Examen VMBO-GL 2007 tijdvak 1 maandag 21 mei 9.00-11.00 uur landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt CSE GL Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Gebruik het Opzoekboek Groen. Dit examen bestaat uit 63 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 71 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. 700017-1-646o
Meerkeuzevragen - Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). - Geef verbeteringen aan volgens voorbeeld 2 of 3. (1) A A A B B B (2) X (3) B X C C X C D D D Substraat In onderstaande tabel staan de hoeveelheden substraat die jaarlijks gebruikt worden in Nederland. substraat soort per jaar (x 1.000 m 3 ) witveen 1.700 zwartveen 1.600 steenwol 500 kokos 125 schors 125 perlite 5 klei 25 puimsteen 15 kleikorrels 15 rijstekaf 5 andere 5 1p 1 Welke van de onderstaande substraatmaterialen zijn alleen organisch? A schors en kokos B schors en puimsteen C witveen en kleikorrels D witveen en steenwol 2p 2 In totaal wordt er jaarlijks in Nederland 4,2 miljoen m 3 substraat gebruikt. Uit hoeveel procent bestaat het aandeel steenwol? Schrijf de berekening op. Afronden op één decimaal. 700017-1-646o 2 lees verder
1p 3 De hoeveelheid opgeloste voedingszouten kan in het water in een steenwolmat gemeten worden. Met welk apparaat wordt deze meting uitgevoerd? Grond bewerken Jan heeft een coniferenkwekerij. Hij teelt onder andere leylandcipressen. (Cupressocyparis (x) leylandii) 1p 4 Voor het planten van de leylandcipressen moet de grond bewerkt worden. Op onderstaande foto is Jan in zijn trekker met daarachter een ploeg afgebeeld. Welke ploeg is hier afgebeeld? A een tienscharige rondgaande ploeg B een tienscharige wentelploeg C een vijfscharige rondgaande ploeg D een vijfscharige wentelploeg 1p 5 Jan teelt de leylandcipressen op zandgrond. Wat is de beste tijd van het jaar om zandgrond te ploegen? A de lente B de zomer C de herfst D de winter 700017-1-646o 3 lees verder
1p 6 Heesters die niet winterhard zijn, teelt Jan in een tunnelkas. Ook in de tunnelkas bewerkt hij de grond. Op onderstaande foto is deze grondbewerking te zien. Welk werktuig is hier afgebeeld? A een frees B een ploeg C een spitmachine D een woeler 1p 7 Jan maakt het land, waar een nieuwe partij leylandcipressen op komt, eerst onkruidvrij. Hiervoor gebruikt hij een onkruidbestrijdingsmiddel. Hoe wordt een onkruidbestrijdingsmiddel genoemd? A fungicide B herbicide C insecticide D nematocide 700017-1-646o 4 lees verder
1p Na de grondbewerking volgt het bemesten van het land. Jan is op zoek naar een kunstmeststrooier met een minimale vulhoogte van 92 centimeter, een opzetrand voor 400 liter extra inhoud en een handmatige strooischuifbediening. In onderstaande tabel staan technische gegevens van de kunstmeststrooiers. kunstmeststrooiers MDS 52 MDS 62 MDS 2 MDS 732 M MDS 932 M inhoud (l) 500 600 00 700 900 maximale inhoud (l) met opzetrand - 1000 1200 1600 100 minimale vulhoogte (cm) 92 92 104 9 97 totale breedte (cm) leverbare opzetranden (l) 10 140 140 190-230 al naar opzetrand - 400 600 200, 400, 600 of 900 liter gewicht 190 195 200 200 220 werkbreedte 10-1 m tot 24 m bij gebruik van de X-strooischoepen dosering vanaf 3 kg/ha, van gekorreld of gekristalliseerde kunstmest, zaaizaad of slakkenkorrels strooischuif bediening handmatig, linker- en rechterzijde samen of gescheiden, hydraulisch op verzoek standaard hydraulisch Welke kunstmeststrooier voldoet aan de eisen van Jan? A MDS 52 B MDS 62 C MDS 2 D MDS 732 M E MDS 932 M 700017-1-646o 5 lees verder
