Landelijk Congres Moderne Dementiezorg Innovaties in de zorg voor mensen met dementie 24 november 2009 NBC in Nieuwegein Inschrijven: www.studiearena.nl Thuis en intramuraal Wetenschap en praktijk Cure en care Zorgtechniek en de menselijke maat Accreditatie aangevraagd bij de NVVA en de NVVP
StudieArena Zorg & Wonen en zorginnovatiebureau DAZ organiseren i.s.m. het Alzheimercentrum van het VU medisch centrum (VUmc) en Alzheimer Nederland op 24 november 2009 het Landelijk Congres Moderne Dementiezorg. Het congres vindt plaats in het NBC in Nieuwegein. Een gevarieerd congresprogramma waarin ontwikkelingen uit de dagelijkse praktijk worden gecombineerd met de laatste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek. Veel aandacht gaat uit naar de menselijke kant van dementiezorg en de technologische mogelijkheden om zorg en welzijn van mensen met dementie te verbeteren. Keynote sprekers Philip Scheltens Hoogleraar Cognitieve Neurologie, Vrije Universiteit Amsterdam en hoofd Alzheimercentrum VUmc Ruud Dirkse Directeur zorginnovatiebureau DAZ en auteur van het boek Had ik het maar geweten over Moderne Dementiezorg erik Scherder Hoog leraar Klinische Neuropsychologie, Vrije Universiteit Amsterdam hans Becker Bestuursvoorzitter Humanitas en buitengewoon hoogleraar Humanisering van de Zorg, Universiteit voor Humanistiek Stel uw eigen programma samen uit maar liefst 30 verschillende workshops! Thema s parallelsessies: Cliënt- en belevingsgerichte zorg Invloed van de (gebouwde) omgeving Medicatie en behandeling Speciale patiëntgroepen Programma 09.00 uur Ontvangst en registratie 10.00 uur Moderne diagnose, het begin van de keten Prof. dr. Philip Scheltens, Alzheimer Centrum VUmc Vogelvlucht workshopthema s Ruud Dirkse, zorginnovatiebureau DAZ 10.45 uur Koffie-/theepauze & Kennismarkt 11.15 uur Ronde 1 Parallelsessies 12.15 uur Lunch & Kennismarkt 13.15 uur Ronde 2 Parallelsessies 14.15 uur Koffie-/theepauze & Kennismarkt 14.45 uur Ronde 3 Parallelsessies 16.00 uur Levensloopvolgende dementiezorg Twee toonaangevende wetenschappers interviewen elkaar. Prof. dr. Hans Becker, Humanitas & Prof. dr. Erik Scherder, Vrije Universiteit Amsterdam 16.30 uur Netwerkborrel & Kennismarkt Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.
Kies hier je workshop ronde 1 r o n d e 1 1 1 : 1 5 Workshop Omschrijving Spreker Cliënt- en belevingsgerichte zorg 1.1 De bewoner bepaalt Sinds verpleeghuis Bergweide 13 jaar geleden belevingsgerichte zorg invoerde, worden verzorgenden hierin getraind. Welke punten staan centraal in belevingsgerichte zorg? Hoe kom je tot een succesvolle invoering? En hoe train je de medewerkers bij het in de praktijk uitvoeren van belevingsgerichte zorg? Monique Ekers, hoofd zorg i.s.m. Cora Schrijver BGZcoach verpleeghuis Bergweide Heerlen 1.2 Waarom bewegen? Waarom is bewegen goed voor mensen met dementie? Wat is de invloed van bewegen op de ontwikkeling van dementie? Bij wie werkt dat wel en bij wie niet? Erik Scherder, hoog leraar Klinische Neuropsychologie i.s.m. Karin Volkers, onderzoekster VU Amsterdam 1.3 Dwaaldetectie en leefcirkels op maat Welke mogelijkheden biedt GPS voor mensen met dementie en hun mantelzorgers in de thuissituatie? Het Trimbos-instituut onderzoekt de effecten en deelt die met u in deze workshop. Ook voor het verpleeg- en verzorgingshuis bestaan er systemen die de leefwereld van de cliënt kunnen vergroten. Hoe werkt deze techniek? Welke mogelijkheden biedt het de cliënt en de medewerkers? Bernadette Willemse, projectleider GPS-projecten Trimbos-instituut i.s.m. Frans Stravers, directeur Mextal/Viedome 1.4 Organisatie ketenzorg