Directie Natuur De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum DN. 2005/3100 13 oktober 2005 onderwerp doorkiesnummer bijlagen Toezeggingen Evaluatie Staatsbosbeheer. 3784911 1 Geachte Voorzitter, Tijdens het Algemeen Overleg met uw vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) op 30 september 2004 over de Evaluatie Staatsbosbeheer heb ik uw Kamer een aantal toezeggingen gedaan. Met deze brief geef ik invulling aan deze toezeggingen. Hieronder ga ik in op de afzonderlijke onderwerpen waarover ik toezeggingen heb gedaan. De rol van Staatsbosbeheer als groene gebiedsontwikkelaar De LNV-commissie heeft mij nadere informatie gevraagd over de achtergronden en de uitvoering van de pilots voor groene gebiedsontwikkeling. Deze pilotprojecten zijn op mijn verzoek gestart in rijksprioritaire gebieden om meer inzicht te krijgen in de rol die Staatsbosbeheer kan vervullen om tijdig op kansen en bedreigingen voor de bestaande en toekomstige eigen terreinen in te spelen. Inmiddels is een vijftal pilotprojecten in samenwerking met de Dienst Landelijk Gebied van start gegaan. Leidende principes bij de keuze van de pilots zijn de beleidsprioriteiten, te weten de Ecologische Hoofdstructuur, Nationale Landschappen en Groen in en om de Stad (GIOS). Daarnaast wordt nog gewerkt om in een aantal andere projecten meer diversiteit in de mogelijke rollen voor Staatsbosbeheer aan te brengen opdat Staatsbosbeheer zijn rol daarin nog scherper kan maken. Met Staatsbosbeheer zijn afspraken gemaakt over de opzet van de pilots en de monitoring van de activiteiten onder andere ten aanzien van de rollen van de verschillende betrokken partijen. In 2007 is een evaluatie voorzien. Op basis van de evaluatie van deze pilotprojecten zal ik duidelijkheid geven over de rol van Staatsbosbeheer als groene gebiedsontwikkelaar.
13 oktober 2005 DN. 2005/3100 2 Werkplan Staatsbosbeheer Bijgaand treft u aan mijn opdrachtbrief aan Staatsbosbeheer voor de offerte 2005, alsmede de offerte zelf, die het Staatsbosbeheer in 2004 aan mij heeft uitgebracht. De opdrachtbrief en de offerte 2005 geven inzicht in de prestaties, en de afrekenbaarheid daarvan, die Staatsbosbeheer in 2005 in opdracht van LNV dient te verrichten. In het jaarverslag 2005 verantwoordt Staatsbosbeheer zich aan mij over de gerealiseerde prestaties. Klachten landschapsorganisaties De LNV-commissie heeft mij meer duidelijkheid gevraagd hoe met de klachten van de Landschapswacht wordt omgegaan bij het beschermen van de cultuurhistorisch waardevolle gebieden. Er heeft dit voorjaar overleg plaatsgevonden tussen mijn departement, de Landschapswacht, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Landschapsbeheer Nederland over deze klachten,die overigens niet alleen de terreinen van Staatsbosbeheer betroffen. Mede naar aanleiding van dat overleg is samen met Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten opdracht verleend aan de Dienst Landbouwkundig Onderzoek voor het ontwikkelen van een methodiek voor de sturing op landschapsdoelen. Deze methodiek kan worden gebruikt voor het maken van afspraken met mijn departement. Naar verwachting is de methodiek in 2006 gereed. Houthandel DG Mededinging Europese Commissie Tijdens het overleg is mij gevraagd ook in te gaan op de vragen die het Bundesverband Freiberuflicher Forstsachverständiger e.v. heeft gesteld aan het DG Mededinging van de Europese Commissie. Het ging daarbij om een klacht over vermeende concurrentievervalsing door het Duitse Landesforstverwaltung op het gebied van het aanbieden van bosbouwadviesdiensten. De Europese Commissie heeft de klacht niet ontvankelijk verklaard omdat in de klacht niet is aangetoond dat er sprake is van grensoverschrijdende effecten in de bosbouwadvies-praktijk. Het Bundesverband Freiberuflicher Forstsachverständiger e.v. heeft daarop de klacht bij het Duitse Kartellamt ingediend. Op 12 juli 2005 heeft het Duitse Kartellamt zijn bevindingen bekendgemaakt die erop neerkomen dat de klacht, gericht tegen het Landesforstverwaltung van de deelstaat Brandenburg, gegrond is. Dat wil zeggen dat het aanbieden van diensten beneden de kostprijs door het betreffende Landesforstverwaltung onrechtmatig is. Momenteel heeft de deelstaat de gelegenheid op de uitspraak te reageren. Dit najaar worden definitieve uitspraken van het Kartellamt verwacht. Over een min of meer gelijkluidende klacht van Het Verbund der Deutschen Säge- und Holzindustrie wordt binnenkort de definitieve uitspraak verwacht door het Kartellamt.