1p 9 Om het onkruid tussen de leylandcipressen tegen te gaan, stapt Jan weer op zijn trekker. Hij maakt gebruik van een schoffelmachine. Hoe heet deze manier van onkruidbestrijding? A biologische onkruidbestrijding B chemische onkruidbestrijding C mechanische onkruidbestrijding D thermische onkruidbestrijding 1p 10 Jan laat kippen in zijn tunnelkas lopen om het onkruid te bestrijden. Hoe heet deze manier van onkruidbestrijding? A biologische onkruidbestrijding B chemische onkruidbestrijding C mechanische onkruidbestrijding D thermische onkruidbestrijding Organische stof Een goede organische stofvoorziening is voor iedere coniferenteler belangrijk. Organische stof houdt water en voedingsstoffen vast en is goed voor de beworteling. Uit berekeningen blijkt, dat er jaarlijks ongeveer 3.000 tot 4.000 kg effectieve organische stof, per hectare, verdwijnt door afbraak op een normale zandgrond. In onderstaande tabel staat de hoeveelheid effectieve organische stof in relatie tot twee meststoffen. effectieve organische stof (e.o.s. kg/m 3 ) in relatie tot kg N en kg P 2 O 5 soort organische meststof e.o.s. kg/m 3 N-totaal kg/m 3 P 2 O 5 kg/m 3 rundveestalmest 90 6.9 3. paardenmest 150 5.0 3.0 gft-compost 150 7.2 3.9 groencompost 170 3.0 1.5 champost 116 6.0 1.5 tuinturf 150 laag laag 2p 11 Hoeveel m 3 gft-compost moet de coniferenteler gebruiken om een verlies van 3.300 kg e.o.s. per hectare te compenseren? Schrijf de berekening op. 1p 12 Hoeveel stikstof komt vrij bij een gift van 20 m 3 paardenmest? A 50 kg B 75 kg C 100 kg D 150 kg 700017-1-646o 6 lees verder
Gecoate meststoffen Meststoffen die op het juiste moment beschikbaar zijn voor het gewas, zijn belangrijk voor de plant, de kweker en het milieu. In een proef is gekeken naar een aantal nieuwe gecoate meststoffen. kwaliteit proefgewas na de groeiperiode lengte (per plant in cm) wortel kwaliteit* versgewicht (per plant in g) drooggewicht (per plant in g) Osmocote concept 5 65 4,3 261 90 Osmocote concept 23 63 3, 24 DCM LLP proefformule 65 3,9 239 2 Multicote concept B 63 4,2 252 Basacote -9 mnd stand 65 3,9 241 4 * De wortelkwaliteit is uitgedrukt in cijfers: 1 = zeer slecht, 2 = slecht, 3 = matig, 4 = goed en 5 = zeer goed 1p 13 Welke meststof geeft het beste resultaat? 1p 14 De formulering van de gebruikte Basacote is 16 12 + sporenelementen. Hoeveel % kalium komt in Basacote voor? 1p 15 Welk van onderstaande elementen is een sporenelement? A kalium B magnesium C stikstof D zink 700017-1-646o 7 lees verder
Stikstof bij zomerbloemen 2p 16 De bemesting van stikstof is heel belangrijk in de buitenteelt van zomerbloemen. De teler moet ervoor zorgen dat de plant steeds over voldoende stikstof kan beschikken. Geef van de onderstaande beweringen met een kruisje aan of deze juist of onjuist zijn. bewering juist onjuist Stikstof wordt alleen als basisbemesting gegeven. Stikstof in ammoniakvorm spoelt snel uit op kleigrond. Uitspoeling van stikstof is slecht voor het milieu. 1p 17 In welk stadium heeft de plant vooral veel stikstof nodig? A bij de blad- en stengelgroei B bij de bloemontwikkeling C bij de vruchtgroei Drainwater bij orchideeën Drainwater heeft in de herfst vaak een lage ph-waarde. Dit kan een voorteken zijn van een te natte pot. De verdamping in deze tijd van het jaar is namelijk behoorlijk teruggelopen. Hierdoor blijven de potten langer nat. Dit kan wortelsterfte tot gevolg hebben. 1p 1 Wat is drainwater? 1p 19 Water met een lage ph is A basisch. B neutraal. C zuur. 1p 20 Waardoor wordt wortelsterfte in een te natte pot veroorzaakt? A door een gebrek aan bodemleven B door een gebrek aan koolstofdioxide C door een gebrek aan meststoffen D door een gebrek aan zuurstof 700017-1-646o lees verder
