hoe vrijwilligers inschakelen voor een warm onthaal van asielzoekers? zes praktijkvoorbeelden OCMW Kortrijk OCMW Maldegem OCMW Herentals Opvangcentrum Linkeroever Opvangcentrum Arendonk CAW Zuid-West-Vlaanderen tolken & vertalen
Bij lokale besturen en opvangcentra dienen zich veel nieuwe kandidaat-vrijwilligers aan. Overal staan burgers klaar om te helpen bij het onthaal van asielzoekers. Goed nieuws dus voor de Lokale Opvanginitiatieven (LOI) en opvangcentra. Want zij kunnen alle hulp gebruiken. Maar hoe schakel je vrijwilligers in voor een warm onthaal? Welke taken kan je hen geven? En hoe organiseer je dat in de praktijk? Hier vind je zes inspirerende praktijkvoorbeelden uit LOI s en grotere opvangcentra. Ze tonen aan hoe vrijwilligers asielzoekers kunnen helpen om sneller hun weg te vinden in dit land en om hun tijd zinvol te besteden. buddygezinnen OCMW Kortrijk leerhulp voor kinderen OCMW Maldegem praatpunt den Babbelhoek OCMW Herentals culturele toeleiders en andere vrijwilligers Opvangcentrum Linkeroever inspelen op de noden van de bewoners Opvangcentrum Arendonk de Woonclub CAW Zuid-West-Vlaanderen wat met tolken & vertalen? ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Het Agentschap Integratie en Inburgering ondersteunt het Vlaams integratiebeleid. Je vindt in het Agentschap alle diensten voor integratie, inburgering, sociaal tolken en vertalen, en de Huizen van het Nederlands (behalve de diensten in de steden Gent en Antwerpen en het Huis van het Nederlands Brussel). Het Agentschap Integratie en Inburgering is een private stichting. Het is in 2014 opgericht door de Vlaamse overheid als extern verzelfstandigd agentschap. Agentschap Integratie en Inburgering Tour & Taxis, Koninklijk Pakhuis, Havenlaan 86C bus 212, 1000 Brussel. 02 205 00 50, www.integratie-inburgering.be. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 2
buddygezinnen OCMW Kortrijk Het OCMW koppelt vrijwilligers aan nieuwe bewoners van het Lokaal Opvanginitiatief. Ze nemen de rol van socioculturele buddy op. Ze geven bijvoorbeeld een rondleiding door de stad of begeleiden kinderen mee naar een sportclub, een jeugdwerking... Het project ging pas recent van start, begin september 2015. Intussen zijn de eerste matchings met asielzoekers gebeurd en trekken de eerste gezinnen met elkaar op. Zo wil het Kortrijkse OCMW een sterke driehoek maatschappelijk werker buddygezin LOI-bewoner vormen. Het OCMW deed een oproep voor buddygezinnen. Die kreeg meteen veel respons. Ook alleenstaande vrijwilligers zijn welkom. Op een infovergadering wordt de formule voorgesteld, samen met andere formules van vrijwillige inzet voor vluchtelingen. Zo zijn er initiatieven voor huiswerkbegeleiding, taalcafés, een groep die kledij inzamelt, De vrijwilligers krijgen mee dat dit een tijdelijk contact zal zijn. Asielzoekers verblijven namelijk maar een beperkte periode in het LOI. Er is bovendien altijd een kans op een negatieve beslissing en uitwijzing. Ze leren ook dat het niet de bedoeling is dat de buddy s de maatschappelijk werkers vervangen. Ieders rol wordt geduid. In een gesprek met de kandidaat-buddy s wordt een profiel opgemaakt: gezin of alleenstaande, interesses of hobby s, beroep,? Er wordt ook gepeild naar de motivatie van de kandidaten. Nieuwe LOI-bewoners krijgen de vraag of ze interesse hebben in buddybegeleiding. Als die interesse er is, dan wordt een eerste ontmoeting geregeld met het buddygezin dat het best matcht. Delen ze bijvoorbeeld dezelfde interesses? Wonen ze in dezelfde buurt? Klikt het tussen beide partijen, dan maken ze verder onderlinge afspraken. De focus ligt op de vrije tijd: een rondleiding door de stad, een wandeling langs het park, een bezoek aan de bib, begeleiding van kinderen naar een sportclub of een jeugdwerking, je weg vinden in de winkel... De buddy s kunnen ook af en toe langsgaan om te horen of ze met iets kunnen helpen. Ondersteuning van de vrijwilligers. Het OCMW maakt tijd vrij om het project goed te laten lopen. De maatschappelijk werkers zijn beschikbaar om op vragen van buddy s te antwoorden. Het plan is om de buddy s na vier maanden samen te brengen om ervaringen uit te wisselen en eventuele knelpunten te bespreken. Meer lezen. Minder vreemd met een buddy (De Morgen, 9 september 2015). Contact. Stefanie Haerens, hoofdmaatschappelijk werker OCMW Kortrijk stefanie.haerens@ocmwkortrijk.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 3
