Sun, Sea, Sand and..sex/skin Kees van Ginkel, dermatoloog DZ & VV/BK Malta, juni 2007
Programma Toets 2x (entree + exit) 1. Huid en Zonschade (incl huidkanker) 2. Strand, zee en beestjes 3. Zon, medicijnen en planten 4. Zonne-allergie
Huid en Zonschade I zon-beschadigde huid (vergeling, rimpels, vlekken) II pre-maligne huidafwijkingen (AK) III maligniteit (BCC en SCC)
Risicogroepen Costa-Brava gangers ex-tropen (zee) zeilers boer/hovenier/visser Immunosuppressiva (50 x!!!!) (albino s in tropen)
zonlicht zichtbaar licht UV-A 315-390 nm UV UV-B 280-315 nm Biologisch effect: UV-B 1000x >> UV-A Intensiteit UV-B 1/1000 ~ UV-A Over-all: UV-B = UV-A
Biologisch Effect UV-licht melanine synthese bruin keratinocyten corneum beschadiging DNA immuniteit huidkanker infecties: HSV
Zon-beschadigde Huid (Sun-damaged skin, skin-ageing, actinisch beschadigde huid, tropenhuid) I elastose (dermis) vergeling vergroving en verdikking verlies van elasticiteit rimpels reuze comedo s
Zon-beschadigde Huid II Pigmentatie (epidermis) Onregelmatig pigmentatie, lentigo senilis/solaris
R/ lentigo solaris Hydrochinon 5%, TAC 0,05%, Tretinoine 0,05% in cr lanette Cryotherapie Pigmentlaser mierikswortel
Preventie 1 Zon-vermijding 11.00 -- 16.00 uur rond Midd Zee niet in juli/aug Kleding: petje/klep, lange mouwen, enz Australie: SPF label in kleding
Preventie 2 Sunscreens SPF: extra tijd in zon (MED) UVA of UVB of total sunlight fysisch (ZnO, TiO2: verf) chemisch (cinnamaat)
Preventie 3 Anti-Ageing Creams Anti-oxydans (vit E,C, caroteen) (soms SOD) Humectant (melkzuur, ureum,sorbitol) Fyto-oestrogenen Emolliens (glycerine, propyleenglycol) Sunscreen Retinoiden (Acid A Vit cr )
Anti-Ageing: zin/onzin Veel water drinken Veel broccoli, spruitjes, tomaten en wortels Stoppen met roken Scrubben Zonnebank Sauna Oestrogeen suppletie na menopauze
Leerpunt Roken draagt sterk bij aan veroudering huid
Self-tanning Products DHA= dihydroxy-acetone DHA + eiwit corneum bruin product Duur: weken licht USA self-tanning saloons
Leerpunt Self-tanning products zijn onschadelijk
Huid en Zonschade I zon-beschadigde huid II pre-maligne huidafwijkingen III maligniteit (AK)
Pre-maligne Huidafwijkingen Actinische keratose M. Bowen M. Dubreuihl
Actinische keratose (solaire keratose) ruwe plekjes (hyperkeratose, pigmentatie) gelaat, kalende schedel, handrug en coeur onderlip UV-: UV-B ~UV-A SCC kans lifelong ca 10%
Actinic Keratosis as a Carcinoma in situ? Solar keratosis is a superficial squamous cell carcinoma. A. B. Ackerman, 2006 Sutton RL. Arch Derm Syph. 1938;37:737. Ackerman AB. Actinic keratosis is a SCC in situ. 2006.
Leerpunt : actinische keratose AK: voelen >> zien (niet alleen je ogen, ook je vingers gebruiken)
Disease Continuum of AK to SCC SCC AK Photodamage
Actinic Keratosis: A Risk Factor for Squamous Cell Actinic keratosis Carcinoma (SCC) Invasive squamous cell carcinoma
Disease Continuum of AK to Invasive SCC AK SCC
AK is increasingly common Cases per 100,000 patients 500 400 300 200 100 0 AK BCC SCC 1982 1985 1988 1991 1994 2002 Stockfleth E, personal communication. 2005. BCC = Basal cell carcinoma; SCC = Squamous cell carcinoma; AK = Actinic keratosis.
