Vakblad over. arbeidsomstandigheden. magazine zomer 2010 Zomer! Geniet met mate. Veiligheidsindex Bouw Arbocatalogi
Wat? Een tot luxe hotelsuite omgebouwde Russische Ilyushin. Voormalig DDR-leider Honecker vloog er jaren in rond. Het in 1960 gebouwde toestel staat nu permanent op vliegveld Teuge. We zijn ontzettend trots op dit unieke project. Het staat er nu een jaar en heeft al veel positieve reacties opgeleverd. We hebben een onderhoudscontract voor vijftien jaar afgesloten. Vorig jaar hebben we het hele gevaarte grondig aangepakt. Het was compleet verwaarloosd. Overal bladderde de verf en droop olie en vet uit. Nu is het een kwestie van bijhouden. Ook een bijzonder project gezien? Mail naar: derksen@arbouw.nl Wie? Steven Jansen (40). van het gelijknamige. schildersbedrijf uit. Apeldoorn. 2 mijn project
magazine zomer 2010 Vakblad over. arbeidsomstandigheden. gadgets 16 inhoud 3 12 14 Vraag het Arbouw Drie deskundigen van Arbouw beantwoorden vragen van lezers. Informatie Met dit blad informeert Arbouw werkgevers en werknemers over gezond en veilig werken in de bouwnijverheid. Wil je meer lezen over de arbeidsomstandigheden, neem dan eens een kijkje op www.arbouw.nl. Hier staat zeer uitgebreide informatie over arborisico s en maatregelen. Ook kun je er brochures bestellen of downloaden. Met specifieke vragen kunnen werkgevers en werknemers elke werkdag van negen tot vijf bij de Arbouw Infolijn terecht. Bel 0341-466222 of mail naar: info@arbouw.nl Veiligheid s index Bouw Hoe kun je de veiligheid beter meten dan met een goed instrument in de hand? en verder 4 kort 11 Mijn lijf 17 Test 18 arbocatalogi 20 Hoe? Zo! 22 agenda 23 Stelling 24 Sterk verhaal 6 thema: Werken in de zomer Een lekker temperatuurtje is nooit weg. Maar buiten werken in de zomer brengt ook risico s met zich mee. In dit nummer van Arbouw Magazine lees je wat je kunt doen om verbranding van de huid of zelfs huidkanker te voorkomen. De zon is je beste vriend, maar geniet met mate.
4 kort Duitse bouwvakkers. Taalverschil bij ongevallen onderbelicht Was sagen Sie? Regelmatig heerst er een taalverschil op de werkplek. En daar komen ongelukken van. Toch wordt taal als oorzaak van zware ongevallen onderschat. Dat stelt onderzoeker Paul Lindhout, die op dit onderwerp promoveerde. Hoewel 76 procent van de onderzochte bedrijven de gevaren onderkent, doet 65 procent op geen enkele manier aan de systematische beheersing van het risico, aldus Lindhout. Het gevaar zit m in meertaligheid, maar ook in laaggeletterdheid. Dit laatste speelt bij circa één miljoen autochtonen en een half miljoen allochtonen. Nog veel veiligheidsdocumenten zijn opgesteld in moeilijke taal. Hoe simpeler de instructies, hoe beter. Dan begrijpt iedereen het. Tot 65 en niet verder Doorwerken tot je erbij neervalt. Daar zit niet iedereen op te wachten. Weliswaar is het aantal mensen dat tot 65 door wil in vier jaar tijd verdubbeld: van 21% in 2005 naar 42% in 2009. Maar slechts 13% wil ook na die tijd aan het werk blijven. Dit blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2009 (NEA). De bereidheid is het laagst in de bouwnijverheid. Mensen die door willen werken tot hun 65ste Hier wil een gehele beroepsbevolking derde van de werknemers bouwnijverheid doorwerken tot het 65ste levensjaar. Doorgaans zijn ouderen minder enthousiast 42% om de rit uit te zitten dan 21% 33% jongeren. Dat geldt ook voor vrouwen en laagopgeleide werknemers. 2005 2009 Winnaars puzzel Arbouw Pijlers In de laatste editie van Arbouw Pijlers stond een puzzel met als oplossing Arbouw Infolijn. De volgende lezers winnen de bioscoopbon van twintig euro: H. Claus uit Boelenslaan M. de Ruiter uit Putten R. Meijer uit Loppersum Z. Luchies uit Noordscheschut
Europa veiliger Onderhoudswerk kan gevaarlijk zijn. 20% van alle Europese arbeidsongevallen gebeurt tijdens onderhoudswerkzaamheden. In 2012 moet dat een kwart minder zijn, vindt het Europese agentschap voor de arbeidsomstandigheden. Het organiseert de komende jaren een speciale campagne over dit onderwerp. Meest opvallend is een heuse competitie voor goede praktijken. Tot 5 september kunnen hiervoor ideeën worden ingediend. Meer informatie: www.arboineuropa.nl Nieuw magazine Werken in de bouw is mooi. Het geeft een zichtbaar resultaat. Met z n allen maken we huizen, gebouwen en infrastructuur en zorgen we voor duurzaam onderhoud. Dat doen we op een vakkundige manier. Timmerlieden, schilders, metselaars, stukadoors, grondwerkers en uitvoerders. De lijst van beroepen is lang. In de bouw is veel vakmanschap. Maar werken in de bouw kent ook zijn risico s. De lijst met beroepen is misschien wel net zo lang als het aantal beroepsziekten. Hier zijn we ons terdege van bewust. Daarom is er niet alleen aandacht voor het resultaat, maar ook voor