Uitgangspunt van het Amsterdamse ketenzorgproject StIDA is de garantie op verantwoorde, efficiënte en continue zorg gedurende het gehele ziekteproces vanaf de eerste signalen van dementie. Hoe organiseer je deze keten? En welke eisen stelt een goede ketenzorg aan de diverse organisaties? Prof. Cees Jonker, hoogleraar dementie VUmc en voorzitter Stuurgroep Zorgketen Dementie AmsterdamAmsterdam 1.5 Lerend vermogen Veel mensen denken dat dementerenden niets meer kunnen leren en alleen maar achteruit gaan. Dat is een misverstand. Met veel aandacht en geduld zijn dementerenden wel degelijk nog van alles aan te leren. Hoe pak je dat aan en wat voor effecten zijn te verwachten? Klinisch psycholoog Alzheimer Centrum Nijmegen Omgevingsfactoren 1.6 Invloed van licht Licht is een eerste levensbehoefte. Te weinig licht heeft invloed op ons welbevinden. Wat is de invloed van licht op dementerenden? Wat kan er thuis en in een verpleeg- of verzorgingshuis met licht worden gedaan? Wetenschappelijke inzichten worden verbonden aan praktische lichtplannen en goede parktijkvoorbeelden. Toine Schoutens, directeur SOLG i.s.m. Eus van Someren, onderzoeker Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen 1.7 Ondervoeding Ondervoeding verergert dementie en een zwaardere vorm van dementie veroorzaakt eetproblemen. Hoe doorbreek je deze vicieuze cirkel? Wat voor gevolgen heeft ondervoeding voor mensen met dementie? Hoe kan worden omgegaan met afweergedrag van dementerenden bij eten en drinken? Hanny Groenewoud, onderzoeker Hogeschool Rotterdam i.s.m. Lisette de Groot, hoogleraar Universiteit Wageningen Medicatie en behandeling 1.8 Probleemgedrag Bij probleemgedrag kan medicatie nodig zijn. Wat is het effect? Hoe voorkom je te hoge doseringen? In welke situaties werkt medicatie wel en in welke niet? Hoe is de inzet van medicatie zoveel mogelijk te beperken? Beoogd spreker medewerker, Alzheimer Centrum Limburg Speciale cliëntengroep 1.9 Culturele diversiteit Dementerende allochtonen maken weinig gebruik van de reguliere ouderenzorg. Familieleden willen de zorg doorgaands niet uitbesteden. Ook heerst er in sommige culturen een taboe op dementie. Mantelzorgers worden hierdoor extra zwaar belast. Transvaal in Den Haag heeft veel ervaring met dementiezorg voor allochtone cliënten en wil deze kennis graag delen. Frits Rijzemus, directeur Transvaal i.s.m. een mantelzorger Algemeen 1.10 Techniek en zelfredzaamheid Steeds meer mensen met dementie willen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen.toepassingen als zorg op afstand, (medische) hulpmiddelen en domotica ondersteunen de zelfredzaamheid van mensen met dementie in de thuissituatie. Deze workshop biedt een overzicht van de verschillende technologische toepassingen, gericht op de thuissituatie. Jan Thie, senior projectleider Vilans i.s.m. Hilly Kort, lector vraaggerichte zorg Hogeschool Utrecht
Kies hier je workshop ronde 2 r o n d e 2 1 3 : 1 5 Workshop Omschrijving Spreker Cliënt- en belevingsgerichte zorg 2.1 Zorgtrajectbegeleiders De ZTB-er wordt ingeschakeld vanaf het eerste vermoeden van dementie en blijven betrokken tot na het overlijden van de cliënt. De ZTB-er ondersteunt de cliënten en mantelzorgers bij crisissituaties en het voorkomen van opnamen, zodat cliënten langer thuis kunnen blijven wonen. Hoe is de begeleiding georganiseerd? Welke interventies zijn er mogelijk? Marian Salari ketenregisseur i.s.m. Ad Plaisier ondersteuner zorgketen dementie GGZ Eindhoven en omstreken 2.2 als therapie is goed voor de conditie en het brein. kan helpen bij het terugdringen van depressieve klachten en het omgaan met de gevolgen van