Museumlessen voor het onderwijs
Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam is een laagdrempelig museum met bijzondere aandacht voor de natuurhistorie van de regio Rotterdam en de rest van de wereld. De aansprekende collectie en een relativerende kijk op de verbazingwekkende natuur geven het museum een eigen(wijze) plaats binnen het brede culturele aanbod van de regio Rotterdam en ver daarbuiten. Het museum bezit een grote, zeldzaam mooie natuurhistorische collectie. Opgezette vogels en zoogdieren, vissen en reptielen, schedels en fossielen, schelpen en insecten zijn allemaal in de vaste tentoonstelling te zien. Daarnaast staat en hangt het museum vol met grote opgezette dieren en skeletten. Blikvangers zijn het 15 meter lange skelet van een potvis en het geraamte van de legendarische olifant Ramon. 2
Inhoud 4 Breed lesaanbod voor alle niveau s 5 Lesaanbod primair onderwijs 5 Kleiner bever en de echo (groep 1 t/m 3) 6 Ik zie, ik zie (groep 1 t/m 3) 6 Letterbeesten (groep 3) 7 Hap, slik... weg! (groep 4 t/m 6) 7 Wereldnatuur (groep 4 t/m 8) 8 Wat zeggie? (groep 5 en 6) 8 Magere Hein & Co (groep 7 en 8) 9 Ice Age (groep 7 en 8) 10 Lesaanbod voortgezet onderwijs en hoger 11 Evolutie in een koffer (groep 7 en 8, onderbouw vmbo) 11 Horen met je...zwemblaas?! Een museumles over zintuigen (onderbouw voortgezet onderwijs) 12 Verboden toegang? Niet voor jou! (alle leerjaren voortgezet onderwijs) 13 Rondleiding (alle leerjaren voorgezet onderwijs) 13 Lessen bij tijdelijke tentoonstellingen 14 Een opgezette vogel in de klas? 14 Natuurspreekuur (alle bezoekers) 15 Openingstijden / Kosten / Meer informatie en reserveren / Adres 3
Breed lesaanbod voor alle niveau s Het museum heeft een uitgebreid educatief aanbod om leerlingen met natuur en biologie in aanraking te laten komen en te laten ervaren hoe leuk en spannend natuuronderwijs kan zijn. Alle lessen worden gegeven en begeleid door medewerkers van de afdeling educatie. Voor elk niveau is er een passend museumlesprogramma. De lessen zijn opgebouwd uit een korte inleiding, waarna de leerlingen zelf gericht op ontdekkingstocht door het museum gaan. Hierbij mogen ze zoveel mogelijk zelf doen en onderzoeken. De lessen in het museum sluiten aan bij de kerndoelen voor het natuuronderwijs, zoals opgegeven door het Ministerie van OC&W. Voor het primair onderwijs geldt dat de museumlessen lesvervangend zijn. Ook voor het speciaal onderwijs biedt het museum diverse mogelijkheden. De museumlessen zijn aan te passen aan verschillende niveaus en in overleg wordt altijd gekeken wat het beste bij uw leerlingen past. De afdeling educatie kan, in samenwerking met betrokken docenten, voor het voortgezet onderwijs, het hbo en het wo een speciale museumles samenstellen voor bijvoorbeeld een themadag of verdieping van een onderwerp. 4
Lesaanbod primair onderwijs Hebben uw leerlingen ooit oog in oog gestaan met een Sumatraanse tijger? De kiezen van een tienduizend jaar oude mammoet in handen gehad? Of de schedels van een miereneter en een zebra met elkaar vergeleken? Een haaienbek eens goed aan de tand gevoeld? In het Natuurhistorisch Museum Rotterdam mag én kan het allemaal! Laat uw leerlingen kennismaken met het veelzijdige dierenleven en biologie in de breedste zin van het woord. Met de museumlessen, op maat ontwikkeld door de afdeling educatie, maakt u de theoretische leerstof nog sprekender. Kleine bever en de echo (groep 1 t/m 3) Kleine bever voelt zich eenzaam. Hij is in zijn bootje op zoek naar iemand aan de andere kant van het meer die net zo hard moest huilen als hij. Tijdens zijn zoektocht komt kleine bever allerlei dieren tegen. Het verhaal van kleine bever voert de leerlingen langs opgezette dieren door het hele museum. Al sorterend, voelend, kleurend en luisterend komen ze er van alles over te weten. 5
