RLLL-RLLL-EXT-ADV-002bijl14 Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED KOELING EN WARMTE Opleiding Installateur warmtepompen BO KW 031 (Ontwerp) Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 1 van 10
Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 15 september 2010 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding referentiekader... 3 1.2 Inhoud... 3 1.3 Certificering... 3 1.4 Niveau... 3 1.5 Duur... 3 1.6 Plaats van de opleiding in het studiegebied... 3 1.7 Modules... 4 1.8 Leertraject... 4 1.9 Sleutelvaardigheden... 4 2 Basiscompetenties van de opleiding... 5 2.1 Ontwerpen... 5 2.2 Klantenadvies... 5 2.3 Monteren... 5 2.4 Ingebruikname... 6 2.5 Onderhoud en herstelling uitvoeren... 6 3 Modules... 7 3.1 Module Theoretische achtergronden van warmtepompinstallaties - M KW 035... 7 3.1.1 Situering van de module in de opleiding... 7 3.1.2 Instapvereisten voor de module... 7 3.1.3 Studieduur... 7 3.1.4 Basiscompetenties... 7 3.2 Module Samenstellen van warmtepompinstallaties - M KW 036... 7 3.2.1 Situering van de module in de opleiding... 7 3.2.2 Instapvereisten voor de module... 8 3.2.3 Studieduur... 8 3.2.4 Basiscompetenties... 8 3.3 Module Monteren van warmtepompinstallaties - M KW 037... 8 3.3.1 Situering van de module in de opleiding... 8 3.3.2 Instapvereisten voor de module... 8 3.3.3 Studieduur... 8 3.3.4 Basiscompetenties... 9 3.4 Module Vullen van warmtepompinstallaties - M KW 038... 9 3.4.1 Situering van de module in de opleiding... 9 3.4.2 Instapvereisten voor de module... 9 3.4.3 Studieduur... 9 3.4.4 Basiscompetenties... 9 3.5 Module Inbedrijfstelling en onderhoud van warmtepompinstallaties - M KW 039... 9 3.5.1 Situering van de module in de opleiding... 9 3.5.2 Instapvereisten voor de module... 9 3.5.3 Studieduur... 10 3.5.4 Basiscompetenties... 10 Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 2 van 10
1 Opleiding 1.1 Relatie opleiding referentiekader De basis voor het ontwikkelen van dit opleidingsprofiel is de bijlage IV van de RICHTLIJN 2009/28/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/EG. In afwachting van de implementatie van de Europese richtlijn in Vlaamse wetgeving worden in dit opleidingsprofiel al deze Europese richtlijnen toegepast. In deze richtlijn werden ook de instapvoorwaarden bepaald voor installateurs van warmtepompen (onder punt 6.a.ii ). Enkel installateurs met werkervaring die welbepaalde typen opleiding gevolgd hebben of volgen, komen in aanmerking: loodgieter of technicus met basisvaardigheden elektriciteit en loodgieterij (buizen snijden, solderen, buizen verbinden, verlijmen van buisverbindingen, isoleren, fittings dichten, testen op lekken en installeren van verwarmings- of koelingssystemen). 1.2 Inhoud De cursist leert in deze opleiding: - een warmtepompsysteem ontwerpen. - de klant adviseren over haalbaarheid, kostprijs en rendement van dergelijke installatie. - de installatie monteren, in gebruik stellen, onderhouden en herstellen. 1.3 Certificering Na het beëindigen van deze opleiding behaalt de cursist het certificaat van Installateur warmtepompen. Aangevuld met bijkomende certificaten of attesten conform de vigerende regelgeving kan de cursist die de opleiding Installateur warmtepompen met vrucht beëindigd heeft, de volledige warmtepompinstallatie opleveren. 1.4 Niveau De opleiding wordt ingedeeld als onderwijs van de derde graad TSO. 1.5 Duur 160 Lt 1.6 Plaats van de opleiding in het studiegebied Niveau 1 Monteur centrale verwarming BO KW 001 360 BSO 3 2 Technieker centrale verwarming BO KW 002 600 TSO 3 3 Installateur individuele BO KW 003 220 BSO 3 gasverwarming 4 Loodgieter BO KW 004 260 BSO 3 5 Sanitair installateur BO KW 005 660 BSO 3 6 Airco-technieker BO KW 006 520 TSO 3 7 Koelmonteur BO KW 007 400 BSO 3 8 Koeltechnieker BO KW 008 640 TSO 3 9 Installateur centrale verwarming BO KW 009 900 TSO 3 10 Monteur klimatisatie BO KW 010 580 BSO 3 11 Technieker klimatisatie BO KW 011 920 TSO 3 12 Industrieel isolatiewerker BO KW 030 500 BSO 3 Nr. Opleidingen Lestijden Referentiekader Regle ment ering Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 3 van 10
