Tilburg University Het probleem van de Componentenanalyse in ISAC van Reeken, A.J. Document version: Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 1986 Link to publication Citation for published version (APA): van Reeken, A. J. (1986). Het probleem van de Componentenanalyse in ISAC. (blz. 1-7). (Ter Discussie FEW). Tilburg: Faculteit der Economische Wetenschappen. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. - Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research - You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain - You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy If you believe that this document breaches copyright, please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Download date: 16. jan. 2019
w ~ CBM R - 7627 ATHOLIEKE HOGESCHOOL 1'ILBURG 1986 I~IVIIIIIII.IIIIII III NUI IIIII I~lllpp~l~l 14 EEKS TER DISCUSSIE No. 86.14 Het probleem van de Componentenanalyse in ISAC ` ~~~~ Drs. A.J. van Reeken juni 1986 Inhoud: 0. Samenvatting 1. Inleiding ~ 2. Vergelijking met NIAM ~ 3. Discussie ~ 4. Conclusie ~ 5. Literatuur FACULTEIT DER ECOIdOMISCHE WETENSCHAPPEN
Ïí;,;~`K.~.~. Í~,.;r j,' ai~3~lc~ti-ï~fk.~.. ~~z'~ 4.~ Fiia
1 Het probleem van de Componentenanalyse in ISAC Drs. A.J. van Reeken 0. Samenvatting Met de Componentenanalyse zoals die in het boek 'De ISAC-Methodiek' van Lundeberg et al. is beschreven, kon ik nooit overweg. Ik ben er wel mee bezig gebleven. Pas een vertaling van de ISAC-termen en begrippen in die van NIAM leidde tot de oorzaak en dus de oplossing van het probleem. De oorzaak van de verwarring blijkt de in het boek opgeroepen associatie te zijn van het begrip Identificatiekenmerk met het begrip entiteit (b.v. klant), terwijl het geassocieerd moet worden met identificerend beschrijvend kenmerk (b.v. klantnummer). Het blijkt dat ISAC geen werkelijke objecten kent, maar uitsluitend, wat NIAM noemt, LOTs. Elke ISAC gebruiker - ook hij die de Componentenanalyse tot nu toe heeft laten liggen - zal met deze kennis zijn voordeel kunnen doen. 1. Inl eid ing Met de Componentenanalyse zoals die in het boek 'De ISAC-Methodiek' van Lundeberg et al. (1) is beschreven, kon ik nooit overweg. Ik heb daar nogal wat tijd ingestoken, vooral omdat de ISAC-Methodiek mij aanspreekt, maar ook omdat ik in de Componentenanalyse een gelijkenis meende te zien met de gegevensanalyse methode van Warnier (2). Deze laatste methode heeft mijn sympathie eveneens (3). Dit klinkt niet erg wetenschappelijk, maar zo is dat bij mij: wat mijn sympathie niet heeft, kan ik maar moeilijk aangeleerd krijgen. Het probleem met de Componentenanalyse bracht ik bij gelegenheid ter sprake bij
2 verschillende collega's en daarbij bleek dat niemand van hen de Componentenanalyse "volgens het boekje" kon toepassen. In d e praktijk liet men het maken van C-schema's gewoon achterwege. Omdat Warnier (2) eveneens uitgaat van een opmaakschets bij het opstellen van zijn Logisch Uitvoer Bestand (LUB) en ik daar goede ervaringen mee heb, heb ik de oplossing getracht te zoeken in een aanpassing van de Componentenanalyse aan de methode van Warnier. De oorzaak van het probleem wordt daarmee niet gevonden. Wel valt dan op dat het analyseren volgens Warnier van de opmaakschets in deelverzamelingen tot men uitkomt op deelverzamelingen die éénmaal, die een-of-meer-maal en die soms-wel-soms-niet voorkomen, leidt tot een structurering van de gegevens in het bericht, maar niet tot een conceptueel gegevensmodel. Díe oorzaak wordt wel duidelijk bij vergelijking met NIAM. In de rest van dit artikel zal worden aangetoond dat de oorzaak in de bij de Componentenanalyse opgeroepen associatie schuilt. Terwijl, in NIAM termen, de aanwezigheid van NOLOTs wordt gesuggereerd, blijken NOLOTs in ISAC niet te bestaan. 2. Vergelijking met NIAM We wensen een lijst met klantnummers en klantnamen. De opmaakschets is dan eenvoudig (figuur 1): klantnummer klantnaam 123 Jansen 456 Pietersen