dementie. Er zijn bewegingsinterventies ontwikkeld voor mensen met dementie thuis, in ontmoetingscentra en zorginstellingen. Zowel de toegepaste methodieken als de (mogelijke) effecten worden toegelicht. Rose Marie Droës, hoofd docent Zorg en Onder steuning VUmc i.s.m. Anne margriet Pot, o.a. hoog leraar psychologie VU 2.3 Open afdelingen Bij de Stichting RAZ kent men geen gesloten afdelingen voor dementerenden. Dementerende bewoners en niet-dementerende bewoners wonen door elkaar heen en hebben soms zelfs gezamenlijke activiteiten. Dit kan vooral dankzij intensieve begeleiding van betrokkenen. Deze workshop gaat in op de vraag: open afdelingen, hoe is het mogelijk? Irmgard van Dixhoorn, psychogerontoloog RAZ 2.4 Casemanager dementie In Friesland werken vanuit casemanagement vele zorginstanties samen. Van huisarts, thuiszorg, verpleeghuis en GGZ-instelling tot de gemeente. De casemanager staat naast de cliënt en diens familie en probeert een evenwicht te vinden tussen bemoeizorg en privacy. Welke organisatie- en financieringsvormen zijn er voor de inzet van casemanagers? Hoe ziet deze functie eruit in de praktijk? Eileen van Ligten, adviseur Ruysdael i.s.m. Marleen Milder, Zorggroep Noorderbreedte 2.5 Invloed verbale en non-verbale communicatie Communiceren met een dementerende kan lastig zijn. Vaak komt het aan op gevoel en inlevingsvermogen. De boodschap (verbaal, maar zeker ook non-verbaal) afstemmen op wat de dementerende kan bevatten is daarbij heel belangrijk. Met welke basisregels kan je uit de voeten? Een praktische doe-workshop aan de hand van videobeelden uit de praktijk. Andrea de Groot, opleider Video Interactie Begeleiding Omgevingsfactoren 2.6 Inzet van natuur en dieren bij dementie Mensen met dementie beleven hun wereld steeds meer door middel van hun zintuigen. Contact met natuur en dieren bevat een rijkdom aan prikkels en wordt als heel positief ervaren. Maar welke psychosociale en fysieke effecten zijn er te bereiken? Hoe richt je een belevingstuin in voor mensen met dementie? Marie-josé Enders-Slegers, psycholoog Universiteit Utrecht en Anke Wijnja, ontwerpster belevingstuinen Bureau Fonkel 2.7 Kauwen en mondhygiëne Uit steeds meer onderzoek blijkt dat kauwen goed is voor het geheugen. Dit onderstreept het belang van voedsel waar men goed op moet kauwen. Kauwen vereist echter een goed gebit. Mondzorg voor ouderen met dementie laat te wensen over, waardoor vaak zacht voedsel wordt geserveerd. Hoe doorbreken we deze vicieuze cirkel? Roxane Weijenberg onderzoekster VU Amsterdam i.s.m. een mondhygiëniste Medicatie en behandeling 2.8 Pijnbestrijding Mensen met dementie kunnen pijn vaak niet goed aangeven. Het niet herkennen van pijn kan onnodige immobiliteit tot gevolg hebben en zelfs leiden tot depressie. Beide gevolgen hebben een negatieve invloed op het cognitief functioneren. Zo kan pijn een bron zijn voor gedragsproblematiek. Hoe herken je pijn bij mensen met dementie? Welke interventies zijn er mogelijk? Wilco Achterberg, specialist ouderengeneeskunde en hoofd Universitair Netwerk Ouderenzorg i.s.m. Bart Plooij, onderzoeker VUmc Speciale cliëntengroep 2.9 Jong dementerenden Lange tijd kregen jong dementerenden dezelfde zorg en aandacht als mensen die op oudere leeftijd dement werden. Er zijn echter een aantal redenen om het zorgaanbod voor deze groep aan te passen. Welke vormen van jong dementerenden zijn er? Waarin verschilt dementie op jonge leeftijd met dementie op oudere leeftijd? Welke extra belasting geeft het voor de mantelzorgers? Philip Scheltens, hoofd Alzheimercentrum VUmc i.s.m. Rolinka Romkes, zorgcoördinator jong dementerenden VUmc Algemeen 2.10 Kleinschalig wonen organisatie en personele bezetting Hoewel alle zorginstellingen dezelfde bekostiging kennen, zien we in de praktijk grote verschillen in personeelsbezetting. Er zijn verpleeghuizen die overdag 2 groepsleiders op 6-8 dementerenden hebben, terwijl anderen 1 groepleider inzetten. Hoe krijgen de instellingen met een hoge personeelsbezetting dat voor elkaar? Verpleeghuis Zuyderwaert deelt haar ervaringen en keuzes. Peter Schaerlaekens, regiodirecteur Magentazorg