13 Installateur warmtepompen BO KW 031 160 RICHTLIJN 2009/28/EG 1.7 Modules Naam Lestijden Theoretische achtergronden van M KW 035 40 LT warmtepompinstallaties Samenstellen van warmtepompinstallaties M KW 036 40 LT Monteren van warmtepompinstallaties M KW 037 40 LT Vullen van warmtepompinstallaties M KW 038 20 LT Inbedrijfstelling en onderhoud van warmtepompinstallaties M KW 039 20 LT 1.8 Leertraject 1.9 Sleutelvaardigheden Sleutelvaardigheid Specificatie EEN WERKPLAN In staat zijn om op systematische wijze te beslissen. SV 10 KUNNEN MAKEN welke stappen men bij de uitvoering van een taak zal zetten. KUNNEN OMGAAN MET In staat zijn informatie te verzamelen, te verwerken en te SV 16 INFORMATIE KWALITEITSBEWUSTZIJN PLANMATIG DENKEN PROBLEMEN ONDERKENNEN EN OPLOSSEN VEILIGHEIDS- EN MILIEUBEWUSTZIJN verstrekken. In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of dienst moet voldoen en in staat zijn aan die vereisten tegemoet te komen. In staat zijn om op methodische wijze over een opgave of probleem te redeneren. Zien dat er een probleem is, waar het precies gesitueerd is en er een oplossing voor aanreiken. In staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden. SV 17 SV 22 SV 23 SV 30 Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 4 van 10
2 Basiscompetenties van de opleiding 2.1 Ontwerpen KW 031 BC 001 KW 031 BC 002 KW 031 BC 003 KW 031 BC 004 KW 031 BC 005 KW 031 BC 006 KW 031 BC 007 KW 031 BC 008 KW 031 BC 009 KW 031 BC 010 KW 031 BC 011 KW 031 BC 012 KW 031 BC 013 KW 031 BC 014 KW 031 BC 015 KW 031 BC 016 KW 031 BC 017 Basiscompetenties een site-beoordeling maken. de geothermische situatie beoordelen. thermische geleiding van bodemlagen en rotsen vaststellen. de regelgeving betreffende het gebruik van geothermische grondstoffen naleven. het meest geschikte warmtepompsysteem bepalen. een overzicht geven van de technische vereisten van een warmtepompsysteem. een overzicht van de vereisten inzake veiligheid, luchtfiltering, aansluiting op de warmtebron en systeemontwerp geven. alle Europese normen voor warmtepompen toelichten. relevant nationaal en Gemeenschapsrecht toelichten. de functie van onderdelen van een warmtepompcyclus inclusief de compressor, expansieklep, verdamper, condensator, bevestigingen en fittings, smeerolie, koelvloeistof toelichten. onderdelen van een warmtepompcyclus inclusief de compressor, expansieklep, verdamper, condensator, bevestigingen en fittings, smeerolie, koelvloeistof selecteren op basis van voorschriften. in typische installatiesituaties correct gedimensioneerde onderdelen kiezen. de typische waarden voor de warmtebelasting van verschillende gebouwen en voor de productie van warm water op basis van energieverbruik bepalen. de capaciteit van de warmtepomp voor de warmtebelasting voor warmwaterproductie, voor de opslagmassa van het gebouw en voor de levering van onderbreekbare stroom bepalen. de buffertank, het volume en de integratie van een tweede verwarmingssysteem bepalen. een thermisch bilan opmaken. comfortaspecten bepalen. 