Boerderij & Water, de nieuwsbrief voor agrarische ondernemers in het beheergebied van het waterschap Noorderzijlvest in Noord- en West-Groningen, Noord-Drenthe en het Lauwersmeergebied. Verschijnt twee keer per jaar. In deze Boerderij & Water Minder muskusratten Melden beregening Peilbesluiten Schoner water door nieuw maaibeleid Speerpunten toezicht en handhaving Reinigen veldspuit: aandachtspunten Voorkomen lozing reinigingswater Controle putten en wasplaatsen Deltaplan agrarisch waterbeheer Samen waterkwaliteit verbeteren Spelregels sloot dempen Terugblik najaarsschouw 2014 Minder muskusratten binnen het waterschap Noorderzijlvest Binnen het waterschap Noorderzijlvest zijn in 2014 minder muskusratten gevangen dan in 2013. Afgelopen jaar hebben wij 6000 stuks minder gevangen. Dat was in 2013 ook al 5800 stuks minder dan in 2012. Door meer vangmiddelen in het gebied en hoge aantallen gevangen muskusratten neemt de populatie af. Hoeveel muskusratten vangen we per jaar? Sinds 2012 hebben de 22 muskusrattenbestrijders van Noorderzijlvest in totaal 10354 minder muskusratten gevangen. 2011 2012 2013 2014 27.809 28.126 23.504 17.455 voorjaar 2015 Boerderij & Water Hoe bestrijden we muskusratten? We werken vanuit gebieden waar de muskusrattenpopulatie onder controle is, naar gebieden waar nog teveel muskusratten zijn. Zo voorkomen we dat de populatie groeit in gebieden die onder controle zijn. En zorgen we ervoor dat de populatie krimpt in gebieden waar er nog teveel zijn. We doen dat tijdens de voorjaarstrek (maart/april) en najaarstrek (september/oktober) met fuiken en vangkooien. In de maanden tussen de trekperiodes zetten we klemmen in. Die zijn herkenbaar aan de stokjes met tape in de slootwal. De muskusrattenvangers werken volgens de gedragscode muskusrattenbestrijding. Ziet u een muskusrat, dat kunt u dat melden op onze site: https://www.noorderzijlvest.nl/ contact/contact/melden-muskusrat/ 1
Melden beregening voor voldoende water in droge tijden Gaat u in het voorjaar en de zomer beregenen? Vraag een watervergunning aan en meld vooraf het moment waarop u gaat beregenen. Zo kan het waterschap hierop inspelen en zorgen voor voldoende watertoevoer in droge periodes. Het waterschap heeft voor de aanvoer van beregeningswater een inspanningsverplichting en geen leveringsplicht. Meld beregeningslocatie, tijdstip en de hoeveelheid te beregenen water 48 uur van te voren telefonisch (050) 304 89 11 of via owsb@noorderzijlvest.nl. Peilbesluiten Om het streefpeil in een deel van het waterschapsgebied permanent te kunnen wijzigen, is een peilbesluit nodig. Op dit moment zijn de peilbesluiten Drie Molenpolders en Zeven Blokken in voorbereiding en zijn recent enkele peilbesluiten vastgesteld. Peilbesluit Drie Molenpolders in voorbereiding Het peilbesluit Driemolenpolders omvat drie polders: de Westzandemermolenpolder, de Grootegastermolenpolder en de Sebaldebuurstermolenpolder. In het midden van het plangebied liggen een aantal percelen (ca 55 ha) die afwateren op de Grootegastertocht dat tot de Friese boezem ( NAP -0.52 m) behoort. Het peilbesluit is een administratief peilbesluit. In het landinrichtingsplan (1995) van de ruilverkaveling Lutjegast-Doezum zijn de waterpeilen al uitgewerkt op basis van integrale afweging en zijn delen van het plangebied heringericht. Deze peilen worden overgenomen in dit peilbesluit. Uitzondering hierop is inrichting Ecologische Hoofd Struktuur (EHS) in de Grootegastermolenpolder. Het gebied heeft een natuurdoel. Daarom is vernatting nodig. Staatsbosbeheer heeft samen met het waterschap en de voormalige Dienst Landelijk Gebied de inrichting uitgewerkt en gerealiseerd. Daarbij is rekening gehouden met de verschillende functies en belangen in het (omliggend) gebied. Omdat het gebied al is ingericht zijn maar beperkt maatregelen nodig om de peilen mogelijk te maken. Peilbesluit Zeven Blokken in voorbereiding Noorderzijlvest werkt samen met de provincie Drenthe, LTO Noord, Natuurmonumenten en de gemeente Midden-Drenthe aan een integraal peilbesluitplan voor de Zeven Blokken in Smilde. In dit plan lossen we de waterproblemen voor de landbouw zo goed mogelijk op en wordt er een definitieve oplossing gemaakt voor de grens met het Fochtelooërveen. In de tweede helft van dit jaar wordt het peilbesluit in procedure gebracht. Vastgestelde peilbesluiten Het Algemeen Bestuur van het waterschap Noorderzijlvest heeft op 26 augustus 2014 het peilbesluit Usquert vastgesteld. Op 5 februari is het peilbesluit Marumerlage vastgesteld. 2 Meer informatie over de peilbesluiten vindt u op www.noorderzijlvest.nl/peilbesluiten.