de gezondheid en veiligheid. Bij dit alles wil Arbouw Magazine helpen. Met tips, korte verhalen en treffende voorbeelden. Met inzichten uit de wetenschap en de praktijk. Met dit nieuwe blad richt Arbouw zich op zowel de werkgevers als de werknemers. En dat is allesbehalve eenrichtingsverkeer. Graag horen we van zo veel mogelijk mensen hun mening. Ja, ook die van jou. Wat vind je bijvoorbeeld van je eigen arbeidsomstandigheden? Waar loop je tegenaan? En welke maatregelen moet je als werkgever nemen? Laat het ons weten. De betrokkenheid van lezers is voor Arbouw van groot belang om de arbeidsomstandigheden verder te verbeteren. Werken in de bouw is mooi. Ik hoop dat Arbouw Magazine het nóg een beetje mooier kan maken. Je ontvangt het blad vanaf nu vier keer per jaar gratis in de bus. Jan Warning, directeur Arbouw warning@arbouw.nl column 5
6 thema
7 De straling van de zon is je vriend en vijand tegelijk. Mooi bruin worden en een goed humeur zijn van die zonnige voordelen. Toch dreigt ook het gevaar van huidkanker. Maatregelen zijn dan ook geen overbodige luxe. Werken in de zon, prima. Maar dan wel verstandig.
opbrengen. De werking loopt terug. Daarom moet je na twee uur opnieuw smeren. Dit geldt ook voor de zogeheten waterproofmiddelen. Smeer je ook opnieuw in bij sterke transpiratie. Houd er rekening mee dat antizonnebrandmiddelen nog wel UV-straling doorlaten. Als je langere tijd in de zon werkt, kun je toch verbranden. Tussen 12.00 en 15.00 uur is de zon het felst. Dan kun je beter in de schaduw werken. Laat je huid geleidelijk wennen aan de zon. Draag beschermende kleding zoals een pet met zonneklep en nekflap, een shirt met lange mouwen, een lange broek en een zonnebril. Eenmaal verbrand is het niet verstandig om bier of wijn te drinken. Alcohol verwijdt de bloedvaten en dit kan de zonnebrand verergeren. Blijf jezelf ook beschermen als je eenmaal bruin bent. 8 Onbeschermd werken in de zon verhoogt de kans op verbranding. Hoewel UV-straling ook een positieve werking heeft, is het vooral oppassen voor een te grote portie. Positief is de vitamine D die onder invloed van de straling wordt aangemaakt. Er vormen zich daarnaast pigmentcellen die bescherming geven tegen zonlicht. Maar UV-straling komt vooral negatief in het nieuws. Deze kan namelijk het erfelijk materiaal in de cellen beschadigen. Hierdoor kan huidkanker ontstaan. Ook het contact met chemische stoffen kan huidkanker veroorzaken. Erfelijke aanleg is bij 5% van alle mensen met kanker de belangrijkste oorzaak. Meestal gaat het om mensen met een licht huidtype. Mensen met huidtype 1 en 2 (zo n 39% van alle Nederlanders) hebben een verhoogde kans op het krijgen van de ziekte. Deze mensen verbranden snel en worden niet of heel langzaam bruin. Volgens KWF is het aantal gevallen van huidkanker de laatste jaren schrikbarend toegenomen. Het aantal in Nederland nam de afgelopen tien jaar toe van 15 naar 40 duizend. Deze vorm van kanker staat daarmee op de vierde plaats, maar kent een relatief laag sterftecijfer. Meestal is huidkanker te genezen. Jaarlijks overlijden zo n zeshonderd mensen aan een melanoom, de meest kwaadaardige vorm van huidkanker. Hoe zonnebrand voorkomen Om verbranding van je huid te voorkomen, moet je deze goed beschermen. Gebruik een antizonnebrandmiddel met een goede beschermingsfactor. Het beste kun je deze een half uur tot een uur voordat je in de zon gaat Het aantal gevallen van huidkanker is toegenomen van 15 naar 40 duizend Een antizonnebrandmiddel moet dik worden aangebracht. Hoe hoger de factor, hoe langer het duurt voordat er roodheid van de huid optreedt. Gebruik bij huidtype 1 (zeer licht huidtype, verbrandt snel, bruint nooit) factor 30, huidtype 2 (licht huidtype, verbrandt vrij snel, bruint langzaam) factor 15-20, huidtype 3 (vrij licht huidtype, verbrandt niet snel, wordt makkelijk bruin) factor 10-15, huidtype 4 (iets getint huidtype, verbrandt vrijwel nooit, bruint snel) factor 5-10. Onderschatting is grootste risico HEKO Verenigde Schildersbedrijven is als eerste schildersbedrijf in Nederland OHSASgecertificeerd. Meer dan VCA dwingt het systeem tot verbeteren, zegt adjunct-directeur Hans van Straaten. Dus ook als het gaat om de bescherming tegen de zon. Daar moeten we harder aan trekken. Maar het is het waard. Wordt het gevaar van UV-straling onderschat? Door de meeste mensen wel. Net als bij stof is het iets van latere zorg. Maar je moet de gevolgen niet onderschatten. We willen een goede werkgever zijn en onze werknemers maximaal beschermen. Daarom hebben we voor OHSAS-18001 gekozen. Hoe werkt het? OHSAS gaat ervan uit dat het bedrijf zich steeds verder kan verbeteren. Je plant, voert uit, controleert en stelt bij. Ik zeg altijd: het kan groen zijn, veilig dus, maar het kan altijd nóg groener.
