Voorlichting over In Vitro Fertilisatie IVF IVF centrum gynaecologie (voortplantingsgeneeskunde) Locatie Hoorn/Enkhuizen
INVITRO FERTILISATIE Hoorn - Amsterdam Samenwerkingsverband: Afdelingen Gynaecologie Dijklander ziekenhuis IVF-centrum VU medisch Centrum 2
ADRESSEN Dijklander ziekenhuis Fr. Maelsonstraat 3 1624 NP Hoorn 0229-257829 IVF-centrum VU Medisch Centrum Amstelveenseweg 601 1081 JC Amsterdam 020-4443268 Contactpersoon voor IVF-patiënten in het Dijklander ziekenhuis De fertiliteit-verpleegkundigen zijn elke werkdag tussen 11:45 en 12:45 telefonisch te bereiken voor het beantwoorden van vragen en het maken van afspraken onder tel.nr. 0229-257829 Voor spoedafspraken (buiten werktijden) en op en op zaterdag tot 12:00 uur kunt u 0229-208283 bellen. Tevens is het mogelijk om via onderstaand mailadres een afspraak te maken of vragen te stellen. Mailadres: fertiliteitpoli@westfriesgasthuis.nl 3
Inhoudsopgave. Uitleg 5 Wat gebeurt er bij IVF- behandeling? 5 Kansen en risico s 8 Wat houdt IVF-behandeling in en wat moet u doen 9 Omschrijving van de behandeling 10 Praktische gang van zaken 13 Medicijn-instructie 18 Aantekeningen 4
Geachte mevrouw, meneer, Dit boekje geeft informatie over in-vitrofertilisatie (de IVFbehandeling). Uitgelegd wordt wat deze behandeling in grote lijnen inhoudt en wat de kansen en risico s zijn. In-vitrofertilisatie, ook wel reageerbuisbevruchting genoemd, is een methode waarbij de bevruchting buiten het lichaam plaatsvindt. De behandeling wordt vooral toegepast bij vruchtbaarheidsstoornissen ten gevolge van niet goed functionerende eileiders of bij zaadafwijkingen. De behandeling wordt echter ook wel met succes toegepast indien geen duidelijke afwijking kan worden gevonden. De eerste reageerbuisbaby werd in 1978 in Engeland geboren. De eerste keer dat in ons land ivf succesvol werd toegepast was in 1983. Het is een ingewikkelde behandeling die niet altijd tot het gewenste resultaat zal leiden. Wat gebeurt er bij de IVF- behandeling? Vooraf wat algemene informatie over de menstruatiecyclus en het ontstaan van een zwangerschap. De periode die begint op de eerste dag van de daaropvolgende menstruatie noemen wij de menstruatiecyclus. Bij de menstruatie wordt het slijmvlies uit de baarmoeder afgestoten als er geen zwangerschap is ontstaan. Al tijdens de menstruatie begint er in één van de eierstokken een eicel te rijpen. Het duurt ongeveer 14 dagen voordat de eicel in de eierstok volledig rijp is. Tijdens deze rijping bevindt de eicel zich in een met vocht gevulde holte (eiblaasje of follikel) die geleidelijk groter wordt en vlak voor de eisprong (ovulatie) een doorsnee heeft van 2 a 2,5 cm. Om de eicel te laten rijpen is een ingewikkeld samenspel van hormonen nodig. Als de eicel rijp is, barst de follikel open onder invloed van het hormoon LH. De eicel en een gedeelte van het vocht uit de follikel worden in de eileider opgevangen en als kort van te voren gemeenschap heeft plaatsgevonden kan de eicel in de eileider worden bevrucht door de daar al aanwezige zaadcellen. De bevruchte eicel, wij spreken dan van embryo, blijft een paar dagen in de eileider en beweegt langzaam 5
