ORTHOPEDIE/GIPSKAMER Kinderen met aangeboren klompvoetjes BEHANDELING
Kinderen met aangeboren klompvoetjes Uw kind is geboren met klompvoetjes. De orthopeed heeft hier al met u over gepraat. In deze folder kunt u er meer over lezen: wat is een klompvoetje, hoe kan het behandeld worden, en hoe kunt u uw kindje het beste verzorgen? Klompvoetjes Een klompvoetje is een abnormale stand van de voet. Klompvoetjes zijn bijna altijd aangeboren. Heel soms ontstaan klompvoetjes tijdens de groei of zelfs op volwassen leeftijd. De klompvoet heeft drie varianten : 1. de voet staat naar beneden gericht; 2. de hiel is naar binnen gekanteld; 3. de voorvoet wijst naar binnen en heeft daardoor de vorm van een komma. Een klompvoetje komt voor bij 1 op de 1.000 pasgeborenen, tweemaal zo vaak bij jongens als bij meisjes. In deze folder duiden we uw kind aan met hij en hem. Als uw kind een meisje is, lees dan zij en haar. Oorzaken De oorzaak van klompvoetjes is meestal onbekend, maar het is wel is duidelijk dat er een erfelijke factor bestaat. Als uw kind klompvoetjes heeft, dan is er een kleine kans dat een volgend kind deze afwijking ook zal hebben (3 tot 5%). Soms ontstaat een klompvoetje door een dwangstand in de baarmoeder. Het kind kan bijvoorbeeld klem hebben gezeten in de baarmoeder door te weinig vruchtwater, een stuitligging of een meerlingzwangerschap. Deze afwijkende vorm laat zich gemakkelijk corrigeren. Behandelingen De behandeling van aangeboren klompvoetjes moet zo snel mogelijk na de geboorte beginnen. Liefst binnen 3 tot 6 dagen omdat de voetjes dan nog makkelijk in de juiste stand te brengen zijn (redressie). 1
Manipulatie en gips Tijdens de eerste drie maanden worden de voetjes geleidelijk tijdens het gipsen met de hand zo ver mogelijk in de goede stand gebracht ( gemanipuleerd ) zonder dat uw kind pijn heeft. Het hele beentje komt in het gips, waarbij de knie gebogen wordt. Hierdoor glijdt het bovenbeengipsje minder gemakkelijk van het been af. Voor de gipsbehandeling komt u gedurende zes weken tweemaal in de week met uw kind naar de Gipskamer om het gips te verwisselen, zodat de voetjes steeds meer in de goede stand komen. Na zes weken hoeft het gips nog maar één keer in de week gewisseld te worden. Na ongeveer drie maanden worden er röntgenfoto s gemaakt van de voetjes en de heupjes, om te controleren of die goed zijn. Soms komen er namelijk heupafwijkingen voor in combinatie met klompvoetjes. Na de gipsbehandeling is de stand van de voetjes in 20% van de gevallen goed. Uw kind krijgt in dat geval speciale spalkjes en in een later stadium orthopedische schoentjes om een terugval in de oude positie te verhinderen. Deze schoentjes moet hij (behalve tijdens een speeluurtje) in de begintijd dag en nacht aan hebben. Het is belangrijk dat u dit goed volhoudt, zodat uw kind er volledig aan went. In de begintijd is het belangrijk dat uw kind de orthopedische schoentjes dag en nacht draagt, behalve tijdens een speeluurtje. Operatie In 80% van de gevallen staan de voetjes na het gipsen nog niet goed, en is een operatie nodig. Daarvoor moet uw kind minimaal zes maanden oud zijn. Tot die tijd draagt hij spalken die regelmatig worden verwisseld. De pezen en banden die te kort zijn, worden tijdens de operatie losgemaakt en verlengd. Na de operatie krijgt uw kind eerst een aantal weken gips dat regelmatig verwisseld moet worden. Na ongeveer twaalf weken krijgt hij via de orthopedisch schoenmaker nachtlaarsjes. Deze moet hij zo n 23 uur per etmaal dragen tot hij goed loopt. Daarna krijgt uw kind nieuwe schoentjes voor overdag. s Nachts blijft hij de nachtlaarsjes dragen tot hij ongeveer twee jaar oud is. Als de voet dan stabiel is, kan uw kind lage orthopedische schoenen krijgen. Na de behandeling Nadat de klompvoetjes zijn gecorrigeerd, blijft uw kind onder controle tot hij ongeveer veertien jaar is. Op die leeftijd zijn de botten van de voet voldoende uitgegroeid. 2