Toch is het ook met gebruik van een crème met een hoge factor niet verstandig om lang in de zon te blijven. De middelen beschermen de huid, maar verlengen niet de tijd dat je in de zon kunt zitten. Na het zonnen is de huid erg gevoelig. Daarom kun je het beste lauw douchen en daarbij geen zeep gebruiken. Aftersun kalmeert en verzacht de huid. Check je vlekje Ze zien er raar uit. Het zijn geen moedervlekken, maar rode, geïrriteerde plekjes. Let op als je zoiets op je huid ziet. Het kan het begin zijn van huidkanker. Bezoekers van de open dag bij het Albert Schweitzer ziekenhuis in Zwijndrecht, konden de oneffenheden op de huid meteen laten controleren. Er werden elf gevallen van huidkanker gevonden. Aan de uitkomst van dit spreekuur kun je zien hoe belangrijk het is om een plekje op de huid dat je niet vertrouwt, of dat langzaam verandert, zo spoedig mogelijk aan een arts te laten zien, concludeert specialist Ids Boersma. Misschien dat deze elf patiënten daarmee langer zouden hebben gewacht, als ze niet op onze open dag waren gekomen. Aan een te laat behandeld melanoom kun je uiteindelijk dood gaan. >>> 9 Een voorbeeld? Regelmatig werden de kantplanken op onze rolsteigers achterwege gelaten. De mensen vonden het vouwsysteem niet prettig werken. Vervolgens heeft onze leverancier nieuwe kunststof houders ontwikkeld. Hier kunnen de planken snel en gemakkelijk in worden geschoven. Ook hebben we de stabilisatoren fluorescerend gemaakt. En kortgeleden zijn alle beademingsmaskers in onze BHV-koffers vervangen. Heeft het personeel ook zeggenschap? We voeren regelmatig overleg met een dwarsdoorsnede van het bedrijf. We vinden het namelijk heel belangrijk dat de opmerkingen van onder naar boven gaan, van werkvloer richting management dus. Het kan groen zijn,. veilig dus, maar het kan. altijd nóg groener Hans van Straaten. Hoewel de certificering veel positieve reacties heeft opgeleverd, wordt er ook nog wel eens geklaagd. Traditionele opvattingen staan de vooruitgang soms in de weg. En diezelfde weerzin zie je bij het thema zomer, of niet? Daar moeten we inderdaad harder aan trekken. Maar het is het waard. Ik ken mensen die huidkanker hebben moeten laten wegsnijden. Vroeger kon ik zelf uren in de zon bakken. Vandaag de dag krijg ik al snel last van jeuk en blaasjes. Schilders werken vaak met de zon mee, maar dat kan niet altijd. Dus hebben we inmiddels aan al onze medewerkers een zomers pakket uitgedeeld, bestaande uit een pet met nekflap, een zonnebril en een tube antizonnebrand middel.
10 1 2 3 4 5 6 7 8 Vermijd de zon zo veel mogelijk tussen 12.00 en 15.00 uur Voer zwaar werk zo kort mogelijk aaneengesloten uit Werk als het kan in de schaduw en drink voldoende Draag beschermende kleding: lange mouwen, lange broek, liefst van katoen Draag een pet of helm met nekflap Draag een zonnebril om direct zonlicht te vermijden Smeer je elke twee uur in, doe dit vaker als je zweet Meld gezondheidsklachten op tijd Tips & trucs Herken een zonnesteek >> Een zonnesteek is het gevolg van zout- en vochtverlies. Dit ontstaat door langdurig verblijf of lichamelijke arbeid in de zon (met name bij zon in de nek) en gaat gepaard met verwardheid, plotselinge spierzwakte, hoofdpijn en een algemeen hittegevoel. In de meeste gevallen is er sprake van misselijkheid, braken, vermoeidheid, zwakheid, hoofdpijn, spierkrampen, spierpijn en duizeligheid. Ook komen hallucinaties, verward gedrag, moeilijkheden bij het ademhalen en desoriëntatie voor. Uit de zon blijven, goed drinken en wat extra zout gebruiken, kunnen een zonnesteek voorkomen. Heeft iemand toch een zonnesteek, dan moet die persoon in de schaduw worden neergelegd. Maak knellende kleding los en zorg voor afkoeling door natte doeken op het hoofd te leggen. Laat de patiënt veel drinken en waarschuw altijd een arts. Zaak is om de patiënt zo snel mogelijk te laten verzorgen, want een ernstige zonnesteek kan zelfs dodelijk zijn. Wat is de werkgever verplicht? >> In het Arbobesluit artikel 6.1 staat dat de temperatuur op de arbeidsplaats niet schadelijk mag zijn voor de gezondheid van werknemers. Door bijvoorbeeld de werkplek zo in te richten dat de mensen niet aan zon worden blootgesteld. Als de gezondheid toch in gevaar komt, moet de werkgever persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekken. Concentratieverlies >> Door langdurig werken in de zon of bij warme machines, kan je lichaamstemperatuur behoorlijk snel oplopen. Hiervan is bekend dat de concentratie afneemt. Dat kan gevolgen hebben voor de veiligheid. De vereniging voor dakdekkersbedrijven, de SBD, organiseert deze zomer zelfs een campagne over dit thema. Op daken leiden concentratieverlies en draaierigheid in combinatie met werken op hoogte en met branders tot gevaarlijke situaties. De komende tijd wil SBD de goede praktijken tegen hitte verzamelen. (Bron UV-gevaar: KWF)