naar de baarmoeder. Innesteling in het slijmvlies van de baarmoeder vindt 5 tot 7 dagen na de bevruchting plaats. IVF-behandeling Bij de IVF-behandeling worden de eicellen kort voor de eisprong uit de eierstok opgezogen en daarna naar het laboratorium gebracht. Daar wordt de eicel samengebracht met het zaad van de man, waarna bevruchting kan optreden. Als de bevruchting geslaagd is, blijft het embryo nog 2 of 3 dagen in het laboratorium. Na deze periode wordt het embryo in de baarmoeder geplaatst. Tijdens een normale menstruatiecyclus komt meestal maar één eicel tot ontwikkeling. De ontwikkeling en groei van de eicellen kan op verschillende manieren worden gevolgd en gecontroleerd. In de eerste plaats door middel van echoscopie, een onderzoek waarbij met behulp van geluidsgolven inwendige organen, dus ook de eierstokken, zichtbaar gemaakt kunnen worden. De follikels waarin de eicellen groeien kunnen worden gemeten en geteld. Soms wordt ook bloedonderzoek verricht. Hoe vaak en wanneer u voor deze onderzoeken moet komen zal u precies worden uitgelegd, maar u moet erop rekenen dat u tijden de behandelingscyclus een aantal malen op de polikliniek moet komen voor het onderzoek. Aan de hand van de resultaten van deze onderzoeken kunnen wij het beste moment bepalen voor het opzuigen van de rijpe eicellen uit de eierstok. Follikelpunctie Om de eicellen te verkrijgen wordt een holle naald via de wand van de vagina in de follikels gestoken en de daarin aanwezige vloeistof opgezogen. Dit wordt de follikelpunctie genoemd. Vaak, maar niet altijd, komt de eicel met de vloeistof mee. Er wordt van tevoren een pijnstillende injectie in de bil toegediend, waarna de echo-kop in de vagina wordt ingebracht. De follikels kunnen dan via de vagina worden aangeprikt en leeggezogen. Het aantal goed ontwikkelde follikels en de bereikbaarheid van deze follikels. De verkregen eicellen worden naar het laboratorium gebracht waar ze 6
in speciale vloeistof enkele uren verder rijpen waarna bevruchting mogelijk is. Zaadcellen Meestal zal aan de man gevraagd worden, om al voor de punctie een zaadmonster te produceren. Dit zaadmonster wordt op een speciale manier bewerkt, zodat de meest beweeglijke zaadcellen overblijven. Deze bewerking van eicellen en zaad is nodig om de natuurlijke toestand zoveel mogelijk na te bootsen. Het ontstaan van embryo s Als de bevruchting slaagt, worden de embryo s de tweede of de derde dag in de baarmoeder teruggeplaatst. De kans op een zwangerschap neemt toe naarmate meerdere embryo s in de baarmoeder worden geplaatst. Maar hoe meer embryo s er worden teruggeplaatst des te groter de kans op het ontstaan van een meerlingzwangerschap wordt. Tussen de 20 en 30% van de ivf-zwangerschappen zijn meerlingzwangerschappen indien twee embryo s worden teruggeplaatst. Dit betreft meestal tweelingen. De kans op een drielingzwangerschap is ongeveer 2%. Meerlingzwangerschappen zijn vanuit medisch oogpunt ongewenst en getracht wordt de kans hierop zo klein mogelijk te maken. In de praktijk betekent dit dat het aantal embryo s dat teruggeplaatst wordt mede afhankelijk is van de kwaliteit en vitaliteit van deze embryo s. De voorkeur gaat uit naar het terugplaatsten van één mooi embryo. Er worden maximaal twee embryo s teruggeplaatst. De terugplaatsing De terugplaatsing van een embryo is een simpele ingreep die niet pijnlijk is en waarvoor geen verdoving nodig is. Na het voorzichtig schoonmaken van de baarmoedermond wordt een dun slangetje via de baarmoedermond in de baarmoeder geschoven. Door dit slangetje worden de embryo s (of het ene embryo) in de baarmoederholte gebracht. Daarna kan men gedurende twee weken niets meer doen dan hopen dat er zwangerschap zal ontstaan. Omdat getracht wordt alle verkregen eicellen te bevruchten, is het mogelijk dat er meer embryo s ontstaan dan er direct kunnen worden teruggeplaatst. Indien dit mogelijk is en u het wilt, kan men 7