Mais Akkerbouwer Kranen teelt snijmaïs. Dit gewas wordt verkocht aan veehouders. Aan de hand van onderstaande rassenlijst maakt hij een keuze. rassenlijst maïs rasnaam stevigheid resistentie stengelrot resistentie builenbrand beginontwikkeling plantlengte vroegheid bloei drogestofgehalte VEM\kg droge stof vroege rassen Nescio Talman Cameron Goldella Dixxmo Tango Aurelia Cantona.5 7.5.5 7.5.5.5 6.5 6 6.5.5 7.5.5.5.5.5.5 7.5 7 7.5 7.5 7.5 92 100 99 104 103 101 107 102.5 7.5 7.5 7.5 7.5 7.5 99 100 101 97 96 9 101 95 102 100 99 100 100 102 99 101 1p 21 De laatste twee kolommen met getallen zijn verhoudingsgetallen. Bij het ras Tango staat dat het drogestofgehalte 9 is. Wat wordt bedoeld met verhoudingsgetal 9? A 9% B 9 kg C 9 ton 1p 22 Kranen is niet tevreden over de bestaande vroege rassen. Hij wil een nieuw ras proberen. Op het open land waait het altijd, dus hij wil een stevige stengel. Ook is zijn grond nat, dus kan hij pas laat beginnen met zaaien. Hierdoor heeft hij een ras nodig met een snelle beginontwikkeling. Welk ras kan Kranen het best kiezen? 700017-1-646o 9 lees verder
Bemestingsonderzoek In onderstaande tabel staat een deel van een bemestingsonderzoek. onderzoek nummer: datum: 76 15-1-2005 monster grondsoort: bemonsterde laag: resultaat zee- / duinzand eenheid 0-25 cm methode resultaat streeftraject laag vrij laag goed vrij hoog hoog Fosfaat mg P 2 O 5 /l Pw 33 51-70 mg P 2 O 5 /100 g P-AL 25 56-5 Kali mg K 2 O/100g K-HCl K-getal 12 30-39 Magnesia mg MgO/kg MgO-CaCl 2 16 100-124 Zuurgraad ph-kcl 7,6 7,2 Organische stof % elementair 0,5 0,-1,3 advies: in kg zuivere meststof per ha per jaar frequentie gewas adviesgift 1 e teelt volgteelten Fosfaat (P 2 O 5 ) per jaar sla (zomer) spinazie conserven 150 125 75 60 Kali (K 2 O) per jaar sla (zomer) spinazie conserven 125 125 60 60 Magnesia (MgO) per jaar sla (zomer) spinazie conserven 125 125 60 60 Kalk (nw) eenmalig 0 Eff. org. stof 600 700017-1-646o 10 lees verder
1p 23 Welke grondsoort is bemonsterd en onderzocht? 1p 24 Welke waardering wordt aan de drie gemeten voedingsstoffen gegeven? 1p 25 Wat is het resultaat van de organische stof? 2p 26 Hoeveel fosfaat is in totaal noodzakelijk bij een eerste teelt van spinazie met een volgteelt van sla? Schrijf de berekening op. Aardbeien effect van de nitraat-sulfaatverhouding op aardbeien veenbalen steenwolmatten voeding (mmol/l) NO 3 - SO 4 2- productie (kilo/m 2 ) vruchtgewicht (gram) misvormde vruchten (%) productie (kilo/m 2 ) vruchtgewicht (gram) misvormde vruchten (%) 13 0 6,30 14,4,3 4,57 14,7 4,7 11 1 6,6 14,6 6,1 4,70 14,7 3,4 9 2 6,7 14,7 9,0 5,01 15,2 3,0 7 3 6,96 15,2 7,4 4,76 15,7 3,9 5 4 6,94 15,7 4,7 4,1 15,6 2,2 1p 27 In de tabel wordt het aantal mmol SO 2-4 per liter gegeven. Welk voedingselement zit er in SO 2-4? A fosfor B natrium C stikstof D zwavel 1p 2 Welke verhouding NO - 3 : SO 2-4 geeft de hoogste productie bij het gebruik van steenwolmatten? 700017-1-646o 11 lees verder
Suikerbieten In onderstaande grafiek is te zien dat bieten diep wortelen. Hiervoor is het nodig dat in de voorgaande jaren geen verdichting van de ondergrond is opgetreden. 0 worteldiepte (m) gewicht (t/ha) 60 40 20 0 0 1 2 sluiting gewas wortellengte (km/m 2 ) 0,1 2,5 7,5 11,0 12,0 11,5 mei juni juli aug. sept. okt. biet blad 2p 29 Geef twee oorzaken waardoor verdichting van de grond kan optreden. 1p 30 In de grafiek is het groeiverloop van suikerbieten gedurende het groeiseizoen getekend. Wat wordt bedoeld met 'sluiting van het gewas'? 1p 31 In de grafiek staat het gewicht van de biet en het blad in tonnen per ha. Wanneer zal het gezamenlijke gewicht uitkomen boven de 40 ton? 700017-1-646o 12 lees verder
