Heemkundekring Son en Breugel Mededelingenblad - juli 2018 - jaargang 44 nr. 4
BESTUUR Voorzitter Dhr. J.C. den Uijl voorzitter@hkksonenbreugel.nl Tel.: 0499-473160 Secretaris Dhr. F. Wilbrink secretaris@hkksonenbreugel.nl Tel.: 0499-473049 Penningmeester Dhr. C. Verdonschot penningmeester@hkksonenbreugel.nl Tel.: 0499-475680 Lezingen en Excursies Dhr. Th. van Dommelen excursies@hkksonenbreugel.nl Tel.: 0499-473310 Webmaster en Publicaties Dhr. D. van Hattum webmaster@hkksonenbreugel.nl Tel.: 0499-471008 Ledenadministratie Dhr. M.P.M. van Rooij ledenadmi@hkksonenbreugel.nl Tel.: 0499-472445 Website www.hkksonenbreugel.nl Social Media Facebook en Twitter Werkgroepen De werkgroepen houden zich bezig met: - Documentatie - Genealogie - Fotografie - Foto s, bidprentjes en familieberichten - Het project Kadastrale Atlas - Monumenten - Archeologie Voor nadere informatie over de werkgroepen: tel. 0499-323359 (op werktijden), of zie onze website. Bezoekadres Heemkamer Oude Raadhuis, Markt 1, 5691 AR Son Tel.: 0499-323359 (op werktijden) Werktijden in het Raadhuisje Maandag: 09.00-16.00 u. en 19.30-21.30 u. Donderdag: 14.00-16.00 u. en 19.30-21.30 u. Openingstijden Heemkamer Maandag: 09.00-16.00 u. Donderdag: 14.00-16.00 u. Maandag- en donderdagavond: 19.30-21.30 u. (alleen op afspraak) Publicaties - HEEM SON EN BREUGEL Dit tijdschrift verschijnt 4x per jaar - Mededelingenblad Het mededelingenblad verschijnt 6x per jaar Voor overige publicaties zie onze website. Verspreiding publicaties Mw. J. Verdonschot-Brewel Tel.: 0499-475680 Lidmaatschap Contributie 21,- per jaar. Gezinsleden 12,- Hierin zijn begrepen: - Tijdschrift HEEM SON EN BREUGEL - Mededelingenblad - Lezingen en organisatie van excursies Abonnement In Brabant U kunt zich via de kring abonneren op het tijdschrift In Brabant (voorheen Brabants Heem ) tegen een gereduceerd tarief. Rekeningnummer bij de ING bank NL26 INGB 0004 0760 74 ten name van Heemkundekring Son en Breugel Kamer van Koophandel Inschrijvingsnummer 40235677 Het Mededelingenblad verschijnt 6 keer per jaar 2 ISSN 2405-8777
INHOUD De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).. blz. 3 Wandeling met IVN op 22 april... blz. 4 Torendag in Son op 8 mei... blz. 5 Lintjesregen op 26 april... blz. 6 Jaarlijkse fietstocht op 10 mei... blz. 8 In memoriam... blz. 9 Agenda activiteiten voor leden... blz. 11 Schenkingen... blz. 11 Oude advertenties... blz. 12 De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) Per 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Dat betekent dat er vanaf die datum dezelfde privacywetgeving geldt in de hele Europese Unie. De AVG gaat over de verwerking van persoonsgegevens en de regels rond bescherming van de privacy. Deze regels zijn strenger geworden en geeft organisaties de wettelijke plicht om aan te tonen dat zij zich aan de wet houden. Ook onze vereniging dient aan de AVG te voldoen en binnen het bestuur zijn we actief bezig om de noodzakelijke aanpassingen te realiseren. U moet dan denken aan zaken als het opstellen en communiceren van een Privacyverklaring en het aanleggen van een verwerkingsregister waarmee we kunnen voldoen aan onze verantwoordingsplicht. Wij hechten er aan u alvast te verzekeren dat: We uw persoonlijke gegevens alleen gebruiken voor het doel waarvoor u ze ons hebt verstrekt. We persoonlijke gegevens alleen met derden delen om onze activiteiten mogelijk te maken of wanneer we dit wettelijk verplicht zijn. In alle andere gevallen zullen wij altijd om uw toestemming vragen. U ons altijd kunt vragen welke informatie we van u hebben vastgelegd zodat u mogelijk incorrecte persoonlijke gegevens kunt laten corrigeren. Zodra een en ander verder is uitgewerkt zullen wij u nader informeren. Wanneer u nu al vragen of opmerkingen heeft dan kunt u ons hiermee benaderen via het mailadres: secretaris@hkksonenbreugel.nl 3
