Emissie inventaris 2011

Emissie inventaris 2011

Emissie inventaris 2011 Uitgevoerd voor: Van der Wiel Holding BV Bezoekadres: De Meerpaal 11 9206 AJ Drachten info@vanderwiel.nl Uitgevoerd door: AMK Inventis Postbus 31, 9741 AA Beilen Tel.: 0593-540848 info@inventis.nl Rapport opgesteld door: Dhr. L.R. Witteveen Datum eindrapport: Definitief Versie eindrapport: 3.0 Verantwoordelijke voor eindrapportage: Dhr. B. van Wijk, Algemeen Directeur 2

Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 De organisatie... 5 2.1 Verantwoordelijke CO 2 -prestatieladder... 5 3 De rapportageperiode... 6 4 Organisatorische grenzen... 7 5 Bepaling klein, middelgroot of groot bedrijf... 10 6 Operationele grenzen... 11 7 De directe en indirecte GHG emissies... 12 7.1 Van der Wiel Holding BV... 13 7.2 Van der Wiel Transport BV... 16 7.3 Van der Wiel Infra en Milieu BV... 19 7.4 Van der Wiel Planontwikkeling BV... 22 7.5 Van der Wiel Biogas BV... 25 7.6 Enviso BV... 27 7.7 DBG Bouw en Reststoffen... 29 7.8 Totalen... 30 8 Methoden... 31 8.1 Energie en gas... 31 8.2 Lasgassen... 31 8.3 Koelmiddelen... 32 9 Emissiefactoren... 33 10 Onzekerheden... 34 11 Relatiematrix ISO 14064-1... 35 3

1 Inleiding Het bedrijf Van der Wiel staat heel dicht bij de natuur door zijn werkzaamheden, daarom is het behoud van de natuur en een goed milieu belangrijk voor Van der Wiel. Van der Wiel is van mening dat wij nu moeten handelen om de toekomst, wat milieutechnische problemen aangaat, te ontlasten. Om te zorgen dat Van der Wiel het milieu minimaal belast bij zijn activiteiten heeft het bedrijf in 2010 besloten zich te certificeren voor ISO 14001. ISO 14001 is een milieuzorgsysteem en bepaald of het bedrijf een milieubewuste bedrijfsvoering voert. Dit certificaat heeft Van der Wiel in 2011 behaald. Na deze certificering heeft Van der Wiel besloten dat ze ook meer inzicht in haar CO 2 -uitstoot wil krijgen. Door inzicht te verkrijgen in onze CO 2 -uitstoot, kunnen we CO 2 -reductie nastreven voor ons aandeel in de winning en het vervoer van beton-, wegen- en waterbouwmaterialen. Voor 2012 heeft Van der Wiel als doelstelling, het behalen van het certificaat CO2 prestatieladder voor niveau 3. De CO2 prestatieladder stimuleert bedrijven om de eigen CO2 uitstoot te kennen en te reduceren. Sinds 16 maart 2011 heeft de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen het beheer en eigenaarschap van de CO2- Prestatieladder overgenomen van ProRail. De CO 2 -prestatieladder kent vier invalshoeken, namelijk: A. inzicht in eigen CO 2 -uitstoot, B. CO 2 -reductie (de reductieambitie van het bedrijf), C. transparantie (op welke wijze het bedrijf naar buiten communiceert), D. deelname aan initiatieven om CO 2 -uitstoot te reduceren. Deze vier invalshoeken zijn verdeeld in 6 verschillende niveaus, dit zijn de niveaus 0 t/m 5. In dit rapport wordt de emissie inventaris van Van der Wiel weergegeven van het jaar 2011. Dit rapport is een inventarisatie van de totale hoeveelheid uitstoot van broeikasgassen, ook wel GHG-emissies (the Green House Gas Protocol) genoemd. Tevens geeft dit rapport inzicht in de herkomst van de GHG-emissies, met daarin de verdeling naar directe en indirecte GHG-emissies. Dit rapport is een verantwoording van onderdeel 3.A.1 uit de CO 2 -prestatieladder. Het is uitgevoerd conform ISO 14064-1 Greenhouse gases part 1 (specification with guidance at the organization level for quantification and reporting of greenhouse gas amissions an removals) paragraaf 7.3.1. Deze emissie inventaris is niet geverifieerd door de certificerende instelling. 4

