informatieblad voor jongeren KINDERRECHTEN KINDEREN EN GEZONDHEIDSZORG Voor wie? Dit informatieblad is bedoeld voor jongeren van de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs die meer willen weten over het onderwerp kinderen en gezondheidszorg. Bijvoorbeeld om er een presentatie over te houden of werkstuk over te maken. Of om - alleen of met een groepje - iets te doen voor een betere gezondheidszorg voor kinderen. Kun je je voorstellen? Alle kinderen en jongeren hebben recht op goede gezondheidszorg. Dat staat in artikel 24 van het Verdrag voor de Rechten van het Kind. Toch overlijden elk jaar wereldwijd zo n zes miljoen kinderen voor hun vijfde verjaardag aan ziekten die eenvoudig te genezen of te voorkomen zijn. Met een vaccinatie of een medicijn dat vaak niet meer dan één euro kost. Kun je je dat voorstellen? Ook in Nederland is de gezondheidszorg voor kinderen en jongeren niet optimaal. Hoe dat komt? En wat je zelf kunt doen ter verbetering van de gezondheid(szorg)? Dat lees je in dit informatieblad. Verdrag voor de Rechten van het Kind Artikel 24: gezondheidszorg De overheid moet er op letten dat het zo goed mogelijk gaat met de gezondheid van alle kinderen. De overheid zorgt er bijvoorbeeld voor dat er voldoende voedsel en schoon drinkwater is. Ook helpen rijke landen de armere landen om kinderen goede gezondheidszorg te geven.
Wat is gezondheidszorg? Gezondheid is niet iets dat een mens heeft of krijgt. Het is een toestand waarin je je op een bepaald moment bevindt. Die gezondheidstoestand is het resultaat van verschillende factoren: biologische factoren: erfelijke (dus van je ouders over gekregen) en aangeboren aandoeningen of beschadiging als gevolg van ziekte of een ongeluk gedragsfactoren: leefwijze, (on)gezonde gewoonten milieufactoren: milieu- en luchtvervuiling, geluidshinder, kwaliteit van het huis waar je woont, het klimaat maatschappelijke factoren: sociale contacten, relaties, (on)veilig voelen, werkloosheid, discriminatie gezondheidszorg: of je gebruik kunt maken van voorzieningen zoals ziekenhuizen, huisartspraktijken, medicijnen etc. Al deze factoren hebben met elkaar te maken en bepalen samen je gezondheid. Deze jongen heeft na een ongeluk de nodige medische zorg gekregen (medicijnen, verband, een rolstoel) Het is dus duidelijk dat mensen zelf gedeeltelijk verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid. Maar ook de overheid van een land heeft een taak. Zij moet zorgen voor goede gezondheidszorg: mensen de mogelijkheid bieden te leren voor arts, geld uittrekken voor de bouw van ziekenhuizen, voor medische instrumenten, voor het ontwikkelen en maken van medicijnen, maatregelen nemen tegen luchtverontreiniging, etcetera. Kinderen, jongeren en gezondheidszorg wereldwijd In Westerse, meestal rijkere landen, kunnen mensen die ziek zijn naar een dokter. Vaak kunnen zij behandeld worden met medicijnen. De overheden van ontwikkelingslanden hebben doorgaans weinig budget voor gezondheidszorg. Als gevolg hiervan zijn er te weinig ziekenhuizen, artsen en verple(e)g(st)ers, zijn er geen medicijnen beschikbaar en wordt er te weinig geld geïnvesteerd in voorlichting over ziekten (hoe je ziekten kunt voorkomen en wat de gevolgen ervan zijn). Soms heeft het gebrek aan medicijnen te maken met een distributieprobleem: de gezondheidsposten (een soort kleine ziekenhuizen) in afgelegen gebieden in arme landen worden dan niet bevoorraad met medicijnen omdat ze moeilijk te bereiken zijn. En als medicijnen wel beschikbaar zijn, hebben mensen vaak niet genoeg geld om ze te betalen. Ook is
