Gezond ouder worden Wat als m n schildklier opspeelt? Bruce H.R. Wolffenbuttel Afd. Endocrinologie Twitter: @bhrw Web: www.umcg.net, www.gmed.nl Onderzoek en behandeling Klachten en verschijnselen Diagnose via labonderzoek Aanvullend onderzoek Behandeling Stabilisatie of genezing DIAGNOSE STELLEN? Klachten bij schildklier ziekte Principe centrale verwarming Te langzaam Kouwelijk, snel koud Droge huid Enkele kilootjes erbij Obstipatie Langzaam, traag Moeite denken Moeilijk concentreren Langzame hartslag Krakende, hese stem Te snel Warm Transpireren Afvallen ondanks goede eetlust Diarree Onrustig, kort lontje Rusteloos slapen Snelle hartslag, hartkloppingen 1
normaal te snel normaal hypofyse TSH 1,0 hypofyse < 0,001 TSH 1,0 schildklier vt4 16,0 schildklier 60 vt4 16,0 te langzaam normaal 95% van de schildklier ziekten valt te verklaren uit bloedonderzoek: hypofyse 80 TSH 1,0 T4 te hoog, TSH laag te snel (hyperthyreoidie) schildklier 4 vt4 16,0 schildklier te laag T4, hoge TSH te langzaam (hypothyreoidie) Is een diagnose stellen eenvoudig? Is een diagnose stellen eenvoudig? Vrouw, 26 jaar Sinds 3 maanden moe en 5 kilo aangekomen. Daarbij ook snel koud en droge plekken op gezicht. Ontlasting normaal gesproken 1 x daags, normaal gevormd, nu 2 3 x daags wat dunner, geen bloedbijmenging. Geen klachten plassen. Vaak spierpijn in de rug en hals. Geen pijn gehad in de hals tpv schildklier. Wel vaak hoofdpijn. Wat is de diagnose? Vrouw, 26 jaar Sinds 3 maanden moe en 5 kilo aangekomen. Daarbij ook snel koud en droge plekken op gezicht. Ontlasting normaal gesproken 1 x daags, normaal gevormd, nu 2 3 x daags wat dunner, geen bloedbijmenging. Geen klachten plassen. Vaak spierpijn in de rug en hals. Geen pijn gehad in de hals tpv schildklier. Wel vaak hoofdpijn. Wat is de diagnose? TSH 0.001, vt4 32.1, dus te snelle werking! 2
Bekende personen en hun schildklier aandoening Hashimoto? kanker kanker te langzaam? goedaardig kanker te snel?? te langzaam WAAROM IS HYPOTHYREOIDIE ZO MOEILIJK? te snel te langzaam kanker te langzaam 1. Toeval 2. Onbegrepen moeheid Jongedame van 28 jaar, reed op de fiets naar de LifeLines locatie om mee te doen aan dit onderzoek Had geen spontane klachten behalve dat zij het iets vaker koud had (December, sneeuw) TSH bleek 180 mu/l, vrijt4 1.2 pmol/l, antitpo 400 (N<33) Na starten thyrax 3 kilo afgevallen, had het minder koud, en werd prompt zwanger (terwijl zij al 3 jaar vruchteloos bezig was zwanger te worden) Jonge vrouw van 23 jaar, flinke klachten van vermoeidheid, spierpijn, slecht kunnen concentreren, pijn in hals TSH 8.0 mu/l, vt4 15.4 pmol/l, antitpo 1733 U/l Na start thyrax, later aangevuld met cytomel, nog aantal klachten (moe, concentratie) Uitgebreid onderzoek leverde geen andere verklaring 3. Zo gaat het goed, zo. Te langzame schildklier begint meestal sluipend Vrouw, 38 jaar, in training voor halve marathon Fit en opgewekt, check up OK, incl. schildklier In korte tijd moe, spierpijn, kortademig, niet vooruit te branden TSH 101 mu/l, vt4 2.4 pmol/l, antitpo 340 Na substitutie weer prima en terug op 'oude niveau', en 'uitstekende tijden' 20 10 A. Gezond B. Het begint C. Ziek D. Erg ziek Tijd A B C D 3