proberen deze embryo s in het laboratorium in te vriezen. Wanneer in aansluiting op de behandeling geen zwangerschap optreedt, kunnen de embryo s op een geschikt tijdstip in een volgende cyclus worden ontdooid en dan via de baarmoedermond alsnog in de baarmoeder worden geplaatst. U moet zich hierbij realiseren dat lang niet alle embryo s het invries- en het ontdooiproces overleven. Kansen en risico s De kans op het ontstaan van een zwangerschap is ongeveer 25%. De kans dat het niet lukt, is dus helaas nog altijd groter dan de kans op succes. Echter elke keer dat er daadwerkelijk embryo s kunnen worden teruggeplaatst, is de kans op zwangerschap ongeveer 25 a 30%. Ter vergelijking: in een spontane cyclus bij een normaal vruchtbaar echtpaar is de kans op een zwangerschap 20%. U moet zich bovendien realiseren dat het ontstaan van een zwangerschap na een ivfbehandeling nog niet betekent dat er later een gezonde baby geboren zal worden; ongeveer 30% van alle zwangerschappen gaat alsnog verloren. De zwangerschap kan vroegtijdig eindigen in een miskraam en ook bestaat de kans dat er een zwangerschap buiten de baarmoeder ontstaat. In dit laatste geval is meestal operatief ingrijpen noodzakelijk en gaat de zwangerschap verloren. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat de kans op aangeboren afwijkingen bij kinderen die dankzij deze behandeling zijn geboren groter is dan bij kinderen die op een natuurlijke wijze zijn verwekt. Iedere behandeling, ook deze, brengt een aantal risico s met zich mee. Er is een kans op complicaties bij de echo-punctie. Deze problemen doen zich gelukkig zelden voor. Het is ook mogelijk dat de eierstokken te sterk worden gestimuleerd. Hierbij nemen de eierstokken sterk in grootte toe en kunnen een doorsnede bereiken van 10 cm of meer (normaal is de doorsnede van een eierstok ongeveer 3 cm). Deze situatie herstelt zich in de loop van een aantal weken meestal vanzelf. Maar in ernstige gevallen kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn. 8
Wat houdt de IVF-behandeling in en wat moet u doen? Tegen de tijd dat wij u kunnen gaan behandelen, wordt contact met u opgenomen. U krijgt dan een afspraak op de polikliniek waar de verdere gang van zaken wordt uitgelegd en waar uw vragen worden beantwoord. U ontvangt recepten voor de medicijnen en een schriftelijke handleiding. De werkelijke behandeling begint in feite al in de maand vóór de echte ivf-cyclus. Tijdens de ivf-cyclus zult u een aantal malen naar de polikliniek van het Westfriesgasthuis moeten komen en in principe twee maal naar het ivf-centrum van het VU Medisch Centrum te Amsterdam. De IVF-behandeling bestaat uit de volgende onderdelen: Fase 0 Dit is de maand voorafgaande aan de feitelijke IVF-cyclus. Op de 23e dag van die cyclus worden de eierstokken onderzocht middels een zogenaamde uitgangs-echo. Soms zal in die maand ook al een aanvang worden gemaakt met het remmen van de hypofyse (hersenaanhangselklier). Fase 1 Dit is de periode waarin de eierstokken worden gestimuleerd door middel van hormooninjecties (hyperstimulatie). Fase 2 Het oogsten van de rijpe eicellen (de zogenaamde follikelpunctie). Deze behandeling vindt plaats in het ivfcentrum te Amsterdam. Fase 3 De periode waarin de bevruchting moet optreden en tijdens welke de embryo s zich in het laboratorium moeten gaan ontwikkelen. Fase 4 Het terugplaatsen van het bevruchte embryo. Dit vindt plaats in het IVF-centrum te Amsterdam. Fase 5 De periode na de terugplaatsing. 9