Field Cancerisation niet alleen zichtbare lesies (AK/BCC/SCC) gehele huid is onrustig/pre-maligne
Actinic Keratosis: Risk Factors Cumulative UV exposure Skin phenotype (types l and ll) Immunosuppression Smoking (4 risk 1 ) 1. De Hertog SA, et al. J Clin Oncol. 2001;19:231-238. 2. Black HS, et al. N Engl J Med. 1994;330:1272. 3. Black HS, et al. Int J Cancer. 1995;17:165. Cancer
Skin Phototypes
R/. AK 1. Cryo eenvoudig, snel (+) pijnlijk (-) witte vlekken (-) effectiviteit matig (-)
Lesion-Directed: Cryotherapy Most common treatment Double freeze-thaw times, (usually 10-20 sec, not standardized ) Hypopigmentation (29%) painful Thai KE, et al. Int J Dermatol. 2004;43:687-692.
Lesion-Directed: Curettage ± Electrodesiccation Mechanical scraping of the AK with a curette Electrosurgery to ensure atypical cell destruction local anesthetic Healing 2 to 3 weeks Sometimes scarring Useful only in few lesions Hypopigmentation Feldman SR, et al. J Am Acad Dermatol. 1999;40:43-47.
R/. AK 3. Efudix cr (5-FU) 2dd a 3wk (hele gebied) effectief, grote schoonmaak (+) crusteus, toegetakeld (-) agressief middel (ogen, penis) (-) goedkoop (+)
5-Fluorouracil (Efudix cr) Normal response during treatment with 5-FU; edema, oozing, superficial necrosis
R/. AK 4. PDT =photodynamische therapie ALA (creme) + licht toxisch agens dagbehandeling (-) pijnlijk (-) duur (Metvix ) (-) weinig litteken (+) indrukwekkend (+)
PDT Photosensitiser (ophoping in tumor) + Zichtbaar licht activatie photosensitiser Zuurstof radicaal Tumorceldood (necrose+apoptose)
Wat zijn de voordelen van PDT? Niet-invasief Selectief Meerdere tumoren tegelijk Veilig Kan worden herhaald Minimale of geen verlittekening Zeer goed cosmetisch resultaat
PDT Protocol Verwijderen korsten en schilfering
PDT Protocol Opbrengen van 5-ALA (1 mm dik)
PDT Protocol Lichtdicht afdekken, 4 uur wachten
Na 4 uur: verband verwijderen, schoonmaken met gaas PDT Protocol
PDT Protocol Belichten met 80 J
PDT Protocol Direct na belichting koelen met ijs Opnieuw lichtdicht verbinden
PDT Effectieve behandeling voor actinische keratosen, (superficieel) basaalcelcarcinoom en M. Bowen Met name grote gebieden die moeilijk op een andere manier te behandelen zijn Effectief met goed cosmetisch resultaat
M.Bowen = plaveiselcelcarcinoom -in-situ (BM nog niet doorbroken; geen invasie) cf: CIN, VIN, PIN scherp begrensde, erythemato-squameuze lesie R/ zie AK
M. Bowen
= melanoma-in-situ > 60 jr, gelaat M. Dubreuihl (= lentigo maligna) LMM (lentigo maligna melanoma) R/ excisie cryo radiotherapie
Huid en Zonschade I zon-beschadigde huid II pre-maligne huidafwijkingen III maligniteit (BCC en SCC)
Basaalcelcarcinoom (BCC) Incidentie: ca 16.000/jr per HA: 3/jr per DL: 50/jr ca 3%/ jr (1950-1990 : ca 2x /10 jr) ~~ zon :++
Basaalcelcarcinoom (BCC) waar: Gelaat/hals Romp>armen, benen Nooit op handen Ook: oksel, scrotum, vulva, nates geen metastase wel locale destructie
H-zone High risk zone : mostly Nodular BCC