2 De organisatie Van der Wiel had in 2011 een personeelsbezetting van 213,24 FTE en een totale omzet van circa 69 miljoen euro. 2.1 Verantwoordelijke CO2-prestatieladder De verantwoordelijke namens Van der Wiel voor de CO 2 -prestatieladder is de projectleider van Enviso. 5

3 De rapportageperiode Deze emissie inventaris, van de GHG emissies voor Van der Wiel, heeft betrekking op het jaar 2011. Voor Van der Wiel is dit de eerste meting die wordt uitgevoerd en daarom geldt het jaar 2011 als basisjaar. Deze rapportage zal jaarlijks worden opgesteld. 6

4 Organisatorische grenzen Om de organisatorische grenzen te bepalen is uitgegaan van de CO 2 -prestatieladder 2.2. Volgens methode 2, de laterale methode is inzichtelijk gemaakt dat er zich geen C- aanbieders onder de A-aanbieders bevinden. Deze uitwerking wordt weergegeven in het document boundary en de lijst hieronder. In figuur 1 is het organogram van de holding uitgebeeld. De werkmaatschappijen welke voor de CO 2 -prestatieladder gecertificeerd zijn, zijn als volgt: Van der Wiel Transport BV Van der Wiel Infra en Milieu BV Van der Wiel Biogas BV Van der Wiel Planontwikkeling BV DBG Bouw- en Reststoffen Enviso BV Op basis van het organogram en de boundary is er volledig zeggenschap aanwezig op de volgende bedrijven: M. de Vries en Zn H. Rijks en Zn Dutch Waste Solution BV Disposa Van der Wiel International BV VDW Econvert BV WWS Hoogeveen Econize BV Euroveer BV Van der Wiel Houtribhoogte BV Van der Wiel Participaties I, II en III Perfix BV Wielrent BV Ecair Holding BV Ecair Argentina BV Ecair China BV Ecair Chilie BV Ecair Brazil Bv Biogas Sa Ecair Malesia BV Ecair Mexico BV Ecair Eastern Europe 7

Eco2 Polen 3 EI sa Brussel Van der Wiel Argentina SA Voor Mineralis BV geldt dat er geen directe zeggenschap aanwezig is, echter dit bedrijf bevindt zich wel in de 80% A leverancierslijst. Voor Mineralis geldt dat zij gecertificeerd zijn volgens de CO 2 -prestatieladder (onder certificaatnummer CO2-K66996/01). Het bedrijf is niet meegenomen in deze emissie-inventaris, maar de emissie van het bedrijf is wel bekend. Op basis van de boundary kunnen een groot deel van de ondernemingen uit het organogram worden uitgesloten, ook die bedrijven waarbij volledig zeggenschap is. Dit is in de boundary ook als zodanig aangegeven. Echter een aantal onderneming worden meegenomen. Deze zijn hieronder weergegeven: M. de Vries en Zn is volledig ondergebracht onder van der Wiel Transport BV en derhalve is het CO 2 verbruik eveneens in deze inventarisatie meegenomen. Het betreft een overgenomen transportbedrijf, waarvan de vrachtwagens nu voor Van der Wiel Transport BV rijden en waarvan de emissies derhalve volledig onder Van der Wiel transport zijn meegenomen. H. Rijks en Zn is volledig ondergebracht onder van der Wiel Transport BV en derhalve is het CO 2 verbruik eveneens in deze inventarisatie meegenomen. Het betreft een overgenomen transportbedrijf, waarvan de vrachtwagens nu voor Van der Wiel Transport BV rijden en waarvan de emissies derhalve volledig onder Van der Wiel transport BV zijn meegenomen. VD Wiel Argentina SA betreft een 100% dochter van Van der Wiel met volledige zeggenschap voor de Van der Wiel Holding BV. Het betreft alleen administratief/juridische werkzaamheden. Deze werkzaamheden zijn meegenomen in de emissie inventaris als uitstoot binnen de Holding (auto). 8