3 Bij de Componentenanalyse spreekt men dan van het identificatiekenmerk klant met het beschrijvende kenmerk klantnaam. De tekst in het ISAC-boek (1, p. 196~8) lijkt uit te sluiten dat klantnummer ook een beschrijvend kenmerk is. De kenmerkentabel (1, p. 200) doet vermoeden dat klantnummer een identificatiekenmerk is, althans van dat type is. NIAM (4) spreekt van NOLOTs en LOTs: 'K1 ant' is bij NIAM van het niet-lexicale objecttype (NOLOT); 'Klantnaam' en 'klantnummer' zijn bij NIAM van het lexicale objecttype (LOT). Er is een associatie tussen deze objecttypen (figuur 2): E gerefereerd met van ~~` klantnaam ` ~ ~ ~ klant { geidentificeerd met van i 1 l ` klantnummér `,l ~~ In de taal van NIAM i s de klantnaam een homonieme naam en is het klantnummer een identificerende naam. We moeten weer even terug naar ISAC. Het begint erop te lijken dat we het volgende mogen concluderen (figuur 3):
4 NIAM ISAC NOLOT identificatiekenmerk LOT beschrijvend kenmerk De bij de Componentenanalyse gebruikte termen worden in (1) uitgelegd aan de hand van een figuur die hieronder wordt gereproduceerd (figuur 4): berichttvpe (kenmerkendeel) waardendeel identificauekenmerken beschrijvende kenmerken Ffguur 5.4.7 Hieruit bericht ident~ficatiewaarden beschrijvende waarden De structuur van een bericht. blijkt dat identificatiekenmerk zich verhoudt tot identificatiewaarde als beschrijvend kenmerk zich verhoudt tot beschrijvende waarde. Een vergelijking met NIAM leert nu dat de linkerkolom een onderscheid lijkt te maken tussen NOLOTs en LOTs en de rechterkolom een onderscheid toont tussen identifice-
5 rende namen en de overige namen, wat een geheel andere indeling is, omdat beide LOTs betreffen. 3. Discussie Uit bovenstaande vergelijking blijkt dat er een verwarring is ingeslopen tussen het begrip identificatiekenmerk en het begrip identificerend beschrijvend kenmerk. Nu kan in een tabel ook moeilijk in het rechterboven kwadrant 'een optreden' van het NOLOT klant worden weergegeven; wel natuurlijk 'een optreden' van het LOT klantnummer. Bestudering van de ISAC-tekst en met name de hierboven gereproduceerde figuur (figuur 4) maakt duidelijk dat dat komt omdat er nóg een verwarring is ingeslopen. Het blijkt dat de termen identificatie, beschrijvend en kenmerk geynterpreteerd moeten worden in de context van het begrip 'bericht' en niet in de context van het begrip 'object'. Dus als 'object van het bericht'. Er kunnen in een bericht geen NOLOTs voorkomen! Wel identificerende LOTs. Hieruit volgt dat de in figuur 3 geconcludeerde gelijkstelling onjuist is. Deze moet zijn (figuur 5): NIAM ISAC identificerende LOT identificatiekenmerk (alle) LOT beschrijvend kenmerk
6 Daarom is het identificatiekenmerk in ISAC soms (ten onrechte) klant en soms (terecht) klantnummer. Vergelijk daarvoor de tekst op p. 198 met de figuur op p. 197 van (1). Het wordt nu ook duidelijk dat - aangezien ISAC slechts gaat over LOTs - sommige in het boek (1) gebruikte aanduidingen (zie b.v. figuur op p. 197) ten onrechte in de NOLOT-vorm zijn gesteld (b.v. artikel, klant, fabriek, etc.). Dezelfde verwarring wordt in de kenmerkentabel op p. 200 van (1) gedemonstreerd. 4. Conclusie Het is geenszins verwonderlijk dat gebruikers van ISAC met de Componentenanalyse niet goed raad wisten. Onder de in het ISAC-boek (1) beschreven Componentenanalyse ligt de verwarring van identificatiekenmerk als NOLOT en als identificerende LOT (dus als identificerend beschrijvend kenmerk). In feite kent ISAC geen NOLOTs. Dat lijkt te komen omdat over 'objecten van het bericht' gesproken wordt en niet over 'werkelijke objecten'. Van de identificatie van 'object van het bericht' is geruisloos naar de identíficatie van 'object' overgestapt. De reparatie van dit euvel is dan ook - met deze kennis - eenvoudig: 1) Maak duidelijker dat identificatie iets te maken heeft met het bericht: het identificeert in de eerste plaats het bericht, niet de erin gerefereerde objecten, 2) Maak duidelijk dat ISAC alleen LOTs kent en wel identificerende LOTs en beschrijvende LOTs; spreek van identificerende kenmerken en beschrijvende kenmerken,
