrij Nederland, 19 augustus 2009 vooral samen op te trekken. Margriet van der Linden, voorwoord in Opzij, oktober 2009
COLOFON Vormgeving Maya Timmer/M A T Ontwerp Eindredactie Sigrid van der Ploeg Beeldmateriaal Marlies Bosch, Gon Buurman, Grietje Keller, Karin Lakeman, NIOD, Jeroen Oerlemans, Mieke Schlaman, Patricia van Zwoll Aletta, Instituut voor Vrouwengeschiedenis (voorheen het Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging, IIAV) Obiplein 4 1094 RB Amsterdam Informatiebalie 020-6650820 info@aletta.nu Secretariaat 020-6651318 secretariaat@aletta.nu www.aletta.nu