ik ben Vaak voor aansteller uitgemaakt mijn lijf 11 Peter Mol (45). uit Sint Willebrord,. straatmaker. Dertig jaar zit ik al in het vak. Sinds 2005 kamp ik met een hernia en een paar versleten rugwervels. Vijftien minuten gebogen werken, dat is echt de limit. Met dit soort klachten sta je als straatmaker al snel buitenspel. Ook in het dagelijks leven heb ik veel last. Wandelen met de hond hou ik niet lang vol. Vaak ben ik voor aansteller uitgemaakt. Maar gelukkig heb ik ná de diagnose veel erkenning gekregen. Mijn werkgever ben ik dankbaar dat er nu een machine wordt gehuurd. Daarmee is het goed werken, hoewel mijn toekomst vanwege de pijn allerminst zeker is. Daarom probeer ik via het Loopbaantraject bouw en infra iets heel anders te gaan doen. Richting het schildersvak lijkt me wel wat.
Jan Golsteijn, hoofd Bedrijfsgezondheidszorg Arbouw Adri Frijters, veiligheidskundige Arbouw 1 Op de bouwplaats geldt een algehele helmplicht. Moet de helm dan ook binnen worden gedragen? 12 panel Wat heeft de werknemer aan de medische keuring? En de werkgever? Zeer veel. Zie de keuring als een uitgebreide check van je gezondheid. Het is nadrukkelijk geen keuring waarbij je als werknemer kan worden afgekeurd. Hooguit kan de bedrijfsarts vervolgstappen voorstellen, variërend van lichte aanpassingen in het werk tot volledig omscholen. Dat laatste komt gelukkig niet veel voor. De keuring is vooral bedoeld om klachten te voorkómen. De arts onderzoekt enkele belangrijke functies in je lijf. Zoals je longen, maar bijvoorbeeld ook het cholesterolgehalte in je bloed, je bloeddruk en natuurlijk je ogen, oren, rug, armen en benen. De uitslag van de keuring en de adviezen die je krijgt thuisgestuurd, zijn nadrukkelijk anoniem. De werkgever krijgt deze dus niet, maar kan vanaf elf gekeurde werknemers wel een bedrijfsrapport opvragen. Dit is het overzicht van de keuringen van al zijn werknemers. Maar: anoniem. Het geeft een beeld van de gezondheid van het totale personeel en gaat dus niet over individuen. Het stelt de werkgever in staat om gerichte maatregelen te nemen. En ook Arbouw is blij met de gegevens van de medische keuringen. We gebruiken deze voor ons jaarlijkse onderzoek naar de arbeidsomstandigheden. Daardoor zijn de adviezen die we geven altijd op de praktijk gebaseerd. Arbouw regelt het CAO-pakket Preventiezorg. Uitgebreide informatie voor werkgevers en werk nemers staat op www.arbouw.nl bij Medische keuringen. Als de algehele helmplicht geldt (en dit is meestal het geval), dan moet dus echt overal een veiligheidshelm worden gedragen. De werkgever kan echter bepalen dat een uitvoerder afwijkende regels mag stellen. Mits hierdoor de veiligheid niet in het geding is. Het bedrijf heeft namelijk de belangrijke taak om het personeel te beschermen. Het personeel dient vervolgens de regels die de werkgever stelt na te leven. Zoals ten aanzien van de helm, die gewoon heel belangrijk is. In de bouwnijverheid wordt immers veel onder en boven elkaar gewerkt en worden kranen ingezet. De helm is een goed beschermingsmiddel