Schoner water door nieuw maaibeleid Het waterschap heeft een nieuw maaibeleid. Op plekken waar dat qua waterafvoer mogelijk is, worden minder maairondes van het talud en de watergang zelf uitgevoerd. Dit extensiever beheer heeft o.a. een positief effect op de waterkwaliteit van de watergangen. Deze zijn nog teveel verontreinigd met gewasbeschermingsmiddelen en fosfaat. Door het extensiever maaibeheer verwacht het waterschap dat er meer diversiteit in het planten- en dierenleven bij de watergangen en oevers komt. Ook dit heeft een positief effect op de waterkwaliteit. We vragen uw begrip voor het nieuwe maaibeleid; het heeft een duidelijke functie. Medewerkers van het waterschap laten bewust op plekken riet op het talud en in de sloot staan. Het gebeurt helaas nog regelmatig dat ze later zien dat een agrariër het zelf alsnog heeft gemaaid. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. U kunt ons maaibeleid vinden op onze website: www.noorderzijlvest.nl/ons-werk/beheeronderhoud/maaien-watergangen. Speerpunten toezicht en handhaving 2015 In 2015 gaan de toezichthouders van het waterschap weer het veld in voor controles. Zij zien toe op eventuele illegale lozingen op het oppervlaktewater. Bijvoorbeeld afvalwater dat gewasbeschermingsmiddelen, mest, perssap of melkspoelwater bevat. Dit jaar ligt de nadruk vooral op het reinigen van machines (bijv. veldspuit en pootmachines) waarmee gewasbeschermingsmiddelen zijn toegepast. Wat nieuw is zijn de controles tijdens het kisten wassen (zie ook pagina 5). Ook de spuitcontroles, controles op aanhouden van de juiste teelt- en spuitvrije zone en de controles bij de bollenspoelers komen weer aan bod. Verder zal het waterschap controles uitvoeren bij melkveehouders in verband met erfafspoeling en op juiste wijze toedienen van mest. Dat geldt ook voor tijdelijke mest- en compostopslagen op het perceel. 3
Reinigen veldspuit: aandachtspunten De gezamenlijke waterschappen hebben een voorlichtingsfilm gemaakt over emissies van gewasbeschermingsmiddelen vanaf het erf. In deze film krijgt u een goed beeld over deze erfemissies. Er zijn diverse biologische filtersystemen op de markt om dit water verontreinigd met gewasbeschermingsmiddelen te zuiveren/verwerken. Systemen als de Biofilter, Phytobac, Osmofilm en de Heliosec zijn voorbeelden hiervan. Informatie over deze systemen en de film kunt u vinden op onze website https://www.noorderzijlvest.nl/regel-infobalie/meer-info-pagina/ kopie-informatie/. In onderstaande tabel staat aangegeven hoe u om dient te gaan met het water dat vrijkomt bij het reinigen van machines waar gewasbeschermingsmiddelen mee zijn aangebracht. wijze van lozen soort afvalwater Uitwendig reinigen werktuigen met gewasbeschermingsmiddelen inwendig reinigen werktuigen met gewasbeschermingsmiddelen Uitwendig reinigen werktuigen zonder gewasbeschermingsmiddelen Lozing op het riool is na zuivering (bijvoorbeeld biofilter) toegestaan. Lozing in bodem is toegestaan: a) op het perceel waar het gewasbeschermings middel is toegepast, b) na zuivering (bijvoorbeeld biofilter), c) ongezuiverd indien max. 2x per jaar vanuit de inrichting wordt gewassen, d) indien 1x per week uitwendig 1 werktuig wordt gereinigd zonder gewasbeschermingsmiddelen, Lozing op het riool is toegestaan met eisen aan olieen onopgeloste bestanddelen. Hier nog een paar aandachtspunten: Afvalwater van het uit- en inwendig reinigen van werktuigen met gewasbeschermingsmiddelen mag u niet lozen op het oppervlaktewater. Afvalwater afkomstig van het reinigen van werktuigen zonder gewasbeschermingsmiddelen mag wel, mits u daarvoor een watervergunning heeft. Deze kunt u via onze website aanvragen. Demonstratie zuiveringssystemen Wilt u de verschillende zuiveringssystemen bekijken, kom dan naar de demonstratie op 7 juli 2015 op de proefboerderij Kollumerwaard van de Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw, Hooge Zuidwal 1, 9853 TJ Munnekezijl. Verdere informatie over deze dag volgt zo spoedig mogelijk op onze website! 4
