Peiling 65-plussers Gemeente Enkhuizen Mei 2012
Colofon Uitgave : I&O Research BV Van Dedemstraat 6c 1624NN Hoorn Tel. (0229) 282560 www.ioresearch.nl Rapportnummer : 2012-1842 Datum : Mei 2012 Opdrachtgever : Gemeente Enkhuizen Auteurs : drs. Bianca de Haan Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.
Inhoud 1. Inleiding 2. Educatieve, informatieve & sportieve activiteiten voor senioren 3. Gezondheid & eenzaamheid 4. Wonen
1. Inleiding Aanleiding Het voorkomen en aanpakken van eenzaamheidsgevoelens onder senioren is één van de speerpunten van het seniorenbeleid van de gemeente Enkhuizen. Om het beleid op dit terrein zo goed mogelijk af te stemmen op de wensen en behoeften van 65-plussers, heeft de gemeente Enkhuizen een onderzoek laten uitvoeren naar de rol van huisbezoeken bij eenzaamheidsbestrijding. Daarnaast is het bezoek en de behoefte aan educatieve, informatieve en sportieve activiteiten onder 65-plussers in beeld gebracht en zijn enkele vragen voorgelegd over de huidige woonsituatie en gewenste woningaanpassingen. I&O Research heeft de peiling uitgevoerd met behulp van het Enkhuizer Stadspanel. Methode van onderzoek Voor het onderzoek is het bestaande stadspanel benaderd en zijn aanvullend duizend 65-plussers per brief uitgenodigd. In totaal hebben 143 inwoners de online vragenlijst ingevuld. Er is een weging toegepast zodat de uitkomsten representatief zijn voor de totale populatie 65- plussers in Enkhuizen. Analyse De antwoordcategorieën weet niet/geen antwoord zijn (mits aangegeven) buiten de analyse gehouden. Indien de percentages niet optellen tot 100%, is dit (tenzij anders aangegeven) het gevolg van afrondingsverschillen. Doel Het doel van het onderzoek is het bieden van inzicht in de noodzaak van en behoeften aan huisbezoeken, woonaanpassingen en educatieve en informatieve voorzieningen onder 65-plussers in de gemeente Enkhuizen. Enkhuizer Stadspanel Aanvullende steekproef per brief Verzonden uitnodigingen 151 1.000 Ingevulde vragenlijsten 74 69 Respons 49% 7% Totaal 1.151 143 12%
Hoofdstuk 2 Educatieve, informatieve & sportieve activiteiten voor senioren 2
Activiteiten voor senioren Veel belangstelling voor filmochtend 65-plussers in Enkhuizen kunnen deelnemen aan diverse sportieve, educatieve en informatieve activiteiten in de gemeente. Voorbeelden hiervan zijn (taal)cursussen op de seniorenschool, computerlessen en fitness voor ouderen. De senioren is gevraagd naar hun behoefte en deelname aan dit soort activiteiten. Een kwart van de ouderen heeft het afgelopen jaar de seniorenschool bezocht. Daarnaast nam een minderheid deel aan sportieve activiteiten zoals zwemmen en fitness voor senioren. Tien procent volgde het afgelopen jaar computerles. Opvallend is dat ruim een kwart van de 65-plussers interesse heeft om de filmochtend te bezoeken. Ook is er relatief veel animo voor fitness voor senioren en computerlessen. Andere activiteiten die door de 65-plussers zijn bezocht zijn onder meer: de sportschool, gymnastiek, fysiosport en cursussen (bv. Turks voor beginners, cursus architectuur en fotografie) Figuur 1 Bezoek in de afgelopen 12 maanden en behoefte aan sportieve, educatieve en informatieve activiteiten in Enkhuizen Seniorenschool Zwemmen Fitness voor senioren Computerles voor senioren Sportwandelen Yoga Filmochtend Jeu de boules Overige activiteiten 10% 9% 7% 5% 17% 12% 25% 5% 9% 19% 14% 16% 19% 26% 20% 6% 17% 17% 86% 71% 77% 77% 76% 66% 68% 68% 59% 0% 25% 50% 75% 100% heb ik bezocht zou ik wel willen bezoeken niet bezocht