Figuur 1 organogram Van der Wiel 9

5 Bepaling klein, middelgroot of groot bedrijf Een belangrijk onderdeel van de CO 2 -prestatieladder is de bepaling klein, middelgroot en groot bedrijf. Deze bepaling wordt gemaakt aan de hand van de totale uitstoot van GHG emissies uit scope 1 en 2 binnen Van der Wiel Holding BV. In het handboek CO 2 -prestatieladder 2.1 is de volgende verdeling gemaakt: Diensten Werken / Leveringen Klein bedrijf Middelgroot bedrijf Groot bedrijf Totale CO 2 -uitstoot bedraagt maximaal 500 ton per jaar. Totale CO 2 -uitstoot bedraagt maximaal 2.500 ton per jaar. Totale CO 2 -uitstoot bedraagt meer dan 2.500 ton per jaar. Totale CO 2 -uitstoot van kantoren en bedrijfsruimten bedraagt maximaal 500 ton per jaar, en de totale CO 2 -uitstoot van alle bouwplaatsen en productielocaties bedraagt maximaal 2.000 ton per jaar. Totale CO 2 -uitstoot van kantoren en bedrijfsruimten bedraagt maximaal 2.500 ton per jaar, en de totale CO 2 -uitstoot van alle bouwplaatsen en productielocaties bedraagt maximaal 10.000 ton per jaar. Totale CO 2 -uitstoot van kantoren en bedrijfsruimten bedraagt meer dan 2.500 ton per jaar, en de totale CO 2 -uitstoot van alle bouwplaatsen en productielocaties bedraagt meer dan 10.000 ton per jaar. De totale uitstoot GHG emissies van Van der Wiel Holding BV over het jaar 2011 bedraagt circa 15.114 ton. Hiermee is bepaald dat Van der Wiel Holding BV de bepaling groot bedrijf krijgt. 10

6 Operationele grenzen Om de scope duidelijk af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG protocol). Conform het GHG- protocol wordt onderscheid gemaakt tussen 3 bronnen van emissies (scopes). Deze 3 bronnen kunnen onderverdeeld worden in 2 categorieën, dit zijn indirecte en directe emissies. Categorieën Invulling Van der Wiel Scope 1 Scope 2 Scope 3 De directie emissies: de door de eigen organisatie gebruikte gassen en brandstoffen van bijvoorbeeld machines en wagenpark. De indirecte emissies: dit zijn de emissies die ontstaan zijn door de opwekking van elektriciteit en die gebruikt worden door de eigen onderneming. Volgens de CO 2 -prestatieladder vallen de eigen auto zakelijk gebruikt en de zakelijke vliegtuig kilometers ook onder deze scope. Het GHG protocol schrijft deze twee toe aan de scope 3. De overige indirecte emissies: deze emissies zijn een gevolg van bronnen die geen eigendom zijn van het bedrijf zelf, zoals verkeer, productie van aangekochte materialen en transport van de aangekochte materialen. Brandstof verbruik van het eigen wagenpark en materieel (benzine, diesel en gasolie), verwarming van de kantoren (aardgas) en het gebruik van lasgassen Elektriciteit verbruik op kantoor, werkplaatsen en projecten. Van der Wiel is gecertificeerd voor niveau 3 van de CO 2 prestatieladder. Scope 3 is daarom niet van toepassing voor deze emissie inventaris. 11