'Ziekte van Hashimoto' Is een auto immuun ziekte van de schildklier, d.w.z. er zijn antistoffen in het bloed aantoonbaar Hakuro H Kan gepaard gaan met: te snel te langzaam (heel vaak) alleen struma De antistoffen in het bloed zijn gericht tegen bepaalde bestanddelen van de schildklier (o.a. TPO) Anti TPO antistoffen: raadselachtig! Citaten: klachten Bij TPO a.s. vaker depressie of angststoornis, ook als schildklierfunctie normaal is Bij goedaardig struma: meer klachten als TPO a.s. verhoogd zijn Eén eiïge tweeling: één is manisch depressief, ander kerngezond: beide hoge antistoffen Ik voel me dood en doodmoe Na een halve dag werken ben ik op! Ik heb geen sociaal leven meer. Ik raak achter op school, kom niet door tentamenperiodes heen. Ik kan niet met mijn vriendinnen uitgaan. Antistoffen lijke meer een marker te zijn van de aandoening, NIET oorzaak Citaten: onzichtbaarheid Mensen zien niet dat ik ziek ben Je kunt beter je been breken! Mensen zien niet dat je ziek bent, daarom wordt er geen rekening mee gehouden. Niemand weet dat ik ziek ben, ik wil niet zielig doen. Ik vertel het niet, want heb een tijdelijk contract. OP THYRAX? EN DAN? 4
Aantallen gebruikers van schildklierhormoon 25 januari 2008, Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 143 Nr 4 www.schildklier.nl Graves & Great: Gail Devers www.schildklier.nl I suffered migraine headaches, sleeplessness, fainting spells and frequent vision loss; this turned out Graves disease In 1992, 17 maanden na de behandeling, won ik mijn eerste gouden medaille op de 100-meter sprint tijdens de Olympische spelen van Barcelona, en was de snelste vrouw ter wereld I 131 behandeling Vervolgens hypothyreoïdie, waarvoor Thyrax Tijdens de Olympische spelen van 1996 in Atlanta won ik opnieuw de gouden medaille op de 100 m, de 2e vrouw die deze afstand op 2 achtereenvolgende Olympische spelen heeft gewonnen. TSH De schildklier maakt schildklierhormoon T4 80% T3 20% T3 warmteproductie stofwisseling energievoorziening geheugen spierkracht slaap http://www.gaildevers.com/biography.htm 5
Te langzaam werkende schildklier ( hypothyreoidie ) Sommige mensen blijven bij gebruik van schildklier hormoontoch nog moe ondanks normale bloedwaarden In die situaties combinatie van T4 en T3 tabletten proberen?? Te langzaam werkende schildklier ( hypothyreoidie ) Sommige mensen blijven bij gebruik van schildklier hormoontoch nog moe ondanks normale bloedwaarden In die situaties combinatie van T4 en T3 tabletten proberen?? Normaal vt4 gemidd. 15, bij thyrax 18 vt3 gemidd. 5.1, bij thyrax gemiddeld 4.3 Is dat erg van belang? Weten we eigenlijk niet? actieve hormoon in weefsels? Dit kan soms klachten van moeheid verminderen, en daardoor leiden tot beter functioneren T3 (cytomel) wordt veel sneller opgenomen in lichaam, geeft dus méér schommelingen in de bloedspiegel Sommige mensen krijgen juist méér klachten, bv. hartkloppingen Sandra, studente Te langzame schildklier (Hashimoto), thyrax Kan de studie niet goed vol houden TSH 1.4, vrijt4 21.5 Lange termijn gevolgen van te veel schildklierhormoon Vaak gehord citaat: Mijn bloeduitslagen zijn goed, maar ik voel me niet goed. En mijn dokter wil niet luisteren, de uitslagen zijn goed, zegt ie... Poging combinatie T4 + T3 (thyrax + cytomel) Is over resultaat zeer tevreden Labuitslagen: TSH 0.01 0.02, vt4 20, vt3 5.1 10.4 Let op: het TSH is onderdrukt, te laag; is dat belangrijk? Bij hoger dosering thyrax of combinatie met cytomel is er vaak een onderdrukt TSH, is dat gezond? Geeft dit klachten? Of juist niet? Heeft dit op de lange termijn effect op: Het hart? De botten? Onbehandelde te snelle werking, gevaarlijk! Bij behandeling van schildklierkanker Hart en vaatziekten (%) 0 10 20 30 TSH>0.2 TSH 0.02 0.2 TSH <0.02 www.schildklier.nl 6