Lozen reinigingswater kuubskisten op oppervlaktewater voorkomen Uit analysecijfers blijkt dat reinigingswater van kuubskisten nog veel werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen bevat. Bij lozing op het oppervlaktewater veroorzaakt dit een behoorlijke vervuilingspiek. Het reinigingswater mag daarom niet in het oppervlaktewater komen. Wel mag het worden verspreid op onverharde bodem of geloosd in het vuilwaterriool. Wij gaan er vanuit dat u op tijd maatregelen treft, zodat u in ieder geval vanaf 2016 een lozing door het kisten wassen op het oppervlaktewater voorkomt. Controle op hemelwaterputten en wasplaatsen op erven van akkerbouwers en loonwerkers Water dat gebruikt is voor het reinigen van apparatuur waarmee gewasbeschermingsmiddelen zijn toegepast, is verontreinigd met gewasbeschermingsmiddelen. Daarom mag het niet in het oppervlaktewater terecht komen en kan deze apparatuur niet op een reguliere wasplaats worden gereinigd. Uit bemonsteringen is gebleken dat veel van de gecontroleerde hemelwaterputten en wasplaatsen met afvoer op het oppervlaktewater gewasbeschermingsmiddelen bevatten. Veelal werd de MTR-waarde (maximaal toelaatbaar risico) van het oppervlaktewater overschreden. Waterschap Noorderzijlvest gaat in 2015 actief toezien op het lozingsverbod. We zullen steekproefsgewijs bemonsteren. Als we gewasbeschermingsmiddelen aantreffen, moet de gebruiker de putten (laten) reinigen. Daarna zullen we een hercontrole uitvoeren. Als de waarden dan niet verbeterd zijn, zullen we helaas moeten optreden. Maar we hopen dat dit niet nodig zal zijn. We gaan ervan uit dat o.a. door voorlichting de gebruikers van apparatuur waarmee gewasbeschermingsmiddelen zijn toegepast zich bewust zijn van de nadelige gevolgen. En dat men vanuit dat bewustzijn ervoor zorgt dat er geen gewasbeschermingsmiddelen meer in het oppervlaktewater terechtkomen. 5
Deltaplan Agrarisch Waterbeheer: Een bijdrage van LTO In de toekomst willen we kunnen voldoen aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Op bepaalde plekken zitten nog teveel gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten in het oppervlaktewater. Daarom nemen we maatregelen om deze emissies naar het oppervlaktewater tegen te gaan. In de KRW-programmering staan de volgende maatregelen: 1. Verbeteren van bodemstructuur 2. Verminderen van erfafspoeling 3. Verminderen van landbouwemissies De maatregelen 1 en 2 kunnen uitgevoerd worden als groen-blauwe dienst (zie artikel Samen de waterkwaliteit verbeteren, pagina 7). Samenwerking LTO Nederland en Ministerie I&M LTO Nederland geeft in samenwerking met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu invulling aan het Deltaplan Agrarisch Waterbeer (DAW). Een van de doelen is om in 2021 80 % en in 2027 100% van de overgebleven waterkwaliteitsproblemen opgelost te hebben. LTO heeft in haar actieplan 2016-2021 DAW-maatregelen opgenomen, waaronder: 1. Uiterlijk in 2018 passen alle open-teeltbedrijven die gewasbeschermingsmiddelen en restvloeistoffen gebruiken, biologische zuiveringen toe om zo erfafspoeling van deze stoffen te verminderen. 2. In 2015 500 erfemissiescans uitvoeren gevolgd door aanpak van de meest voorkomende emissiepunten. 3. Bufferstroken aanleggen om afspoelende gronddeeltjes en gewasbeschermingsmiddelen weg te vangen en biodiversiteit te bevorderen. 4. Voorkomen van oppervlakkige afspoeling. De landbouwsector werkt deze maatregelvoorstellen dit jaar uit en vult ze aan. Vanaf 2016 krijgen de waterbeheerders dan hulp vanuit de landbouw om de waterkwaliteit te verbeteren. Wij kijken uit naar deze bijdrage! Meer informatie: http://agrarischwaterbeheer.nl/content/deltaplan-agrarisch-waterbeheer 6