OMSCHRIJVING VAN DE BEHANDELING Hieronder treft u instructies aan voor de ivf-behandeling. Het is van groot belang dat u deze instructies goed doorleest en nauwkeurig opvolgt. Aan het begin van deze instructie vindt u het adres van het IVF-centrum van het VU Medisch Centrum te Amsterdam. Het deel van de behandeling dat in Hoorn plaatsvindt, loopt via de polikliniek gynaecologie van het Westfriesgasthuis. Voorafgaande aan de behandeling haalt u bij de apotheek de volgende medicijnen op: Decapeptyl, Gonal-F, Pregnyl, en Progestan. De medicijnen met uitzondering van de Progestan, dienen in de koelkast te worden bewaard (niet in het vriesvak!). Voor en tijdens de behandeling kunt u foliumzuur gebruiken 0,5 mg per dag. Indien u zwanger bent, kunt u het gebruiken tot en met de 12e week. Tijdens een normale menstruatiecyclus komt er in een eierstok één eicel volledig tot ontwikkeling. Het is voor de ivf-behandeling belangrijk dat er meer dan één eicel tot rijping komt. Om dit te bereiken wordt gebruik gemaakt van hormonen die gedurende enige tijd dagelijks worden toegediend. Dit wordt de hyperstimulatie genoemd. Fase 0 Het remmen van de hypofyse (Hoorn) Het is zeker dat de hyperstimulatie beter verloopt indien tijdens de hormoontoediening de invloed van de hypofyse op de eierstok wordt geremd. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een stof (Decapeptyl ) welke één maal per dag door middel van een injectie onderhuids wordt toegediend. Het is wenselijk dat u of uw partner deze injecties zelf toedient. De fertiliteitsverpleegkundige zal u deze techniek graag uitleggen. Het remmen van de hypofyse kan soms kortdurend plaatsvinden (kort protocol), soms verdient het de voorkeur deze remming langdurig plaats te laten vinden (lang protocol). In het eerste geval start u met de Decapeptyl -injectie op de tweede dag van de menstruatie. Eén dag later zal dan meestal begonnen worden met de hormonen die de hyperstimulatie van de eierstokken op gang brengen. 10
Tijdens het lange protocol wordt de hypofyse ook in de maand voorafgaande aan de eigenlijke IVF-cyclus geremd. Dat vindt dan plaats door middel van enerzijds het gebruik van de anticonceptiepil in die maand en anderzijds door dagelijkse toediening van Decapeptyl injecties vanaf de vijftiende pil van de pilstrip. De gynaecoloog zal per maand bekijken welk schema de voorkeur verdient. Fase 1 De hyperstimulatie (Hoorn) Tijdens de hyperstimulatie wordt eveneens gebruik gemaakt van hormonen. Ook deze medicijnen moeten worden ingespoten. De eitjes rijpen in de eierstok in eiblaasjes (follikels). Tijdens de rijping worden de follikels groter en kunnen zij door echoscopisch onderzoek via de vagina zichtbaar worden gemaakt. Met behulp van dit echoscopisch onderzoek kan de ontwikkeling van de follikels nauwkeurig worden gevolgd. Op deze manier wordt geprobeerd het juiste tijdstip voor de follikelpunctie vast te stellen. Mogelijk is het noodzakelijk dat er ook in het weekend een onderzoek plaatsvindt