Kies hier je workshop ronde 3 r o n d e 3 1 4 : 4 5 Workshop Omschrijving Spreker Cliënt- en belevingsgerichte zorg 3.1 Observatietechnieken Door intensieve observatie is het mogelijk behoeften en welzijn van mensen met dementie in kaart te brengen en daar actief op te anticiperen. Caring Home werkt met beweegsensoren om activiteiten en bewegingen thuis in beeld te brengen. Dementia Care Mapping is een observatiemethode ter ondersteuning van belevingsgerichte zorg. Beide methoden worden toegelicht. John Rietman, zorgmanager Proteion i.s.m. Aukje Post, project leider DCM Thuiszorg de Friese Wouden 3.2 Spelenderwijs bewegen Is spelenderwijs bewegen een goede aanjager voor activiteiten? Of zijn we in de zorg teveel risicomijdend? In steeds meer verpleeg- en verzorgingshuizen wordt de Wii spelcomputer ingezet voor vermaak en beweging. Ook bewegen op buitenklimtoestellen rukt op. Hoe kan je een dergelijke toepassingen het best inzetten en wat zijn de eerste resultaten? Adrianne Koch, vrijwilligerscoördinator Sichting Coloriet i.s.m. bewegingstherapeut Humanitas Rotterdam 3.3 Praktisch uitbannen Zweedse banden Met de opvatting dat de inzet van Zweedse banden moet worden vermeden zijn velen het eens. Het uitbannen van de Zweedse Banden vereist echter een multidisciplinaire aanpak. Hoe voer je dementiezorg zonder gebruik van de Zweedse Banden in? Wat vraagt dit van alle verschillende disciplines binnen de organisatie? Majorie de Been i.s.m. Merel van Uden Sting, Vereniging voor Verzorgenden 3.4 Wijkgerichte expertiseteams Wijkgerichte expertiseteams combineren diagnostiek met het multidisciplinair behandelen, begeleiden en adviseren van mensen met dementie, hun familie en mantelzorgers in alle fasen en facetten van het dementieproces. Hoe zijn deze teams georganiseerd? En welke rol en bevoegdheden hebben de persoonlijke begeleiders? Karin de Kanter, projectleider Thuis met dementie Zorggroep Almere i.s.m. een persoonlijke begeleider 3.5 Muziek en geestelijke verzorging Interdisciplinair belevingsgericht werken. Een bijzondere samenwerking tussen muziektherapie en geestelijke verzorging. Beide werkwijzen richten zich op het gezonde deel van de dementerende bewoners en sluiten aan bij wat de bewoners zelf aangeven, zowel in woorden, emoties, als in lichaamstaal. Ervaar zelf het unieke samenspel tussen muziek en geestelijke verzorging. Irene Maijer, muziektherapeute Cordaan en Paula Irik, geestelijk verzorger Cordaan Omgevingsfactoren 3.6 Omgeving en het gebouw Mensen met dementie hebben intensieve zorg nodig, in een omgeving die structuur en houvast biedt. Hoe kan je voor mensen met dementie een omgeving creëren die veiligheid biedt, maar ook toegankelijkheid, gebruikersgemak, ontspanning en activering? Deze workshop geeft u wetenschappelijk inzicht en praktische handvatten. Joost van Hoof, projectleider en onderzoeker Lectoraat Vraaggestuurde Zorg Hogeschool Utrecht 3.7 Zelf koken Steeds meer (kleinschalige) wooncentra gaan er toe over om ook dementerenden zelf te laten koken. Met soms verrassende positieve resultaten. Ook de ambiance van de eetplek blijkt van invloed op eetgedrag