Mobiliteitsbeleid KU Leuven De KU Leuven gaat er prat op om duurzaamheid hoog in het vaandel te voeren. Het paradepaardje waarmee ze uitpakt op het vlak van groen vervoer is de 2WD. Een fiets die aanvankelijk te Leuven, nu ook op de campussen, ter beschikking wordt gesteld van het personeel. En weldra komt daarbij ook nog een elektrische versie. Toch moeten we vaststellen dat de KU Leuven hierbij weinig zelf bijdraagt. In tegenstelling tot andere universiteiten in Vlaanderen. Die daarom niet minder tussenkomen in bv. vergoeding voor het spoor. En ook oog blijven houden voor omkadering. De vraag is dus hoeveel de KU Leuven zelf wenst bij te dragen aan een verdere stimulans om het personeel te vergoeden voor openbaar vervoer, stappen en trappen. ACLVB is vragende partij om de KU Leuven een versnelling hoger te doen schakelen en zal hier in de eerstvolgende maanden samen met de andere vakbonden werk van maken. Een kleine vergelijking Het argument bij uitstek van KU Leuven is dat er door de overheid geen middelen worden voorzien om meer tussenkomst voor het personeel in het woonwerkverkeer te bieden. Het argument zou kunnen opgaan als men enkel kijkt naar de hogescholen in de Vlaamse gemeenschap. Daar bekostigt de Vlaamse overheid sinds 2011 met een extra-toelage de uitkering van een fietsvergoeding. Het personeel dat vanuit de hogescholen integreerde in de universiteit behield (als onderdeel van zijn looncomponent) trouwens na 2013-2014 de fietsvergoeding. Binnen de ene juridische rechtspersoon van KU Leuven heeft ook het personeel van de Universitaire Ziekenhuizen recht op een fietsvergoeding. Het personeel van KU Leuven zelf? De vraag stellen is ze beantwoorden. Nochtans krijgen ook de andere Vlaamse universiteiten geen tegemoetkoming van de overheid. En wat stellen wij vast? Universiteit/ uitkering Fietsvergoeding KU Leuven UGent UAntwerpen VUB 0 Euro Maandelijks samen met het salaris uitbetaald aan de hand van het aantal dagen dat men met de fiets komt. Traject wordt eenmalig ingevoerd door de medewerker. Voor elke maand moet er op definitieve fietsregistratie geklikt worden. De fietsvergoeding bedraagt vanaf 1 januari Vanaf 1/1/2018 Fietsvergoeding 0,23 / km (woon-werk) (ook elektrisch en speedpedelec) (voordien : 0,18/km) Fietsvergoeding: tot op heden 0,15/km; Fietsenatelier vlakbij de campus in Etterbeek (herstelling en ontlening) en ook faciliteiten ter zake in Jette 1
Transport per trein Gratis jaarabonnement in een derde betaler-systeem.het personeelslid levert het recht op gratis parkeren in. 2017 0,23 /kilometer op voorwaarde dat het traject minimum 1 km bedraagt. De kortste route wordt berekend en enkel deze wordt uitbetaald. Medewerkers zijn vrij en verzekerd om een andere route te nemen (bv via Crèche, via ander gebouw om te douchen, ). Deze toelage geldt zowel voor volledige traject met de fiets of een voor- of natraject (bv. vanaf het station) Trajecten >25 km enkel op verklaring op eer waarin duidelijk vermeld staat dat dit volledige traject per fiets wordt afgelegd. Dit moet tevens door de leidinggevende of het diensthoofd ondertekend worden. Personeelsleden die minstens 1 maand een overeenkomst krijgen voor minstens 30%, kunnen gebruik maken van het openbaar vervoer via het Abonnement openbaar vervoer (100% terugbetaald) (bus, tram, trein, boot) Tussenkomst in openbaar vervoer (trein, bus, tram en metro): 100% met als vereiste dat minstens 80% van de verplaatsingen met het openbaar vervoer gebeuren, 2
