Jaarverslag van het Stadsmuseum Almelo 2014 Het Stadsmuseum Almelo wordt geleid en gedragen door de Stichting Museum voor Heemkunde Almelo. Het aantal bestuursleden van de stichting bedraagt acht. Door het uittreden van de heer D.Schlüter wegens afloop van zijn statutaire termijn ontstond een vacature. De heer Schlüter wenste geen herbenoeming. Het bestuur was van oordeel de vacature onvervuld te laten. In de laatste vergadering van het jaar werd een nieuwe penningmeester benoemd; de aftredende penningmeester werd voor een volgende termijn als bestuurslid herbenoemd. De samenstelling van het bestuur is thans als volgt: C. Vellenga Voorzitter L. van der Laan Secretaris Mevr. J de Heer A. Eshuis Penningmeester Lid J. Rutgers Lid ( tot december 2014 penningmeester) J. Evers Lid H. Bloebaum Lid Tj. van Drooge Lid Het bestuur vergaderde dit jaar 5 maal. Eén vergadering werd afgelast in verband met agendaproblemen en geen dringende bespreekpunten. Lopende zaken en periodiek werkoverleg met de conservatrice werd waargenomen door een informeel kernbestuur. Met de gemeente Almelo waren er contacten op ambtelijk niveau en één maal een overleg met de betrokken wethouder. Veel tijd en energie is besteed, zowel door bestuur als staf, aan de voortgang van de herinrichtingsplannen. De overeenkomst met Bureau Bent voor ondersteuning en begeleiding werd hiervoor verlengd. De voorgenomen verhaallijnen en thema s zijn gedetailleerd uitgewerkt en beschikbaar gemaakt voor de bureaus die betrokken zijn bij het maken van de publieksinformatie in de expositieruimtes en de vormgeving van de diverse ruimtes. Contracten hiervoor werden in de loop van het jaar aangegaan. In verband met het vele gekwalificeerde werk dat hiervoor in korte tijd moest worden gedaan en omdat het niet lukte hiervoor een geschikte stagiaire te interesseren heeft het bestuur projectgebonden aan de conservatrice extra-uren beschikbaar gesteld. Een architectenbureau is ingeschakeld bij de aanpassing van de benedenverdieping van het Heydapand. De entree van het vernieuwde museum met de ontvangstbali wordt hiernaar verplaatst. De gemeente heeft als verhuurder van het gebouw hiermee ingestemd. Voor de aanschaffing van een touchscreentafel en de ontwikkeling van de content hiervoor zijn afspraken gemaakt; een werkgroep is voortvarend aan de slag gegaan met het ontwikkelen van de content. Ook voor de levering van de apparatuur en de softwarematige ondersteuning zijn afspraken 1
gemaakt. Voor dit deelproject is subsidie gevraagd en gekregen middels het cultuurarrangement provincie Overijssel en gemeente Almelo. Via de website www.//almelo.erfgoedopdekaart.nl is al het nodige te zien. In de zomer was het Stadsmuseum getroffen door een storing bij het hostingbedrijf waardoor vele weken de website ontoegankelijk was en ook e-mailverkeer niet mogelijk was. Pas na geruime tijd was het bedrijf er in geslaagd de zaken weer op orde te krijgen. Door enkele legaten kreeg het museum de beschikking over enkele particuliere verzamelingen. Het betrof een groot aantal ongesorteerde foto s /dia s, waarvan de afbeeldingen die betrekking hadden op Almelo of omgeving zijn uitgeselecteerd en in het museumbestand opgenomen en een verzameling bodemvondsten en stenen uit het Sluitersveld. Aan het eind van het jaar ontving het Stadsmuseum als gevolg van een liquidatie van een derde stichting het eindvermogen van deze stichting. De opbrengst is aan de reserves van het museum toegevoegd. Hoewel het museum als zodanig een locatiegebonden centrale voorziening is en het