DE WERELD VAN ERASMUS
Erasmus als pedagoog
HUMANIST Filoloog Theoloog Pedagoog taal en stijl, opvoeding en onderwijs, etiquette en ethiek, bijbel en kerk, oorlog en vrede
Quintilianus Plutarchus
Renaissance / humanisme Gebruik maken van de menselijke mogelijkheden; mens is begiftigd met rede en heeft de opdracht daar gebruik van te maken Onderwijs en eruditie dienen tot de uittocht uit de ruwheid en de onbehouwenheid naar de ware menselijkheid BESCHAVING
Invloed van de Moderne Devotie Alexander Hegius Erasmus in Deventer: 1478-1485
artes liberales - grammatica - dialektiek - retorica - aritmetica - geometrica - musica - astronomica studia humanitatis de vakken van de mensheid / beschaving: - grammatica - retorica - poëzie - ethiek (moraalfilosofie in theorie) - geschiedschrijving (moraalfilosofie in de praktijk) SCHOLASTIEK HUMANISME
Je zou niet denken in een school te zijn, maar in een martelkamer; er is niets anders te horen dan suizende stokslagen, jammeren en snikken en ruwe bedreigingen Ooit heb ik een ezel getraind? Welgemeende aansporing, soms ook terechtwijzing moet onze roede zijn, gedreven door mildheid, niet door bitterheid Als dat allemaal lerarengilde erover
DE MENS IS ZONDIG DE MENS IS VAN NATURE GOED Mensen worden niet geboren, ze worden gemaakt Omdat de goddelijke voorzienigheid aan de mens als enige van alle schepsels het vermogen tot denken heeft geschonken, heeft ze de belangrijkste rol gereserveerd voor het onderwijs Wie dus denkt dat het voldoende is geboren te zijn, heeft het helemaal verkeerd
DE MENS IS ZONDIG DE MENS IS VAN NATURE GOED De mens is in elk geval begiftigd met het vermogen tot het goede Toch horen we deugdzaamheid Het is vooral waar dat het grootste deel van dat kwaad voortvloeit uit verkeerd gezelschap en een gebrekkige opvoeding, zeker gedurende onze eerste, licht beïnvloedbare levensjaren FINGERE
Natte klei of warme was nog gemakkelijk te vormen Erasmus ging zelf op zijn vierde voor het eerst naar school: verloren tijd! Wij geven er niet om dat onze kinderen vier jaar verliezen, hoewel tijd ons kostbaarste bezit is en onderwijs het beste wat ons te beurt valt. Immers: het kind dat de natuur je heeft geschonken, is niets anders dan een ruwe massa. Jouw taak is het dat kneedbare materiaal, waarmee je nog alle richtingen uit kan, de best mogelijke vorm te geven Natuurlijk moet je mensen te worden
Lieve Kindren! ziet de Dieren op deez print; kent hunnen naam en aart, als gij hen levend vindt
Kinderen niet overspoelen met leerstof, niet teveel laten inspannen, spelenderwijs leerstof aanbieden: Natuurlijk moeten we toewijding verdient Kleine klassen (beter dan privé onderwijs) De school hoort voor iedereen toegankelijk te zijn, anders is het geen school
EMANCIPATIE Wie van lagere afkomst is, heeft des te meer behoefte aan de steun van opvoeding en culturele achtergrond om zich tot een betere positie op te werken Laat ik niet vergeten dat nogal wat mensen uit een lagere bevolkingsklasse tot de hoogste ambten en soms zelfs tot de hoogste top der pauselijke waardigheid worden geroepen. Dat is niet voor iedereen weggelegd, maar toch moet iedereen daartoe worden opgeleid
Erasmus opvoedingsidealen zijn reeds bijna volkomen achttiende-eeuws, Johan Huizinga
Mensen worden niet geboren, ze worden gemaakt (Erasmus) De mens is vrij geboren en toch ligt hij overal in ketenen (Rousseau)
Erasmus: De taal der waarheid is eenvoudig, zegt Seneca. Niets is eenvoudiger noch meer waar dan Christus
Erasmus: Ik zou willen filosoferen
Bij Rousseau heeft de natuur de plaats van het oorspronkelijke evangelie ( de bronnen zelf ) ingenomen
Erasmus spreekt over de natuurlijke deugdzaamheid en het geluk van de naakte eilanders in de wildenstaat ; Rousseau over de edele wilde
Diverse (gedeelde) progressieve opvoedkundige en sociale denkbeelden: borstvoeding, kinderkleding, huwelijk en positie van de vrouw, enz.
Institvtio principis christiani (1516) Vorstenspiegel De opvoeding van de christenvorst
De opleiding van een christelijke vorst, vol met zeer heilzame voorschriften Moreel manifest: - Vorst moet een vader zijn, geen heerser - Wanneer een vorst de belangen van zijn volk schaadt, schaadt hij zichzelf - Het gezag van de vorst mag slechts ten bate van het algemeen welzijn worden aangewend, is gebonden aan de wet en moet gebaseerd zijn op de consensus van de onderdanen
De opleiding van een christelijke vorst, vol met zeer heilzame voorschriften - Over de opleiding van een vorst - Gevlei moet vermeden worden door een vorst - De kunst van de vrede - Over belastingen en vorderingen - Over liefdadigheid van de vorst - Over in te voeren of te hervormen wetten - Over bezigheden van de vorst in tijden van vrede - Hoe oorlog te voeren Al in 1514 werkte Erasmus aan de vertaling van Plutarchus traktaat Aan de onwetende vorst
De opleiding van een christelijke vorst, vol met zeer heilzame voorschriften De opleiding van een CHRISTELIJKE vorst: - Christus de enige echte vorst - Verschil tussen Alexander de Grote en Karel V - Geschreven vanuit het middeleeuwse universele concept van een christelijke keizer die de eenheid van de christenwereld zou bewerkstelligen - bedreiging door de Ottomanen - reformatie
Scholastiek versus humanisme: Tegen de Barbaren Over barbaarse opvoedingsmethodes en gewelddadige en domme schoolmeesters: De opvoeding van kinderen Lof der Zotheid Fingere: Etiquette Leren studeren Opvoeding van de maatschappij: Samenspraken Adagia De opvoeding van de christenvorst