2.2 Klantenadvies KW 031 BC 018 KW 031 BC 019 KW 031 BC 020 KW 031 BC 021 Basiscompetenties over de haalbaarheid en gebruik van warmtepompen adviseren. de marktsituatie van warmtepompen uitleggen. de fysische en operationele beginselen van een warmtepomp, met inbegrip van de kenmerken van de warmtepompcyclus: het verband tussen de lage temperatuur van de warmteput, de hoge temperatuur van de warmtebron en de efficiëntie van het systeem, de vaststelling van de prestatiecoëfficiënt en het seizoensgebonden rendement toelichten. ingebruikname van de installatie toelichten. 2.3 Monteren KW 031 BC 022 KW 031 BC 023 KW 031 BC 024 Basiscompetenties eigen werkzaamheden plannen. de technische kringloop samenstellen. voorschriften i.v.m. veiligheid, gezondheid hygiëne, milieu, welzijn en Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 5 van 10
KW 031 BC 025 KW 031 BC 026 KW 031 BC 027 KW 031 BC 028 KW 031 BC 029 KW 031 BC 030 KW 031 BC 031 kwaliteit toepassen. door hardsolderen lekdichte verbindingen maken. met knelkoppelingen lekdichte verbindingen maken. leidingen en luchtkanalen monteren. leidingen isoleren. bevestigingsmiddelen toepassen. onderdelen en componenten aansluiten. installaties volgens de code van de goede praktijk uitvoeren. 2.4 Ingebruikname KW 031 BC 032 KW 031 BC 033 KW 031 BC 034 KW 031 BC 035 KW 031 BC 036 KW 031 BC 037 KW 031 BC 038 KW 031 BC 039 KW 031 BC 040 KW 031 BC 041 KW 031 BC 042 KW 031 BC 043 Basiscompetenties druk- en lektesten uitvoeren. de installatie vacumeren. installaties hydraulisch en koeltechnisch aflaten. installaties hydraulisch en koeltechnisch vullen. meetapparatuur gebruiken. diagrammen toepassen. technische componenten regelen. regelapparatuur instellen. bij omschakeling van koelmiddel volgens voorschrift omschakelen. componenten bepalen. start- en stopprocedures opstellen. de mogelijkheden tot oververhitting, en subkoeling en koeling met warmtepompen toelichten. elektrische, hydraulische en koeltechnische storingen op systematische wijze verhelpen. 2.5 Onderhoud en herstelling uitvoeren KW 031 BC 044 KW 031 BC 045 KW 031 BC 046 KW 031 BC 047 KW 031 BC 048 KW 031 BC 049 KW 031 BC 050 KW 031 BC 051 Basiscompetenties algemene onderhoudswerkzaamheden aan warmtepompinstallaties uitvoeren. hydraulische componenten vervangen. koeltechnische componenten vervangen. de elektrische componenten vervangen. aanpassingen in een elektrisch bord uitvoeren. voorgeprogrammeerde elektronische sturingen parametreren. koelmiddel bijvullen. een logboek bijhouden. Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 6 van 10
3 Modules 3.1 Module Theoretische achtergronden van warmtepompinstallaties - M KW 035 3.1.1 Situering van de module in de opleiding De cursist maakt kennis met de Europese regelgeving in verband met warmtepompinstallaties. Hij verwerft de theoretische achtergronden van warmtepompen. 3.1.2 Instapvereisten voor de module De cursist beantwoordt aan de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. Daarenboven komen, op basis van bijlage IV van de RICHTLIJN 2009/28/EG van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/E, enkel installateurs met werkervaring en die welbepaalde typen opleiding gevolgd hebben of volgen, in aanmerking, nl. een opleiding loodgieter of technicus met basisvaardigheden elektriciteit en loodgieterij (buizen snijden, solderen, buizen verbinden, verlijmen van buisverbindingen, isoleren, fittings dichten, testen op lekken en installeren van verwarmings- of koelingssystemen). 