Naast een gratis jaarabonnement kunnen ook andere treinkaarten worden ingebracht; terugbetaling volgens wettelijke regeling; voorfinanciering door het personeelslid. derdebetalerssysteem. Abonnement kan aangevraagd worden voor 1 maand, 3 maand of 1 jaar. Abonnement heeft kan niet voor hetzelfde deeltraject samen met fietsvergoeding. Die kan wel voor een ander deeltraject, bv. voor of na het station er geldt een minimumafstand en een beperking op combinatie NMBS en MIVB. De KU Leuven maakt de combinatie van trein met een fiets(vergoeding) in elk geval onmogelijk. Men moet dan maar de 2WD gebruiken, maar die mag dan weer niet ingeschakeld worden in het voortraject van thuis naar het station. Dit terwijl heel wat personeelsleden een fiets (zouden kunnen) gebruiken voor de lokale afstand tot het station ipv een auto. Voor het stallen van die auto in Vlaams-Brabant moet trouwens binnenkort ook zelf aan NMBS betaald worden. Voor de overtuigde fietsers en dus vooral voor het personeel binnen een beperkte straal van het werk wordt dus de 2WD ter beschikking gesteld. Een oerdegelijke maar zware fiets. Waar de KU Leuven in belangrijke mate externe middelen voor heeft gekregen via het Vlaams Pendelfonds en dus tot op heden slechts een relatief beperkt bedrag heeft toe bijgedragen. Zie hiervoor : http://www.pendelfonds.be/voorbeeld.php?sid=3. Voor de fietsers die moedig van wat verder economisch, ecologisch en gezondheidsgericht willen trappen, komt er binnenkort een elektrische versie. Maar ook die wordt dan weer niet helemaal ter beschikking gesteld door KU Leuven. Een maandelijkse bijdrage van 11 Euro is vereist en wanneer de batterij na de garantieperiode van 2 jaar dienst zou weigeren, moet de gebruiker zelf een nieuwe bekostigen. Wie toch nog zelf langere afstanden wil trappen, wordt helemaal in de kou gelaten. Hij krijgt niet de minste vergoeding voor aankoop, zelfs niet voor herstel van fiets, terwijl regulier gebruik op lange afstand en in alle weersomstandigheden toch behoorlijk wat onderhoudskost met zich meebrengt. Wie na integratie vanuit een hogeschool een (e)2wd wenst van KU Leuven, moet bovendien ook nog zijn fietsvergoeding inleveren. Interne cijfers van de KU Leuven geven aan dat te Leuven vooral het ABAP intensief gebruik maakt van de 2WD. Niet helemaal onlogisch, het zijn vaak jongeren, nog vaak zonder gezinsverplichtingen, woonachtig in en rond Leuven en voor wie een gratis fiets zeker een nuttige gadget is. Het ATP maakt minder gebruik van het vervoermiddel en het AP nog minder. De eerste gegevens rond de elektrische variant geven bovendien aan dat heel wat gewone 2WD-gebruikers hun fiets nu inruilen voor een e2wd, zodat het bereiken van een extra-doelgroep nog eerder beperkt is. Een gebruiker van zowel trein als 2WD moet bovendien in belangrijke mate afzien van de mogelijkheid om in noodgevallen met de wagen te komen, want parkeerrechten vervallen zo goed als volledig. Als men dan nog parkeerrecht heeft, is het vaak op lokaties die niet gunstig zijn. Op de campus in Heverlee 3