Ik zie, ik zie (groep 1 t/m 3) en de kleur is blauw! Zoek goed en ontdek welke dieren bruin, groen, rood of blauw zijn. Tijdens het inleidende spel aaien de leerlingen een egel (dat prikt!), een schildpad (dat is hard!) en een zachte eend. Met kleurboekje en etui speuren de leerlingen door de museumzalen, op zoek naar de opgezette dieren. Ze kijken er goed naar en kleuren ze in. Bij elk dier is een doe/denkactiviteit. Letterbeesten (groep 3) Welke dieren zitten er verstopt onder het kleed? Aan de hand van gehusselde letters die de leerlingen in de juiste volgorde moeten zetten, raden ze zelf welke dieren zich verstoppen. Ze horen welk slim trucje elk dier heeft en mogen de opgezette dieren natuurlijk ook aanraken. Zo ervaren ze dat een egel echt prikt en dat de schildpad een stevig huis op zijn rug heeft. Als de kinderen hebben laten zien dat ze de letters al kunnen lezen gaan ze op pad. Met een speciale letterkist laten zij in het museum zien hoe goed ze al kunnen lezen en schrijven. 6
Hap, slik... weg! (groep 4 t/m 6) Tijdens de inleiding van deze museumles krijgen de leerlingen vreemde voorwerpen te zien. Wat zijn het en wat hebben de dieren ermee gedaan? Het blijken tanden, kiezen en schedels van vleeseters, planteneters en alleseters te zijn. Tijdens een speurtocht door het museum leren ze over de verschillende soorten gebitten en het bijpassende voedsel. Ze komen langs etende skeletten, vliegende vleeseters en een geheimzinnige schedel. Wereldnatuur (groep 4 t/m 8) Zelf botten wegen, huiden voelen, vlinders sorteren, fossielen onderzoeken en gebitten maken. Met behulp van echte onderzoekskisten gaan de leerlingen aan de slag. Ze onderzoeken hoe dieren zich aan hun omgeving aangepast hebben. Elke kist heeft een eigen thema, zoals skelet, gebitten, snavels, uitsterven en vijanden. Uw leerlingen ontdekken dat ieder dier wel een slim trucje heeft om zo prettig mogelijk te leven. 7
Wat zeggie? (groep 5 en 6) Dieren spreken hun eigen taal. Niet alleen door geluiden te maken, maar ook door middel van kleurpatronen, geuren en bewegingen. Uw leerlingen worden journalist en gaan een echte dierenkrant (af)maken. Hiervoor moeten ze wel de dierentaal kunnen begrijpen! Met een journalistentas gaan ze in tweetallen op pad door het hele museum. Zo ontcijferen ze de lichtcode van de zeeduivel, snuffelen aan geursignalen, doen een geluidenspel en nog veel meer! Magere Hein & Co (groep 7 en 8) In het museum hangt het 15 meter lange skelet van een potvis. Als je goed kijkt, zie je dat zijn geraamte op ons eigen skelet lijkt. Hoe komt dat? Is de potvis dan geen vis? Dat wordt duidelijk tijdens de inleiding van deze les, recht onder het skelet. Vervolgens zien de leerlingen tijdens de speurtocht het hele museum en komen ze van alles te weten over de bouw en functie van het skelet. Onderweg bekijken ze echte röntgenfoto s, spelen ze een knekelspel en sporen ze ongewervelde dieren op. 8
Ice Age (groep 7 en 8) De wolharige neushoorn, de sabeltandtijger en de mammoet. Allemaal dieren uit de ijstijd. Zijn ze uitgestorven of hebben ze zichzelf aangepast en leven ze nu nog? De leerlingen komen dit tijdens de les te weten. Niet alleen door te luisteren, maar juist door zelf wetenschapper te worden en echte fossielen uit de ijstijd te onderzoeken. Bij het voorgezet onderwijs vindt u nog de les Evolutie in een koffer die ook voor groep 7 en 8 beschikbaar is. Zie pagina 11. 9
10 Lesaanbod voortgezet onderwijs Leerlingen van het voortgezet onderwijs kunnen in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam zowel een algemeen als een verdiepend lesprogramma volgen. Het algemene programma bestaat uit museumlessen die aansluiten bij de verschillende biologiemethoden. Meer verdiepende lessen over een thema dat u zelf aandraagt, kunnen in overleg met de afdeling educatie worden samengesteld. Het museum beschikt over kennis, een speciaal educatielokaal en een prachtige educatieve collectie.
