NIEUWSBRIEF April 2018 Inhoud Nieuw bestuurslid Onze werkploeg Verslag snoeicursussen Vooraankondiging ledenexcursie In gesprek met. Werving tellers voor de patrijs een groot succes Voorintekening ANLB 2019 Bestuurswisselingen Foto: Jan Besselink
Even voorstellen nieuw bestuurslid Ik ben Evert Kock en woon met mijn gezin aan de rand van de Veluwezoom. Mijn betrokkenheid bij de VAL is het gevolg van mijn eerdere werkzaamheden in Montferland en Winterswijk. Als rentmeester ligt mijn werk vaak op het raakvlak van boerenland en natuur. De grens hiertussen is de afgelopen decennia harder geworden. De natuur verdween uit agrarisch gebied maar ook andersom: de boer verdwijnt ook verder uit de natuurgebieden. Dat is jammer voor het landschap maar ook voor veel karakteristieke soorten in Nederland. Deze soorten zijn vaak afhankelijk van diversiteit in het cultuurlandschap. Het zou mooi zijn als we met de VAL flinke stap kunnen zetten naar een rijker landschap.
Wat doet onze werkploeg? Aanleg landschappelijke beplanting (laanbomen en bosplantsoen), zowel machinaal als met de hand (hagen, singels, houtwallen, knotbomen, hoogstamfruitbomen). Landschapsonderhoud zoals wilgen knotten, houtwalbeheer, fruitbomen snoeien en hagen snoeien. Plaatsen rasters. Maaien tussen beplanting Water geven beplanting. Klepelmaaier, voor het maaien tussen beplanting Onze werkploeg heeft diverse cursussen gevolgd en moet deze ook bij houden: Ze hebben een VCA groen cursus gevolgd Verder gaan ze jaarlijks op herhaling voor de BHV (Bedrijfshulpverlening) Ook hebben ze samen met de andere natuurverenigingen een cursus plantenkennis gevolgd En hebben ze allemaal een zaagcertificaat. Deze cursus bestaat uit 1 dag theorie en 2 dagen praktijk
Nieuws van de werkploeg De afgelopen maanden is onze werkploeg druk geweest met verschillende activiteiten. Zo zijn er op verschillende plekken wilgen geknot en zijn we momenteel nog erg druk met diverse plantklussen. Een bijzonder project is het zogenaamde heggenproject in Netterden. Hier hebben we in samenwerking met Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC), Stichting Achterhoek weer Mooi (StaM) en diverse lokale partijen een aantal inrichtingsplannen opgesteld welke we momenteel aan het uitvoeren zijn. Het startschot hiervoor werd gegeven op 15 maart toen we samen met oa basisschoolleerlingen en VNC een aantal hagen hebben geplant. De komende weken zullen we hier nog 3 inrichtingsplannen uitvoeren, en ook komend najaar worden hier nog mooie dingen gerealiseerd.
Verslag snoeicursus 27 januari en 3 februari 2018 Onder leiding van pomoloog Marcel Tross heeft de VAL 2 cursusdagen verzorgt over het snoeien van hoogstamfruitbomen. Marcel is al 40 jaar expert op het gebied van aanleg en onderhoud van vruchtdragende bomen. Beide dagen zijn we gestart met een theoriegedeelte. Hierin vertelde Marcel veel over het snoeien. Daarnaast werden er volop vragen gesteld over ieders situatie. Daaruit bleek wel dat praktisch elke fruitboom als specifiek geval moet worden bekeken en er geen eenduidige methode van aanpak is. De algemene regels zijn dat er maximaal 1/3 van het hout per jaar wordt weggesnoeid (dit om waterlot te voorkomen) en bij het snoeien altijd eerst de probleemtakken worden weggesnoeid (takken die elkaar kruisen, ziek zijn of naar binnen groeien). Verder bepaald de individuele situatie van iedere fruitboom zelf hoe je verder moet snoeien. Ook gaf hij veel tips hoe om te gaan met oorwormen / schimmel / insecten in je boom. We leerden dat er verschil zit hoe je een appelboom en hoe je een peren boom moet snoeien. Dat je een walnotenboom direct nadat hij zijn blad heeft laten vallen moet snoeien, omdat de boom anders na het snoeien dood zal bloeden. Rond de middag gingen we de boomgaard in waar we het geleerde in de praktijk gingen brengen. Hier legde Marcel uit hoe hij naar de boom kijkt en waarom hij welke tak(ken) weg zou snoeien. Gaandeweg liet hij de deelnemers meer zelf beoordelen en de bomen snoeien. Dan kom je er dus achter dat het beginnen met snoeien best lastig is, maar het stoppen nog veel lastiger????! Onderling werd er
door de cursisten veel overlegt welke tak wel en welke tak er niet gesnoeid moest worden en waarom, waarom op die plek of toch beter op een andere plek. Het was een erg leerzame cursus. En het is zeker dat iedereen weer een stukje kennis rijker is op zijn/haar fruitbomen goed te kunnen onderhouden!