een medische behandeling voor veel mensen te duur of het is door gebrek aan goede wegen lastig een arts op te zoeken. Het gevolg is dat vrij onschuldige ziekten zoals diarree niet behandeld worden en vooral voor zwangere vrouwen, kinderen en jongeren ernstige gevolgen kunnen hebben. Ouders van kinderen die nauwelijks onderwijs gehad hebben, zijn bovendien vaak slecht geïnformeerd over kinderziekten en wat je er tegen kunt doen. Zo weten veel moeders bijvoorbeeld niet dat moedermelk alle voedingsstoffen bevat die een baby nodig heeft. Als iedere baby borstvoeding zou krijgen, zou dat naar schatting anderhalf miljoen kinderen per jaar het leven redden. Goede voeding is erg belangrijk voor de gezondheid. Kinderen die te weinig of eenzijdig te eten krijgen, lopen veel meer risico om ziek te worden, omdat zij minder weerstand hebben. We spreken van eenzijdige voeding als mensen niet van alle voedingsstoffen (zoals vitaminen en eiwitten) voldoende binnen krijgen. Als het moet kan een mens zo n veertig dagen zonder voedsel. Maar zonder water maar een paar dagen! Schoon drinkwater is voor veel mensen in ontwikkelingslanden niet vanzelfsprekend. Zij - meestal de kinderen - moeten water halen uit een put of rivier. Dat water is vaak vervuild en kan leiden tot allerlei ziekten. Een baby in Cambodja wordt gevaccineerd Een aantal levensgevaarlijke ziekten waartegen kinderen gevaccineerd kunnen worden, zoals polio en tetanus, komt in het Westen bijna niet meer voor. En als zo n ziekte de kop op steekt, zoals tuberculose soms doet in Nederland, zijn er voldoende middelen om de ziekte te bestrijden. foto: Unicef foto: Unicef/Shadid Een meisje uit Burkina Faso drinkt schoon water Uit: de Volkskrant
Wereldwijd sterven elk jaar bijna drie miljoen kinderen onder de vijf jaar aan ziekten die door een vaccinatie zijn te voorkomen. Jaarlijks sterven bijna één miljoen kinderen onder de vijf jaar aan mazelen. De meeste van hen wonen in Afrika. Wereldwijd worden dertig miljoen baby s niet gevaccineerd voor hun vijfde verjaardag. Tweehonderd duizend kinderen per jaar bezwijken aan tetanus. Iedere dertig seconden sterft een Afrikaans kind aan malaria; dat zijn drieduizend kinderen per dag. Jaarlijks sterven drie miljoen kinderen door uitdroging, veroorzaakt door diarree: dat is zes per minuut! Maar niet alleen kinderen en jongeren zijn kwetsbaar. Ook zwangere vrouwen en jonge moeders lopen groot risico. Jaarlijks sterven meer dan een half miljoen vrouwen door complicaties (moeilijkheden) tijdens hun zwangerschap of bij de bevalling. Dat is meer dan één per minuut! In sommige ontwikkelingslanden trouwen meisjes op jonge leeftijd. Veel van hen krijgen al kinderen als zij zelf eigenlijk nog kind zijn: op hun veertiende of vijftiende jaar! Hun lichaam is dan nog niet volgroeid en door de zwangerschap en de bevalling kunnen zij blijvende schade oplopen. Ook de kinderen van jonge moeders lopen een groter risico: zij worden meestal geboren met een te laag gewicht waardoor zij hun leven beginnen met een achterstand in hun ontwikkeling. De meeste jonge moeders in ontwikkelingslanden bevallen zonder de hulp van een arts of verloskundige. De kans dat moeder en/of kind overlijden bij complicaties is daardoor groter. Kinderen, jongeren en gezondheidszorg in Nederland Van het water uit de kraan en eten in Nederland hoef je niet ziek te worden. Aan het water uit de kraan worden chemicaliën (zoals fluor) toegevoegd, zodat je het veilig kunt drinken. En fruit en groente zijn het hele jaar door verkrijgbaar. De gezondheid van kinderen in Nederland wordt al voor hun geboorte in de gaten gehouden: zwangere vrouwen gaan regelmatig voor gezondheidscontrole naar een verloskundige. Een verloskundige is iemand die opgeleid is om de gezondheid van de aanstaande moeder en het ongeboren kind te controleren en voorlichting te geven over zwangerschap en bevallen. Bij de bevalling zelf is in Nederland altijd medisch geschoold personeel aanwezig. Zodra zich complicaties voordoen, weten zij hoe ze de moeder en/of de baby kunnen helpen. Als het kindje is geboren wordt hun groei, gezondheid en ontwikkeling in de gaten gehouden door een consultatiebureau. Hier werken artsen, verpleegkundigen en ander medisch personeel dat zich