2 Margo Caspers,. bewegingsdeskundige. Arbouw. 3 13 Hoe kan ik acute rugpijn voorkomen? tegen kleine vallende voorwerpen. Denk aan stukken uitgeharde specie of iets heel anders dat zomaar van een steiger kan vallen. Het spreekt voor zich dat een helm comfortabel moet zitten. Goed binnenwerk met zweetband draagt daar aan bij. De werkgever moet de helm verstrekken. De kosten vallen alleszins mee. Bij normaal gebruik gaat een polyethyleen helm drie jaar mee. Deze varieert in prijs van 8 tot 40 euro. In het minst gunstige geval kost de helm per werknemer dus ongeveer 13 euro per jaar. Een bedrag van niets als je het afzet tegen de grotere mate van veiligheid die ermee wordt bereikt. Acute rugpijn kan veel oorzaken hebben. De belangrijkste is het werken in een ongunstige houding. De rug is immers gemaakt om te bewegen en niet om langdurig in één positie kracht te leveren. In dit kader is ook de werkhoogte van belang. Werk niet boven de schouders, maar pas de hoogte aan door bijvoorbeeld een trapje, bordes of steiger te gebruiken. Doe dat ook tussentijds als de werkhoogte niet gunstig meer is. Til bovendien niet meer dan 25 kilo alleen en 50 kilo met zijn tweeën. Als je vaak moet tillen, probeer er dan lichtere eenheden van te maken. Of beter nog, zet een hulpmiddel in. Zwaar tillen kan vaak worden voorkomen door een goede voorbereiding en op de juiste momenten mechanisch te opperen, bijvoorbeeld met behulp van een verreiker, shovel of lift. Dit voorkomt de welbekende spit in de rug. Zorg er ook voor dat je hersteltijd inlast door tussentijds even rechtop te gaan staan. Neem ook s avonds en in het weekend je rust. En misschien komt het wat betuttelend over, maar het is ook belangrijk om tocht op je spieren te voorkomen. Dus mannen (en vrouwen): het hemd altijd in de broek! Ook een vraag? Bel of mail de Arbouw Infolijn. Hier kunnen werkgevers en werknemers elke werkdag van negen tot vijf terecht. Bel 0341-466222 of mail naar: info@arbouw.nl
Medewerkers Wim van Os (links) en Hans Rovers beoordelen hun bouwplaats met de Veiligheidsindex Bouw. 14 veiligheidsindex Met de Veiligheidsindex Bouw van Arbouw doen werknemers zelfstandig waarnemingen op hun bouwplaats. Een prima methode om de betrokkenheid te vergroten, zegt veiligheidskundige Dick Kraaijenbrink van Mobilis TBI Infra. Op de bouwput van het nieuwe centraal station van Rotterdam is het een drukte van jewelste. Voor het ongetrainde oog is het moeilijk te zien waar al die bedrijvigheid toe leidt. Maar wie hier in 2013 nog eens komt, zal zijn ogen niet geloven. Dan moet op deze plek het mooiste station van Nederland staan, zegt Kraaijenbrink.
Alle momentopnames bij elkaar geven een goed beeld van de veiligheid Terwijl het treinverkeer gewoon doorgaat, realiseert Mobilis hier tot 2013 een heel nieuw station. Het is een even prestigieus als hectisch project. Desondanks zal regelmatig tijd vrij worden gemaakt om de bouwplaats aan een kritische blik te onderwerpen. Mobilis gebruikt hiervoor de Veiligheidsindex Bouw (VI), door Arbouw ontwikkeld voor de bedrijven in de bouw en infra. Uit een uitgebreide test blijkt dat het instrument prima werkt. In Finland, het land van herkomst, zijn de arbeids ongevallen door het werken met de VI zelfs nagenoeg gehalveerd. Gezamenlijk gebruik Wordt de bouwplaats normaal gesproken door een uitvoerder of veiligheidskundige beoordeeld, met de VI gebeurt dat door gewone werknemers. Op een scoreformulier vullen zij alle correcte en niet-correcte uitvoeringen van de arbomaatregelen in. Wim van Os en Hans Rovers zijn de eersten die namens Mobilis werken met de VI. Met een pen in de aanslag hebben zij zich op een strategisch punt opgesteld. Vanaf deze plek kunnen ze het project goed overzien. Straks zullen ze aan de overkant gaan staan, waar ze de bouwplaats vanaf de andere kant kunnen beoordelen. Afgebroken Op het scoreformulier staan zes onderdelen, waaronder het valgevaar. De keurig aangebrachte randbeveiliging is goed voor een groot aantal positieve beoordelingen. Maar niet alles is in orde. Kijk, daar staat iemand op een metselsteiger met maar één plank erop. Dat is een streepje bij niet correct, zegt Rovers hardop. Van een houten trap is een leuning afgebroken. Dat is een tweede streepje bij niet correct. Waar de twee staan, ligt ook een ladder op de vloer. Daar kun je over struikelen. Dat ding had iemand even moeten opruimen, zegt Van Os, die het zelf maar even gaat doen. Om een goed beeld te krijgen van de veiligheid moeten minimaal honderd van dit soort waarnemingen worden gedaan. Na verloop van tijd, wanneer een aantal rondes is afgewerkt, kan het bedrijf conclusies trekken over het feitelijke niveau. Kraaijenbrink is bijzonder geïnteresseerd in deze informatie. Een waarneming mag dan een momentopname zijn, al die momentopnames