Vooraankondiging ledenexcursie Graag willen wij met jullie, onze leden, op 23 juni naar De Gouden rand van Bergherbos, toe, dus hou deze datum vast vrij in jullie agenda! Rond het Bergherbos beheerd Natuurmonumenten ca. 150ha graanakkers met een natuurdoelstelling. Dit is daarmee het grootste Nederlandse akkerreservaat. Het ongeschoonde zaad vindt dan ook gemakkelijk de weg naar natuurakkers elders. De combinatie van bos omringd door de gouden graanakkerrand is uniek. Het beeld van de kleurrijke akkers met korenbloem en klaproos zijn dan ook alom bekend. Natuurmonumenten heeft deze akkers in eigen beheer en zet zich in om deze kwaliteiten uit te bouwen, niet alleen voor de natuur maar ook voor de belevingswaarde. Hiervoor wordt er een gevarieerd beheer gevoerd met het oog verschillende doelstellingen. Door specifiek beheer kunnen akkervogels zowel s zomers als s winters voedsel vinden. Bijzondere akkerplanten als slofhak, korensla of kleine leeuwenklauw vragen om jaar op jaar wintergraan of zomergraan. Voor de beleving van bezoekers en omgeving blijven de korenbloemen zichtbaar en worden zonnebloemen ingezaaid. Op een deel van de graanakkers wordt gestreefd naar een hogere opbrengst met behoud van de bestaande natuurwaarden.
In gesprek met Dit keer in de nieuwsbrief een gesprek met Joris Ernst, beleidsadviseur natuur en landschap bij de gemeente Oude IJsselstreek. De gemeente Oude IJsselstreek heeft circa 5 jaar geen ambtenaar gehad die zich beleidsmatig bezig hield met natuur en landschap in het buitengebied van de gemeente. Na het vertrek van Yvette Ruesen is de plek niet meer opgevuld. Sinds een half jaar is nu echter Joris Ernst aangenomen om in een wat breder verband zich bezig te houden met landschap, natuur en ecologie. Joris is voor 2 dagen in de week aangesteld voor deze functie. Daarnaast is hij voor 2 dagen actief bij de Provincie Gelderland als landschapsecoloog. Joris heeft de opleiding Bos en Natuurbeheer gevolgd bij Internationale Agrarische Hogeschool Larenstein in Velp. Als 2 e studie heeft hij aan de Universiteit Groningen Landschapsgeschiedenis gestudeerd. Joris is zijn werkzame carrière begonnen bij Dienst Landelijk Gebied waar hij onder andere de eerste jaren Agrarisch natuurbeheer controles heeft gedaan. Hoe kijkt Joris als deskundige en als relatieve buitenstaander aan tegen het landschap in de Oude IJsselstreek? Enigszins behoedzaam antwoord hij dat hij de kleinschaligheid langzaam aan ziet verdwijnen. Dat geld zowel voor het rivierengebied in het zuidwesten van de gemeente als voor het kampenlandschap rond Varsseveld. Over de hele gemeente zie je dat het landschap grootschaliger wordt en hij snapt ook wel dat grotere percelen efficiënter werkt voor de boeren. Toch zou hij graag met bewoners en de gemeente willen kijken of het niet mogelijk is om bijvoorbeeld weer het landschap te versterken op locaties waar dit mogelijk is. Bijvoorbeeld door meidoornheggen te planten op plekken waar de boeren er weinig last van hebben. Ook de kenmerkende historische bouwlandjes (zogenaamde bouwlandkampen) met de herkenbare steilranden en groene