2p 32 Voordat met een teelt wordt begonnen, moet de grond worden geëgaliseerd. Geef van onderstaande beweringen met een kruisje aan of deze juist of onjuist zijn. Bewering juist onjuist Egaliseren is nodig, zodat de afwatering overal gelijk is. Egaliseren is nodig, om zaad niet naar het laagste punt te laten spoelen. Egaliseren is nodig, om een verdicht zaaibed te krijgen. 1p 33 Bij een proef met suikerbieten wordt op ruggen gezaaid. Geef een voordeel van het zaaien op ruggen ten opzichte van een vlakke bodem. 1p 34 Het zaad van suikerbieten is altijd gepilleerd. Wat is een voordeel van gepilleerd zaad? 700017-1-646o 13 lees verder
Pootgoed 1p 35 Kranen teelt ook pootaardappelen. In pootaardappelen moeten de zieke planten verwijderd worden. Geef hiervoor de reden. 1p 36 Op onderstaande foto is een selectiewagen te zien. Met deze wagen kan Kranen door het perceel rijden. Geef een arbeidsomstandigheid die verbetert bij gebruik van de selectiewagen. 1p 37 Het uitgangsmateriaal dat Kranen gebruikt, is goedgekeurd door NAK-A. Geef een reden waarom Kranen gekeurd pootgoed gebruikt. 700017-1-646o 14 lees verder
Tomaten Op een vermeerderingsbedrijf wordt in zaaitrays gezaaid. Hierin zitten veel kleine holtes die gevuld zijn met potgrond of steenwol. Op onderstaande afbeelding is een zaaitray te zien. 1p 3 In een zaaitray heeft een plant niet veel ruimte om te groeien, waardoor er een compacte wortelkluit ontstaat. Hoe wordt zo n wortelkluit genoemd? A blok B perspot C plug D vulling 1p 39 Waarvan is zaaien een vorm? A van generatieve vermeerdering B van ongeslachtelijke vermeerdering C van vegetatieve vermeerdering 700017-1-646o 15 lees verder
2p 40 Een andere handeling op het vermeerderingsbedrijf is verspenen. Hieronder staan twee beweringen over verspenen. Geef van de onderstaande beweringen met een kruisje aan of ze juist of onjuist zijn. bewering juist onjuist Zaailingen worden verspeend omdat de wortels te weinig ruimte krijgen. Zaailingen worden verspeend omdat ze anders te langgerekt groeien. Uien Door de plantuien begin maart met foliedoek te bedekken, krijgen ze een voorsprong van 10 tot 14 dagen op niet afgedekte uien. 1p 41 Welke groeifactor zorgt voor een snellere ontwikkeling onder de foliedoek? A koolstofdioxide B licht C luchtvochtigheid D warmte 2p 42 Om problemen met de niet afgeharde planten te voorkomen wordt de foliedoek op een bewolkte dag verwijderd. Met welke groeifactor krijgt een niet afgeharde plant problemen bij het verwijderen van de foliedoek? Streep het onjuiste woord door. Met de lagere / hogere luchtvochtigheid. Met de lagere / hogere temperatuur. 700017-1-646o 16 lees verder
1p 43 Onkruid is in de uienteelt een groter probleem dan in de aardappelteelt. Wat is de reden hiervan? A De aardappelknol remt de ontkieming van onkruidzaad. B Het aardappelgewas is gevoeliger voor schimmels. C Het uiengewas vormt weinig blad. D Het uiengewas wordt meer bemest. 1p 44 Het oogsten van uien bestaat uit verschillende handelingen: 1 drogen 2 in het zwad leggen 3 loofklappen 4 oprapen 5 rooien Zet de handelingen in de juiste volgorde. 700017-1-646o 17 lees verder
Abutilon Geel blad bij de kuipplant Abutilon lijkt voor een belangrijk deel te worden veroorzaakt door een te lage zuurgraad van de potgrond. Hierdoor wordt de opname van onder andere ijzer door de plant bemoeilijkt. 1p 45 Door een tekort aan ijzer kleurt het blad geel. Æ Hoe wordt dit verschijnsel genoemd? 1p 46 Met welk chemisch symbool wordt ijzer aangeduid? B Fe Mg Mn A B C D 1p 47 Waarmee kan de ph van de potgrond omhoog gebracht worden? 700017-1-646o 1 lees verder