Activiteiten voor senioren Persoonlijke ontwikkeling belangrijkste reden voor deelname De voornaamste reden voor de 65-plussers om deel te nemen aan de sportieve, educatieve en informatieve activiteiten, is omdat zij zichzelf graag verder willen ontwikkelen. Bijna de helft bezocht de activiteiten om andere mensen te ontmoeten. Een derde wilde graag meer te weten komen over het onderwerp en ruim een kwart ging erheen voor de gezelligheid. Andere genoemde redenen om deel te nemen zijn om fit en in beweging te willen blijven of vanuit een bepaalde interesse. 65-plussers die niet deelnamen aan activiteiten, deden dit vooral omdat zij er gewoonweg geen behoefte aan hebben. Twaalf procent deed niet mee vanwege tijdsgebrek. Anderen weten niet hoe zij dat moeten regelen, kunnen niet mee doen vanwege hun gezondheid of ervaren het als een drempel om er alleen op af te moeten stappen. Minder dan vijf procent verwacht dat de activiteiten te duur zijn, er niet voor in aanmerking te komen, heeft moeite deel te nemen aan activiteiten of vindt zichzelf te oud. Figuur 2 Belangrijkste redenen voor deelname aan sportieve, educatieve en informatieve activiteiten in Enkhuizen (meerdere antwoorden mogelijk) ik wil mezelf graag (verder) ontwikkelen om andere mensen te ontmoeten ik wilde graag meer te weten komen over dit onderwerp voor de gezelligheid 1 2 3 anders 33% 28% 27% 45% 53% 0% 25% 50% 75% 100% Figuur 3 Belangrijkste redenen voor niet-deelname aan sportieve, educatieve en informatieve activiteiten in Enkhuizen (meerdere antwoorden mogelijk) 4 Geen behoefte aan (51%) Geen tijd om te regelen (12%) Weet niet hoe dat te regelen/waar men hiervoor terecht kan (7%) Vanwege gezondheid (7%) 5 Niet alleen naar een groep onbekenden willen (7%)
Activiteiten voor senioren Behoefte aan mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling Circa de helft van de 65-plussers is van mening dat er in Enkhuizen voldoende te doen is voor senioren. Zes procent vindt het aanbod te beperkt. Opvallend is dat bijna de helft hier geen uitgesproken mening over heeft. Met name over de mogelijkheden om anderen te ontmoeten zijn de Enkhuizenaren tevreden. Ook vindt ruim de helft van de senioren dat er voldoende mogelijkheden zijn om te sporten, creatief bezig te zijn en voor persoonlijke ontwikkeling. Dit laatste wordt daarentegen door circa één op de vijf in Enkhuizen gemist. Andere activiteiten die gemist worden zijn onder meer: samen musiceren, toneelspelen, fotografie- en taalcursussen, gymnastiek zonder toestellen en knutselen voor senioren. - Ik heb mij daar nog niet zo mee beziggehouden. Ik weet dus niet wat er wel en wat er niet is. Ik heb zelf voldoende bezigheden en ben nog niet op zoek naar andere zaken. - De Nieuwe Doelen is vaak dicht overdag. Daar moeten meer activiteiten komen. - Iets voor oudere muzikanten, met name blaasmuziek. Figuur 4 Stelling: In Enkhuizen is er genoeg te doen voor senioren 49% 28% 6% 18% 0% 25% 50% 75% 100% mee eens neutraal mee oneens weet niet/ geen mening Figuur 5 Stelling: In Enkhuizen zijn er voldoende mogelijkheden voor senioren om anderen te ontmoeten om te sporten om creatief bezig te zijn om jezelf te ontwikkelen 61% 58% 64% 70% 7% 9% 19% 8% 27% 31% 22% 23% 0% 25% 50% 75% 100% ja nee, maar ik heb daar wel behoefte aan nee, en daar heb ik ook geen behoefte aan