(C200) is de centrale parking enkele maanden geleden niet meer vrij toegankelijk gemaakt. De facto leidt dit tot gevaarlijke situaties omdat er nu meer auto's half op de straat geparkeerd staan waar normaal de fietsers rijden. Sommige personeelsleden hebben hun 2WD fiets terug binnen gebracht omdat ze die parking periodiek nodig hebben. Tegelijkertijd werkt men omzeilingspogingen in de hand (bv. uitwisselen van personeelskaart). UGent heeft bv. meer soepelheid ter zake. Een stimulering van een adequaat fietsbeleid gaat bovendien samen met andere investeringen waar op vele plaatsen een tekort is : - voldoende plaats om een fiets veilig weg te bergen en/of te verankeren. Zeker in Leuven-centrum en bij de centrale diensten in het bijzonder blijft dit een probleem; - voldoende mogelijkheden om zich ergens op te frissen; - in het bijzonder lockers (zoals bv. in Gasthuisberg) waar men fietskleren veilig kan wegbergen en bovendien kan laten drogen. Zeker lange-afstandsfietsers (en dus ook e2wd-gebruikers) lopen het risico op zweten en/of een plensbui. Het is absoluut niet aangenaam om s avonds dezelfde kledij opnieuw nat te moeten aantrekken. En met de fiets is het ook niet evident om meerdere uitrustingen te vervoeren naast eventueel ander materiaal dat al mee de afstand thuis/werk moet afleggen. Een concreet investeringsplan lijkt ons op dit punt dan ook wenselijk. ACLVB zal dan ook blijven ijveren voor een meer structurele aanpak van de mobiliteit om deze feilen aan te pakken. Een mobiliteitsbudget voor elk personeelslid dat hij/zij kan besteden aan trein/fiets (whatsoever)? Of naast de integrale terugbetaling van trein/bus ook een fietsvergoeding. Die dan ook geldt voor voortrajecten en combineerbaar blijft met een voldoende mogelijkheid om in noodgeval de wagen in te schakelen. Wat bij UGent kan, kan toch niet zoveel moeilijker zijn in Leuven? Voor de campussen? Nog aan te vullen inzake specifieke aandachtspunten in overleg met de andere vakbonden. Verdere aandachtspunten naast mobiliteitsbudget of fietsvergoeding Zoals hoger aangegeven moet de infrastructuur op lokaties waar veel fietsers samenwerken herdacht worden in functie van de noden/wensen van de fiets en zijn gebruiker. Evident kan de problematiek van woon-werkverkeer en de samenhang met sommige uitzonderingsnoden ook verlicht worden door telewerk (op een andere locatie van KU Leuven) of thuiswerk in sommige omstandigheden meer mogelijk te maken. Zie de parallelle discussie waar we ons al maanden achter zetten. Indien men absoluut niet bereid blijft om te investeren in een fietsvergoeding, zou een vorm van fietscheque (vergelijkbaar met een ecocheque) kunnen uitbetaald worden aan fietsgebruikers om herstel van hun fiets te betalen/fietskledij en accessoires (helm/verlichting) aan te schaffen en te onderhouden. Eén van de argumenten voor de 2WD die worden aangevoerd (naast de lage kostprijs voor KU Leuven zelf) is immers het positief marketing effect door het 4
erop geplaatst KU Leuven logo. Is het denkbaar om ook fietskledij van KU Leuven vanuit eenzelfde perspectief ter beschikking te stellen van het personeel dat aantoonbaar veel fietsafstand aflegt? KU Leuven kan ook wegen op stad en provincie om verder in te investeren in aangepaste en veilige fietsroutes. Het blijft een steeds wederkerend fenomeen, geïllustreerd aan de hand van de fietsongevallen tijdens de diensturen en tijdens het woon-werkverkeer, dat : - fietsroutes met weinig conflictpunten met andere verkeer zeer beperkt zijn; - fietswegen slecht onderhouden zijn (en bij slecht weder ook niet prioritair worden vrijgemaakt). KU Leuven kan ook meer inspanningen doen om carpoolmogelijkheden verder te stimuleren. Het is evident geen oplossing voor iedereen, maar op de grote schaal van de instelling moeten er toch meer mensen te vinden zijn die kostendelend kunnen rijden. Maar er moet wel een tool zijn waarmee zij elkaar kunnen vinden als zij dat wensen. 5