13 oktober 2005 DN. 2005/3100 3 Omvang houthandel Voorts is mij gevraagd inzicht te geven in de houtverkoopcijfers van Staatsbosbeheer, met name ook van de periode voor de verzelfstandiging. Het gaat hierbij om de in- en verkoopcijfers van de publiekrechtelijke rechtspersoon Staatsbosbeheer en niet van één van de B.V. s van Staatsbosbeheer waarvoor mijn ambtsvoorganger in 2000 een verklaring van geen bezwaar heeft verstrekt. Onderstaand overzicht, mij verstrekt door de directeur Staatsbosbeheer, geeft de verkoopcijfers weer vanaf 1998. In de jaren 1998 en 1999 is ook door Staatsbosbeheer hout ingekocht, maar de precieze hoeveelheden zijn administratief niet meer na te gaan. In de periode voor de verzelfstandiging 1998 werd ook hout ingekocht door Staatsbosbeheer. Het ging daarbij om circa 5000 m3 hout per jaar. Jaar Hout uit eigen terreinen Inkoop rondhout % inkoop van eigen hout op basis van omzet M3 Omzet M3 Omzet 1998 267.500 6.771.990 * 1999 280.450 7.838.162 * 2000 311.884 9.078.213 * 2001 292.076 8.556.934 23.590 898.328 10,5 2002 315.154 9.354.350 22.564 956.618 10,2 2003 354.727 11.018.488 18.108 766.255 7,0 2004 307.677 13.884.000 41.644 1.551.241 11,2 * geen gegevens beschikbaar Activiteiten op de houtmarkt Tenslotte is er tijdens het debat ook gesproken over de klacht van de Algemene Vereniging voor Inlands Hout (in het vervolg: AVIH) over de houtmarktactiviteiten van Staatsbosbeheer en de mogelijk verstorende effecten daarvan op de houtmarkt. Sinds Staatsbosbeheer verzelfstandigd is, is het mogelijk verstorend effect op de houtmarkt vaak onderwerp van discussie geweest. Omdat ik het ongewenst vind dat een ZBO, die onder mijn verantwoordelijkheid ressorteert, in de bos- en houtsector discussie blijft opleveren, heeft een gesprek plaatsgevonden op mijn departement tussen de directie van Staatsbosbeheer en de voorzitter van de AVIH. Het doel van dit gesprek was helderheid te verkrijgen over de precieze knelpunten en te bezien op welke wijze deze mogelijke knelpunten kunnen worden opgelost. Uit dit gesprek bleek dat het mogelijk marktverstorend handelen door Staatsbosbeheer zich toespitst op de inkoop en verkoop van hout door Staatsbosbeheer dat niet direct afkomstig is van zijn eigen terreinen.