leerhulp voor kinderen OCMW Maldegem Het OCMW schakelt een vrijwilligster in om kinderen in het LOI te helpen bij het leren op school. De school geeft aan wat de nuttigste taken zijn. Sinds een jaar komt een vrijwilligster elke dinsdag tussen 17 en 18 uur langs op het LOI van Maldegem. Ze helpt dan een of meer minderjarige LOI-bewoners met wat ze leren op school. Momenteel helpt ze een jongen met het vak wereldoriëntatie. De leerkracht heeft daarom gevraagd omdat in dat vak moeilijke begrippen voorkomen. De vrijwilligster brengt die moeilijke begrippen al eens aan bij de leerling voor ze in de les aan bod komen. Ze leest ook boekjes voor om kinderen de taal beter te laten oppikken. Afstemming en afbakening. De maatschappelijke assistente is de tussenpersoon tussen de school en de vrijwilligster. Ze stemt regelmatig af met de school en de leerkrachten. Ook de LOI-begeleiders zelf maken tijd om nieuwe gezinnen wegwijs te maken in het onderwijs. Ze nemen bijvoorbeeld de schoolafspraken en het schoolreglement met hen door. Samen Met Kind en Gezin organiseerden ze in het verleden een infomoment voor gezinnen in het LOI. Contact Kay Hollebosch, maatschappelijk werker LOI OCMW Maldegem 050 72 72 14, kay.hollebosch@ocmwmaldegem.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 4
praatpunt den Babbelhoek OCMW Herentals Enkele vrijwilligers houden elke dinsdag den Babbelhoek open in het OCMWgebouw van Herentals. Gemiddeld 25 mensen, onder wie heel wat LOI-bewoners, schuiven dan aan voor een praatje en oefenen zo hun Nederlands. den Babbelhoek? Zo schrijven ze dat in Herentals. De grote N staat voor Nederlands. Het praatpunt viert binnenkort zijn tiende verjaardag. Dat is in grote mate te danken aan enkele gedreven vrijwilligers. De praatgroepen komen elke dinsdag samen tijdens de schooluren, tussen 12.30 en 15 uur. Het zijn gemoedelijke, losse bijeenkomsten waar de deelnemers Nederlands kunnen oefenen. Er wordt gebruik gemaakt van beeldwoordenboeken en de Wablieft-krant. Maar ook het sociale is belangrijk: de deelnemers leren elkaar en de vrijwilligers wat beter kennen. Sommige deelnemers volgen Nederlandse les bij Basiseducatie of het CVO. Zij krijgen van de vrijwilligers soms individuele steun bij hun huiswerk. Het praatpunt is het nuttigst voor wie al met NT2 gestart is. Dan is er een basis om te oefenen. Maar het is geen voorwaarde. Iedereen is welkom. Vrijwilligers nemen ook andere taken op voor LOI-bewoners. Een kinesiste bijvoorbeeld houdt een sessie over ontstressen. Iemand anders gaat voorlezen bij kinderen thuis. Vrijwilligerscoördinator. In samenwerking met omliggende gemeenten werkt er in Herentals een vrijwilligerscoördinator. Die is aanspreekpunt voor de vrijwilligers en dispatcht ze over de verschillende werkingen die met vrijwilligers werken. De vrijwilligerscoördinator doet dat ook voor LOI-bewoners die vrijwilligerswerk willen doen. Recent meldden zich veel nieuwe vrijwilligers. Bij het OCMW denken ze eraan om hen te vragen om mee te gaan naar school bij inschrijving van de kinderen. Contact www.denbabbelhoek.be Wendy Wuyts, maatschappelijk werker LOI OCMW Herentals 014 24 66 31, wendy.wuyts@ocmwherentals.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 5