Bestrijding resultaten bij het gebruik van bestrijdingsmiddelen in schorseneren toepassing tijdstip relatieve opbrengst % klasse I voor opkomst na opkomst toegelaten schoffelen en wieden 100 7 chloor-ipc + Legurame X 10 79 chloor-ipc + Legurame X 113 7 Fusilade X 99 7 bodemherbiciden A Centium X 105 76 A2 X 103 3 contactmiddelen C Mikado X 104 77 C2 X 104 0 D Samson X 103 77 D2 X 104 7 E Aroma X 105 79 E2 X 102 7 De opbrengst van de toepassing 'schoffelen en wieden' is op 100 gezet en alle andere toepassingen zijn daarmee vergeleken. 1p 4 Bij welke bodemherbicide is het hoogste percentage klasse I te verwachten? 1p 49 Geef de reden waarom contactmiddelen pas na opkomst van het onkruid gebruikt worden. 1p 50 Geef de reden waarom een akkerbouwer kiest voor een bestrijdingsmiddel, dat als resultaat minder leverbare schorseneren oplevert, maar meer schorseneren van klasse I. 700017-1-646o 19 lees verder
Wortels bekijken Bij grondteelt is het goed om af en toe een plant uit te spitten om de wortels te bekijken. Op onderstaande foto bekijkt een teler de wortels van zijn freesia's. 1p 51 Welke kleur hebben gezonde wortels van freesia's? 1p 52 De diepte van de wortelgroei in de grond is een teken van een goede of slechte bodemgesteldheid. Æ Geef een reden dat een gewas ondiep wortelt. 700017-1-646o 20 lees verder
1p 53 Een teler kan een aantal kenmerken van zijn grond bepalen door een profielkuil te graven. Welke eigenschap van de grond kan niet in een profielkuil bepaald worden? A de aanwezigheid van bodemleven B de aanwezigheid van organische stof C de bemestingstoestand D de grondwaterstand 1p 54 Een teler kan maatregelen nemen om de hoeveelheid lucht in de bodem te vergroten. Welk van de onderstaande maatregelen zorgt voor meer lucht in de bodem? A draineren B stomen C teeltwisseling 1p 55 De plant neemt met de wortels water op uit de grond. Waarmee neemt een wortel water op? A met de hoofdwortels B met de zijwortels C met de wortelhaartjes D met de wortelmutsjes 700017-1-646o 21 lees verder
Phytophthora infectiedruk van phytophthora Nog steeds is de infectiedruk hoog in de Flevopolder. Er werden afgelopen week weliswaar haarden afgemeld, maar er kwamen ook weer nieuwe bij. De Flevolandse telers kregen dan ook, vroeger dan telers elders in het land, wederom het advies te spuiten. Elders is het relatief rustig. In zowel het zuidwesten als in de veenkoloniën zijn wel haarden te vinden; de situatie is echter niet dreigend. Wel zijn de infectiekansen overal onverminderd hoog. noordelijke klei zone 1 zetmeelgebied zone 2 centraal zone 3 noordwesten zone 4 zuidwesten zone 5 oostelijk zand zone 6 zuidoosten zone 7 za di ma di wo do vr Legenda 0-20% nauwelijks 20-40% licht 40-60% redelijk 60-0% gevaarlijk 0-100% vrijwel zeker 1p 56 In welk gebied is de infectiedruk het laagst? 1p 57 Onder welke twee weersomstandigheden is de infectiedruk van phytophthora het hoogst? 1p 5 In welke afbeelding is het ziektebeeld van phytophthora weergegeven? A B C 700017-1-646o 22 lees verder
Ziekten en plagen 1p 59 Om biologisch uien te telen mogen de zaadbehandelingen niet chemisch worden uitgevoerd. Geef hiervoor de reden. 1p 60 De uienvlieg is één van de schadelijkste insecten bij uien. Deze worden bij biologische bestrijding met soortgenoten (steriele mannetjes) bestreden. Hoe vindt deze bestrijding plaats? 1p 61 Op onderstaande afbeelding staat een insect. Wat is de naam van dit insect? Let op: de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina. 700017-1-646o 23 lees verder
Stofzuigen In onderstaande tabel staat een artikel over stofzuigen in een bewaarplaats voor aardappelen. stofzuigerfilters type soort klasse voorbeeld MAC * mg/m 3 P1 groot inert zwevend stro, organische stof 10 P2 middel schadelijk bestrijdingsmiddel, roet 0,1 tot 10 P3 fijn giftig / kankerverwekkend * MAC = maximaal aanvaardbare concentratie hardhout, kwarts, asbest, bestrijdingsmiddel <0,1 1p 62 In de tabel is te lezen dat fijn stof schadelijker voor het menselijke lichaam is dan groot stof. Geef hiervoor de reden. 1p 63 Welk type filter is geschikt voor werkzaamheden waarbij kwartsdeeltjes vrijkomen? 700017-1-646o* 24 lees verder einde