Als de stand van de voeten goed is, hoeft uw kind vanaf die leeftijd dan ook geen speciaal aangepaste schoenen meer te dragen. Wel is het verstandig om schoenen met een stevige hiel te nemen en het voetbed te verwijderen. Daarna kan uw kind normale schoenen dragen in combinatie met een steunzool. Ook als de klompvoetjes volledig gecorrigeerd zijn, blijven er afwijkingen zichtbaar aan de voeten en vooral aan de onderbenen. De onderbenen blijven dun, doordat de kuitspieren zich niet goed ontwikkelen. Dit hoort bij de klompvoetafwijking en komt niet door de behandeling. Verder blijven de hielen vaak wat plomp en zijn de enkels minder beweeglijk. Vaak zijn de beide voeten niet even groot en de benen niet even lang. Deze verschillen kunnen tijdens de groei verminderen. Kinderen met gecorrigeerde klompvoeten mogen aan gymnastiek en sport meedoen als zij dit willen en kunnen. Terugval Soms nemen klompvoetjes na behandeling toch weer een verkeerde stand aan. Ze kunnen dan opnieuw behandeld worden, maar het eindresultaat is minder goed. Voordat kinderen tien jaar zijn, zijn bepaalde operaties mogelijk aan spieren, kapsels en pezen. Operaties aan de voetbotjes kunnen beter pas na het veertiende jaar gedaan worden, omdat de voeten dan zijn uitgegroeid. Praktische tips bij gipsverzorging Het duurt ongeveer 24 uur voordat gips droog is. Veel baby s voelen zich na een gipswissel onbehaaglijk of hebben het koud zolang het gips nog vochtig is. Leg daarom een rolletje molton onder het gips en vervang dit regelmatig, want er trekt veel vocht in. Leg NOOIT een warme kruik bij de beentjes; dit kan averechts werken. Het vocht in het gips kan warmte doorgeven naar de huid eronder. Daardoor kan huidirritatie ontstaan. Leg de voetjes van uw kind hoog, om te voorkomen dat zich vocht ophoopt in de teentjes. Maak bijvoorbeeld van een gastendoekje een klein rolletje en leg dit onder de voetjes. Uw kind zoekt zelf de prettigste lig- en slaaphouding. Controleer regelmatig de temperatuur en de kleur van de teentjes. Als ze ijskoud blijven of blauw worden, neem dan contact op met de afdeling Spoedeisende Hulp. Het nummer vindt u in het grijze kader achterin deze folder. Laat het gips op de Spoedeisende Hulp verwijderen en maak voor de volgende dag een afspraak op de Gipskamer. 3
Soms korrelt het gips en komen er restjes tussen de teentjes. Ga niet met wattenstokjes peuteren, maar zuig ze weg met een kruimeldief of met het plintmondstuk van de stofzuiger. Nederlandse Vereniging Klompvoetjes Deze vereniging ondersteunt ouders van kinderen met klompvoetjes. De vereniging geeft informatie over onder andere schoeisel, hulpmiddelen, behandelwijzen en erfelijkheid. Bovendien kunt u via de vereniging contactadressen krijgen en de nieuwsbrief ontvangen. Nederlandse Vereniging Klompvoetjes Albrechtlaan 26 1404 AL Bussum telefoon: 06-44 73 62 92 website: www.klompvoet.nl e-mail: info@klompvoet.nl Vragen Hebt u nog vragen? Neem dan gerust contact op met onze poli Orthopedie of met de Gipskamer. U vindt de telefoonnummers in het grijze kader achterin deze folder. 4
St. Antonius Ziekenhuis T 088-320 30 00 E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl www.antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp 088-320 33 00 Orthopedie 088-320 23 00 Gipskamer 088-320 27 00 Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 5
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis ORT 10/04-13