MONOGRAFIEËN PRIVAATRECHT Prof. mr. G.R. de Groot Prof. mr. M. Tratnik 14 Nederlands nationaliteitsrecht Vierde druk p. Kluwer a Wolters Kluwer business Kluwer - Deventer - 2010
INHOUDSOPGAVE Lijst van afkortingen / XIII HOOFDSTUK I Algemene beschouwingen /1 1.1 Begrip en functie van de nationaliteit /1 1.2 De nationaliteit en mensenrechten / 4 1.3 Psychologische dimensie van de nationaliteit / 5 1.4 De nationale autonomie in het nationaliteitsrecht / 7 1.4.1 Algemeen / 7 1.4.2 Beperking van de autonomie door verdragen / 8 1.4.2.1 Losse bepalingen over de nationaliteit in volkenrechtelijke verdragen en verklaringen /8 1.4.2.2 Het Haagse Nationaliteitsverdrag van 1930 en bijbehorende protocollen /10 1.4.2.3 Het New Yorkse Verdrag inzake de nationaliteit van de gehuwde vrouw uit 1957 /12 1.4.2.4 Het Verdrag van New York tot beperking der staatloosheid van 1961 /13 1.4.2.5 Protocollen behorend bij de Weense Verdragen inzake diplomatiek, respectievelijk consulair verkeer van 1961 en 1963 /14 1.4.2.6 De Overeenkomst van Bern inzake beperking van het aantal gevallen van staatloosheid van 1973 /14 1.4.2.7 De overeenkomst van Parijs inzake het uitwisselen van gegevens met betrekking tot het verkrijgen van nationaliteit van 1964 /14 1.4.2.8 Het Verdrag van Straatsburg betreffende beperking van gevallen van meervoudige nationaliteit en betreffende militaire verplichtingen in geval van meervoudige nationaliteit van 1963 en protocollen /15 1.4.2.9 Europees Verdrag inzake nationaliteit van 1997 /17 1.4.2.10 De Overeenkomst van Lissabon betreffende de afgifte van een nationaliteitscertificaat van 1999 /19 1.4.2.11 Verdrag over de vermijding van staatloosheid in geval van statensuccessie /19 1.4.3 Beperkingen van de autonomie door ongeschreven volkenrecht /19 VII
1.4.4 Beperkingen van de autonomie door regionaal (Europees) volkenrechtelijk gewoonterecht / 23 1.4.5 Beperkingen van de autonomie door het Europese recht / 24 1.4.6 Het Verdrag van Maastricht / 26 1.5 Plaats van het nationaliteitsrecht / 27 1.5.1 Inleiding / 27 1.5.2 Publiekrecht / 28 1.5.3 Privaatrecht / 29 1.5.4 Internationaal privaatrecht / 30 1.5.5 Volkenrecht / 31 1.5.6 Enkele conclusies / 32 1.6 Voorvragen in het nationaliteitsrecht / 32 1.6.1 Inleiding / 32 1.6.2 Privaatrechtelijke voorvragen / 33 1.6.3 Publiekrechtelijke voorvragen / 34 1.6.4 Voorvragen betreffende buitenlands nationaliteitsrecht / 35 HOOFDSTUK II De geschiedenis van het Nederlandse nationaliteitsrecht / 37 2.1 Actualiteit van historische beschouwingen in het nationaliteitsrecht / 37 2.2 Het nationaliteitsrecht voor 1838 / 38 2.3 Het Burgerlijk Wetboek van 1838 / 39 2.4 De Wet van 1850 / 40 2.5 Wet op het Nederlanderschap en het ingezetenschap van 1892 / 42 2.5.1 Verkrijging van het Nederlanderschap door geboorte (art. 1 en 2) / 42 2.5.2 Verkrijging door naturalisatie (art. 3,4, 5 lid 2 en art. 6) / 43 2.5.3 Nationaliteit van de gehuwde vrouw (art. 5 en art. 7 sub 2) / 43 2.5.4 Verlies van het Nederlanderschap (art. 7) / 43 2.5.5 Het ingezetenschap (art. 13-16) / 43 2.6 De belangrijkste wijzigingen van de Wet op het Nederlanderschap en het ingezetenschap / 44 2.6.1 De wijziging van 16 augustus 1910 (Wet van 15 juli 1910, Stb. 216) / 44 2.6.2 De wijziging van 1 juli 1937 (Wet van 21 december 1936, Stb. 209) / 44 2.6.3 De wijziging van 1 september 1948 (Wet van 10 juli 1947, Stb. H 232) / 44 2.6.4 De wijziging van 27 mei 1953 (Rijkswet van 15 mei 1953, Stb. 233) / 45 2.6.5 De wijziging van 1 oktober 1962 (Rijkswet van 12 juli 1962, Stb.249) / 45 2.6.6 De wijziging van 1 maart 1964 (Rijkswet van 14 november 1963,Stb. 467)/45 2.7 Bijzondere regelingen in verband met de Tweede Wereldoorlog / 45 2.7.1 KB van 22 mei 1943 (Stb. D 16) / 46 2.7.2 KB van 4 oktober 1944 (Stb. E 127) / 46 2.7.3 KB van 17 november 1945 (Stb. F 278) / 46 2.8 Regelingen ten aanzien van de overzeese gebieden / 47 2.8.1 Algemeen / 47 2.8.2 Soevereiniteitsoverdracht Indonesië / 49 VIII