3.1.3 Studieduur 40 Lt 3.1.4 Basiscompetenties Module Theoretische achtergronden van warmtepompinstallaties een site-beoordeling maken. KW 031 BC 001 de geothermische situatie beoordelen. KW 031 BC 002 thermische geleiding van bodemlagen en rotsen vaststellen. KW 031 BC 003 de regelgeving betreffende het gebruik van geothermische grondstoffen KW 031 BC 004 naleven. een overzicht geven van de technische vereisten van een KW 031 BC 006 warmtepompsysteem. een overzicht van de vereisten inzake veiligheid, luchtfiltering, KW 031 BC 007 aansluiting op de warmtebron en systeemontwerp geven. alle Europese normen voor warmtepompen toelichten. KW 031 BC 008 relevant nationaal en Gemeenschapsrecht toelichten. KW 031 BC 009 comfortaspecten bepalen. KW 031 BC 017 over de haalbaarheid en gebruik van warmtepompen adviseren. KW 031 BC 018 de marktsituatie van warmtepompen uitleggen. KW 031 BC 019 de fysische en operationele beginselen van een warmtepomp, met KW 031 BC 020 inbegrip van de kenmerken van de warmtepompcyclus: het verband tussen de lage temperatuur van de warmteput, de hoge temperatuur van de warmtebron en de efficiëntie van het systeem, de vaststelling van de prestatiecoëfficiënt en het seizoensgebonden rendement toelichten. 3.2 Module Samenstellen van warmtepompinstallaties - M KW 036 3.2.1 Situering van de module in de opleiding De cursist maakt leert in deze module warmtepompinstallaties samenstellen. Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 7 van 10
3.2.2 Instapvereisten voor de module De cursist beantwoordt aan de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs. Daarenboven komen, op basis van bijlage IV van de RICHTLIJN 2009/28/EG van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/E, enkel installateurs met werkervaring en die welbepaalde typen opleiding gevolgd hebben of volgen, in aanmerking, nl. een opleiding loodgieter of technicus met basisvaardigheden elektriciteit en loodgieterij (buizen snijden, solderen, buizen verbinden, verlijmen van buisverbindingen, isoleren, fittings dichten, testen op lekken en installeren van verwarmings- of koelingssystemen). 3.2.3 Studieduur 40 Lt 3.2.4 Basiscompetenties Module Samenstellen van warmtepompinstallaties het meest geschikte warmtepompsysteem bepalen. KW 031 BC 005 de functie van onderdelen van een warmtepompcyclus inclusief de KW 031 BC 010 compressor, expansieklep, verdamper, condensator, bevestigingen en fittings, smeerolie, koelvloeistof toelichten. onderdelen van een warmtepompcyclus inclusief de compressor, KW 031 BC 011 expansieklep, verdamper, condensator, bevestigingen en fittings, smeerolie, koelvloeistof selecteren. in typische installatiesituaties correct gedimensioneerde onderdelen KW 031 BC 012 kiezen. de typische waarden voor de warmtebelasting van verschillende KW 031 BC 013 gebouwen en voor de productie van warm water op basis van energieverbruik bepalen. de capaciteit van de warmtepomp voor de warmtebelasting voor KW 031 BC 014 warmwaterproductie, voor de opslagmassa van het gebouw en voor de levering van onderbreekbare stroom bepalen. de buffertank, het volume en de integratie van een tweede KW 031 BC 015 verwarmingssysteem.bepalen. een thermisch bilan opmaken. KW 031 BC 016 eigen werkzaamheden plannen. KW 031 BC 022 de technische kringloop samenstellen. KW 031 BC 023 voorschriften i.v.m. veiligheid, gezondheid hygiëne, milieu, welzijn en KW 031 BC 024 kwaliteit toepassen. 3.3 Module Monteren van warmtepompinstallaties - M KW 037 3.3.1 Situering van de module in de opleiding De cursist leert warmtepompinstallaties monteren volgens de code goede praktijk. 3.3.2 Instapvereisten voor de module De cursist moet de competenties verworven hebben van de modules Theoretische achtergronden van warmtepompinstallaties en Samenstellen van warmtepompinstallaties. Daarbovenop dient hij ook te voldoen aan de vigerende wetgeving op koelinstallaties. 3.3.3 Studieduur 40 Lt Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 8 van 10
