DE WERELD VAN ERASMUS

Transcriptie

1 DE WERELD VAN ERASMUS

2 Erasmus de geleerde: de Bonae litterae

3 Geert Grote,

4

5

6 ca

7 heilige eenvoud

8

9

10 Alexander Hegius Erasmus in Deventer:

11 Ontmoeting Erasmus en Agricola: 1484?

12 fons et origo De wereld aan deze kant van de Alpen heeft ( ) niemand voortgebracht die over meer literaire talenten beschikte (laat het gezegd zijn zonder jaloezie). Er was geen discipline waarin die man niet kon wedijveren met de grootste meesters: hij overtrof zijn Griekse collega s in het Grieks, Latijnse geleerden in het Latijn. In zijn poëzie zou je hem een tweede Vergilius hebben genoemd ( ). Hij had alle geheimen van de filosofie doorgrond en genoot met perfect gehoor van elke vorm van muziek.

13 28 oktober 1467 (?): geboren in Rotterdam 1470: verhuizing naar Gouda; 3-jarige leeftijd : leerling op de Goudse parochieschool (de voorloper van de Latijnse school); 6 e tot 11 e levensjaar : student aan de Latijnse school in Deventer (waar onder meer Grieks werd gedoceerd); 11 e tot 18 e levensjaar : student aan de Latijnse school in Den Bosch; 18 e tot 20 e levensjaar : kloosterling in Stein, bij Gouda

14 Erasmus woonde tussen 1487 en 1493 in het Emmaüs-klooster Stein, bij Gouda, een door de tertiarissen van de derde orde gesticht klooster

15 De contemptu mundi (ca. 1488/ 89)

16 1492: priesterwijding : kanselier (secretaris) van Henri van Bergen, aartsbisschop van Kamerijk 1495: Liber Antibarbarorum (Antibarbari) een dialoog over de studie van de bonae litterae : studie theologie in Parijs 1495: een lofrede in briefvorm van Erasmus, aan en over humanist Robert Gaguin, verschijnt als voorwoord in de Kronieken van Frankrijk van Gaguin : ontmoet de humanist Fausto Andrelini

17 Antibarbari (1495 / 1520)

18 Erasmus Willem Hermans Jacob Battus (gemeentesecretaris van Bergen op Zoom, voorheen onderwijzer) Joost (arts van beroep) Willem Koenraad (de burgemeester van Bergen op Zoom)

19 Onderwerp van Het boek tegen de barbarij is de vraag: welke gruwelijke en niets ontziende vloedgolf [heeft] vrijwel de hele letterkunde van de Oudheid, die eens op zo n hoog peil stond, op schandelijke wijze overspoeld Die ezels taal uitgevonden

20 De origine et gestis Francorum compendium Korte schets over de oorsprong en daden van de Fransen (1495)

21 1499: Vertrekt met Lord Mountjoy naar Londen; ontmoet Thomas More; maakt kennis met John Colet

22 Rudolf Agricola Alexander Hegius Thomas a Kempis Robert Gaguin Thomas More John Colet Fausto Andrelini

23 artes liberales - grammatica - dialektiek - retorica - aritmetica - geometrica - musica - astronomica studia humanitatis de vakken van de mensheid / beschaving: - grammatica - retorica - poëzie - ethiek (moraalfilosofie in theorie) - geschiedschrijving (moraalfilosofie in de praktijk) SCHOLASTIEK HUMANISME theologie filologie

24 Op mijn wandeling door de tuinen der verschillende schrijvers heb ik die adagia geplukt die ik het opmerkelijkst vond vanwege hun ouderdom en hun voortreffelijke inhoud als evenzovele bloemen van diverse kwaliteit die ik tot een ruiker samenvoegde Erasmus in zijn voorwoord van de eerste uitgave, waarin hij de Adagia opdraagt aan Lord Mountjoy Adagia Collecta (1500) Eerste verzameling: ca. 800 / uiteindelijk 4.521

25 Guillaume Budé: Het Arsenaal van Minerva, dat men raadpleegt als waren het de Sibyllijnse boeken Rabelais: Ja, inderdaad, alles wat ik ben, alles wat ik presteer, heb ik alleen aan u te danken en als ik u dit niet van de daken toeriep, zou ik de ondankbaarste van alle stervelingen uit verleden en toekomst zijn. Gegroet, nogmaals gegroet, vereerde vader, vreugde en sieraad van het vaderland, beschermgeest van de letteren, onoverwinnelijke voorvechter van de waarheid Adagia Collecta (1500)

26 Ik blijf dagelijks je Adagia lezen en niet zonder grote vrolijkheid en gelach [...] Wat een eruditie, wat een verscheidenheid, wat een kracht, wat een overvloed aan uitdrukkingen, wat een vrolijke feestelijkheid die de vermoeide lezer met spitse humor boeit en ontspant! Sebastiano Giustiniani, in een brief aan Erasmus Als een der eerste moderne denken Daniel van Damme, Erasmus (104) Collectanea Adagiorum (1500) Adagiorum chiliades (1508)

27 Gutenberg, Mainz, ca Oxford, 1458 Bazel, 1466 Rome, 1467 Venetië, 1469 Parijs, 1470 Ferrara, 1471 Napels, 1473 Delft, 1473 Spanje, : in 200 steden in Europa zijn er drukkerijen werkzaam titels

28 Venetiaanse humanist en drukker Aldus Manutius

29 Johannes Froben en Erasmus

30 Verblijft in Italië: Ontvangt in Turijn doctoraat in de theologie (4 september); Reist naar Bologna Ontmoet in Venetië de drukker Aldus Manutius Verblijf te Padua, Rome en Napels; Reist terug naar Engeland: schrijft Lof der zotheid (voltooid in Londen)

31 Uit de serie Sporen van Erasmus, inmiddels niet meer online te bekijken (op aanvraag beschikbaar)

32

33 Ook ben ik gaan zien, dat die heilzame wijsheid veel zuiverder gewonnen wordt uit haar bronaders zelf, veel levender geput wordt uit haar oorsprong zelf dan uit poelen en sloten. Daarom heb ik het hele Nieuwe Testament naar de oorspronkelijke Griekse tekst herzien