van mensen met dementie. Hoe organiseer je koken met dementerenden? Welke elementen beïnvloeden het eetpatroon van de bewoners? Lena Hillenga, beleidsmedewerker Landelijk Overleg Cliëntenraden i.s.m. Christine van Lavieren, activiteitenbegeleider Quarijn Medicatie en behandeling 3.8 Slapen en geheugen Slaapproblemen zijn de voornaamste reden dat mensen met dementie in een verpleeghuis worden opgenomen. Naast de zorg die nachtelijke onrust met zich meebrengt, zijn slaapstoornissen ook schadelijk voor het geheugen. Hoe zorg je voor een goede nachtrust? Helpt slaaptherapie bij dementie? Eus van Someren, onderzoeker Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen en Vumc Speciale cliëntengroep 3.9 Frontotemporale dementie Frontotemporale dementie (Ziekte van Pick) vormt een specifieke dementiegroep die veel probleemgedrag vertoont. Frontotemporale dementie begint niet met geheugenverlies, maar met gedrags- en persoonlijkheidsverandering. Hoe is deze vorm in een vroeg stadium te diagnosticeren? Welke specifieke kenmerken vertonen de patiënten? En wat zijn de gevolgen voor de vaak jonge mantelzorgers? Samantha Riedijk, psycho - loog Erasmus MC i.s.m. Yolande Pijnenburg, Alzheimercentrum VUmc en voorzitter FTD-expertgroep Algemeen 3.10 Dementiezorg thuis De toekomst voor de dementiezorg ligt thuis. Nu al woont bijna 70% van alle mensen met dementie thuis. Wat vraagt deze ontwikkeling van de zorgverleners, casemanagers, cliënten en mantelzorgers? In deze workshop bespreken we de randvoorwaarden voor goede dementiezorg thuis. Speciale aandacht gaat uit naar coaching via internet en het project Dementie de baas. Paul-Jeroen Verkade case - manager en Peter-Paul Feith psycholoog Geriant i.s.m. Annemargriet Pot, hfd progr. Ouderen Trimbos Instituut
informatie Datum: dinsdag 24 november 2009 Locatie: NBC in Nieuwegein Deelnamekosten: 330,- p.p. Extra deelnemer(s): 280,- p.p. (prijzen zijn inclusief reader, lunch, netwerkborrel en het bezoek aan de kennismarkt, excl. BTW) Organisatie StudieArena Zorg & Wonen, Alzheimercentrum VU medisch centrum, Alzheimer Nederland en zorginnovatiebureau DAZ. Doelgroep specialisten ouderen geneeskunde, (psycho)gerontologen, psychologen en psychotherapeuten, (verpleeg)huisartsen, verpleegkundigen en verzorgenden, (locatie-)managers en afdelingshoofden V&V, activiteitenbegeleiders en medewerkers dagbehandeling, cliëntenraden, maatschappelijk werkers en ouderenadviseurs, thuiszorg- en wijkverpleegkundigen, mantelzorgers en familieleden van mensen met dementie, medewerkers van kennisinstituten en brancheorganisaties, beleidsmakers overheden Wonen, Zorg en Welzijn. Inschrijven U kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post. Accreditatie Voor dit congres is accreditatie aangevraagd bij de Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuisartsen en Sociaal Geriaters, (NVVA), Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG) en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVVP). Contactgegevens Fien de la Marstraat 33 2331 HM Leiden Annuleringsvoorwaarden U kunt uw deelname tot 4 weken voor uitvoering van het congres schriftelijk annuleren. Wij berekenen dan 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen. Informatiemarkt Wij bieden kennisorganisaties en het bedrijfsleven de mogelijkheid om zich op het congres te presenteren middels een informatiestand. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met StudieArena, dan informeren wij u graag over de kosten en mogelijkheden. Inschrijven: www.studiearena.nl T 035 539 40 05 F 071 528 99 35 E info@studiearena.nl I www.studiearena.nl I www.anderszorgen.nl