foto: Mijntje van Kemenade gespecialiseerd heeft in de gezondheid van kinderen en jongeren. Bij bezoek aan het consultatiebureau worden kinderen gevaccineerd tegen (kinder)ziektes zoals de bof en regelmatig gewogen en gemeten. Als een kind niet voldoende aankomt, of te langzaam groeit, krijgt de moeder het advies maatregelen te nemen (bijvoorbeeld extra voedingen) of ze wordt doorverwezen naar het ziekenhuis. Jeroen (9 jaar) uit Polsbroek krijgt twee vaccinaties tegelijk Als kinderen vier jaar zijn, worden de taken van het consultatiebureau overgenomen door de afdeling jeugdgezondheidszorg van de GGD. Daar krijgen kinderen nog een aantal onderzoeken en vaccinaties. Ouders kunnen bij de GGD ook terecht met vragen. Bijvoorbeeld over gedragsproblemen met kinderen op school en natuurlijk over de gezondheid van hun kinderen. Zodra kinderen naar school gaan, neemt ook de school een gedeelte van de taken van het consultatiebureau over. Op de basisschool komt bijvoorbeeld een schoolarts langs die voorlichting geeft over onder andere gezonde voeding. En kinderen kunnen, hoe ouder ze worden, natuurlijk ook steeds beter voor zichzelf zorgen. Als je als kind of jongere in Nederland ziek wordt of geopereerd moet worden, bezoek je vaak eerst een (huis)arts. Die legt je uit wat er met je aan de hand is en welke stappen er genomen moeten worden om je te genezen. Meestal zijn je ouders voor alle maatregelen die dan nodig zijn verzekerd. Zij hoeven dus niet opeens extra geld te betalen voor de medische hulp. In ziekenhuizen in Nederland is bijna alle medische apparatuur aanwezig die nodig is om kinderen en jongeren te helpen. Ook als jongeren psychische steun nodig hebben, zijn er in Nederland meerdere instellingen waar zij terecht kunnen. In de Wet op de Geneeskundige BehandelingsOvereenkomst (de wet die de relatie tussen arts en patiënt regelt) is vastgelegd dat jongeren vanaf hun zestiende zelf mogen beslissen over medische behandelingen zoals een operatie. Toestemming van je ouders is dan niet nodig. Je ouders of voogd mogen ook niet geïnformeerd worden als jij dat niet wilt. Ook in de euthanasiewet (euthanasie is hulp bij zelfdoding door een arts op verzoek van een patiënt) is een regeling opgenomen voor minderjarigen. Jongeren van twaalf tot zestien jaar kunnen een verzoek om euthanasie doen, maar hebben wel instemming van hun ouders of voogd nodig. Zestien- en zeventien-
jarige jongeren kunnen deze beslissing in principe zelfstandig nemen, maar moeten hun ouders wel in het besluit betrekken. En natuurlijk gelden verder dezelfde regels als voor volwassenen: er moet sprake zijn van uitzichtloos en uitzonderlijk lijden van de jeugdige patiënt. Dit recht om (mee) te beslissen over medische behandelingen en euthanasie staat rechtstreeks in verband met artikel twaalf van het Verdrag voor de Rechten van het Kind over participatie: daar staat dat alle kinderen de gelegenheid moeten krijgen om hun mening te geven over zaken die met hen te maken hebben. Toch is niet alle gezondheidszorg voor kinderen en jongeren in Nederland even goed geregeld: veel kinderen moeten wachten totdat ze geopereerd kunnen worden. Ze worden dan op een