7 3) Maak duidelijk dat het ISAC te doen is om het vinden van de structuur van de identificerende kenmerken, zodat duideli jk wordt waar de beschri jvende kenmerken iets van zeggen, 4) Vermeld in het parallellogram van de C-schema's d e identificerende kenmerken (dus de identificerende LOTs) en niet meer iets dat een NOLOT (zoals b.v. klant) suggereert, 5) Vermeld in de C-schema's "onder de streep" de beschrijvende kenmerken en niet meer iets dat een NOLOT (zoals b.v. fabriek) suggereert, 6) Vervang in de kenmerkentabel de kolom 'kenmerk' door d e kolom 'identificerend kenmerk' en de kolom 'data-element' door de kolom 'beschrijvend kenmerk'. Verwijder de kolom 'type' en de voetnoot onder de tabel. 5. Literatuur 1. Lundeberg, M. et al.: De ISAC-Methodiek; Samsom, Alphen aan den Rijn, 2e druk, 1985. 2. Warnier, J.D.: Logische opbouw van programma's; Stenfert Kroese, Leiden, 1975. 3. Van Reeken, A.J.: Software Engineering naar Warnier-recept; In Software Crisis, Artikelenbundel Zomercursus 1983, Systeemgroep Nederland, p. 13-20. 4. Verheyen, G.M.A. en J. van Bekkum: Nyssens Informatie Analyse-methode (NIAM); NGI rapport 3a, NGI, Amsterdam, 1984, p. 188-200.
1 IN 1985 REEDS VERSCHENEN O1. li. Roes 02. P. Kort Aanpassingskosten in een dynamisch model van de onderneming maart 03. G.J.C.Th. van Schijndel Optimale besturing en dynamisch ondernemingsgedrag maart 04. J. Kriens J.J.i1. Peterse 05. J. Kriens R.H. Veenstra 06. A. van den Elzen D. Talman Betalingsproblemen van niet olieexporterende ontwikkelingslanden en Ii.iF-beleid, 1973-1983 febr. Toepassing van de regressieschatter in de accountantscontrole mei Statistical Sampling in Internal Control by Using the A.O.Q.L.-system (revised version of Ter Discussie no. 83.02) juni A new strategy-adjustment process for computing a Nash equilibrium in a noncooperative more-person game juli 07. W. van Eijs W. de Freytas T. I1eke1 Automatisering, Arbeidstijd en Werkgelegenheid juli Oft. A. van Soest P. Kooreman Pdederlanders op vakantie Een micro-economische analyse sept. 09. H. Gremmen Macro-economisch computerspel Beschrijving van een model okt. 10. F. van der Ploeg Inefficiency of credible strategies in oligopolistic resource markets with uncertainty okt. 11. J. i4oors 12. F. van der Ploeg Some tossing experiments with biased coins. dec. The effects of a tax and income policy on government finance, employment and capital formation dec. 13. C.P. van Binnendijk P.A.I4. Verstei jne Stadsvernieuwing: het stadhuis? vernieuwing van dec. 14. R.J. Casimir voor informatie- Infolab Een laboratorium systemen dec.
ii IN 1986 REEDS VERSCHE~dEid O1. F. van der Ploeg 02. J. van Mier I4onopoly Unions, Investment and Employment: Benefits of Contingent Wage Contracts Gewone differentievergelijkingen met niet-constante coëfficiënten en partiële differentievergelijkingen (vervolg R.T.D. no. 84.32) jan. febr. 03. J.J.A. Moors 04. G.J. van den Berg 05. G.J. van den Berg Het Bayesiaanse Cox-Snell-model by accountantscontroles. maart ldonstationarity in job search theory april Small-sample properties of estimators of the autocorrelation coefficíent april 06. P. Kooreman 07. R.J. Casimir 08. A.J. van Reeken Huishoudproduktie en de analyse van tijdsbesteding DSS, Information systems and Management Games De ontwikkeling van de informatiesysteemontwikkeling april mei mei 09. E. Berns Filosofie, economie en macht juni 10. Anna Haranczyk 11. A.J. van Reeken 12. A.J. van Reeken The Comparative Analysis of the Social Development of Cracow, Bratislava, and Leipzig, in the period 1960-1985 Over de relatie tussen de begrippen: offer, resultaat, efficiëntie, effectiviteit, produktiviteit, rendement en kwaliteit ' Groeiende Index van Informatiesysteemontwikkelmethoden juni juni juni 13. A.J. van Reeken A note on Types of Information Systems juni
NI~ 1~9W~ M~ YVtlI~~N~~W~ EI V