7 De directe en indirecte GHG emissies In dit hoofdstuk worden de directe en indirecte GHG emissies weergegeven. Voor het verkrijgen van een duidelijk beeld van de GHG emissies over boekjaar 2011, zullen de emissies per scope opgedeeld worden. Er zal dus in dit hoofdstuk worden weergegeven hoe deze uitstoot verdeeld is over de werkmaatschappijen vallend onder Van der Wiel Holding BV. De totale directe en indirecte GHG emissies bedroegen in 2011 15.121,42 ton CO 2. Deze GHG emissies verdeeld over scope 1 en 2 zien er als volgt uit: Scope 1 (directe emissies): 14.989,07 ton CO 2 (99,12%) Scope 2 (indirecte emissies): 132,34 ton CO 2 (0,88%) De CO 2 uitstoot per FTE bedraagt 68,42 ton en gerelateerd aan de omzet bedraagt de uitstoot 219,15 ton/miljoen omzet. In het onderstaande figuur is de verdeling per werkmaatschappij weergegeven. Totaal Van der Wiel Holding Infra en Milieu Transport Biogas Planontwikkeling Enviso DBG 80,39% 0,57% 17,09% 0,66% 0,41% 0,86% 0,00% Figuur 2 percentage totale CO2-uitstoot per werkmaatschappij 12

7.1 Van der Wiel Holding BV In de onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot van Van der Wiel Holding BV weergegeven. In totaal is de bijdrage van Van der wiel Holding BV op het gehele concern van Van der Wiel 86,87 ton. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de scope 1 en scope 2 emissies. Elektriciteit Aardgas Vliegverkeer Personenvervoer Projecten (kwh) Projecten (gas) Totaal 0,31 0,14 1,08 66,23 7,95 11,15 85,79 Tabel 1 verdeling CO2-uitstoot Holding 7.1.1 Scope 1 emissies Aardgas voor gebouwen De verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Holding BV was in 2011 in totaal 0,14 ton CO2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Holding BV 0,19%. Personenvervoer De verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Holding BV was in 2011 in totaal 66,23 ton CO2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Holding BV 85,43%. Projecten De verbranding van aardgas bij de projecten (Flensburgweg) was in 2011 in totaal 11,15 ton CO2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij de projecten (Flensburgweg) 14,39%. Holding scope 1 90% 85,43% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0,19% 14,39% Aardgas Personenvervoer Projecten (gas) Figuur 3 percentage totale CO2-uitstoot scope 1 Holding 13

7.1.2 Scope 2 emissies Scope 2 of indirecte emissies zijn emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals emissies door centrales die deze elektriciteit leveren. SKAO rekent Business air Travel en Personal Cars for business travel tot scope 2. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik bij Van der Wiel Holding BV bedroeg in 2011 0,31 ton CO2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het elektriciteitsverbruik van Van der Wiel Holding BV 3,33%. Projecten Het elektriciteitsverbruik bij de projecten (Flensburgweg) was in 2011 in totaal 7,95 ton CO 2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage elektriciteitsverbruik bij de projecten (Flensburgweg) 85,08%. Vliegtuig Vliegreizen voor zakelijke doeleinden vallen onder scope 2 van de CO2 prestatieladder. In 2011 zijn er door Van der Wiel Holding BV een aantal zakelijk vliegkilometers gemaakt. In te tabel hieronder zijn deze vliegkilometers weergeven. Bestemming Werkmaatschappij Aantal Kilometers Reisdatum personen 1 Wenen Van der Wiel Holding BV 1 1172 (x2) 25 maart 2011 2 Barcelona Van der Wiel Holding BV 1 1533 (x2) 31 maart 2011 Tabel 2 vlieggegevens Van der Wiel Holding BV De uitstoot van 1 en 2 valt binnen de Europese vluchten hetgeen inhoudt dat per kilometer 200 gram CO2 wordt uitgestoten. De totale CO2 uitstoot voor Van der Wiel Holding BV komt daarmee op 1,08 ton. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het vliegverkeer van Van der Wiel Holding BV 11,58%. 14

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Holding scope 2 85,08% 11,58% 3,33% Elektriciteit Projecten (kwh) Vliegverkeer Figuur 4 percentage totale CO2-uitstoot scope 2 Holding 15