Activiteiten voor senioren Wijkcentrum de Bonte Veer relatief veel bezocht In diverse wijkcentra, verzorgingshuizen en wooncomplexen in Enkhuizen vinden activiteiten plaats voor senioren. Circa drie op de tien 65-plussers bezocht het afgelopen jaar zo n activiteit. Meest bezocht is de Bonte Veer: 27 senioren bezochten dit wijkcentrum om te bridgen, vanwege de spelletjesmiddag, voor de rommelmarkt of om er te eten. Naar wijkcentrum Cayen gingen een aantal 65-plussers vanwege een zangkoor. Wooncentrum Overvest bezocht men ondermeer om er te biljarten of om te repeteren voor een voorstelling. Naar Verzorgingshuis Westerhof ging men voor de koffieochtend en de fitness voor 50-plussers. De voornaamste reden om niet deel te nemen aan activiteiten in wijkcentra, verzorgingshuizen en wooncomplexen, is omdat men er geen behoefte aan heeft. Ruim een kwart vindt zichzelf hiervoor nog te jong. Anderen zijn niet op de hoogte van de activiteiten, hebben het te druk, vermaken zich zelf wel of werken nog. Figuur 6 Bezoek afgelopen 12 mnd. wijkcentra, verzorgingshuizen en wooncomplexen Wijkcentrum De Bonte Veer Woonzorgcentrum Overvest Verzorgingshuis Herfstzon Verzorgingshuis Westerhof Wijkcentrum Cayen Wijkcentrum IJsselzand 3 7 7 6 10 0 5 10 15 20 25 30 Figuur 7 Redenen voor niet-bezoek activiteiten in wijkcentra, verzorgingshuizen en wooncomplexen (meerdere antwoorden mogelijk) 1 2 Geen behoefte aan (61%) Vind mezelf daar te jong voor (28%) 27 3 Wist niet dat er activiteiten voor ouderen georganiseerd werden (12%)
Hoofdstuk 3 Gezondheid en eenzaamheid 3
Gezondheid en eenzaamheid Ruim derde van 65-plussers ondervindt hinder van gezondheid bij dagelijkse bezigheden Iets minder dan de helft (47%) van de senioren ondervindt lichamelijke problemen. Zo heeft 17% moeite met lopen, is 6% slechthorend of doof en kan 1% slecht zien. Psychologische problemen komen nauwelijks voor; slecht 1% heeft geheugenklachten en een enkeling voelt zich neerslachtig of depressief. Andere problemen zijn voornamelijk chronische ziekten zoals diabetes, reuma, artrose, rugklachten en longklachten. Ruim een derde van de 65-plussers wordt door gezondheidsproblemen (lichamelijk en/of psychisch) een beetje (28%) tot sterk (8%) belemmerd in hun dagelijkse bezigheden. Vijftien procent van de senioren ontvangt (professionele) hulp via een (zorg)organisatie en/of krijgt hulp van kinderen, familie en/of bekenden uit eigen kring. Figuur 8 Langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps (meerdere antwoorden mogelijk) moeite met lopen/ben slecht ter been slechthorend/doof slechtziend/blind moeite om dingen te onthouden neerslachtig/depressief ander probleem 0% 1% 1% 6% 17% 19% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Figuur 9 Type ondersteuning (meerdere antwoorden mogelijk) hulp van kinderen, familie en/of bekenden uit eigen kring (professionele) hulp die ik zelf inhuur/betaal 4% 4% professionele hulp via een zorginstantie 5% anders 5% 0% 5% 10% 15% 20% 25%
Gezondheid & eenzaamheid Computerlessen om eenzaamheid te voorkomen Ruim één op de tien senioren ervaart wel eens gevoelens van eenzaamheid, waarvan 2% regelmatig tot vaak. Zestien procent kent één of meerdere personen in zijn of haar omgeving die eenzaam zijn. Ruim de helft van de 65-plussers vindt het leren omgaan met een computer de beste manier om eenzaamheid onder senioren te bestrijden. Zij kunnen dan makkelijker communiceren met familie, vrienden of lotgenoten. Ook het samen ondernemen van activiteiten wordt als een goede methode ervaren om eenzaamheid tegen te gaan. Ruim een derde is van mening dat het brengen van huisbezoeken eenzaamheid onder senioren kan verminderen. Een vriendschappelijk bezoek zou het voornaamste doel moeten zijn. In mindere mate kan dit bezoek dienen om informatie en advies te geven en/of het netwerk van de senior te versterken. Figuur 10 Frequentie ervaren eenzaamheidgevoelens vaak regelmatig soms zelden nooit 1 1% 1% 10% 11% 77% 0% 25% 50% 75% 100% Figuur 11 Wijze van bestrijden eenzaamheidgevoelens (meerdere antwoorden mogelijk) 2 Leren omgaan met computer, internet en e-mail (54%) Samen activiteiten ondernemen (49%) 3 Huisbezoeken brengen (37%) 4 Organiseren van groepsactiviteiten door zorg- en welzijnsorganisaties (29%) 5 Anders (13%)