wachtlijst geplaatst en moeten soms weken, maanden of zelfs jaren wachten voordat zij een operatie kunnen ondergaan die belangrijk is voor hun verdere groei. Een nierpatiënt moet gemiddeld vier jaar wachten op een nieuwe nier. net niet is wat ze willen. Ze willen een gewoon leven leiden, net als iedereen. Daar komt bij dat er nog niet voldoende onderzoek gedaan wordt naar chronische ziekten bij kinderen. Voor kinderen die illegaal in Nederland verblijven (buitenlandse kinderen zonder verblijfsvergunning) is het vaak lastig om naar een dokter te gaan als zij ziek zijn. Volgens het Verdrag voor de Rechten van het Kind hebben zij, net als alle andere kinderen binnen de grenzen van Nederland, recht op gezondheidszorg. Het probleem is alleen dat mensen die illegaal in Nederland verblijven, meestal geen geld hebben (ze mogen niet werken en hebben geen recht op een uitkering) en niet verzekerd zijn tegen ziektekosten. Ze kunnen dus niet terecht bij een gewone dokter of bij het ziekenhuis omdat ze geen verzekeringsbewijs kunnen laten zien. In ernstige, levensbedreigende situaties is er wel medische hulp voor illegalen, maar dat weten zij niet In Nederland zijn naar schatting 350.000 kinderen chronisch (altijd) ziek of hebben een beperking. En hoewel deze kinderen meestal wel de nodige medicijnen krijgen en behandeld worden, schiet de zorg van artsen en verpleegsters op het emotionele en sociale vlak soms te kort. Het leven van deze kinderen draait vaak alleen om hun ziekte terwijl dat
allemaal. Ook zijn ze vaak bang om door contacten met een arts door de politie opgespoord te worden. Zij vrezen dan het land uit te worden gezet en blijven - noodgedwongen - liever ziek met het risico blijvende schade aan hun ziekte over te houden. In de psychische gezondheidszorg worden kinderen en jongeren van het kastje naar de muur gestuurd en is de hulpverlening nog niet optimaal. Een voor de gezondheid van meisjes zeer schadelijke praktijk is besnijdenis. Dat is een ingreep aan de geslachtsorganen. Met een (vaak bot) mes of ander scherp voorwerp worden dan de clitoris en/of de schaamlippen in- of weggesneden. Niet alleen ontzettend pijnlijk, maar soms ook Eén op de twintig jongeren in Nederland heeft last van een depressie. Alleen wordt dit niet altijd herkend. Opstandig of afwijkend gedrag wordt dan gezien als puberen. De puberteit is vaak een lastige periode met veel onzekerheid, gevoelens en lichamelijke veranderingen. De meeste jongeren vinden hun weg daar wel in, maar sommigen komen er niet meer uit. Zij lopen vast in alles, zijn alleen nog maar neerslachtig en kunnen geen plezier meer beleven. Kijk voor meer informatie over een depressie, tips en een test op www.zwaarweer.nl met ernstige gevolgen zoals veel bloedverlies en op de langere termijn infecties en onvruchtbaarheid. Besnijdenis van meisjes komt vooral voor in een aantal landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Het is vaak onderdeel van een culturele traditie. De besnijdenis geeft een meisje een bepaalde status en vergroot haar kans om te trouwen. Over de gezondheid van kinderen en jongeren in Nederland is de laatste tijd ook het een en ander te doen geweest. Uit nationaal onderzoek blijkt namelijk dat één op de zeven kinderen te dik is. Meestal komt dit door verkeerde voedingsgewoonten en gebrek aan beweging. Het advies: minder snoep en frisdrank en meer sporten! Uit: de Metro Ook in Nederland wonen ouders, met name vluchtelingen uit Afrikaanse landen, die willen dat hun dochters besneden worden. Maar in Nederland is dat verboden. Ouders mogen als ze in Nederland wonen ook niet naar een ander land reizen om hun dochter(s) te laten besnijden.