Wandeling oude boskernen en hakhout in Son en Breugel Op zondag 22 april maakten we de jaarlijkse publiekswandeling in samenwerking met het IVN, waarbij het IVN deze keer het voortouw nam. De keuze viel op het tonen van hakhoutwallen en de restanten van eeuwenoude bosbouw in ons landschap. We kwamen rond 13.00 uur bijeen in het IVN-gebouw aan de St.Genovevastraat waar we gastvrij ontvangen werden met een kop koffi e of thee met koek. Om 13.30 uur startte Bert Maes (ecoloog, cultuurhistoricus en specialist op het gebied van inheemse bomen en struiken) met een presentatie over het hakhout dat in Son en Breugel nog te vinden is. Hij is autoriteit op dit gebied en heeft er ook diverse boeken en brochures over geschreven. In zijn presentatie liet Bert ons zien hoe de houtwallen hier na de ijstijd zijn ontstaan en hoeveel hout er nodig was in de strenge winters van de afgelopen eeuwen. De vruchten van de bomen werden gebruikt voor varkensvoer zoals getoond op een schilderij van Pieter Bruegel, (vlecht)heggen werden gebruikt als afrasteringen en de boomstammen dienden voor bouwhout. De middeleeuwse bevolking kende alle eigenschappen van de diverse houtsoorten en wisten hoe ze het moesten gebruiken. Na de lezing gingen we met een twintigtal mensen en onze gidsen Bert Maes en John Bruinsma naar De Sonse Bergen. Onderweg in het Dommeldal is nog een enkel weitje te zien omzoomd met geriefhout zoals het stookhout vroeger ook wel genoemd werd. In het bos aangekomen herkenden we al snel de oudere bomen die als hakhout waren gebruikt en ook die van de stoven op de Houtberg wisten we nu dat dit restanten zijn van het eeuwenlange houtgebruik door de mens. We leerden zelfs door een primitieve driehoeksmeting de lengte van bomen te bepalen! Tijdens de terugwandeling over het fi etspad naar het Dommeldal wezen de IVN-gidsen op de vele bloemen- en plantsoorten die er groeiden. Voor mij was het een leerzame lezing en rondwandeling en hopelijk is het zo ook overgekomen bij onze medewandelaars. Dora Cooijmans 4
Torendag in Son op 6 mei In 2014 namen we met de Sonse Kerktoren voor de eerste keer deel aan de Middeleeuwse Kerktoren Route dit ook omdat we toen een mooie tentoonstelling in de toren konden laten zien. Dat ook na vijf jaar de belangstelling voor onze oude Toren er nog steeds is bleek wel weer op zondag 6 mei j.l. want met 77 bezoekers aan de toren zien we het aantal bezoekers per jaar groeien. De meeste bezoekers klommen ook naar boven om de beiaardiers aan het werk te zien of zelf te mogen spelen óf om te genieten van het uitzicht en mooie foto s te kunnen maken van de omgeving. De beiaardiers Cor Nooijen en Marja Janssen-van Dinter hebben vanaf 13 uur constant belangstelling gehad voor hun werk boven in de toren. Beneden gaven Dora Cooijmans-Engels en Jean Peters uitleg over de toren en/of ze wezen de weg naar boven via het wenteltrap-deurtje. Ook werden beschrijvingen uitgedeeld voor een rondwandeling in het Vroonhovenpark. De meeste bezoekers kwamen met de fiets en enkele ervan