verzamelen, documenteren, conserveren en exposeren van relevante voorwerpen en beeldmateriaal de voornaamste taak van een museum is, probeert het Stadsmuseum Almelo zijn diensten ook buiten de muren van het museumgebouw aan te bieden. Hierbij valt te denken aan het bieden van lesmateriaal aan schoolklassen en het inrichten van wisselvitrines in wooncentra en publiekslocaties. Waar mogelijk wordt hulp en bijstand verleend aan particulieren en groepen op vragen om informatie en/of het vinden of beschikbaar stellen van materiaal. In het afgelopen jaar werd o.m. op de ze wijze ondersteuning geboden aan het dameskoor Mardi le Vingt bij organiseren van een herdenkingsconcert en aan de initiatiefnemers van Katoen en Nu bij het ontwikkelen van de stadsmusical. Ook namen personen uit de kring van het museum deel aan de uitvoering. Er was in het verslagjaar opmerkelijk veel belangstelling voor groepsbezoeken, veelal met een rondleiding. Het museum is nog steeds vrij toegankelijk. Wel is in het bestuur in beginsel besloten tot het gaan heffen van een entreebedrag, maar om praktische redenen is de uitvoering afhankelijk gemaakt van de aanpassingen in het Heydapand. Wel wordt er een beperkte bijdrage gevraagd aan vooraf aangemelde groepen. Het aantal getelde bezoekers bedroeg het afgelopen jaar 2671. 2
Collectie Het collectiebeheer heeft het afgelopen jaar goede voortgang gehad. Er is gesorteerd, waar nodig gerepareerd, gefotografeerd en er zijn voorwerpen afgestoten naar andere musea. Er zijn nieuwe objecten aangeboden. Bij het aanbieden van deze objecten is zeer kritisch gekeken naar de waarde voor het Stadsmuseum Almelo. Het belangrijkste criterium bij het aannemen van objecten is of het relevant is voor een Almelose verzameling. Het is nu zo dat Wim Dommerholt de werkzaamheden in het depot aanstuurt. Altijd in overleg met de conservator. De database in AdLib wordt steeds meer gevuld, zowel met gegevens als met afbeeldingen. Omtrent het beleid van het afstoten van voorwerpen is niets veranderd. Er wordt gewerkt volgens de Lamo richtlijn.* *Het ontzamelen van objecten gaat strikt volgens richtlijnen NMV, vastgelegd in de handleiding LAMO. (zie bijgevoegde, beknopte richtlijnen) www.museumvereniging.nl/voorleden/ethischecode/lamo.aspx Klimaat Dat was in 2014 hetzelfde als in 2013. De relatieve luchtvochtigheid en de temperatuur waren in orde: Resp. 53 RV en 17 C. Dit zijn, met minieme verschillen, ook de waarden in de expositiekamers. Er zijn geen grote schommelingen per etmaal. De RV wordt gemeten met een haarhygrometer. De 2 ontvochtigers, Defensor RT 310, werken naar behoren. Inmiddels is in juli 2014 een derde ontvochtiger aangeschaft. Maar het probleem blijft, dat ook met 3 ontvochtigers de RV niet of nauwelijks onder de 60% komt. Bij de toekomstige herinrichting moet hier terdege op gelet worden. Overig De administratief medewerker heeft in oktober 2013 de BHV cursus gevolgd. De conservatrice heeft deze cursus gevolgd in maart 2014. 3
Educatieprojecten 2014 Van 13 maart t/m 3 april Willem en Mientje trekken de schuit Een educatieproject voor kinderen van basisscholen, groep 5/6 Het project gaat over twee Almelose kinderen aan het eind van de 19e eeuw: Willem en Mientje. Het kanaal van Almelo naar Nordhorn is druk in gebruik. Vervoer speelt zich nog voornamelijk over water af. De wegen zijn van zand en veranderden in modderpoelen als het regent. Later zijn het de treinen die mensen en goederen transporteren en nog weer later de bussen, vrachtwagens en auto s. Dit educatieproject is een samenwerking van de