Gevolgen van slechte gezondheidszorg voor kinderen Kinderen en jongeren zijn in de groei. Dat betekent dat hun lichaam zich nog ontwikkelt en daar goede bouwstenen voor nodig heeft. Als kinderen al op jonge leeftijd ondervoed raken, beïnvloedt dat ook hun geestelijke gezondheid. Slecht gevoede kinderen beginnen meestal pas later te lopen, spelen en praten minder en halen op school vaak mindere resultaten. Ook als zieke kinderen en jongeren niet goed behandeld worden, bestaat het gevaar dat hun gezonde ontwikkeling voor altijd verstoord wordt. Oplossingen Als meer kinderen gezond opgroeien, heeft dat niet alleen een positief effect voor henzelf, maar ook voor het land waar ze wonen. Gezonde kinderen worden meestal gezonde volwassenen: mensen die een beter leven voor zichzelf, hun dorp en hun land zullen scheppen. Daarom is zowel goede voorlichting over gezondheid als voldoende gezondheidszorg juist voor kinderen en jongeren erg belangrijk. In ontwikkelingslanden moet daarbij gelet worden op het bereiken van kinderen en jongeren die op het platteland wonen omdat zij vaak minder mogelijkheden hebben een arts te bezoeken. Kinderen en jongeren zelf betrekken bij voorlichting over gezondheidszorg (bijvoorbeeld door middel van theater) is een goede manier om andere kinderen en jongeren te interesseren in gezondheidszorg. Er moet wereldwijd dus meer geld worden uitgetrokken voor gezondheidszorg voor kinderen en jongeren. Organisaties als Unicef, Plan en Save the Children zetten zich daar voor in. Kinderen en jongeren en HIV/Aids Aids is een ziekte van je afweersysteem die veroorzaakt wordt door het HIV-virus. HIV is dus een virus, net als bijvoorbeeld de griep, alleen veel slimmer. Het beschadigt je afweersysteem waardoor dat niet goed meer functioneert. Normaal gesproken houdt dit afweersysteem infecties tegen. Met HIV hoef je niet meteen ziek te worden, omdat het virus je afweersysteem meestal heel langzaam aantast. Mensen die besmet zijn met het HIV-virus worden ook wel seropositief genoemd. Pas als het virus je afweersysteem zo ernstig heeft Voorlichting over HIV/Aids in Vietnam foto: Unicef/Roger Lemoyne
aangetast dat je ziek wordt, heb je Aids. De meeste mensen met HIV en Aids wonen in ontwikkelingslanden. In Afrika ten zuiden van de Sahara zijn al miljoenen mensen aan de ziekte gestorven. Ook in Azië en Oost- Europa stijgt het aantal nieuwe infecties in hoog tempo. In sommige landen is het nog altijd taboe om te praten over seks en ziekten die daarmee te maken hebben, terwijl voorlichting juist zo belangrijk is: alleen als mensen weten hoe HIV/Aids voorkomen kan worden, kan de ziekte gestopt worden. Een aantal jaren geleden dacht men dat kinderen en jongeren niet zoveel risico liepen om besmet te raken met het HIV-virus. Nu blijkt dat meer dan de helft van alle nieuwe infecties jongeren onder de 25 jaar betreft. Elke dag raken zevenduizend nieuwe kinderen en jongeren met het HIV-virus besmet. Het laatste jaar kwamen er dagelijks tweeduizend HIVpositieve baby s bij. Zij raakten besmet tijdens de zwangerschap, bij de geboorte of door borstvoeding. De kennis en techniek om besmettingen van moeder op kind te voorkomen, zijn bekend. Alleen niet bij iedereen. Ook hebben mensen soms niet de (financiële) middelen om deze technieken toe te passen. Ook als kinderen en jongeren zelf niet geïnfecteerd zijn, hebben zij op een indirecte manier te maken met de effecten van de ziekte: wereldwijd zijn meer dan veertien miljoen kinderen wees geworden omdat zij één of beide ouders hebben verloren aan de gevolgen van Uit: Spits Jongetje uit Zimbabwe met zijn opa foto: Unicef/Giacomo Pirozzi
