Het maken van een kerkraam bij het scheppingsverhaal geschikt voor midden- en bovenbouw door Arda-de Boer-van veen Inleiding Ramen zijn bedoeld om licht van buiten naar binnen te laten vallen en om van binnen naar buiten te kijken. Maar vaak hebben ramen ons meer te vertellen. In kerken, maar soms ook in andere gebouwen, vertellen de ramen een verhaal. Met gekleurd glas worden er allerlei figuren op afgebeeld. Ze worden gebrandschilderde ramen of glas-in-loodramen genoemd. In kerken staan er christelijke symbolen, Bijbelse verhalen of personen uit de Bijbel op afgebeeld. Op de fotobladen staan enkele voorbeelden van glas-in-loodramen met afbeeldingen van het scheppingsverhaal. Doelstelling De kinderen ontdekken, dat glas-in-loodramen een verhaal vertellen. Ze worden (opnieuw) in contact gebracht met het scheppingsverhaal en geven er via het maken van een kerkraam op hun eigen manier gestalte aan. Zo komen ze met elkaar, met zichzelf en met het verhaal in gesprek. Vooraf Zorg voor goed materiaal. Je ontdekt wat goed materiaal is door de techniek van tevoren uit te proberen. Materiaal materiaal om de tafels af te dekken ( bijv. een tafelkleed van geplastificeerd papier) getekend kerkraam op stevig karton, met 4 tot 6 vierkante ramen van 25 cm x 25 cm en boven aan twee boogramen stukken echt tekenpapier, romandruk of 0.02 opdik, in ieder geval iets ruw afmeting van de vierkante ramen: 25 cm x 25 cm. De twee boogramen hebben twee zijden van 25 cm lang. Geef op de boogramen in een hoekje even aan, of ze links (L) of rechts (R) op het grote raam komen te liggen wasco terpentine, plus bakjes of potjes hobbywinkels verkopen bij schilder- en tekenbenodigdheden ook een geurloze terpentine katoenen lapjes (oud laken bijvoorbeeld) Techniek Je werkt in grote lijnen en vlakken en brengt de wasco of oliepastel vrij dik op het papier aan. Door er met een lapje met wat terpentine overheen te gaan wordt het waskrijt een beetje vloeibaar. Daardoor kun je er als het ware mee schilderen: de kleuren laten vervagen, in elkaar over laten vloeien of laten mengen. Je kunt er daarna overheen tekenen om nog wat details aan te brengen. Met deze techniek is snel te werken en het hele papier kan gemakkelijk worden gevuld. In verband met de damp van de terpentine is het belangrijk dat de werkruimte goed geventileerd wordt. Voor wie liever niet met terpentine werkt Laat de kinderen hun raampje tekenen met wasco. Zorg ervoor dat er rond de tekening nog een plakrand aanwezig is. Smeer de tekening aan de achterkant in met slaolie. De tekening wordt doorzichtig. Snijd de raampjes van het kartonnen kerkraam uit, zodat er als het ware een lijst ontstaat. Plak de raampjes achter de lijst. Hang het getekende kerkraam voor een glazen raam, zodat er licht doorheen valt. Introductie Lees met elkaar het scheppingsverhaal uit Genesis 1.
Kern De leerlingen tekenen alleen of in tweetallen een raampje. De raampjes worden op het grote raam samengevoegd tot één geheel. In een klas/groep kunnen meerdere kerkramen gemaakt worden. De kinderen krijgen alleen of per tweetal de opdracht een gedeelte van het verhaal uit te tekenen op hun vierkante raampje of boograampje van papier. Op de volgende pagina staan strookjes met de beelden bij het scheppingsverhaal. De woorden zijn gekozen uit Genesis 1, Nieuwe Bijbelvertaling. Je kunt met de leerlingen even praten over de betekenis van sommige woorden. Eventueel kunnen ook strookjes met andere woorden gemaakt worden. Per kerkraam is een setje stroken nodig. De leerlingen kiezen een strookje uit om te tekenen. Afsluiting Je bekijkt de gemaakte kerkramen en zingt een lied over de schepping.
FOTOBLAD 1 RK kerk H. Jacobus de Meerdere, Bocholtz ramen in rechter transept: schepping
FOTOBLAD 2 Wilhelminakerk, Dordrecht zie www.dewilhelminakerk.nl voor een grotere afbeelding In dit drietal ramen komt tot uitdrukking de belijdenis: Ik geloof in God, de Vader, de Almachtige, Schepper des hemels en der aarde. Boven in het middelste raam komt vanuit de eeuwigheid de scheppende hand van God. En God sprak: Er zij licht!. En er was licht. Daarin het alziend oog van God, dat zag al wat Hij gemaakt had. Het licht doorstraalt de ganse schepping: wolken en dampkring, als ook de gehele kosmos, voorgesteld door de iets lager aangebrachte concentrische cirkels. Adam, staande als koning der schepping boven de geschapen aarde met haar volheid, verwacht in volle overgave alles van boven, van God, de bron van alle licht en leven. Het linkerraam geeft de zon te zien in haar op- en ondergang. Het was morgen geweest en het was avond geweest.... Dan volgen de dampkring (wolken) met scheiding tussen water en water. Nog in de wolken de regenboog, het eerste symbool van Gods trouw; vervolgens de zee, waarin de vissen het gewriemel van levend gedierte laten zien. Tenslotte het zeepaardje als beeld van schoonheid en sierlijkheid der waterdieren. Het rechterraam stelt de nacht voor met de wassende maan en fonkelende gesternte. Daaronder de vallende adelaar, de koning der vogels, enkele sierlijke duiven en ten laatste de leeuw, de koning der dieren in al zijn fierheid en kracht.
FOTOBLAD 3 Marc Chagall, kathedraal te Mainz Adam en Eva (Genesis 2:18-25, 3:20)
FOTOBLAD 4 Una Sancta, Espel In de noordelijke muur van deze protestantse kerk bevinden zich acht aaneengesloten gekleurde ramen, die het scheppingsverhaal uitbeelden. Het ontwerp is figuratief-abstract. Het verhaal begint met de zon en de maan, daarna volgen de vissen, vogels, planten en runderen. Op het zevende raam staan een man en eenv rouw, zittend naast elkaar. In het achtste raam staat de tekst: En God zag dat het goed was.
KNIPBLAD Genesis 1:1-2 woest, doods, duisternis Genesis 1: 3-5 licht Genesis 1:6-8 gewelf, hemel Genesis 1:9-13 aarde, zee, planten, bomen Genesis 1:14-19 lichten aan het hemelgewelf Genesis 1:20-23 waterdieren en vogels Genesis 1:24-25 dieren op het land Genesis 1:26-31 mensen