Hoofdstuk 4 Wonen 4
Wonen Behoefte aan gelijkvloerse woning Het merendeel van de 65-plussers woont momenteel in een eengezinswoning (69%) of in een appartement (24%). De rest is met name gehuisvest in een vrijstaande woning. Dertig procent woont in een huis met aanpassingen, waarbij het in de meeste gevallen gaat om een gelijkvloerse en/of drempelvrije woning. Over het algemeen vindt men de huidige woning geschikt om de komende vijf jaar in te blijven wonen. Tien procent ervaart dit niet zo. Zij verwachten vooral problemen met het traplopen en wensen op termijn een gelijkvloerse woning. Een enkeling voorziet problemen met het onderhouden van de tuin. Bijna een kwart van de 65-plussers heeft zelf al maatregelen genomen om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. Een vergelijkbaar aandeel is dit nog van plan. Ruim een kwart van de senioren is bekend met de mogelijkheden om de eigen woning op te plussen. Figuur 12 Aangebrachte aanpassingen in woning (meerdere antwoorden mogelijk) alles gelijkvloers drempelvrij brede deuren beugels in badkamer beugels in toilet traplift aangepaste keuken anders 2% 2% Heeft u zelf maatregelen genomen om langer zelfstandig thuis te blijven wonen? 16% 12% 10% 10% 10% 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Tabel 1 Aangebrachte aanpassingen om langer thuis te blijven wonen ja nee, maar dit wel van plan nee, ook geen plannen voor Ben u bekend met de mogelijkheden om uw woning op te plussen? ja 6% 7% 14% nee 16% 15% 42% totaal 22% 22% 56% totaal 27% 73% 100%
Wonen Domotica relatief onbekend Bijna driekwart (73%) van de senioren is onbekend met domotica (het automatiseren van zaken in de eigen woning). Bijna een kwart kent het wel, maar is geen gebruiker. Vier procent heeft op dit moment enige vorm van domotica in huis. Ruim de helft van de senioren geeft aan geen belangstelling te hebben voor het aanbrengen van domotica in de eigen woning. Bij 65-plussers waar die interesse wel bestaat, gaat de voorkeur met name uit naar het aanbrengen van binnen- of buitenverlichting die automatisch aangaat als men naar de deur loopt. Figuur 13 Belangstelling automatiseringen in woning (meerdere antwoorden mogelijk) verlichting binnen of buiten die automatisch aangaat als men naar de deur loopt afstandsbediening voor het licht automatisch bedienen van apparaten in huis met de computer anders geen belangstelling voor domotica 12% 11% 10% 26% 58% 0% 25% 50% 75% 100% De 65-plussers worden bij voorkeur geïnformeerd over de mogelijkheden van domotica via een folder of brochure, gevolgd door het kwartaalblad Wel en een website.
Wonen Politiekeurmerk Veilig Wonen bekend Een ruime meerderheid van de 65-plussers is bekend met het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Twee op de vijf woont ook in een woning met dit keurmerk. Twaalf procent kent het Keurmerk niet. Drie op de tien 65-plussers zou graag meer informatie over het Politiekeurmerk ontvangen vanuit de gemeente, het liefst in de vorm van een brochure of via een website. In mindere mate wenst men geïnformeerd te worden via het gemeentenieuws en het kwartaalblad Wel. Figuur 14 Bekendheid en gebruik Politiekeurmerk Veilig Wonen ja, mijn woning heeft dit keurmerk ja, maar mijn woning heeft dit keurmerk niet nee 12% 21% 66% 0% 25% 50% 75% 100%