11/03/15 WKO Uw grondwater is goud waard agenda 15:00 uur Inleiding 15:10 uur De theorie van een WKO 15:30 uur Het onderzoek van 10 WKO s 15:50 uur Beheer en optimalisatie 16:05 uur Eigenaar aan het woord 16:20 uur Beheerder aan het woord 16:45 uur Duurzaam bodemgebruik 17:00 uur WKO Provinciehuis 17:15 uur Afsluiting Eric van Griensven Paul Gerats Remco Mötter Paul Gerats Richard van Meersbergen René Bergman Frank Agterberg Eric van Griensven inleiding Warmte- en opslag is een zeer efficiënte, duurzame energiebron, maar op landelijk niveau werkt 70% van de systemen niet optimaal. Reeds 2000 geregistreerde open systemen in Nederland. Verwachting is 20.000 open systemen. Elkaar beïnvloedende systemen of thermische kortsluiting is niet ondenkbaar in de toekomst. Integratie van systemen tussen woningen (grote vraag) en kantoren (grote vraag) is wellicht wenselijk. Momenteel wordt met glasvezeltechnologie in vijf WKO s de modellen getoetst die de ondergrondse temperatuur voorspellen. s-hertogenbosch klimaatneutraal Naast biogas, zonne- en windenergie zijn WKO s hierbij een belangrijk onderdeel. Meer dan 70 WKO s, waarvan 36 open systemen.verwachting is groei naar 100 WKO s. Onderzoek naar de juiste werking van de Bossche WKO s. Volgende stappen: optimalisatie WKO s en duurzaam bodemgebruik 1
11/03/15 Energievormen conventioneel De theorie van een WKO kracht Paul Gerats, Sweegers en De Bruijn Energievormen conventioneel Energievormen: WKO inkoop noodstroom kracht inkoop noodstroom gas VR/HR koelmach. lage temp. koeling gas VR/HR voorverwarm. koeling lucht lage temp. proceskoeling koelmach. hoge temp. verwarming condensor hoge temp. verwarming opslag emissie hoge temp. comfort-koeling 2
11/03/15 Energievormen: duurzame situatie kracht inkoop noodstroom Energie; Vraag en Aanbod Vraagpatronen; Warmte en Koude Doel; Optimale inzet van middelen 100% Koelen 100% Verwarmen gas HR omkeerbareelektrische pomp lage temp. proceskoeling vermogen WP <10% vermogen CV <25% WKO >90% WP >75% lage temp. verwarming opslag emissie 0 vraag hr/jr 8760 0 vraag hr/jr 8760 hoge temp. comfort-koeling Energie; Vraagpatronen (overlap) Warmte Koude Opslag + Warmtepompsystemen 3
11/03/15 Energieopslagsysteem Infiltratiebron Een energieopslagsysteem of aquifersysteem in de bodem bestaat uit de volgende hoofdcomponenten 0 20 40 60 80 Onttrekkingsbron 0 20 40 60 ventilatieleiding bronkop Drukhandhavingstoestel peilbuis betonput leveltransmitter pompkamer injectieleiding onderwaterpomp 80 4
11/03/15 Werking van energieopslag Doublet start levering Tijdens de seizoenen is er altijd sprake van energie- overschot in gebouwen, kantoren of fabrieken. Door dit energie-overschot in het grondwater op te slaan en in de bodem te accumuleren, kan dit op een ander tijdstip gebruikt worden voor de koeling of verwarming van gebouwen, kantoren en bedrijfsprocessen. Het is in het algemeen bewezen dat met een energieopslagsysteem in het grondwater een duurzame en renderende opslag van energie kan plaatsvinden. Elk project dient echter op een aantal uitgangspunten getoetst te worden. Doublet levering Doublet levering Doublet levering Doublet levering 5
11/03/15 Einde levering Einde levering Doublet start levering Doublet start levering Doublet levering Doublet levering Doublet levering Doublet levering 6
11/03/15 Doublet einde levering Doublet einde levering Blokschema s Warmte Koude Opslag in combinatie met een Warmtepomp. WKO en WP; winter (Tbuiten = - 10o C) Warmte" Vloerverwarming,LBK s. (max.440kw) "40 C" 30 C" 30 C" Ketels"ca""220"kW"" Koude" VloerkoelingenLBK s (max.315kw)enenergiedak 40 C" Warmtepomp"ca."220"kW" <"6 C" WKO en WP; zomer (T buiten = 28 o C) Ketels" Warmte" Vloerverwarming,LBK s. (max.440kw) Koude" VloerkoelingenLBK s (max.315kw)enenergiedak <"11 C" ca."20 C" Warmtepomp"" 12*16 C" 11*15 C" Ca."6 C" <"7" C" Ca."19 C" ca."20 C" <11 C" <10" C" warm" Aquifer" 30"m3/h" " koud" Warm" Aquifer" 30"m3/h" Koud" 7
11/03/15 WKO en WP; tussenseizoen 1(15 o C <Tb< 20 o C) " " Warmte" Vloerverwarming,"LBK s."" (max."440"kw)" Ketels" <30 C" <"40 C" Warmtepomp" " Koude" Vloerkoeling"en"LBK s""" (max."315"kw)"en""energiedak" " <"11 C" ca."6 C" ca.16*18 C" WKO en WP; tussenseizoen 2(10 o C <Tb< 15 o C) Warmte" Vloerverwarming,LBK s. (max.440kw) Ketels" <30 C" <"40 C" Warmtepomp" VloerkoelingenLBK s (max.315kw)enenergiedak <"11 C" Ca."6 C" Koude" ca."20 C" 15*17 C" 16*18 C" 8*11 C" 7*10" C" 12*16 C" 11*15 C" 6*9 C" 7*10" C" Warm" Aquifer"" 30"m3/h" Koud" Warm" Aquifer"" 30"m3/h" Koud"