op de polikliniek bij de gynaecoloog of fertiliteitsverpleegkundige. Fase 2 De follikelpunctie (Amsterdam) Graag een paar sokken en een T-shirt meenemen voor de punctie. De follikelpunctie wordt uitgevoerd met een naald door de vaginawand heen, op geleide van de echo. De follikels worden aangeprikt met een holle naald waarna de zich hierin bevindende vloeistof wordt opgezogen. Dit follikelvocht wordt meteen microscopisch onderzocht en de eicellen die gevonden worden, worden overgebracht in een schaaltje met een speciale vloeistof, waarin de eigenlijke bevruchting zal gaan plaatsvinden. Aan de partner wordt gevraagd om, meestal vóór de punctie via masturbatie een zaadmonster te produceren in een van de semenkamers. Er wordt met u een tijd afgesproken. Indien u verwacht dat dit problemen zal opleveren, aarzel dan niet om ons hiervan op de hoogte te brengen, zodat samen naar 11
oplossingen gezocht kan worden. Het opgevangen zaadmonster van de partner wordt voor de bevruchting in het laboratorium opgewerkt, een proces waarbij de beste zaadcellen worden geselecteerd. Fase 3 Kweekfase in laboratorium (Amsterdam) Deze periode duurt twee a drie dagen en vindt volledig plaats in het laboratorium. De zaadcellen moeten op de eerste dag de eicellen bevruchten en het dan ontstane pre-embryo moet zich gedurende enkele dagen verder kunnen ontwikkelen. Fase 4 De terugplaatsing (Amsterdam) Aantal embryo s Het maximum aantal embryo s dat wordt teruggeplaatst is thans twee, maar ook daarmee is er een kans van ongeveer 25 % dat een ontstane zwangerschap een tweeling betreft. Deze zwangerschap is veel zwaarder voor de aanstaande moeder. Er treden meer vroeggeboorten op en de kinderen blijven vaak achter in hun groei. Ook de kans op blijvende handicaps is groter dan normaal. Daarom adviseren wij terugplaatsing van één embryo indien er embryo s van goede kwaliteit aanwezig zijn, de leeftijd van de vrouw jonger is dan 38 jaar of op grond van medische redenen. De kans op een zwangerschap is onder die omstandigheden niet veel kleiner dan na terugplaatsing van twee embryo s. Terugplaatsing Indien de bevruchting is geslaagd, worden de embryo s meestal drie dagen na de follikelpunctie in de baarmoeder geplaatst. Dit is een eenvoudige behandeling waarvoor geen verdoving nodig is. Aan te raden is om een iets gevulde blaas te hebben. Invriezen Indien er na de terugplaatsing nog embryo s van goede kwaliteit resteren, bestaat de mogelijkheid deze in te vriezen. Dit heet cryopreservatie. Omdat het proces van invriezen en ontdooien een nadelig effect op de embryo s kan hebben worden alleen embryo s van goede kwaliteit ingevroren. Dat is dus niet mogelijk in elke ivf-cyclus. Als de embryo s 12
na ontdooiing van goede kwaliteit zijn gebleven, kunnen deze in een iets gestimuleerde cyclus worden teruggeplaatst. De kans op zwangerschap is dan wat kleiner dan in een echte ivf-cyclus. Dit houdt in dat vanaf de 12e cyclusdag het baarmoederslijmvlies wordt gemeten. Bij een follikel van 18 mm wordt het tijdstip van de HCG (Pregnyl) afgesproken. Indien het mogelijk is en u wilt dat goede overtollige embryo s zullen worden ingevroren dient u van te voren het betreffende formulier, ondertekend door beide partners, in te leveren. Fase 5 De periode na de terugplaatsing Na de terugplaatsing krijgt u medicijnen om de kans op het ontstaan van een zwangerschap te verhogen. Het