13 oktober 2005 DN. 2005/3100 4 Een belangrijk deel van de eerder genoemde klachten vloeit voort uit de onduidelijkheid over op welke wijze Staatsbosbeheer als publieke rechtspersoon, die in belangrijke mate door de overheid wordt gefinancierd, marktactiviteiten ontplooit en mag ontplooien. Om deze redenen geef ik onderstaand ter verduidelijking nog eens de gewenste en zonodig aangescherpte gedragslijn weer. Deze gewenste handelswijze heb ik afgestemd met de minister van Economische Zaken en is besproken met Staatsbosbeheer en de AVIH. Voor zover daar nog geen sprake is, zal in ieder geval vanaf 1 januari 2006 zo gehandeld worden. Ik zal de Raad van Toezicht vragen toe te zien op de naleving ervan alsmede ervoor te zorgen dat mogelijke belanghebbenden bij deze handelswijze worden geattendeerd op de bestaande klachtenregeling van Staatsbosbeheer. Bij Staatsbosbeheer moet onderscheid worden gemaakt tussen twee categorieën werkzaamheden. 1. SBB is, op grond van artikel 3, lid 1 van de Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer, onder andere belast met het beheer van de bossen die bij Staatsbosbeheer in eigendom zijn. Daarbij heeft het ook de taakopdracht voor een efficiënte publieke taakuitoefening zorg te dragen. Daartoe behoort ook de efficiënte verkoop van hout. Kortom: de oogst en verkoop van hout uit eigen bossen en alle direct daaraan gerelateerde activiteiten. Om alle schijn van concurrentievervalsing van deze activiteiten te voorkomen zijn de houtverkoopactiviteiten van Staatsbosbeheer ondergebracht in een afzonderlijke eenheid. Voor deze eenheid wordt een afzonderlijke financiële administratie gevoerd, waarin de opbrengsten en kosten van houtverkoop kunnen worden gevolgd. Voor de verkoop van hout worden marktconforme prijzen in rekening gebracht. De kosten voor het beheer van natuur, waaronder bossen, worden vijfjaarlijks opnieuw opgesteld en geaudit door een onafhankelijk bureau. Uiteindelijk stel ik deze zogenaamde normkosten, waaronder die voor het beheer van bos, vast. Voor alle duidelijkheid: het gaat hierbij om activiteiten van de publieke rechtspersoon Staatsbosbeheer voor het optimaal vervullen van een publieke taak. 2. Daarnaast biedt de Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer op grond van artikel 3, lid 6 de mogelijkheid om andere werkzaamheden uit te voeren dan die welke rechtstreeks voortvloeien uit de taken genoemd in lid 1 en 2 van artikel 3. Deze werkzaamheden, die in de Wet algemeen omschreven zijn, dienen samen te hangen met eerder genoemde taken, mogen niet leiden tot concurrentievervalsing en moeten tegen kostendekkende prijzen worden verricht. Voor het verrichten van deze werkzaamheden is goedkeuring van de Raad van Toezicht nodig die pas verleend kan worden na een door de minister van LNV verstrekte verklaring van geen bezwaar. Op grond van dit artikel zijn in 2000 twee verklaringen van geen bezwaar verstrekt voor de oprichting van een BV c.q. door deze BV op te richten dochters. Het ging daarbij om werkzaamheden gericht op het gaan vermarkten van producten (hout, riet, klei e.d.) met de bedoeling een volwaardige toeleverancier te worden van bijvoorbeeld de verwerkende (hout)industrie. Gekozen is voor een BV-structuur om concurrentievervalsing te voorkomen. Eveneens zijn in de verklaring van geen bezwaar voorwaarden opgenomen voor het handelen van deze BV s. In deze gevallen gaat het dus om privaatrechtelijke activiteiten van door SBB opgerichte BV s.