3.3.4 Basiscompetenties Module Monteren van warmtepompinstallaties eigen werkzaamheden plannen. KW 031 BC 022 voorschriften i.v.m. veiligheid, gezondheid hygiëne, milieu, welzijn en KW 031 BC 024 kwaliteit toepassen. door hardsolderen lekdichte verbindingen maken. KW 031 BC 025 met knelkoppelingen lekdichte verbindingen maken. KW 031 BC 026 leidingen en luchtkanalen monteren. KW 031 BC 027 leidingen isoleren. KW 031 BC 028 bevestigingsmiddelen toepassen. KW 031 BC 029 onderdelen en componenten aansluiten. KW 031 BC 030 installaties volgens de code van de goede praktijk uitvoeren. KW 031 BC 031 3.4 Module Vullen van warmtepompinstallaties - M KW 038 3.4.1 Situering van de module in de opleiding De cursist leert een warmtepompinstallatie hydraulisch en koeltechnisch vullen. 3.4.2 Instapvereisten voor de module De cursist moet de competenties verworven hebben van de modules Theoretische achtergronden van warmtepompinstallaties en Samenstellen van warmtepompinstallaties. Daarbovenop dient hij ook te voldoen aan de vigerende wetgeving op koelinstallaties. 3.4.3 Studieduur 20 Lt 3.4.4 Basiscompetenties Module Vullen van warmtepompinstallaties eigen werkzaamheden plannen. KW 031 BC 022 voorschriften i.v.m. veiligheid, gezondheid hygiëne, milieu, welzijn en KW 031 BC 024 kwaliteit toepassen. installaties volgens de code van de goede praktijk uitvoeren. KW 031 BC 031 druk- en lektesten uitvoeren. KW 031 BC 032 de installatie vacumeren. KW 031 BC 033 installaties hydraulisch en koeltechnisch aflaten. KW 031 BC 034 installaties hydraulisch en koeltechnisch vullen. KW 031 BC 035 meetapparatuur gebruiken. KW 031 BC 036 diagrammen toepassen. KW 031 BC 037 3.5 Module Inbedrijfstelling en onderhoud van warmtepompinstallaties - M KW 039 3.5.1 Situering van de module in de opleiding De cursist leert een warmtepompinstallatie opstarten en onderhouden. 3.5.2 Instapvereisten voor de module De cursist moet de competenties verworven hebben van de modules Theoretische achtergronden van warmtepompinstallaties, Samenstellen van warmtepompinstallaties, Monteren van warmtepompinstallaties en Vullen van warmtepompinstallaties. Daarbovenop dient hij ook te voldoen aan de vigerende wetgeving op koelinstallaties. Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 9 van 10
3.5.3 Studieduur 20 Lt 3.5.4 Basiscompetenties Module Inbedrijfstelling en onderhoud van warmtepompinstallaties ingebruikname van de installatie toelichten. KW 031 BC 021 eigen werkzaamheden plannen. KW 031 BC 022 voorschriften i.v.m. veiligheid, gezondheid hygiëne, milieu, welzijn en KW 031 BC 024 kwaliteit toepassen. installaties volgens de code van de goede praktijk uitvoeren. KW 031 BC 031 meetapparatuur gebruiken. KW 031 BC 036 technische componenten regelen. KW 031 BC 038 regelapparatuur instellen. KW 031 BC 039 bij omschakeling van koelmiddel volgens voorschrift omschakelen. KW 031 BC 040 componenten bepalen. start- en stopprocedures opstellen. KW 031 BC 041 de mogelijkheden tot oververhitting, en subkoeling en koeling met KW 031 BC 042 warmtepompen toelichten. elektrische, hydraulische en koeltechnische storingen op systematische KW 031 BC 043 wijze verhelpen. algemene onderhoudswerkzaamheden aan warmtepompinstallaties KW 031 BC 044 uitvoeren. hydraulische componenten vervangen. KW 031 BC 045 koeltechnische componenten vervangen. KW 031 BC 046 de elektrische componenten vervangen. KW 031 BC 047 aanpassingen in een elektrisch bord uitvoeren. KW 031 BC 048 voorgeprogrammeerde elektronische sturingen parametreren. KW 031 BC 049 koelmiddel bijvullen. KW 031 BC 050 een logboek bijhouden. KW 031 BC 051 Installateur warmtepompen - Versie {1.0} Ontwerp Pagina 10 van 10