Openbare Bibliotheek Almelo, Janna van den Berg, KCO Zwolle en het Stadsmuseum Almelo. Het is zowel een verhalend als actief programma. De leerlingen werken op school met een leskist gevuld met originele museumvoorwerpen, die te maken hebben met water en vervoer. Met behulp van museumhandschoenen en vergrootglazen worden de voorwerpen uit de leskist onderzocht en beschreven. Aansluitend gaan de kinderen naar de bibliotheek, waar Janna van den Berg het verhaal over Willem en Mientje vertelt. Daarna gaan de kinderen naar het Stadsmuseum waar ze opdrachten uitvoeren. Die opdrachten sluiten aan bij het verhaal en de werkjes uit de leskist. Op een film is te zien wat zo n 100 jaar geleden de rol van kinderen was op een schip. Er wordt gepuzzeld over verschillende vormen van vervoer van langzaam, 100 jaar geleden, tot heel snel in 2012. Er worden oude boten nagetekend. Er kan gelopen worden in het zeel. Als alles klaar is, zijn de kinderen Professor in de Almelologie geworden. In 2014 kwamen 10 scholen met 15 groepen. Totaal aantal leerlingen: 374 Februari / maart 2014 Van wie is die koffer? Project voor de basisscholen. Pilotschool De Wierde groep 3 en 4. Van wie is die koffer? is een educatief project dat zich in de klas en optioneel in een museum/erfgoedinstelling afspeelt. Het project brengt de kinderen stap voor stap in aanraking met erfgoed in de eigen omgeving. Van wie is die koffer? is bestemd voor leerkrachten en kinderen van groep 3 en 4. Het is voor kinderen een eerste kennismaking met bijzondere voorwerpen, een verzameling spullen die voor iemand veel betekent en het werken met (erfgoed)voorwerpen: wat kun je aan een voorwerp zien, voelen, ruiken? De koffer is een klein en persoonlijk museumpje dat in de klas terecht komt. 16 april 2014 Schatgraven in eigen collectie Project i.s.m. Het Oversticht. Basisschool De Wierde groep 7/8 30 leerlingen Leerlingen uit groep 7/8 determineren en beschrijven bodemvondsten uit onze eigen collectie en exposeren deze in het Stadsmuseum. 4
N.B. deze educatieles is slechts eenmaal gegeven vanwege drukke werkzaamheden van de archeologen. Exposities en overig in 2014 25-10-2013 t/m 25-01-2014 De andere Jans 08-02-1014 t/m 25-05-2014 (incl. verlenging) Vervoer in de vorige eeuw 20-06-2014 t/m 20-09-2014 Almeloërs te kijk. Wie kent ze? 22-11-2014 t/m 28-02-2015 Archeologische schatten en verhalen 40 Jaar AWN Twente Genealogie De werkzaamheden van de Werkgroep Genealogie bestaan vooral uit : -Het digitaliseren van het archief "Scholten"; het overgrote deel is al klaar maar de mappen "Nieuwe Almeloërs" en "Joodse families" moeten nog ingevoerd worden. -Het archief "Rutgers" moet in zijn geheel nog gescand worden. -De mappen met secondaire bronnen worden geïndexeerd en moeten ook nog gescand worden. Deze drie zaken vormen voorlopig het overgrote deel van onze werkzaamheden. Het streven is om al deze gegevens via de website van het museum toegankelijk te maken voor geïnteresseerden. Er is ook weer medewerking verleend aan "Twente Genealogisch" (kwartaalblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging afd.twente) De werkgroep bestaat thans uit : Jan Harzevoort, Johan Evers, Frans de Beurs, Albert de Wilde en Bert Dekker. 5