omzoming vervagen langzaam aan. Herplant en herstel van deze landschapselementen brengen het mooie gevarieerde landschap weer een beetje terug waardoor de geschiedenis van een gebied beter kan worden ervaren. Hier en daar gebeurt dat al maar dat is vooral kleinschalig bij particulieren er zou meer aandacht moeten zijn om agrariërs enthousiast te krijgen voor landschap. Het zou ook goed zijn om eigenaren beter uitleg te geven hoe het agrarische cultuurlandschap is ontstaan en welke herkenbare elementen er in het landschap nog aanwezig zijn. Het is een stukje erfgoed dat hoort bij deze gemeente en daar mogen we best trots op zijn. Hij wijst op de Regeling Landschap die de gemeente in samenwerking met de VAL uitvoert. Met deze regeling kunnen er nieuwe landschapselementen aanlegt worden zoals struwelen, houtsingels en hoogstamfruitboomgaarden. Ook zijn er mogelijkheden om achterstallig onderhoud aan landschapselementen weg te werken en door te planten. De regeling biedt nog steeds volop ruimte voor bewoners in het buitengebied die landschapselementen op hun grond willen aanleggen. Een van de eerste dingen die Joris gaat op pakken is de zogenaamde Casco benadering, waar in
opdracht van de gemeente Oude IJsselstreek een paar jaar geleden onderzoek naar gedaan is. In deze Casco benadering is een inventarisatie gedaan welke landschapselementen er aanwezig zijn binnen de gemeente. Daarbij is gekeken welke landschapselementen waardevol en zeker het behouden waard zijn, maar ook is gekeken welke landschapselementen er eventueel vervangbaar zijn en waar versterking van het landschap wenselijk is. Dit om duidelijkheid te geven waar landschapselementen strikt beschermd zijn maar ook om ontwikkelingen in bepaalde delen wel mogelijk te maken door in gesprek te gaan over compensatie bij het verdwijnen van minder waardevolle landschapselementen. Het bomen- en bermenbeleid heeft zijn aandacht evenals de naleving van de Wet Natuurbescherming. Bovengenoemde zijn het onderdelen voor het groenbeleidsplan dat duidelijkheid moeten geven welke keuzes er gemaakt worden en deze ook onderbouwd. Dit moet meer structuur en duidelijkheid geven aan het gemeentebestuur en de inwoners maar ook de ambtenaren, als het over natuur en landschap gaat. De VAL, wenst Joris veel succes met het vormgeven van een groen en landschapsvriendelijk beleid voor de gemeente Oude IJsselstreek. We willen op onderdelen graag gesprekpartner zijn en meedenken over te maken keuzes.
Werving tellers voor de patrijs een groot succes Met het Actieplan Akker- en weidevogels van de provincie Gelderland proberen we als ANV s het leefgebied van kritische weidevogels, de kievit en de patrijs in de Achterhoek te verbeteren. Daarvoor heeft de Provincie Gelderland extra geld beschikbaar gesteld voor de eerst komende jaren. Onder ANLb voert VALA deze opdracht uit voor de provincie. En deel van het werk is uitbesteed aan Landschapsbeheer Gelderland (SLG) in de persoon van Karen Hinkamp. Een van de onderdelen van deze opdracht aan SLG vormt het opzetten van een beheermonitoring patrijs. In de Achterhoek zijn diverse succesvolle patrijzenprojecten gestart, waaronder in het werkgebied van de VAL rond Sinderen en in Montferland. Samen met vrijwilligers van de WBE, hebben we boeren weten te enthousiasmeren voor het inzaaien van akkerranden voor de patrijs. Vrijwilligers van vogelwerkgroepen ondersteunen door tellingen te verzorgen. De akkerranden zijn vervolgens onder agrarisch natuurbeheer gebracht, waardoor meerjarige afspraken met grondgebruikers gemaakt zijn. Vorig jaar is in Montferland al een start gemaakt met een cursus voor de vrijwilligersgroep daar. SOVON Vogelonderzoek Nederland verzorgt de cursus en heeft daarvoor een gestandaardiseerde telmethode ontwikkeld. Dit heeft afgelopen maand vervolg gekregen. Per ANV zijn in de Achterhoek theorieavonden georganiseerd en zijn er veldinstructies gegeven.