gebruik hiervan staat op het instructievel dat u bij de punctie uitgereikt krijgt. Deze medicijnen kunnen de ongesteldheid óók uitstellen als u niet zwanger geworden bent. Om deze reden willen we de 16e dag na de punctie een zwangerschapsbepaling doen alsmede een bloedbepaling. Als het bloedverlies al is begonnen, moet u wèl de bloedbepaling laten doen; de urine-test hoeft dan niet. Indien de uitslag positief is, dient u nog een week door te gaan met het inbrengen van Progestan-tabletten, 3 maal daags 2 tabletten vaginaal. Als de menstruatie begonnen is of als de bloed en/of urinetest negatief is dan is deze keer de behandeling mislukt. De fertiliteitsverpleegkundige zal een afspraak met u maken voor een gesprek. Ook indien u besluit van verdere behandeling af te zien, is een nabeschouwing altijd zinvol. 13
PRAKTISCHE GANG VAN ZAKEN Wanneer u gaat beginnen met de behandeling wacht u de menstruatie af. De dag waarop de menstruatie (helderrood bloedverlies) begint, noemen wij dag 1. De daarop volgende dag is dan dag 2 enzovoort. Ook wanneer u het bloedverlies bijvoorbeeld pas om 23:30 uur opmerkt, spreken wij van dag 1. De grens ligt bij 24:00 uur. Keuze uit 2 schema s: A. Het korte protocol, waarbij op cyclusdag 2 met Decapeptyl wordt begonnen en op cyclus dag 3 met Gonal-F of Puregon A. Het lange protocol, waarbij op cyclusdag 3 gestart wordt met de pil (Microgynon 30 ). Tijdens het slikken van de pil zal op cyclusdag 17 gestart worden met Decapeptyl. Na de onttrekkingsbloeding die volgt na de pilstrip wordt op de cyclusdag 3 van die cyclus begonnen met Gonal-F of Puregon de eigenlijke follikelstimulatie. Het korte protocol Op cyclusdag 2 wordt gestart met Decapeptyl injecties, 1 maal daags 1 onderhuidse injectie. De Decapeptyl injecties onderdrukken de natuurlijke eisprong. Op cyclusdag 3 wordt begonnen met de stimulatie van de eierstok(ken). Via injecties dient Gonal-F of Puregon te worden toegediend. Met Decapeptyl en Gonal-F of Puregon wordt doorgegaan totdat de follikels rijp zijn. Dit kan worden beoordeeld middels echoscopisch onderzoek en bloedonderzoek. Het lange protocol Op cyclusdag 3 wordt begonnen met de pil (Microgynon 30). Dit is nodig om de eierstokken volledig tot rust te brengen. Na twee weken slikken van de pil wordt op cyclusdag 17 begonnen met Decapeptyl injecties, 1 maal daags 1 onderhuidse (subcutane) injectie. De Decapeptyl injecties zijn enerzijds bedoeld om de eierstokken tot rust te brengen (versterking van het effect van de pil) en anderzijds 14
om de natuurlijke eisprong te onderdrukken. Hierdoor wordt voorkomen dat de follikels reeds vanzelf verdwenen zijn voordat het aanprikken daarvan kan plaatsvinden. De pilstrip dient te worden afgemaakt, met de Decapeptyl injecties moet worden doorgegaan totdat de follikels rijp zijn. In de regel zal twee tot vier dagen na het beëindigen van de pilstrip een onttrekkingsbloeding optreden. Voordat de menstruatie zal gaan optreden, maken wij nog een afspraak voor een zogenaamde uitgangsecho. Indien alles in orde wordt bevonden, wordt nu daadwerkelijk met de stimulatie van de eierstok(ken) door middel van Gonal-F of Puregon begonnen. De hierboven geschetste IVF-behandeling volgens het lange protocol strekt zich dus uit over twee maanden. U dient zich dat van te voren goed te realiseren. Houdt u hier rekening mee als u bijvoorbeeld uw vakantie wil plannen. NB: Als u aan het begin van die stimulatiecyclus ongesteld bent geworden, wordt u verzocht contact op te nemen met de polikliniek van het Westfriesgasthuis (0229-257829) om een afspraak te maken voor het eerste echoscopisch onderzoek. Dit zal omstreeks de negende dag van de stimulatiecyclus plaatsvinden. Na iedere controle zijn er drie mogelijkheden: 1. U moet doorgaan met de stimulatie. U gaat door met de medicijnen en op de afgesproken dag komt u weer naar de polikliniek. 