culturele toeleiders en andere vrijwilligers Opvangcentrum Linkeroever In Opvangcentrum Linkeroever nemen vrijwilligers de bewoners mee naar musea en andere culturele evenementen. Maar ook de tuin en de kledingkelder draaien op vrijwilligers. De integratiemedewerkster maakt met de vrijwilligers een kalender op van culturele uitstappen: een bezoek aan het MAS, een voorstelling in de Roma, de gratis Museumnacht... De centrumbewoners kunnen zich dan inschrijven. Een culturele toeleider komt de geïnteresseerden telkens oppikken in het centrum en neemt hen op sleeptouw. Nieuw is ook een project waarbij vrijwilligers nieuwe bewoners van het opvangcentrum rondleiden in Antwerpen. Die rondleiding gebeurt in de eerste twee weken na aankomst. Het is een combinatie van sightseeing en het tonen van nuttige plaatsen zoals de bibliotheek, het districtshuis, ontmoetingscentrum Atlas, het station, de belangrijkste winkelstraten. Dat blijkt vooral nuttig voor de bewoners die geen sociaal netwerk hebben. Wie dat wel heeft, vindt makkelijker de weg. Andere taken. Er zijn nog veel andere vrijwilligers actief in het centrum. Ze hebben elk hun eigen opdracht. In totaal kan het opvangcentrum momenteel rekenen op veertig vrijwilligers, waarvan een dertigtal heel regelmatig actief is. Ze spelen een belangrijke rol en vullen de vijftien professionele begeleiders goed aan, aldus de integratiemedewerkster. Drie vrijwilligers staan in voor de tuin. Op een vast moment in de week gaan ze aan de slag. De bewoners worden aangemoedigd om te helpen. In de wintermaanden helpen die vrijwilligers ook de fietsen van het centrum te herstellen. Drie vrijwilligers werken tweemaal in de week in de kledingkelder. Ze sorteren tweedehandskledij en hangen ze op. Ook dat gebeurt samen met de bewoners. Eén vrijwilligster leert jonge moeders koken voor hun kroost, met Belgische ingrediënten. Enkele vrijwilligers begeleiden de exit uit het centrum mee voor. Ze helpen bewoners huisvesting zoeken via immowebsites, bij het maken van een afspraak, Andere staan in voor Nederlandse lessen en conversatietafels. Contact. www.rodekruis.be/wat-doen-we/hulp-wereldwijd/opvang-asielzoekers/onze-opvangcentra/linkeroever/ Joyce Vermeiren, integratiemedewerkster OC Linkeroever integratie.oclinkeroever@rodekruis.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 6
inspelen op de noden van de bewoners Opvangcentrum Arendonk In het Opvangcentrum in Arendonk (Fedasil) is een twintigtal vrijwilligers aan de slag. Ze begeleiden een vrouwengroep, houden de fitness open of geven huiswerkbegeleiding. Ze vullen de professionele krachten aan bij de opvang van de 460 bewoners. Het Opvangcentrum van Arendonk heeft een lange traditie in het werken met vrijwilligers. Vertrekpunt zijn altijd de vragen en noden van de asielzoekers. Wat is voor hen interessant? Daarop worden vacatures uitgeschreven voor vrijwilligers, waarin beschreven staat wat van hen verwacht wordt. Onder meer: een minimaal engagement van zes maanden. De vrijwilligers zetten zich in voor heel diverse activiteiten: begeleiding van de wekelijkse vrouwengroep: knutselen, yoga, praten, de fitnessruimte openhouden. bewoners laten kennismaken met het Nederlands. Elke voormiddag kunnen bewoners een basiskennis opdoen om bijvoorbeeld naar de bakker te kunnen gaan. het naaiatelier, waar kleren hersteld worden. allerhande klussen, in samenwerking met de technische dienst. de groep Colorado: dat zijn vijf vrijwilligers die elke maand een activiteit voor de bewoners organiseren: een kerstfeest, een halloweentocht,... In de zomer maken ze een uitstap, bijvoorbeeld naar zee. Vrijwilligers aanspreken. Vrijwilligers werven gebeurde tot nog toe met de maandelijkse nieuwsbrief naar scholen, verenigingen, mensen uit de buurt, Recent steeg ook in Arendonk het aantal vragen van kandidaat-vrijwilligers. Het Opvangcentrum organiseerde daarom een infomoment waar een tiental mensen op afkwamen. Enkelen sloten daarna bij de vrijwilligerswerking aan. Eén personeelslid van het centrum fungeert als aanspreekpunt voor de vrijwilligers. Zij coördineert ook de activiteiten. Verenigingsleven. Het opvangcentrum staat ook open voor samenwerking met lokale verenigingen. In Arendonk vinden ze het belangrijk dat de verenigingen naar de bewoners toekomen. De jeugdvereniging is bijvoorbeeld welkom om hun zondagactiviteiten op hun terrein te komen doen. Contact. Fedasil-opvangcentrum Arendonk 014 40 52 50, fedasil.be/nl/center/9543 Sabine Vandael, vrijwilligerscoördinator, sabine.vandael@fedasil.be Mien Vanbylen, mien.vanbylen@fedasil.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 7