2.8.3 Soevereiniteitsoverdracht Suriname / 49 2.8.4 De status aparte van Aruba / 50 2.9 De herziening van het nationaliteitsrecht in 1985 / 50 2.10 Wijzigingen van de Rijkswet op het Nederlanderschap na 1985 / 51 HOOFDSTUK III Uitgangspunten van het geldende Nederlandse nationaliteitsrecht / 55 3.1 Algemeen / 55 3.2 Eenheid van de nationaliteit in het koninkrijk / 55 3.3 lus sanguinis a matre et a patre / 55 3.4 'Système dualiste' / 56 3.5 Bestrijding van de staatloosheid / 56 3.6 Aarzeling over meervoudige nationaliteit / 56 HOOFDSTUK IV De begripsbepalingen in de Rw Ned / 59 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 Onze Minister / 59 Meerderjarige / 59 Moeder / 60 Vader/60 Vreemdeling / 61 Staatloze / 61 Toelating / 62 Hoofdverblijf/63 Geregistreerd partnerschap / 63 HOOFDSTUK V Verkrijging van het Nederlanderschap / 65 5.1 Algemeen / 65 5.2 Verkrijging van rechtswege (art. 3,4 en 5) / 66 5.2.1 Verkrijging door de geboorte (art. 3) / 66 5.2.1.1 Geboorte als kind van een Nederlandse ouder (art. 3 lid 1) / 66 5.2.1.2 Vondelingen (art. 3 lid 2) / 68 5.2.1.3 Derdegeneratieregel (art. 3 lid 3) / 69 5.2.2 Verkrijging op later tijdstip (art. 4 en 5) / 71 5.2.2.1 Verkrijging door gerechtelijke vaststelling van vaderschap (art. 4 lid 1) / 71 5.2.2.2 Verkrijging door erkenning van een kind jonger dan zeven jaren (art. 4 lid 2) /72 5.2.2.3 Verkrijging door wettiging (art. 4 lid 3) / 73 5.2.2.4 Verkrijging door erkenning van en kind van zeven jaar of ouder (art. 4 lid 1) /74 5.2.2.5 Verkrijging door adoptie (art. 5) / 76 5.3 Verkrijging door optie (art. 6) / 81 IX
5.3.1 Algemeen / 81 5.3.2 In Nederland geboren vreemdelingen (art. 6 lid 1 onder a) / 82 5.3.3 Staatlozen (art. 6 lid onder b) / 83 5.3.4 Door een Nederlander erkende en gewettigde kinderen (art. 6 lid 1 onder c)/86 5.3.5 Kinderen onder gezamenlijk gezag van ten minste één Nederlander (art. 6 lid 1 onder d) / 86 5.3.6 In Nederland opgegroeide vreemdelingen (art. 6 lid 1 onder e) / 86 5.3.7 Oud-Nederlanders en oud-nederlandse-onderdanen-niet-nederlanders (art. 6 lid 1 onder f) / 87 5.3.8 Echtgenoten en geregistreerde partners van Nederlanders (art. 6 lid 1 onder g)/88 5.3.9 Vijfenzestigplussers (art. 6 lid 1 onder h) / 88 5.3.10 Minderjarige kinderen van optanten (art. 6 lid 7) / 88 5.3.11 Kinderen van Nederlandse moeders (wetsvoorstel 31 813 (R 1873)) / 89 5.3.12 De procedure / 89 5.4 Verkrijging door naturalisatie (art. 7-13) / 91 5.4.1 Algemeen / 91 5.4.2 De procedure / 91 5.4.3 De vereisten voor naturalisatie (art. 8 en 9) / 92 5.4.3.1 Meerderjarigheid (art. 8 lid 1 onder a) / 93 5.4.3.2 Geen bedenkingen tegen verblijf voor onbepaalde tijd (art. 8 lid 1 onder b) /93 5.4.3.3 Vijfjarige toelating en hoofdverblijf in het koninkrijk (art. 8 lid 1 onder c) /95 5.4.3.4 De inburgering /101 5.4.3.5 Geen ernstige vermoedens van gevaar voor de openbare orde, de goede zeden, of de veiligheid van het koninkrijk (art. 9 lid 1 onder a) /104 5.4.3.6 Afstand van de oorspronkelijke