2. De stimulatie mislukt en de behandeling moet worden afgebroken. U maakt dan een afspraak op de polikliniek waar wij het een en ander met u zullen bespreken en verdere plannen maken. 3. De stimulatie is klaar. U hoeft geen injecties meer te krijgen om de follikelgroei te stimuleren. Wel is een injectie met 5.000 eenheden Pregnyl (1 ampul van 5.000 eenheden) nodig als laatste voorbereiding van de follikels op de punctie. Wij nemen contact op met het IVF-centrum van het VU 15
medisch Centrum. Het VU Medisch Centrum belt u thuis tussen 14:00 en 16:00 uur voor de exacte tijdstip voor het geven van de Pregnyl injectie en de punctie, alsmede de sperma-afgifte in Amsterdam. U krijgt dan ook te horen hoe laat u in Amsterdam wordt verwacht voor de punctie. De echgrafische follikelpunctie Dit betreft een poliklinische ingreep onder plaatselijke verdoving. Vergeet u uw sokken en T-shirt niet mee te nemen? U mag op de dag van de punctie s morgens een licht ontbijt nuttigen (bijvoorbeeld een beschuitje met een kopje thee). U meldt zich een half uur voor de afgesproken punctietijd op het ivf-centrum (zithoek paars). Vanzelfsprekend mag uw partner bij de ingreep aanwezig zijn om u moreel te steunen. U krijgt ongeveer een half uur voor de ingreep een tabletje Dormicum van 7,5 mg. en een injectie Pethidine als extra pijnstilling. Voordat de punctie begint, wordt een steriel laken over u heen gelegd, waarna een gynaecologisch speculum in de vagina wordt gebracht. Vervolgens wordt de vagina schoongemaakt met steriel water. Indien nodig wordt de blaas nog helemaal leeggemaakt via een dun zacht rubber slangetje. Het aanprikken van de follikels gebeurt onder echografisch zicht via de vagina. De punctie duurt ongeveer een half uur. U kunt zelf meekijken op de monitor hoe de follikels worden aangeprikt. Korte tijd na de punctie is bekend hoeveel eicellen er zijn verkregen. Na de punctie moet u nog een half uur blijven liggen. Veel patiënten zien erg tegen de punctie op. Dit is goed te begrijpen, maar in de praktijk valt het toch over het algemeen erg mee. Instructie voor het opvangen van het zaadmonster Twee dagen voorafgaande aan de punctie dient bij voorkeur geen zaadlozing plaats te vinden. Om de kans op succes zo groot mogelijk te maken is vers sperma vereist. Dit betekent dat de zaadlozing in het IVF-centrum moet plaatsvinden. Voordat de zaadlozing op gang wordt gebracht wordt de top van de penis met water gewassen (geen zeep gebruiken) en afgedroogd, evenals de handen. Voor het wassen van de handen ook geen zeep gebruiken. Mocht er sperma verloren 16