de woonclub CAW Zuid-West-Vlaanderen In De Woonclub in Kortrijk werken vrijwilligers en professionals samen om mensen een plek te helpen vinden op de sociale of privé-huurmarkt. In 2015 deden al 14 LOI-bewoners een beroep op hun diensten. De Woonclub werkt vanuit het stadhuis van Kortrijk. Dat is een bewuste keuze. Het is een laagdrempelige plek. De samenwerking tussen het CAW en de stad loopt heel goed. De dienstverlening is open op woensdagvoormiddag en vrijdagnamiddag. Er werken vier vaste vrijwilligers: twee op woensdag en twee op vrijdag. De klanten zijn niet alleen asielzoekers: de werking richt zich tot al wie hulp of ondersteuning kan gebruiken bij het zoeken naar een woning. Voor LOI-bewoners die de opvang moeten verlaten is het absoluut niet evident om binnen de twee maanden een nieuw onderdak te vinden. De Woonclub hertaalt de vragen en wensen van kandidaathuurders naar de mogelijkheden die er zijn. Daarbij worden ook de moeilijkheden duidelijk die mensen ervaren omdat ze over onvoldoende inkomen beschikken, een vreemde naam hebben of een andere taal spreken. De kandidaat-huurder passeert eerst lang een beroepskracht: die noteert de noodzakelijke gegevens en maakt een dossier op. Daarna schuift hij of zij door naar een vrijwilliger. Die helpt zoeken op immobiliënsites, maakt een afspraak om een woonst te bezichtigen, Voor mensen met een beperkt sociaal netwerk gaat de hulp soms verder. De vrijwilligers vergezellen hen dan wanneer ze een woning gaan bezichtigen. Ook bij het verhuizen helpen ze al eens. Nieuw dit jaar is de groepsinschrijving. Mensen die dat wensen worden in groep ingeschreven bij alle sociale huisvestingsmaatschappijen in de regio. Ondersteuning van de vrijwilligers. Eén keer in de maand wordt er vergaderd met de vrijwilligers. Ze kunnen dan stoom aflaten. Dat is nodig, weten ze bij het CAW: hun werk is vaak veeleisend. Er gaat ook veel aandacht naar de opleiding van de vrijwilligers. Inzicht in de huurmarkt is bijvoorbeeld belangrijk. Eenmaal per jaar is er ook een ontspanningsactiviteit om hen te bedanken. Contact www.cawzuidwestvlaanderen.be/de-woonclub Sarah Jacques, teamcoördinator preventieve woonbegeleiding CAW Zuid-West-Vlaanderen sarah.jacques@cawzuidwestvlaanderen.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 8
wat met tolken en vertalen? Voor eenvoudige tolk- en vertaalopdrachten kan met vrijwilligers worden gewerkt. Het is wel ten stelligste af te raden kinderen in te zetten als tolk. Gecertificeerde sociaal tolken en vertalers zijn getraind en getest op tolktechniek en deontologie. Voor complexe, delicate, emotioneel sterk geladen gesprekken is het absoluut aan te raden een beroep te doen op een sociaal tolk. Dat geldt ook voor gesprekken waarbij de accuraatheid heel belangrijk is. Zo garandeer je de goede afloop van een gesprek. Sommige gecertificeerde tolken werken ook als vrijwilliger. Meer weten? www.sociaaltolkenenvertalen.be info over mondeling tolken Agentschap Integratie en Inburgering Dienst Sociaal Tolken en Vertalen 02 208 06 18, myranda.emmerechts@vlaamsetolkentelefoon.be info over schriftelijk vertalen Sociaal Vertaalbureau Brussel Onthaal 02 511 27 15, svb.bo@skynet.be vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 9
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Het Agentschap Integratie en Inburgering ondersteunt het Vlaams integratiebeleid. Je vindt in het Agentschap alle diensten voor integratie, inburgering, sociaal tolken en vertalen, en de Huizen van het Nederlands (behalve de diensten in de steden Gent en Antwerpen en het Huis van het Nederlands Brussel). Het Agentschap Integratie en Inburgering is een private stichting. Het is in 2014 opgericht door de Vlaamse overheid als extern verzelfstandigd agentschap. Meer info vind je op www.integratie-inburgering.be. //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////./////////////////////// vrijwilligers en warm onthaal van asielzoekers [ 2015/10 ] blz 10