HIV/Aids. De meerderheid van die kinderen wordt opgevangen door andere familieleden, maar soms is dat niet mogelijk en blijven kinderen alleen of met hun broertjes en zusjes achter. Kinderen en jongeren zijn het belangrijkste middel in de strijd tegen HIV/Aids. Uit cijfers van over de hele wereld blijkt dat onder jongeren die voorgelicht zijn over HIV/Aids en die de mogelijkheden hebben gekregen om zich ertegen te beschermen (bijvoorbeeld door middel van condooms), het aantal nieuwe besmettingen daalt. Het aantal mensen in Nederland dat besmet is met het HIV-virus stijgt. Naar schatting hebben 6.100 mensen al Aids gekregen, waarvan 3.900 mensen overleden zijn. Meer weten over HIV/Aids? Kijk op www.aidsfonds.nl. Voor meer informatie over kinderen en jongeren met HIV/Aids in Nederland of als je zelf seropositief bent, kun je ook kijken op www.jongpositief.nl. Interessante weetjes over veilig vrijen vind je op www.safesex.nl Tips om in actie te komen Wat kun jij zelf doen? Als jij zelf seropositief bent of als iemand die je kent dat is: Neem dan contact op met Jongpositief, de jongerenafdeling van de Hiv Vereniging Nederland. Behalve nuttige informatie kun je hier terecht voor discussies, contacten en persoonlijke verhalen. Geef de ander niet het gevoel dat hij of zij er niet meer bij hoort. Ga verstandig maar niet panisch om met iemand die seropositief is. Als je depressief bent of iemand kent die dat is: Zoek dan iemand met wie je goed kunt praten. Het is belangrijk dat jij zelf en anderen jouw problemen serieus nemen. Er is een aantal dingen die je zelf kunt doen om te voorkomen dat je depressie erger wordt: zorg voor een regelmatig slaapritme en voldoende lichaamsbeweging. Kijk voor meer tips ook op www.zwaarweer.nl Als je actie wilt ondernemen voor betere gezondheidszorg voor kinderen in ontwikkelingslanden. Dan vind je hier een tip voor een activiteit die je alleen of met een groepje klasgenoten en/of vriend(inn)en kunt doen: Maak een toneelstuk waardoor het publiek niet alleen vermaakt wordt, maar ook voorlichting krijgt over HIV/Aids. Het geld dat je hiermee verdient, geef je aan een organisatie die zich inzet voor betere gezondheidszorg voor kinderen in ontwikkelingslanden zoals Plan, Save the Children en Unicef.
Aidswezen in Mozambique In weinig landen grijpt HIV/Aids zo genadeloos om zich heen als in Mozambique. Meer dan twaalf procent van de volwassen bevolking is met het HIV-virus besmet, een half miljoen kinderen heeft één of beide ouders aan de ziekte verloren. Laura, Cremilda en Anastacia zijn veertien, twaalf en tien jaar. De drie zusjes zitten buiten in de schaduw hun huiswerk te maken. In een half jaar tijd hebben de meisjes zowel hun vader als moeder aan Aids verloren. Sindsdien wonen ze met z n drieën in het kleine huisje van bamboe. Vlak nadat hun moeder was overleden, zijn de weinige spullen die ze hadden tot overmaat van ramp ook nog eens gestolen. Extra kwetsbaar Hoewel niemand hardop zegt dat de ouders van Laura, Cremilda en Anastacia het slachtoffer waren van Aids, wordt Mozambique getroffen door een ongekende Aids-epidemie. Meer dan twaalf procent van de bevolking tussen de vijftien en 49 jaar is besmet met het HIV-virus en het land telt ruim 470.000 aidswezen. "Net als in de rest van Afrika wordt het probleem in Mozambique alleen maar groter," zegt Felix Cossa van Unicef. "Steeds meer kinderen raken hun ouders kwijt aan de ziekte en worden gedwongen om op jonge leeftijd voor zichzelf te zorgen. Zonder de zorg van volwassenen zijn meisjes als Laura, Cremilda en Anastacia bovendien nog eens extra kwetsbaar voor seksueel misbruik." een dak boven hun hoofd hebben en naar school kunnen blijven gaan. Noodgedwongen Perpetua en