bij elkaar geven toch een goed beeld. Als op het gebied van het valgevaar de score laag is, weet je dat je daar extra alert op moet zijn. Door aanvullende maatregelen en een verscherpt toezicht. Ook kunnen we het personeel gerichter voorlichten, bijvoorbeeld met een toolboxmeeting. Een verhoogde veiligheid, daar is het om te doen. Volgens Kraaijenbrink zal dankzij de VI ook de bewustwording verbeteren. Het doen van waarnemingen leert de mensen kritisch naar hun eigen werkplek en die van anderen kijken. Het maakt de werknemers bewuster van de risico s. En dus ook kritischer. Mondigheid is goed, want onveilige situaties moeten zo snel mogelijk worden gemeld. Benchmarken Werken met de VI leidt dus tot meer inzicht bij zowel de werkgever als de werknemer. Daarnaast kunnen de bedrijven die dat willen, zich met andere vergelijken. Benchmarken wordt dit genoemd. Arbouw heeft hiervoor een website ingericht. Hier kunnen de behaalde scores worden ingevoerd en vergeleken met de eigen bouwplaatsen en die van de sector in zijn geheel. Bestel het VI-startpakket kosteloos op www.veiligheidsindexbouw.nl 15 De veiligheidsindex Bouw in een notendop Arbouw stuurt kosteloos een compleet pakket toe Het bedrijf informeert zijn werknemers Werknemers voeren de waarnemingen uit De bouwplaats wordt beoordeeld op zes onderdelen De waarnemingen leiden tot een score De score geeft aanknopingspunten voor concrete verbeteringen Een reeks scores geeft een goed beeld van de veiligheid De scores zijn te vergelijken met eigen en andere bouwplaatsen
Altijd warme koffie Vergeet rustig alles om je heen als je achter de computer zit. Koffie en thee blijven namelijk op temperatuur met de USB Cup Warmer. Je sluit m gemakkelijk aan op de USB-poort van de pc of laptop. De plaat is extra groot, er passen dus verschillende bekers op. www.gadgethouse.nl 9,95 16 gadgets De zon doet het werk Ergens op locatie je mobieltje, camera of ipod opladen, kan met de lichtgewicht Power Charger. De oplader is voorzien van een sterke accu. Bijvoorbeeld een mobiele telefoon is in anderhalf uur opgeladen. Aansluitstukjes voor de meeste populaire apparaten worden bijgeleverd. Volop waterpret! Met de Waboba 2010 is er een hoop lol te beleven. De bal (diameter 5,5 centimeter) stuitert namelijk over het water. Het record uit 2009 staat op 22 keer. Stuiter jij dat uit de boeken deze zomer? Auto kwijt? Nooit meer de auto zoeken met de Ecco GPS Locator. Het handige apparaatje is speciaal gemaakt om je makkelijk terug te brengen. Je kunt er, naast de plek van je auto, twee extra locaties op invoeren. Zoals die eettent waar je nog even langs wilde www.gadgethouse.nl 44,95 www.icadeau.nl 8,95 www.megagadgets.nl 79,95
eigenlijk vreemd dat zoiets nog niet eerder is bedacht test 17 rolsteigertest Test: aluminium rolsteiger met trappen Wie: Rob Weijers (31) Functie: servicemedewerker Waar: Weijers Eikhout, Groesbeek Dit is echt een arbovriendelijk hulpmiddel, vind ik. Bij een gewone rolsteiger klim je recht omhoog. Dat is vermoeiend, je voelt het s avonds best. Nu loop je gemakkelijk via de trappen naar boven. Dat is ook nog eens veiliger. Zeker als je materialen mee moet nemen, zoals een emmer of gereedschap. Op de bovenste slag na, heb je geen luiken meer die open kunnen blijven staan. Op elke slag is een klein bordes met voor en achter een leuning. Doordat de trappen verspringend zijn geplaatst, kun je ook grotere materialen mee naar boven nemen. Met een gewone rolsteiger gaat dat via de buitenkant, met een touw bijvoorbeeld. Dan heb je kans dat er iets valt en iemand wordt geraakt. De rolsteiger zelf bestaat uit lichtgewicht materialen. De buizen zijn vrij dik, wat zorgt voor stabiliteit. Ook het kliksysteem werkt goed. Alle materialen liggen bovenop, waardoor ze er zo invallen. Deze rolsteiger is wat mij betreft een prima vinding. Eigenlijk vreemd dat zoiets nog niet eerder is bedacht Meer informatie Op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl staan ruim driehonderd hulpmiddelen voor de bouwnijverheid. De in dit artikel besproken rolsteiger staat bij het onderdeel Ladders en steigers. De rolsteiger type 5300 van Altrex bevat diverse extra onderdelen zoals trappen, loopbruggen, triangelbruggen en doorloopframes.