hadden al meerdere torens in de regio bekeken. Wel opvallend dat veel jongere mensen en gezinnen met kinderen de toren kwamen bekijken. Erg jammer dat we geen mogelijkheid hebben om een kleine tentoonstelling in te richten in de toren omdat de BACK-groep de ruimte nodig heeft voor opslag van hun materiaal. Misschien in de toekomst? Ook het mooie artikel De eenzame toren vertelt een mooi verhaal in het Eindhovens Dagblad van 5 mei j.l. had een positieve werking op het bezoekersaantal. Alle medewerkers hartelijk dank voor jullie inzet. Carel Verdonschot 5
Lintjesregen Op donderdag 26 april jl. kregen zeven personen in Son en Breugel een koninklijke onderscheiding. Niet minder dan twee van de gelukkigen zijn lid van de Heemkundekring. Mien Guitjens werd benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Sjef den Uijl werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Foto: Fran Maasdam Mien heeft haar lintje te danken aan haar vrijwilligerswerk voor o.a. organisaties als parochie, Hartstichting, schoolbestuur en woningstichting. Maar wij kennen Mien natuurlijk vooral vanwege haar onvermoeibare inzet voor de Heemkundekring. In de Werkgroep Foto s is Mien degene die niet rust voordat alle personen op een foto geïdentificeerd zijn. Wij kunnen Mien dan ook niet meer missen. 6 Lid in de Orde van Oranje Nassau Diam. kruis 35 mm Foto: Fran Maasdam
Hetzelfde geldt voor Sjef, onze voorzitter. In hoeveel besturen hij zit en heeft gezeten is bijna niet op te sommen. Daar begin ik dan ook maar niet aan. Wel heb ik het gevoel dat zijn werk voor het Bijna Thuis Huis en De SteenUijl voor hem erg belangrijk zijn. Maar ook zijn voorzitterschap van de Heemkundekring (al sinds 2011) staat bij hem hoog in het vaandel. Foto: Giti Entezami Ridder in de Orde van Oranje Nassau Diam. kruis 46 mm Foto: Giti Entezami Ik denk dat ik namens alle leden van de Heemkundekring de beide feestvarkens geluk mag wensen met hun onderscheiding. Ze hebben het verdiend. En wij hopen nog in lengte van dagen van hun werkkracht te mogen profiteren. Frans Wilbrink 7
Jaarlijkse fietstocht Heemkundekring Op zondagmiddag 10 mei Hemelvaartsdag werd door de Heemkundekring Son en Breugel voor de tiende keer de jaarlijkse fietstocht door de omgeving van Son en Breugel georganiseerd. Ondanks de minder goede weersvoorspelling schreven bijna 50 mensen zich in voor een uitgestippelde tocht van ca. 30 km. De fietsers werden op hun wenken bediend met een aangename temperatuur waarbij het zonnetje regelmatig scheen. De route voerde de deelnemers in zuidelijke richting via Bokt en het Dommeldal naar kasteel Eckart dat tegenwoordig onderdeel uitmaakt van een woonzorgcomplex voor geestelijk gehandicapten. Na een rondje door het parkachtige complex werd koers gezet naar de Opwettense Watermolen in Nuenen. Onderweg kon men ervaren hoe de gemeente Nuenen een stuk mooi cultuurlandschap heeft opgeofferd voor weer een nieuwe woonwijk. Gelukkig was de omweg die hierdoor gemaakt moest worden niet al te ingewikkeld. De tweede watermolen was niet ver weg want de route liep via de Wolvendijk richting Collse Watermolen. Op een steenworp afstand van de watermolen kon aangelegd worden bij restaurant D n Kleine Dommel. Inmiddels was het verste punt van de route gepasseerd en kon de terugtocht aanvaard worden. Deze liep via het Eeneind, de Geldropse Dijk en de Kerkdijk naar het centrum van Nuenen. Van daaruit voerde de route door het natuurgebied Nuenens Broek richting Stad van Gerwen. Na passage van de ophaalbrug kregen de fietsers ons dorp weer in het vizier. Voor degenen die nog graag een tererrasje pikten kwamen we langs zorgboerderij De Krakenburg. Via een ommetje over Olen en De Kuilen kwam het Eindje in Breugel in zicht en waren we weer snel bij het eindpunt Den Bauw in de Genovevastraat. Daar werd nog een tijdje gezellig nagepraat onder het genot van een door de organisatie verstrekt drankje. Martin van Rooij 8