Samen de waterkwaliteit verbeteren Noorderzijlvest zoekt agrariërs die groenblauwe diensten willen uitvoeren. De diensten Het gaat nu hoofdzakelijk om de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Daarnaast worden er op dit moment ook nieuwe diensten ontwikkeld. Nieuwe diensten zijn het maaien en afvoeren van maaisel van o.a. kades en natuurvriendelijke oevers, duurzaam peilbeheer, erfafspoeling en bodemstructuurverbetering. De laatste twee diensten worden mogelijk meegenomen in de DAW-afspraken met LTO-Noord, zie pagina 6. Het waterschap wil graag in overleg met de gebiedscollectieven de diensten ontwikkelen waarbij de kansen vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid worden benut. Iets voor u? Wilt u een groenblauwe dienst voor het waterschap uitvoeren? Of heeft u ideeën hierover? Neem dan contact met ons op via 050 304 89 11 of agrariers@noorderzijlvest.nl Meer informatie Op onze website vindt u de beleidsnotitie over groenblauwe diensten en filmpjes waarin agrariërs vertellen over hun ervaringen met het werken via groenblauwe diensten: www.noorderzijlvest.nl/ groenblauwe diensten. 7
Een sloot dempen? Dit zijn de spelregels! Een vaak voorkomend misverstand is dat een binnensloot altijd gedempt mag worden. Een binnensloot is een sloot die niet van het waterschap is en geen schouwsloot is. Voor slootdempingen heeft u altijd een watervergunning van het waterschap nodig, ongeacht het type sloot. U kunt deze aanvragen via https://www.noorderzijlvest.nl/@8125/vergunning-aanvragen/. Een aanvraag watervergunning voor een slootdemping toetst het waterschap o.a. op de volgende criteria: 66 Is de afvoer van water door de slootdemping nog gewaarborgd? 66 Wordt het verlies aan waterberging voldoende gecompenseerd door verbreden of graven van vervangend water? Hoewel deze nieuwsbrief met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kunt u er geen rechten aan ontlenen. Verder informeert u de gemeente over de slootdemping. Terugblik najaarschouw 2014 In november 2014 schouwden medewerkers van het waterschap de schouwsloten. Veel onderhoudsplichtigen hebben uit eigen beweging de schouwsloten onderhouden. Sommigen hadden eerst een herinnering nodig. Bij de herschouw bleek dat bijna alle agrariërs de schouwsloten schoonden. De droge herfst heeft hieraan positief bijgedragen. Het is duidelijk dat agrariërs het grote belang van onderhouden sloten en een juiste waterafvoer onderkennen. Daarentegen blijkt dat de onderhoudsplicht bij particulieren en overheden in stedelijk gebied aandacht vraagt. Verreweg de meeste aanschrijvingen worden verstuurd aan bewoners van dorpen en steden en aan overheden. 8 AgrariËrs online Volgt u ons al op Twitter?@Noorderzijlvest en #agrariersnzv Boerderij & Water digitaal ontvangen? Stuur een e-mail naar agrariers@noorderzijlvest.nl. Vermeld uw naam en postadres, zodat we u van de adreslijst voor de papieren editie kunnen halen. Colofon Waterschap Noorderzijlvest T: +31 (0)50 304 89 11 redactie en opmaak: Noorderzijlvest nummer 7 Postbus 18 E: info@noorderzijlvest.nl fotografie: Noorderzijlvest najaar 2015 9700 AA Groningen W: www.noorderzijlvest.nl Volg ons op twitter via @Noorderzijlvest oplage: 2600