18 arbocatalogi Het is niet altijd eenvoudig om de juiste arbomaatregelen te nemen. Maar dankzij de arbocatalogi wordt het een stuk gemakkelijker. Nu is het zaak dat werkgevers en werknemers met deze oplossingenboeken aan de slag gaan. Overzichtelijk, actueel en gemakkelijk in het gebruik, zo laten de arbocatalogi zich het beste omschrijven. Voor álle knelpunten in de dagelijkse bouwpraktijk, waaronder valgevaar, lawaai en zwaar werk, is wel een oplossing. De catalogi staan op internet, waar de informatie met een paar muisklikken kan worden gevonden. Op twee manieren kan naar de informatie worden gezocht. Enerzijds via het risico. Door bijvoorbeeld te kiezen voor stof, volgt een uitleg over dit risico en komen de arbomaatregelen overzichtelijk in beeld. Door te kiezen voor beroep, bijvoorbeeld timmermannieuwbouw, komen alle risico s en maatregelen in beeld waarmee de werknemers in dit beroep te maken hebben. Je vindt de arbocatalogi via www.arbocatalogibouwnijverheid.nl -------- De maatregelen zijn gerangschikt volgens de zogenoemde arbeidshygiënische strategie. Dat betekent dat als eerste de bronmaatregelen (het voorkomen dat een risico kan ontstaan) worden genoemd. Daarna volgen de collectieve en organisatorische maatregelen (het oplossen van een risico). Het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen geldt als laatste redmiddel. Geen verplichting, wel raadzaam Bij controle op de naleving houdt de arbeidsinspectie rekening met de arbocatalogi. Echter, zorgen voor goede werkomstandigheden mag ook op een andere manier dan in de catalogus omschreven staat. Maar dan zal de werkgever wel moeten aantonen dat de gekozen aanpak net zo gezond en veilig is. Bijvoorbeeld met meetrapporten van het geluid dat bepaald gereedschap produceert. Dit aanvullende bewijs is bij de maatregelen uit de arbocatalogi niet nodig. Deze zijn namelijk uitvoerig getest voordat ze een plek in de catalogus hebben gekregen. Regels voor zzp ers Voorlopig hebben de zelfstandigen zonder personeel (zzp ers) geen eigen arbocatalogus. Wel moeten zij aan de meeste punten uit de Arbowet voldoen, zoals lawaai, valgevaar en gevaarlijke stoffen. Vooralsnog vormt de lichamelijke belasting hierop een uitzondering. De zzp ers mogen zelf weten hoe zwaar en hoe vaak zij tillen. Demissionair minister Donner (SZW) heeft wel de intentie uitgesproken om de regels voor iedereen op de bouwplaats gelijk te maken. Uit eerder gedaan onderzoek is namelijk gebleken dat de zzp ers hun lichaam zwaarder belasten dan werknemers.
waarom catalogi? Feitelijk is er voor alle bedrijven en werknemers in Nederland op dit moment of in de nabije toekomst een arbocatalogus. Door deze te volgen, voldoen bedrijven aan de Arbowet. In deze wet staan de doelen omschreven. De maatregelen die daar invulling aan geven, zijn de afgelopen jaren door sociale partners in werkgroepen overeengekomen en in de catalogi samengevat. Een groot deel van de kennis is door Arbouw geleverd. 19
Werken op een ladder is door wetgeving aan banden gelegd. Toch zijn er klussen waarbij de ladder uitkomst biedt. En ook mág. Ga echter nooit roekeloos te werk. Lees deze tips om het gebruik zo veilig mogelijk te maken. 20 hoe? zo! 1 Voorkom een letterlijke uitglijder. Plaats de ladder altijd onder een hoek van zo n 75 graden. 2 Borg de ladder aan de bovenzijde tegen zijdelings wegglijden of zet de ladder vast met een touw. 3 Stevige wind? Gebruik de ladder niet bij windkracht zes of hoger. En verder > 7 Plaats de ladder niet op een hellend vlak, een zachte, oneffen of gladde ondergrond, op een tafel of een kist, achterstevoren of ondersteboven. 8 Zorg voor voldoende vrije ruimte voor het plaatsen van de ladder. 9 Houd de toegang van de ladder vrij van obstakels. 10 Blokkeer de deur als de ladder ervoor moet staan en sluit de deur af. 11 Plaats een ladder niet direct tegen een raam; gebruik dwarssteunen.
4 Houd de sporten schoon. Klim niet omhoog met gladde of vuile zolen. Het Arbobesluit beperkt het gebruik van de ladder als werkplek. Eerst moet worden gezorgd voor een veiliger alternatief, zoals een hoogwerker of steiger. Kan dit redelijkerwijs niet, dan mag alsnog naar de ladder worden gegrepen. Hierbij gelden wel enkele regels. Zo mag de stahoogte maximaal 7,5 meter zijn en de statijd niet meer dan vier uur (per dag, per specifiek project). Ook mag niet meer dan 100 Newton aan kracht worden uitgeoefend (de kracht die nodig is om je van een muur af te duwen). De reikwijdte is maximaal één armlengte. 21 5 Eén hand voor het werk en één voor de veiligheid Houd dus met minimaal één hand de ladder vast. 6 Laat ladders niet onbeheerd achter uit oogpunt van de veiligheid van omstanders. 12 Voorzie de ladder zo nodig van een stabiliteits balk aan de onderzijde tegen wegzakken of wegglijden. 13 Draag veiligheids schoenen. 14 Houd beide voeten op de ladder. 15 Beklim de ladder (zonder platform) niet hoger dan de vierde tree van boven. 16 Zorg dat de ladder minimaal één meter uitsteekt bij vloeren en daken. 17 Breng materiaal en gereedschap met een hijsmiddel omhoog.