Bij behandeling van schildklierkanker Wat gebeurt hier? Bij laag TSH onder de 0.02 mu/l 3x vergrote kans op hartproblemen Andere risicofactoren voor hartproblemen bleken: roken, bijna 5 x verhoogd risico hoge bloeddruk, bijna 10 x verhoogd risico 08 01 04 02 25 03 07 05 TSH 0.62 2.12 1.72 0.55 vt4 20.6 16.5 17.2 19.1 NB. radioactief jodium had GEEN effect op HVZ of overlijden Het is onbekend of dit ook geldt bij een gewoon te langzame schildklier, maar veiligheid staat voorop Jonge vrouw, is zwanger, heeft al langer een te langzaam werkende schildklier * gebruikte thyrax, verhoogd naar 150 mcg bij aanvang zwangerschap (november 2013) * sindsdien géén verandering in dosering Wat gebeurt hier? 08 01 04 02 25 03 07 05 TSH 0.62 2.12 1.72 0.55 vt4 20.6 16.5 17.2 19.1 Thyrax R Thyrax R generiek schildklierhormoon gekregen van de apotheek ALTIJD HET ZELFDE MIDDEL Achtergrond: onnodige verandering van thyrax naar een generiek preparaat Advies: wissel nooit van merk / medicatie als het wél moet, 5 6 weken later bloed prikken opname varieert per preparaat tussen 90 en 110 % www.schildklier.nl www.schildklier.nl 7
Kostenbesparing?? 1 jaar Thyrax R 38 Euro 1 jaar generiek 36 Euro vervangmiddel TE SNEL? EN DAN? Is een diagnose stellen eenvoudig? Eerst een goede diagnose: lichamelijk onderzoek De vrouw uit de inleiding van dit praatje, 26 jaar Sinds 3 maanden moe en 5 kilo aangekomen. Daarbij ook snel koud en droge plekken op gezicht. Ontlasting normaal gesproken 1 x daags, normaal gevormd, nu 2 3 x daags wat dunner, geen bloedbijmenging. Geen klachten plassen. Vaak spierpijn in de rug en hals. Geen pijn gehad in de hals tpv schildklier. Wel vaak hoofdpijn. zo wel!! Wat is de diagnose? TSH 0.001, vt4 32.1 zo niet!! Oorzaken te snel werkende schildklier Als er oogproblemen zijn, is de diagnose ziekte van Graves niet erg moeilijk Ziekte van Graves Multinodulair struma Enkelvoudige knobbel Ontsteking in bloed stimulerende antistoffen bij voelen schildklier idem veel moelijker, vaak geen verhoogd bloed bezinksel 8
Eerst een goede diagnose: de schildklierscan* Eerst een goede diagnose: de schildklierscan* * 1. zeer kleine hoeveelheid radio-actief jodium toedienen; 2. een foto maken Ziekte van Graves Enkelvoudige knobbel Struma nee ja Dit heeft gevolgen voor de behandeling! Ziekte van Graves behandeling Andere oorzaken van 'te snel' Een jaar lang blokkerende medicijnen genezingskans ('slechts') 70% Radio actief jodium, of direct, of als het terugkomt na medicijnbehandeling Operatie (zelden nodig) = als 'struma', dan in principe altijd radioactief jodium behandeling Dilemma op 81 jarige leeftijd Mw. De Jong is 81 Zij voelt zich de laatste tijd wat minder fit. Uitgebreid onderzoek laat niet veel bijzonderheden zien, behalve de schildklier functie: TSH 8.1 mu/ (N 0.4 4.0) Vrij T4 13 pmol/l (N 12 22) 81 JAAR OUD, TSH 8.1, EN DAN? Moet zij behandeld worden? 9
Dilemma op 81 jarige leeftijd Dilemma op 81 jarige leeftijd Verminderde schildklier functie is geassocieerd met langer leven Dit is wsl. een 'spaarstand' principe Niemand weet wat ideale TSH is op 81 jarige leeftijd Verhoogd TSH bij hartfalen: sneller overlijden Dilemma op 81 jarige leeftijd Dilemma op 81 jarige leeftijd Langer leven? Beter en fitter leven? Schildklier en sociale media GOED GEINFORMEERD 10
Hoed u voor onnozelen Mythen rond de schildklier Ik ben moe en heb obstipatie, dus m'n schildklier werkt niet goed, ook al zijn de bloedwaarden goed. Helaas...... Veel mensen met een gezonde en perfect werkende schildklier zijn moe Wat vindt U van deze uitslagen? Meest frequent voorkomende combinaties Antistoffen tegen Schildklier TPO Maag intrinsic factor Maag zuurmakende cellen Eil v Langerhans (GAD65) Eierstok weefsel Pigmentcellen huid Haarzakjes Bijnier(schors) Aandoening Te langzame schildklier Vit B12 gebrek Geen maagzuur, ijzer gebrek Type 1 diabetes Vroegtijdige overgang Witte plekken huid Kaalheid Uitval werking bijnier 11
Pauze? 12