In memoriam In korte tijd moesten wij afscheid nemen van drie leden die heel veel voor onze kring betekend hebben, nl. Piet Vriens, Fien van Dijk-Rakels en Wim van Heeswijk. Piet Vriens (1936-2018) Op vrijdag 18 mei jl. is ons zeer gewaardeerde lid Piet Vriens overleden. Piet was in het dorp vooral bekend als fotograaf. Van 1962 tot 2002 dreef hij samen met Elly zijn vrouw Foto Piet Vriens. Vele malen en nooit tevergeefs deed de Heemkundekring een beroep op Piet. Toen de zaak in 2002 gesloten werd, werd de samenwerking tussen Piet en de Heemkundekring nog intensiever. Piet werd lid van de Werkgroep Foto s en in die hoedanigheid heeft hij heel wat foto s voor de Heemkundekring gemaakt. Dankzij de prettige samenwerking met de Heemkundekring en het besef dat zijn werk veilig gesteld moest worden voor toekomstige generaties, besloten Piet en Elly in 2005 hun fotoarchief bestaande uit tienduizenden negatieven aan de Heemkundekring over te dragen. Persoonlijk leerde ik Piet pas goed kennen toen we in 2011 voor het weekblad Forum de serie Het Verschil gingen maken. Aan de hand van een oude tekening of foto gingen we kijken hoe die plek er tegenwoordig uitzag. Piet zorgde dan uiteraard voor de perfecte foto. Zo herinner ik mij dat we bij Wolfswinkel langs de Dommel liepen op zoek naar de juiste positie voor een opname. Plotseling was ik Piet kwijt. Ik keek achterom en zag hem nog net als een jonge hond het struikgewas aan de oever van de Dommel inschieten. Even was ik bang dat we Piet nooit meer terug zouden zien, maar gelukkig kwam hij weer heelhuids tevoorschijn. Piet deed alles voor een mooi plaatje. In 2014 tijdens de voorbereidende werkzaamheden voor de Sonnius-tentoonstelling en het boek Son en Breugel 1960-1970. Tien woelige jaren beschreven en verbeeld merkte ik dat de gezondheid van Piet achteruitging. Gelukkig heeft hij de uitgave van het boek nog in redelijke gezondheid kunnen meemaken. Het boek bevat een selectie van 224 foto s van de 1200 opnames die hij in de jaren zestig maakte in Son en Breugel. Nog juist op tijd om de overgang van het dorp van de oude naar de nieuwe tijd vast te leggen. Zijn werk is dan ook van onschatbare waarde voor hen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van ons dorp. De laatste jaren van zijn leven was Piet hulpbehoevend en werd hij op bewonderingswaardige wijze verzorgd door Elly. Met Piet is niet alleen een prima fotograaf maar vooral ook een sympathiek mens heengegaan. Moge hij rusten in vrede. Frans Wilbrink 9