Bouw Relatiedagen Trefpunt voor ondernemers en relaties in de bouw. COLOFON Arbouw Magazine is een uitgave van Arbouw. In het bestuur van Arbouw zijn vertegenwoordigd: Bouwend Nederland, Stichting FOSAG-NOA, FNV Bouw en CNV Vakmensen. Hoofdredactie Dennis Derksen 22 agenda Beton Vakdagen 28-30 september Gorinchem Vakbeurs waar fabrikanten, importeurs, adviseurs, dienstverlenende en andere branchegerelateerde bedrijven vertegenwoordigd zijn. Meer informatie: www.evenementenhalgorinchem.nl SGA Vakdagen 26-28 oktober Gorinchem Beurs voor ondernemers en relaties op het gebied van verf, glas en afbouw. Meer informatie: www.evenementenhalgorinchem.nl Medische keuringen 7-9 september Gorinchem Meer informatie: www.evenementenhalgorinchem.nl 12-14 oktober Hardenberg Meer informatie: www.evenementenhalhardenberg.nl Arbouw regelt het CAO-pakket Preventiezorg voor de bouwnijverheid. Dit bestaat onder andere uit de medische keuring (PAGO), de keuring voor jongeren (AGO-J) en het arbospreekuur. Arbodiensten voeren de activiteiten uit. Arbouw betaalt de diensten en ziet toe op de kwaliteit. De bedrijfsartsen die werknemers keuren moeten een specifieke opleiding volgen. Uitgebreide informatie voor werkgevers en werk nemers vind je op www.arbouw.nl bij Medische keuringen. Medewerkers Angenieta Garcia y Draijer Cor van Duivenbooden Floor de Goede Jan Golsteijn Ellen Lakrone Edmondt Wijk Mario Witlox Fotografie Ton Borsboom Victor van Breukelen Erik Buis Peter Drent Jeroen Poortvliet Michel Pootjes Arbouw Concept Arbouw ZB Communicatie, Ede Vormgeving Frank van Munster (Type 3) Prepress Mark Boon Druk Weissdruck, Monschau (Duitsland) Distributie Sandd, Apeldoorn Redactieadres Postbus 213, 3840 AE Harderwijk Telefoon: 0341-466200 E-mail: derksen@arbouw.nl Adreswijziging? Op het adreslabel bij dit magazine staat een code: ARB, NAT, A&O of CDS. ARB: 0341-466200 (mail: info@arbouw.nl) / NAT: 030-2142485 (mail: info@centrumnatuursteen.nl) / A&O: 070-3366240 (mail: info@aoservices.nl). Code CDS: schriftelijk aan Cordares, afd. Werkgeversdiensten, Postbus 637, 1000 EE Amsterdam. Wanneer u het adreslabel niet meer heeft, is in de meeste gevallen uw CAO bepalend. CAO voor de Bouwnijverheid: CDS, CAO voor de Afbouw: A&O en CAO voor het Natuursteenbedrijf: NAT. Opzeggen? Bij voorkeur e-mailen naar: info@arbouw.nl, of bel 0341-466222.
De arbeidsomstandigheden zijn voor verbetering vatbaar... stelling 23 Richard Donkerbroek (27), timmerman, Katwijk Kees van Schooneveld (58), elektromonteur infra, Gouda Remon Ramak (36), eigenaar stukadoorsbedrijf, Leiden Er is de laatste jaren al veel verbeterd. Maar het kan natuurlijk altijd beter. Regelmatig moeten we de werkplek tegen valgevaar beveiligen. Dan is het leuningwerk niet in orde of ligt er een sparing open. Terwijl toch iedereen weet dat vallen zeer doet. Als je goede afspraken maakt, heb je al veel gewonnen. Misschien. Het is in elk geval een gezamenlijke inspanning. Het bedrijf is verantwoordelijk. Maar ook de werknemer moet alert blijven. Een uitvoerder is tenslotte niet de hele dag op het werk. Vroeger gebeurde het nog wel eens dat je zonder afzetting aan het werk ging. Dat komt niet meer voor. Of het nu om verkeer gaat of iets anders, de veiligheid komt altijd op de eerste plaats. Op sommige punten wel. Het ziekteverzuim is vrij hoog. Het werk van de stukadoor is namelijk zwaar. Er zijn wel hulpmiddelen, maar een groot deel blijft handwerk. Dus kan de druk van de uitvoerders om het werk af te maken soms best wat minder. Het is gewoon belangrijk om niet té lange dagen te maken. Daar hebben we zelf ook invloed op.
PIEPENDE BANDEN Danny Kortekaas (37), straatmaker uit Leiden (rechts): Drie jaar geleden moest ik in Zoeterwoude een poort tussen twee huizen betegelen. Dat stuk grond ligt er beroerd bij, dacht ik nog. De uitvoerder was voor mij uitgereden. Even kort besproken wat de bedoeling was, de hoogtes doorgenomen, je kent dat wel. Dus ik ga tegelen. De mensen bieden me koffie aan. Leuk, denk ik nog. De volgende dag zit ik er weer om een uur of zeven. Het gaat lekker, ik ben bijna klaar. Maar op een gegeven moment komt de uitvoerder met piepende banden aanrijden. Stoppen, zegt 'ie! Het is de verkeerde poort. Je moet niet in Zoeterwoude maar in Házerswoude zijn! Wat een grap. Toevallig heette die straat precies hetzelfde. En het mooie was: de bewoners waar ik bezig was, hadden net afgesproken om die poort zelf te gaan bestraten. Ze zullen dus wel blij zijn geweest! 24 sterk verhaal Dat stuk grond ligt er beroerd bij, dacht ik nog