Voor het werkgebied van de VAL is in de plaatselijke pers een oproep gedaan om vrijwilligers te werven die patrijzen willen gaan monitoren. Deze oproep is door SLG geplaatst. Er bleek erg veel belangstelling voor te zijn. Niet alleen bij ons, maar ook bij de andere ANV s in de Achterhoek. Totaal hebben zich wel 150 belangstellenden gemeld. Onze theorieavond werd gehouden op 20 februari bij Groot Nibbelink in Sinderen. De opkomst was verbazend groot, meer dan 60 belangstellenden vulden de zaal. Na een korte introductie van de VAL en het patrijzenproject rond Sinderen door Rob Geerts, ging Frank Majoor van SOVON van start met zijn presentatie over monitoring van de patrijs. Na afloop konden de aanwezigen zich bij Karen Hinkamp opgeven waar ze in ons werkgebied aan de slag willen gaan met monitoring van de patrijs. Als vervolg op deze theorieavond werd op zaterdagochtend 3 maart op de boerderij van Henry Steverink de veldinstructie gegeven. Jan Stronks van Staring Advies i.s.m. Karen Hinkamp van SLG verzorgden deze cursus. Met een bluetooth speaker en een telefoon kan het geluid van een roepend mannetjes patrijs worden afgespeeld. In de paringstijd reageren aanwezige mannetjes partrijzen hier direct op door terug te roepen. Zo kun je vaststellen of er in een bepaald gebied patrijzen aanwezig zijn. De vrijwilligers die gaan tellen krijgen zo n luidspreker beschikbaar gesteld. Jan Stronk geeft instructie (foto Rob Geerts)
Inmiddels zijn rond Sinderen 13 telgebieden (vorig jaar nog maar 6) waar de patrijs komend jaar door circa 16 vrijwilligers gemonitord wordt. Maar ook buiten dit gebied in ons werkgebied zijn nu vrijwilligers actief, o.a. rond Engbergen, Varsselder, Wehlse Broeklanden en Heelweg. Inmiddels zijn met deze methode met geluid in een 3- tal gebieden rond Sinderen al patrijzen gespot. Hopelijk wordt het een goed patrijzenjaar. We houden jullie op de hoogte. Patrijzen in de achtertuin van Tineke Mollema in 2017 (foto Tineke Mollema)
Voorintekening ANLB 2019 Per heden beginnen wij weer met de voorintekening voor het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLB) voor het jaar 2019. Hoofdzakelijk akkerrandenbeheer wordt vanuit de regeling gestimuleerd, mits gelegen op de juiste plek. Vooral in de gebieden Wehl-Doetinchem, Montferland en ten oosten van Terborg en Silvolde zijn hiervoor mogelijkheden. Ook landschapselementen, graanpakketten en botanische hooiland- of weideranden behoren tot de mogelijkheden, maar hierbij wordt er kritisch gekeken naar verschillende aspecten. Eventuele deelname is afhankelijk van de ligging van de elementen en de te nemen maatregelen. Heeft u interesse of bent u benieuwd naar de mogelijkheden? Meld u dan bij onze coördinator, Robert Boevink, via 0315-630002 of info@val-oudeijssel.nl
Bestuurswisselingen Eind vorig jaar hebben er diverse bestuurswisselingen plaatsgevonden. Daarom hieronder voor jullie een overzicht wie er in ons bestuur welke taak heeft: Voorzitter Secretaris Penningmeester Algemeen bestuurslid Adviseur Coördinator Administratie Henry Steverink hsteverink@val-oudeijsel.nl Vincent Heuthorst vheuthorst@val-oudeijssel.nl Koen van schriek kvanschriek@val-oudeijssel.nl Evert Kock ekock@val-oudeijssel.n Rob Geerts rgeerts@val-oudeijssel.nl Robert Boevink info@val-oudeijssel.nl Ursela Ditters uditters@val-oudeijssel.nl
Contact VAL Oude IJssel Berkenlaan 128 7071 HT SILVOLDE Telefoon: 0315 63 00 02 Robert Boevink (coördinator) Telefoon: 06 27 25 03 09 E-mail: info@val-oudeijssel.nl Website: www.val-oudeijssel.nl Facebook: https://www.facebook.com/valoudeijssel Foto: Jan Besselink Lid worden? Via onze website kunt u zich aanmelden als lid van de VAL. Ook kunt u direct contact opnemen met onze secretaris Vincent Heuthorst. E-mail: secretaris@val-oudeijssel.nl Tips en trucks? Verbeterpunten, vragen of leuke ideeën voor de nieuwsbrief? Wij horen het graag!