zijn gegaan dan wordt u verzocht dit te melden. De terugplaatsing Na de follikelpunctie krijgt u een formulier waarop staat wanneer u het IVF-centrum moet bellen over de terugplaatsing. Op dit formulier staan ook instructies voor het gebruik van de na de punctie te gebruiken Progestan vaginaal tabletten. Als u het IVF-centrum belt, hoort u of er bevruchting is opgetreden en zo ja, wanneer de embryo s in de baarmoeder zullen worden geplaatst. In de regel zal dit de derde dag na de punctie zijn, maar een enkele keer een dag eerder. Op het afgesproken tijdstip meldt u zich dan in het IVFcentrum. De terugplaatsing is meestal niet pijnlijk. Nadat een speculum is ingebracht wordt de baarmoedermond voorzichtig schoongemaakt waarna de embryo s via een dun slangetje in de baarmoeder worden geplaatst. Na afloop wordt het slangetje door één van de medewerkers van het laboratorium gecontroleerd om er zeker van te zijn dat er geen embryo s zijn achtergebleven. Na de terugplaatsing mag u gelijk naar huis. De zwangerschapstest Op de 16e dag na de punctie wordt de zwangerschapstest middels een bloedbepaling gedaan. Hier zijn dan al eerdere afspraken over gemaakt. Als u al bloedverlies heeft, wordt u verzocht dit te melden. 17
MEDICIJN-INSTRUCTIE DECAPEPTYL (0,1 mg / 0,2 ml per ampul; voorverpakt) 1 spuitje Decapeptyl tussen 08:00 en 10:00 uur s morgens. U begint tijdens het korte schema op de eerste dag na het begin van de menstruatie. Bij het lange schema begint u op de dag waarop u de vijftiende pil van de pilstrip moet gaan innemen. In beide gevallen gaat u met de Decapeptyl injecties door tot aan de dag van de Pregnyl injectie. GONAL-F (voorgevulde pen met 300, 450 of 900 eenheden) te gebruiken voor meerdere dagen. Op de derde dag van de menstruatiecyclus begint u met de Gonal-F injecties. U neemt de injecties s middags tussen 16:00 en 18:00 uur. U gaat met de Gonal-F door tot u van ons hoort wanneer u daarmee kunt stoppen. PREGNYL (1 ampul van 5000 eenheden (poeder + oplosmiddel) In plaats van Pregnyl kan ook Ovitrelle gegeven worden. De ampul Pregnyl moet ongeveer 36 uur voor de follikelpunctie plaats zal vinden worden ingespoten. Het exacte tijdstip krijgt u van ons te horen. PROGESTAN CAPSULES van 100 mg Vanaf de punctie brengt u drie maal daags twee capsules vaginaal in, tot en met de dag dat u verwacht wordt voor de zwangerschapstest (bloedafname). In de bijsluiter van Progestan staat dat de capsules geslikt moeten worden, maar uit onderzoek is gebleken dat Progestan bij de IVF-behandelingen beter werkt als het vaginaal wordt gegeven. Progestan kan vaginale afscheiding veroorzaken, dit is normaal. De stof wordt toch in belangrijke mate opgenomen. BELANGRIJK: Door het gebruik van Progestan kan de menstruatie worden uitgesteld, ook als er geen zwangerschap is ontstaan. Indien u op de 16e dag na de punctie nog niet bent gaan menstrueren betekent dit dus nog niet dat u zwanger bent. Wanneer u na 18
de test niet zwanger blijkt te zijn kunt u met de Progestan stoppen. Binnen enkele dagen zal dan een menstruatie optreden. Indien de test positief is, moet u nog een week doorgaan met de Progestan. ADVIES: Gebruik foliumzuur tabletten 0,5 mg per dag. Indien u zwanger bent, dient u dit te gebruiken tot en met de 12e week. Handige internetadressen: www.vumc.nl/ivf www.fertimagazine.nl Aantekeningen: Bron: VUMC 19
Aantekeningen: 20
Locatie Enkhuizen Molenweg 9b 1601 SR Enkhuizen T. 0228 312 345 Locatie Hoorn Maelsonstraat 3 1624 NP Hoorn T. 0229 257 257 Locatie Purmerend Waterlandlaan 250 1441 RN Purmerend T. 0299 457 457 Locatie Volendam Heideweg 1b 1132 DA Volendam T. 0299 457 001 Postbus 600, 1620 AR Hoorn www.dijklander.nl info@dijklander.nl FLD-00969-NL 01-03-2019