Circulair Inkopen Utrecht op weg naar duurzame markttransformatie Opdrachtgevers: - Provincie Utrecht - Gemeente Utrecht - Gemeente Amersfoort Middag/avond over biobased aanbesteden Centre of Expertise Biobased Economy Provincie Zeeland Alexander Arsath Ro is
CIRCULAIRE ECONOMIE afval wordt grondstof Bron: Ellen MacArthur Foundation 2
CIRCULAIRE ECONOMIE begripsafbakening De circulaire economie is een economisch en industrieel systeem dat gebaseerd is op de zo hoogwaardig mogelijke herbruikbaarheid van producten en grondstoffen (technische kringloop) en het herstellend vermogen van natuurlijke hulpbronnen (biologische kringloop). Zowel economisch als ecologisch proberen we waarde te behouden en waardevernietiging te voorkomen. Noot: Gemeente Rotterdam 3
CIRCULAIRE ECONOMIE begripsafbakening Principes van de circulaire economie: - Uitputting van natuurlijke hulpbronnen tegengaan: levensduur zo lang mogelijk (door bijv. reparatie) reststromen herbruikbaar - Afval en schadelijke emissies naar water en lucht voorkomen: gebruik van niet toxische stoffen energie uit hernieuwbare bronnen - Eigenaarschap en dus de verantwoordelijkheid - van een product of dienst daar leggen waar deze circulariteit bevordert 4
CIRCULAIR INKOPEN afspraken met producent Productieproces Product Verantwoordelijkheid Hergebruik reststoffen Geen emissie schadelijke stoffen Energie uit hernieuwbare bronnen Lange levensduur Hergebruik Recycling Eigenaarschap op juiste plek: - Product Service Systeem - Koop/terugkoop - Inzameling product Bij circulair inkopen borgt de inkoper met afspraken dat de producten die hij/zij inkoopt of afneemt, (1) volgens de principes van de circulaire economie zijn gemaakt of tot stand gekomen. En dat ze (2) ook na gebruik weer opnieuw zullen worden verwerkt. 5
INKOPEN van operationeel naar strategisch Strategisch inkopen Tactisch inkopen Operationeel inkopen Initiatie Specificeren Selecteren Contracteren Bestellen Bewaken Nazorg Bron: Prof. Dr. Arjan van Weele Stap 1 We gaan circulair inkopen. Stap 2 We kiezen voor innovatiegericht inkopen en prestatie inkoop. Stap 3 We maken gebruik van EMVI. 6
PUBLIEK INKOPEN filosofieën Duurzaam inkopen - Overheid heeft zich gecommitteerd aan 100% duurzaam inkopen in 2015 en heeft daartoe dduurzame criteria ontwikkeld voor verschillende productgroepen. MKB vriendelijk inkopen - Het verbeteren van de toegang voor het MKB is een van de doelstellingen van de Aanbestedingswet. Stap 1 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Social return bij inkoop - Opdrachtnemer verplichten of stimuleren bij de uitvoer ook kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken. Circulair inkopen Valt onder duurzaam inkopen, een invulling daarvan waarvoor geen duurzame criteria zijn opgesteld. In samenspraak met opdrachtnemer. Na marktconsultatie verder praten met meest geschikte aanbieder en gezamenlijk plan opstellen. Ruimte voor innovatie. 7
PUBLIEK INKOPEN methodieken Stap 2 Innovatiegericht inkopen Doelgericht zoeken naar een innovatieve oplossing of ruimte laten aan de opdrachtnemer om een innovatieve oplossing aan te bieden. Prestatie inkoop/best Value Procurement Centraal staat de communicatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Gezamenlijk worden risico s geminimaliseerd en vastgesteld welke beheersmaatregelen daarvoor nodig zijn. Traditioneel Aanbestedingstraject met een gedetailleerd aanbestedingsdocument waarin precies is omschreven waar de opdrachtnemer aan moet voldoen. Op basis van ingediende voorstellen wordt hen de opdracht wel of niet gegund. 8
PUBLIEK INKOPEN beoordelingscriteria Stap 3 Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) Niet alleen de prijs, maar ook het economische voordeel op de (middel) lange termijn wordt meegenomen in de afweging. of Laagste prijs Goedkoopste aanbieder wint. Alleen als EMVI niet toepasbaar is. BEOORDELINGSCRITERIA INKOOPFILOSOFIEËN Principes circulaire economie Duurzame inkoopcriteria % van de gefactureerde opdrachtsom betreft Social Return activiteiten % van de gefactureerde opdrachtsom wordt door MKB geleverd 9
CIRCULAIRE ECONOMIE in context van de ontwikkeling van het inkoopvak Veel publieke inkopers houden de ontwikkelingen niet meer bij (EMVI, Nieuwe Aanbestedingswet, Gids Proportionaliteit, Prestatieinkoop, Agentschap NL Duurzaamheidscriteria, Social Return bouwblokken en nu.. dan blijkbaar Circulair inkopen) Er bestaat op de werkvloer cynisme (is dit het volgende speeltje van de wethouder/gedeputeerde?) Inkopers willen wel, maar hebben moeite met het feit dat er geen kant-en-klare aanbestedingsteksten zijn Inkopers willen wel, maar interne klanten/budgethouders (nog) niet 10
TER OVERDENKING Is dit een hype die voorbijgaat of is dit een blijvend iets? Alle rapporten wijzen uit dat schaarste van grondstoffen in 2040 al een echt serieus probleem wordt voor de wereldeconomie Hebben we dus eigenlijk wel een keuze om niet circulair te gaan inkopen? Aanbestedingsregels maakt samenwerken met leveranciers er niet makkelijker op. Idee: Eerst Letter of Intent, dan met elkaar komen tot een oplossing i.p.v. de oplossing kopen 11
TER OVERDENKING Wat we nodig hebben: Is een revolutie aan de inkoopkant Begrip aan de verkoopkant 12
NewForesight Consultancy MMI Consultancy Hamburgerstraat 28a Jacob Schellingerhof 4 3512 NS, Utrecht 3402 GW, IJsselstein (UTR) +31 (0) 30 234 82 18 +31 (0) 6 29 11 29 86 Contactpersoon Bart Vollaard bart.vollaard@newforesight.com Contactpersoon Alexander Arsath Ro is alexanderarsath@gmail.com +31 (0) 6 44 29 12 23 +31 (0) 6 29 11 29 86
CIRCULAIR INKOPEN aandachtspunten voor inkoop Waardebehoud wordt gemaximaliseerd door eerst te kijken naar producthergebruik, vervolgens hergebruik van onderdelen en als laatste hergebruik van grondstoffen. Producten worden zo ontworpen en gemaakt dat aan het eind van de gebruiksfase waardevernietiging zoveel mogelijk wordt voorkomen (bijv. door demontabel te zijn of eenvoudig gescheiden te kunnen worden). Tijdens productie, gebruik en verwerking van het product vindt minimale uitstoot van schadelijke stoffen plaats. Tijdens het productieproces wordt gebruik gemaakt van duurzame energiebronnen. Gebruik van producten staat centraal en niet voor het bezit. Aan het einde van de levensduur gaat product indien toepasbaar terug naar de leverancier. Ketensamenwerking moet gericht zijn op het creëren van meervoudige waarde. Niet alleen de economische waarde van alle bedrijven in de keten, maar ook de ecologische en sociale waarde zijn van belang. Geïnspireerd door CNME aanbesteding Gemeente Amersfoort 14