13 oktober 2005 DN. 2005/3100 5 Het gaat hierbij onder andere om activiteiten op het gebied van de in- en verkoop van energiehout ten behoeve van de opwekking van groene stroom. Met betrekking tot de inkoop van hout door Staatsbosbeheer zal ik de Raad van Toezicht van Staatsbosbeheer eveneens vragen er op toe te zien dat een strikt onderscheid wordt gemaakt of de inkoop plaatsvindt door de publieke rechtspersoon Staatsbosbeheer dan wel door de genoemde BV s. Dat geldt ook voor onderlinge leveringen tussen Staatsbosbeheer en zijn BV s. Voor derden moet volstrekt helder zijn met welke partij men te maken heeft om rolverwarring te voorkomen. De inkoop van hout door de publieke rechtspersoon Staatsbosbeheer kan in beginsel uitsluitend plaats vinden ten behoeve van een efficiënte publieke taakuitoefening, namelijk de optimale verkoop van hout uit eigen bossen. De inkoop die plaats vindt kan daarmee uitsluitend om bedrijfsmatige redenen plaatsvinden. Het gaat daarbij om het kunnen nakomen van leveringsverplichtingen ten gevolge niet voorziene fluctuaties van het eigen aanbod en daarmee het kunnen voldoen aan aangegane verkoopcontracten. De omvang daarvan is en moet beperkt blijven. Het is regel dat alleen houtverkoop uit eigen bossen plaatsvindt. Verkoop van hout voor derden door inkoop en onmiddellijk verkoop van dat hout vallen daar nadrukkelijk buiten. De omvang van de af te sluiten contracten dient afgestemd te zijn op de jaarlijks geplande houtoogst uit eigen bossen. De noodzaak en omvang van aanvullende inkoop ten opzichte van de jaarlijkse houtoogst dienen jaarlijks gemotiveerd te worden in het jaarverslag, te beginnen met het jaarverslag over 2005. Ik heb voorlopig gekozen voor een verantwoording in het jaarverslag om meer inzicht te krijgen in praktijkgegevens over wat als reëel percentage kan worden beschouwd voor noodzakelijke inkoop als gevolg van niet voorziene fluctuaties. De andere werkzaamheden die door de BV s worden uitgevoerd dienen strikt conform de voorwaarden te worden uitgevoerd die zijn opgenomen in de algemene verklaring van geen bezwaar. De naamgeving van de BV s en dochters alsmede het optreden naar derden toe dient zodanig te zijn dat geen verwarring met de publieke rechtspersoon Staatsbosbeheer kan ontstaan en geen imagovoordeel kan worden behaald. Binnenkort komt het kabinet met nieuwe regelgeving voor het voorkomen van oneerlijke concurrentie door overheidsorganisaties Zie hiervoor de eerder aan u toegezonden brief met het voorstel voor een alternatieve aanpak van de markt en overheid -problematiek (Kamerstukken II, vergaderjaar 2003-2004, 28050, nr. 7). In dat verband is ook onderzoek verricht naar de mogelijke concurrentievervalsende activiteiten van overheidsorganisaties, waaronder Staatsbosbeheer. De resultaten van dat onderzoek zijn recent openbaar gemaakt.
13 oktober 2005 DN. 2005/3100 6 De uitkomsten van dat onderzoek alsmede het al eerder geconstateerde aandeel van de inkoop van hout ten opzichte van de hoeveelheid eigen hout zijn voor mij een extra reden geweest om voorlopig tot bovengenoemde gedragslijn te komen. Eveneens zal ik een nader onderzoek instellen naar de wijze waarop Staatsbosbeheer zijn hout thans verkoopt alsmede de doelmatigheid ervan. Daarbij zal ik ook de kostentoedeling betrekken om te bezien of er daadwerkelijk sprake is van oneigenlijke kostendekking. Vanzelfsprekend zal ik de bestaande afspraken met Staatsbosbeheer bezien in het licht van de voorgenomen regelgeving. Ik heb u dit reeds vorig jaar laten weten bij mijn beleidsreactie op het rapport Evaluatie verzelfstandiging Staatsbosbeheer. DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, dr. C.P. Veerman