Werkgroep Bodem De werkgroep heeft zich dit jaar met een aantal zaken intensief bezig gehouden. Op 16 april vond het onderwijsproject Schatgraven plaats. Er kwamen 29 leerlingen van groep 8 van De Wierde naar het Stadsmuseum. Ze moesten als volleerd archeoloog een oud voorwerp onderzoeken, beschrijven en tentoonstellen. De tentoonstelling was ongeveer een maand te zien in het museum. Het geheel was een groot succes. Op 24 april werd een kleine expositie van bodemvondsten, die tijdens de bouw van het Bavinkcomplex werden gevonden, geopend. Jammer genoeg was de bestelde vitrine niet op tijd leverbaar, maar dat zou later nog wel worden opgelost. Helaas is dat nog steeds niet gebeurd. Naast de expositie had Mevrouw Karin Oostermeijer een tweetal infopanelen over de familie Bavink samengesteld. Veel tijd is in oktober en november besteed aan de tentoonstelling 40 jaar AWN, afdeling Twente. Deze expositie werd in het Stadsmuseum gehouden en duurt tot 1 maart 2015. Prachtige archeologische vondsten uit Twente zijn te zien en ook zijn er twee vitrines over twee belangrijke Almelose amateurarcheologen, te weten Gerrit Jan Eshuis en Reinier Kampman. Dit jaar zijn er weinig bodemvondsten gedaan, de meeste bij de aanleg van het glasvezelnetwerk. Jammer genoeg (voor ons) gingen de kabels niet erg diep de bodem in. Verheugend is het te constateren dat steeds meer inwoners van Almelo naar het museum komen om vondsten te laten zien. Gelukkig konden de meeste vondsten gedetermineerd worden. 6
Aanwinsten 2014 Neurdenburg, E. Oude Nederlandsche majolica en tegels. Delftsch aardewerk. Uitgegeven 1944 Kok, Y. De Hollandsche tegel; toegelicht met afbeeldingen uit eigen verzameling. Uitgegeven 1949 Holtmann, H. De Wierdensestraat; verdwenen en bewaard. Uitgegeven 2013 Berendsen, A. Groot tegelboek; een internationaal overzicht van de tegel door de eeuwen heen. Uitgegeven 1975 Vloedbeld, J. en Almelo, een veranderende stad. Kruisdijk, J. Uitgegeven 1993 x De grote kerk in Almelo; door O. Mulder, J.G. Dubbink, H.J. Brilman e.a. Uitgegeven 1990 Gerritsen, H.G. Tussen bevroren lakens achter de Sluitersveldse landweer. Uitgegeven 1982 Gerritsen, H.G. Sluitersveld, een korte samenvatting van de lange geschiedenis van de Veldboeren. Uitgegeven 2001 Geurtsen, R. Almelo binnenstadsplan, stedebouwkundig conceptplan Uitgegeven 2001 x Wijkbeleidsplan; De grote kerk Almelo, een ontwerp nader uitgewerkt, 21 april 2006 Uitgegeven 2006 7
Exposities en overig in 2014 25-10-2013 t/m 25-01-2014 De andere Jans 08-02-1014 t/m 25-05-2014 (incl. verlenging) Vervoer in de vorige eeuw 20-06-2014 t/m 20-09-2014 Almeloërs te kijk. Wie kent ze? 22-11-2014 t/m 28-02-2015 Archeologische schatten en verhalen 40 Jaar AWN Twente 8
Vrijwilligers in 2014 Wim Nijkamp depot woensdagmorgen en wanneer het nodig is Anneke Verpalen depot textiel woensdagmorgen Adriaan Dorst archeologie woensdagmorgen Albert Eshuis archeologie woensdagmorgen Albert de Wilde genealogie dinsdag- en/of vrijdagmiddag Bert Dekker genealogie dinsdag- en/of vrijdagmiddag Riekje Durang suppoost donderdagmiddag Frans de Beurs genealogie dinsdag- en/of vrijdagmiddag Jan Harzevoort genealogie dinsdag- en/of vrijdagmiddag Johan Evers genealogie dinsdag- en/of vrijdagmiddag Maria Wiegman foto s personen vrijdagmiddag Bert Bezoen numismatiek dinsdagmorgen Susan Scheper weven donderdagmiddag Leo Rauwers prentbriefkaarten vrijdagmiddag Rita Bolk bibliotheek woensdagmorgen Jan Schutte depot, restauratie woensdagmorgen en wanneer het nodig is Geert Kamst suppoost op afroep Wim Dommerholt collectiebeheer maandag, dinsdag en woensdag Harry van Workum documentatie donderdagmiddag Elizabeth Michielsen schoonmaak woensdag- en donderdag- vrijdagmorgen Han Bent suppoost woensdagmiddag Rick Brama fotoarchief vrijdagmiddag NB. Susan Scheper is naast haar werk als molenaar, dit jaar toch beschikbaar geweest voor het Stadsmuseum. 9