nationaliteit (art. 9 lid 1 onder b) /107 5.4.4 De uitzonderingsnaturalisatie (art. 10) /110 5.4.5 Medenaturalisatie van minderjarige kinderen van de verzoeker (art. 11)/111 5.4.6 Naturalisatie: een recht of een gunst? /114 HOOFDSTUK VI Verlies van het Nederlanderschap /117 6.1 Algemeen/117 6.1.1 Intrekking van het Nederlanderschap wegens bedrog (art. 14 lid 1)/118 6.1.2 Verlies van het Nederlanderschap wegens identiteitsfraude /119 6.1.3 Intrekking van het Nederlanderschap wegens terroristische activiteiten /123 6.2 Het verlies voor een meerderjarige (art. 14 lid 1, art. 15 en art. 15A) /124 6.2.1 Algemeen/124 6.2.2 Vrijwillige verkrijging van een andere nationaliteit (art. 15 lid 1 onder a) /124 6.2.2.1 Algemeen /124 6.2.2.2 Vrijwillige verkrijging /125 6.2.3 Een andere nationaliteit /128
6.2.4 Afstand van het Nederlanderschap (art. 15 lid 1 onder b) /129 6.2.5 Langdurig verblijf buiten het koninkrijk (art. 15 lid 1 onder c) /129 6.2.6 Intrekking van het naturalisatiebesluit (art. 15onderd)/130 6.2.7 Vreemde krijgsdienst (art. 15 lid 1 onder e)/131 6.2.8 Vrijwillige verkrijging van de nationaliteit van een lidstaat van het Verdrag van Straatsburg en van de Surinaamse nationaliteit ingevolge de Toescheidingsovereenkomst (art. 15A onder a en b) /131 6.3 Het verlies voor een minderjarige (art. 14 en art. 16) /132 6.3.1 Algemeen/132 6.3.2 Het vervallen van de familierechtelijke betrekking (art. 14 lid 2) /133 6.3.3 Erkenning, wettiging of adoptie door een vreemdeling, alsmede gerechtelijke vaststelling van het vaderschap van een vreemdeling (art. 16 onder a) /134 6.3.4 Afstandsverklaring/135 6.3.5 Ouder verliest het Nederlanderschap op grond van art. 15 (art. 16 onder d en e)/136 6.3.6 Zelfstandige verkrijging van de nationaliteit van de moeder of vader (art. 16 onder e)/136 6.3.7 Vrijwillige verkrijging van de nationaliteit van een lidstaat van het Verdrag van Straatsburg (art. 16A) /137 6.3.8 Beperkingen van het verlies (art. 16 lid 2) /137 HOOFDSTUK VII De overgangsregelingen /139 7.1 De overgangsregelingen van 1985 /139 7.1.1 Art. 27/139 7.1.2 Art. 28 (oud) /140 7.2 De overgangsregelingen van 2003 /140 7.3 De overgangsregelingen van 2009. /141 HOOFDSTUK VIII Het formele nationaliteitsrecht /143 8.1 Inleiding/143 8.2 De procedure betreffende opties, verklaringen van afstand en naturalisaties /144 8.2.1 Opties en verklaringen van afstand /144 8.2.2 De naturalisatieprocedure /144 8.2.3 De registers/145 8.3 Vaststelling van het Nederlanderschap /145 8.3.1 Art. 17-19/145 8.3.2 Art. 20/146 8.4 Bewijsrecht in nationaliteitsrechtelijke aangelegenheden /146 8.5 Ten slotte: knopen doorhakken, gewijzigde opvattingen en vergissingen /147 XI
Bijlage I: Overzicht van de verwervings- en verliesgronden van de Nederlandse nationaliteit sedert 1838 /151 1. Verkrijging van de Nederlandse nationaliteit /151 2. Het verlies van de Nederlandse nationaliteit /163 3. Bijzondere regelingen in verband met de Tweede Wereldoorlog /171 Bijlage II: Overzicht van voor Nederland geldende volkenrechtelijke verplichtingen op het gebied van het nationaliteitsrecht /173 Bijlage III: Rijkswet op het Nederlanderschap /179 Bijlage IV: Overgangsbepalingen van de Rijkswet van 21 december 2000, Stb. 618, zoals gewijzigd door de Rijkswet van 18 april 2002, Stb. 222 en Rijkswet van 6 juli 2004, Stb. 335/201 Bijlage V: Besluit verkrijging en verlies Nederlanderschap / 203 Jurisprudentieregister (chronologisch) / 235 Trefwoordenregister / 237 XII