Fatima zijn vrijwilligers voor Kuvumbana. Ze reizen het hele district rond, op zoek naar kinderen die wees zijn geworden of dat dreigen te worden. "We werken nauw samen met de lokale leiders," zegt Perpetua. "Zij weten precies waar weeskinderen wonen. Wij kijken of de kinderen nog naar school gaan, of ze genoeg te eten hebben en of ze zijn gevaccineerd. We willen ze vooral laten merken dat ze ondanks het verlies van hun ouders niet alleen staan, dat er mensen zijn die voor hen kunnen zorgen." Vandaag de dag zijn aidswezen in Afrika al lang geen uitzondering meer. Met steun van organisaties proberen ze te maken wat ervan te maken valt en te bouwen aan een toekomst. Net als de drie zusjes, die naast hun huis een klein stukje eigen land hebben waar ze na school samen op werken. "We eten twee of drie keer per dag," zegt Laura, de oudste. "Maïs, aardappelen en soms bladeren. Van de hulpverleners krijgen we soms wat anders te eten, maar ze geven ons ook pennen, schriften en andere schoolspullen. Daardoor voelen we ons veel beter." Bron: Unicef Laura, Cremilda en Anastacia In het district Xai-Xai, drie uur rijden ten noorden van de hoofdstad Maputo, is een lokale hulporganisatie actief onder de naam Kuvumbana. De hulpverleners, vaak zelf het slachtoffer van HIV/Aids, vangen de kinderen op, zorgen dat ze Foto: Unicef Mozambique
Je kunt dit informatieblad ook vinden op www.kinderrechten.nl Vragen/opdrachten Marian (14 jaar) is geboren met aanleg voor astma. Ze woont in een schoon huis: haar moeder stofzuigt elke dag zodat Marian niet te veel last heeft van stof. In het dorp waar ze woont rijden maar weinig auto s en is de lucht niet verontreinigd. Geen van haar familieleden rookt. De huisarts heeft haar verteld wat ze met astma beter wel en niet kan doen en haar medicijnen gegeven. Al met al voelt Marian zich best gezond en kan zij een normaal leven leiden. Kun jij vertellen welke factoren allemaal meespelen in de gezondheidstoestand van Marian? Wie zijn er verantwoordelijk voor de gezondheid van Marian? En waarom? Er bestaan veel fabels over de manieren waarop het HIV-virus wel en niet kan worden overgedragen op iemand anders. Zo zijn er mensen die denken dat je het kunt krijgen van een toiletbril of als je samen met een seropositieve persoon in hetzelfde water zwemt. Weet jij hoe het wel zit? Tip: zoek het op Internet op. Euthanasie is in Nederland, in tegenstelling tot in sommige andere landen, niet strafbaar. Volgens de Nederlandse regering is de euthanasiewet niet in strijd met internationale verdragen waarin de rechten van de mens, zoals het recht op leven, zijn vastgelegd. Toch ontstond er zowel in Nederland als in het buitenland, veel discussie toen deze wet in 2002 van kracht werd. Eén van die discussiepunten had te maken met kinderen en jongeren: want waarom zou een doodziek kind van twaalf jaar wel over zoiets moeilijks als hulp bij zelfdoding mogen beslissen, terwijl gezonde kinderen wettelijk gezien pas volwassen zijn op hun achttiende? Is een tiener met een dodelijke ziekte geestelijk rijper dan een gezond leeftijdsgenootje? Wat vind jij? Beargumenteer je antwoord. Dit is een uitgave van het Kinderrechtencollectief. Het Kinderrechtencollectief is een coalitie ter bevordering van rechten van kinderen en bestaat uit Defence for Children International (DCI), Unicef Nederland, de Landelijke Vereniging van Kinder- en Jongerenrechtswinkels, Jantje Beton, de Nationale Jeugdraad, Plan Nederland en Save the Children Nederland. Het NIZW jeugd is betrokken als adviseur. Tekst: Mijntje van Kemenade Illustraties: Olivier Heiligers Druk: Stenco Deze uitgave is financieel mogelijk gemaakt door de Nederlandse overheid.