Evolutie in een koffer (groep 7 en 8, onderbouw vmbo) We gaan op reis! De wereld en haar dieren ontdekken. We treden in de voetsporen van een groot onderzoeker van lang geleden. Darwin maakte bijna 200 jaar geleden de reis van zijn leven. Leerlingen komen erachter wie Darwin was, waarom hij over de wereld voer en wat zijn ideeën waren over het ontstaan van soorten. Tijdens de les gaan leerlingen aan de slag met fossielen, met het ordenen van dieren, onderzoeken ze net als Darwin echte dieren en komen ze erachter hoe natuurlijke selectie eigenlijk in zijn werk gaat. Let op: voor basisscholen is het mogelijk deze les in combinatie te doen met een bezoek aan Scheepswerf De Delft in Rotterdam. Aldaar wordt de reis met de Beagle nog verder uitgediept. Neem contact op voor meer informatie. Horen met je zwemblaas?! Een museumles over zintuigen (onderbouw voortgezet onderwijs) Waarom verdwaalt een mol niet ondanks zijn slechte ogen? Hoe werkt het sonarsysteem van een vleermuis? Hoe horen dieren onder water en werken vliegenogen net zo als die van ons? Wel eens de tong van een konijn onder de loep genomen? In deze museumles ontdekken leerlingen de werking en het nut van zintuigen bij dieren én mensen. Met gerichte vragen komen ze in het museum dieren met verschillende zintuigen tegen. Kijkend door de microscoop blijkt dat zintuigen zelf ook machtig interessant zijn. 11
Verboden toegang? Niet voor jou! (alle leerjaren voortgezet onderwijs en hoger) De penis van een potvis, een tweekoppig kalf en Boris de tijger uit Diergaarde Blijdorp zijn misschien leuk om naar te kijken, maar er is meer. Deze museumles opent de deur van het collectiedepot - het domein van de conservator, de preparateur en de registrator - de ruimte waar het museum haar rijke wetenschappelijke collectie bewaart. In kleine groepen en onder strikte regels nemen leerlingen samen met een educatief medewerker een kijkje achter de schermen. Ze ontdekken hoe het museum aan zijn collectie komt en hoe alles wordt geconserveerd, bewaard en geordend. Een bijzondere rondleiding waarbij deuren open gaan die normaal gesloten blijven. Niet voor leerlingen (en docenten) met een zwakke maag! 12
Rondleiding (alle leerjaren voorgezet onderwijs) Leerlingen krijgen een rondleiding door de museumzalen waar talloze opgezette dieren en skeletten tentoongesteld staan. Een educatief medewerker vertelt smeuïge en spannende verhalen bij de geprepareerde dieren. Zo is de ijsbeer via de Douane binnengekomen, heeft giraffe Como vroeger in Diergaarde Blijdorp geleefd en zijn de 15.000 jaar oude mammoetbotten opgevist uit de Noordzee. Lessen bij tijdelijke tentoonstellingen Aansluitend bij actuele, tijdelijke tentoonstellingen worden in de loop van het schooljaar nieuwe museumlessen samengesteld. Deze lessen zijn voor het voortgezet onderwijs, het hbo en (op aanvraag) voor het wo. Kijk op www.nmr.nl voor het actuele aanbod. 13
Een opgezette vogel in de klas? Een echt museumstuk in de klas? Ook dat is mogelijk. De speciale uitleencollectie van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam bestaat uit talloze opgezette vogels en enkele kleine zoogdieren die beschikbaar zijn voor lessen op school. Deze service is kosteloos. Halen, terugbrengen en verzekeren zijn voor rekening van de school. Reserveer tijdig. Zie ook www.nmr.nl > kids uitleencollectie Natuurspreekuur (alle bezoekers) Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam houdt elke eerste woensdagmiddag van de maand een spreekuur voor museumbezoekers over verschillende natuuronderwerpen. Tijdens dit Natuurspreekuur krijgen bezoekers eerst een korte introductie van een expert over het onderwerp. Hierbij worden altijd bijzondere collectiestukken getoond. Aansluitend is er tijd voor vragen en kunnen bezoekers eigen meegebrachte natuurvondsten op naam laten brengen. Is een vondst op naam gebracht, dan wordt een heus determinatierapport uitgereikt. Actuele informatie over thema s en sprekers is op de website te vinden. 14
Openingstijden regulier bezoek dinsdag tot en met zaterdag 10.00-17.00 uur zon- en feestdagen 11.00-17.00 uur gesloten op maandagen, 25 december, 1 januari en 30 april Openingstijden onderwijsgroepen maandag tot en met vrijdag 10.00-17.00 uur Kosten* primair onderwijs: entree gratis, materiaal en begeleidingskosten 18,- per groep ** Meer informatie en reserveren contactpersonen: Shirley Jaarsma en Liset Stoffers e-mail: educatie@nmr.nl telefoon: 010 2660462 of 2660465 zie ook www.nmr.nl > kids educatie Adres Natuurhistorisch Museum Rotterdam Westzeedijk 345 (Museumpark) 3015 AA Rotterdam 010 4364222 www.nmr.nl voortgezet onderwijs en studenten hbo/wo: 2,75 p.p. * prijswijzigingen voorbehouden ** maximaal 25 leerlingen, meer in overleg 15
Colofon teksten Liset Stoffers, Shirley Jaarsma vormgeving Jaap van Leeuwen beeldmateriaal / fotografie Rob t Hart, Liset Stoffers, Shirley Jaarsma, Sarah Fox-Davies, Jaap van Leeuwen en Kees Moeliker druk RS drukkerij, Den Haag oplage 2500 exemplaren uitgave Natuurhistorisch Museum Rotterdam, 2010 Natuurhistorisch Museum Rotterdam Westzeedijk 345 (Museumpark) 3015 AA Rotterdam 010 4364222 www.nmr.nl