Basaalcelcarcinoom (BCC) Type Nodulair ulcus rhodens Superficieel Morfea (cicatricieel) Gepigmenteerde (dd melanoom)
Superficieel BCC (sbcc) Romp >armen, benen Erythemato-squameus;+/- glazig dd mycose, eczeem Blond, rossig, sproeten Multipel Jong, > 20 jr Groeit langzaam, horizontaal
Superficieel BCC
Basaalcelcarcinoom (BCC) Type Nodulair ulcus rhodens Superficieel Morfea (cicatricieel) Gepigmenteerde (dd melanoom)
Sclerosing BCC (morpheaform) Excessive amount of fibrous stroma causing lesion to appear as a whitish, sclerotic patch with ill-defined borders Photos courtesy of Dr. Mariusz Sapijaszko
Basaalcelcarcinoom (BCC) Type Nodulair ulcus rhodens Superficieel Morfea (cicatricieel) Gepigmenteerde (dd melanoom)
R/ BCC 1. Excisie PA (+) kort/krachtig (+) Litteken (--) Operatie (--) (coumarine, nabloeding, infectie, necrose)
R/ BCC 2. Cryotherapie snel/eenvoudig (+) wittig litteken (-) recidief 5-10% (-) geen PA(-) sanatio per secundam (-)
R/ BCC 3. Excochleatie/coagulatie (3x) snel, eenvoudig litteken redelijk geen PA recidief ca 5%
R/ BCC 4. Radiotherapie geen PA arbeidsintensief (20-25x) redelijk litteken; groot veld recidief ca 5% >60 jr brachy-therapie
R/ BCC Efudix cr : 2dd a 4 wk sbcc fraai litteken arbeidsintensief geen PA recidief 5-10%
R/ BCC 6. Aldara (imiquimod) cr sbcc ma tm vrij avond overnacht a 6 wk erosieve, crusteuze laesie zeer fraai litteken
Aldara (imiquimod) immuniteit Rood,warm,soms erosief Soms grieperig
R/ BCC multidisciplinair oncologie commissie dermatoloog plastisch chirurg radiotherapeut
Excisie (BCC/SCC) Ovaaltje (ellips) Marge 3-5 mm Huidlijnen tenzij Armen, benen Voorhoofd, wangen : verticaal In subcutis (randje vet) Knippen> snijden
Excisie (BCC/SCC) Plastiek Burow s verschuif AT- eiland cave stoeprand, haematoom, seroom, necrose a-traumatisch
Excisie (BCC/SCC) Per secundam mediale ooghoek nasolabiaal
Mohs micrografische chirurgie tijdens OK beoordeling weggesneden stukje weefsel op radicaliteit Arbeidsintensief Operateur Patholoog Ca 4 uur per ingreep!!! (max 2/dg) Maximaal weefselsparend
Mohs micrografische chirurgie Indicatie Groot, sprieterig Recidief Waar: Erasmus MC Maasricht MC Catharina Eindhoven Gooi-Noord
Plaveiselcarcinoom (SCC = spinocellulair carcinoom) Incidentie ca 4000/jr HA < 1/jr DL ~10/jr Nodus, +/-squameus, crusteus, haemorrhagisch, ulcus Handrug, kalende schedel, gelaat plus onderlip, oren
Plaveiselcarcinoom (SCC = spinocellulair carcinoom) ~~ zon +++ (cumulatieve) ~~ chronisch ulcus Metastasering lymfogeen longen kans max 25% DD KA (kerato-acanthoom) cutane meta (prostaat, bronchus, mamma)
Plaveiselcarcinoom (SCC = spinocellulair carcinoom) R/ excisie
Kerato-acanthoom Snelgroeiende huidtumor (weken) Regelmatige nodus met centrale krater met hoorn Benigne?? Spontane regressie (maanden) dd SCC ; biopsie zinloos R/ excisie >> excochleatie
Albino s Defect pigment synthese Autosomaal recessief/consanguiniteit Negroide zonschade, AK, BCC/SCC: Jonger (> 10 jr), veel heftiger Oogafwijkingen Fotofobie, nystagmus, centrale visus