Fien van Dijk-Rakels Fien overleed op 23 mei jl.; ze was 83 jaar. Ze was binnen en buiten de heemkundekring een goede bekende door haar vele contacten. Na de oprichting van de heemkundekring in 1974 was Fien een van de eersten die lid werden. In januari 1976 kwam ze in het bestuur en werd ze penningmeester. Ze paste elf jaar lang goed op de aanvankelijk weinige centjes van onze beginnende kring. In 1987 werd ze secretaris tot ze in januari 1989 afscheid nam van het bestuur. Fien was een zeer actief lid van de kring. Vanaf het begin deed ze enthousiast mee met de archeologische opgravingen op de Hooidonkse Akkers, op Kemenade, op Ekkersrijt en bezocht ze de boeren om de toponiemen, de oude namen van de akkers en weilanden, op de kaart te zetten. Ze verzamelde en beheerde onze foto s, zocht er de situatie en de namen van de personen bij. Dat betekende veel bezoekjes afleggen en veel koffie drinken. Voor Fien was dat geen bezwaar, integendeel: ze was iemand die graag contacten met anderen onderhield. Ze kende iedereen en iedereen kende Fien. In 1988 gaf de kring een fotoboek uit: Son en Breugel zoals t was ; een initiatief van Fien. Ze stuurde het groepje medewerkers aan en onderhield het contact met de drukker en uitgever. Het werd een groot succes en het haalde de kring in één keer uit de moeilijke financiële positie. Het leverde Fien het erelidmaatschap van de kring op! Velen hebben genoten van de lezingen die Fien gaf aan de hand van dia s van ons dorp; bij elke dia had ze een verhaal. In de loop der jaren schreef ze 32 artikelen voor ons tijdschrift Heem Son en Breugel. Grote interesse had ze voor de Tweede Wereldoorlog, speciaal voor de bevrijding in september 1944. Daar wist ze alles van tot in de details. De laatste jaren kwam aan al die activiteiten een einde; de jaren gingen tellen. Fien zal niet vergeten worden; we plukken nog steeds de vruchten van haar activiteiten. Joop Dijsselbloem-Visser 10
Wim van Heeswijk Voor de derde keer binnen tien dagen viel er een overlijdensbericht binnen van een trouw en actief lid van onze heemkundekring. Wim van Heeswijk overleed onverwachts op 28 mei jl.; hij was 85 jaar. Wim was in 1975 een van de eerste leden van de kring. Jarenlang was hij iedere maandagmorgen om 9 uur present in het oude raadhuisje. Hij was vooral bezig met de genealogie van Son-en-Breugelse families. Voor de mensen van de maandaggroep was hij de waardevolle vraagbaak: of het nu ging over Son en Breugel, of over geschiedenis of wetgeving, Wim kon het altijd haarfijn uitleggen. Als geboren Breugelnaar en oud-archivaris was dit zijn terrein. Hij genoot daarvan. Er werden op maandag ook stevige discussies gevoerd over allerlei historische en maatschappelijke onderwerpen. Wim verdedigde er zijn standpunt en dat deden anderen ook. Dat maakte het interessant. Iedere maandag weer zullen we Wim missen. Joop Dijsselbloem-Visser Agenda lezingen en excursies 2e helft 2018 19 augustus: Zomerexcursie naar Gemert; wandeling door historisch centrum en bezoek kasteel. 19 september: Lezing door Paul Capals over de geboorteplaats van Pieter Bruegel de Oude. 23 oktober: Lezing door Sander Wassing De Beeldenstorm en Alva s Raad van Beroerten. 12 december: Lezing op 12 december zal worden verzorgd door Henk Roosenboom en als titel heeft De ongeletterde boer (volksonderwijs in de 16e en 17e eeuw) Schenkingen en aanwinsten bibliotheek Van dhr. Jaap Boersema ontvangen een legpenning voor de inzameling van geld voor de bouw van de Protestante Kerk te Son (voor verdere details zie objectnummer 78320 van onze website). Van mw. Yvonne Mulder, documentatie over de Vereniging van Huisvrouwen. Van dochter Frens Versantvoort: de bidprentjescollectie van haar vader. Van mw. Derks-van Boxtel: tijdschriftjes De Schakel van de Oudervereniging van de r.k. lagere scholen in Son. 11
Oude advertenties De Brug 15 september 1965 De Brug 18 januari 1967 12