7.2 Van der Wiel Transport BV In de onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot van Van der Wiel Transport BV weergegeven. In totaal is de bijdrage van Van der wiel Transport BV op het gehele concern van Van der Wiel 12.156,19 ton. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de scope 1 en scope 2 emissies. Elektriciteit Aardgas Personenvervoer Projecten (kwh) Projecten (gasolie) Vrachtvervoer Lasgassen Totaal 1,08 0,51 61,85 14,34 348,47 11.729,89 0,05 12.156,19 Tabel 3 verdeling CO2-uitstoot Transport 7.2.1 Scope 1 emissies Vrachtvervoer De verbranding van brandstof bij vrachtvervoer van Van der Wiel Transport BV was is 2011 in totaal 11.729,89 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van brandstof bij vrachtvervoer van Van der Wiel Transport BV 96,62%. Aardgas voor gebouwen De verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Transport BV was in 2011 in totaal 0,50 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Transport BV 0,00%. Lasgassen De totale hoeveelheid gebruikte lasgassen binnen Van der Wiel Transport BV dragen in 2011 zorg voor een uitstoot van in totaal 0,05 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage gebruikte lasgassen binnen Van der Wiel Transport BV 0,00%. Personenvervoer De verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Transport BV was in 2011 in totaal 61,85 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Transport BV 0,51%. Projecten De verbranding van dieselolie bij de projecten (Flensburgweg en Nijbeets) van Van der Wiel Transport BV was in 2011 in totaal 348,47 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van gasolie bij de projecten (Flensburgweg en Nijbeets) van Van der Wiel Transport BV 2,87%. 16

120% 100% Transport scope 1 96,62% 80% 60% 40% 20% 0% 0,00% 0,51% 2,87% 0,00% Figuur 5 percentage totale CO2 uitstoot scope 1 Transport 7.2.2 Scope 2 emissies Scope 2 of indirecte emissies zijn emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals emissies door centrales die deze elektriciteit leveren. SKAO rekent Business air Travel en Personal Cars for business travel tot scope 2. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik bij Van der Wiel Transport BV bedroeg in 2011 1,09 ton CO2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het elektriciteitsverbruik van Van der Wiel Transport BV 7,06%. Projecten Het elektriciteitsverbruik bij de projecten (Nijbeets) was in 2011 in totaal 14,34 ton CO 2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage elektriciteitsverbruik bij de projecten (Nijbeets) 92,94%. Vliegtuig Vliegreizen voor zakelijke doeleinden vallen onder scope 2 van de CO2 prestatieladder. In 2011 zijn er door Van der Wiel Transport BV geen zakelijk vliegkilometers gemaakt. 17

Transport scope 2 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 92,94% 7,06% 0,00% Elektriciteit Projecten (kwh) Vliegverkeer Figuur 6 percentage totale CO2 uitstoot scope 2 Transport 18

7.3 Van der Wiel Infra en Milieu BV In de onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot van Van der Wiel Infra en Milieu BV weergegeven. In totaal is de bijdrage van Van der wiel Infra en Milieu BV op het gehele concern van Van der Wiel 2.584,58 ton. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de scope 1 en scope 2 emissies. Elektriciteit Aardgas Personenvervoer Projecten (gasolie) Projecten (kwh) Totaal 0,40 0,18 490,98 1.992,24 100,78 2.584,58 Tabel 4 verdeling CO2-uitstoot 7.3.1 Scope 1 emissies Aardgas voor gebouwen De verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Infra en Milieu BV was in 2011 in totaal 0,18 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Infra en Milieu BV 0,01%. Personenvervoer De verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Infra en Milieu BV was in 2011 in totaal 490,98 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Infra en Milieu BV 19,77%. Projecten De verbranding van gasolie bij de projecten van Van der Wiel Infra en Milieu BV was in 2011 in totaal 1992,24 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van gasolie bij de projecten van Van der Wiel Infra en Milieu BV 80,22%. 19

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Infra en Milieu scope 1 80,22% 19,77% 0,01% Aardgas Personenvervoer Projecten (gasolie) Figuur 7 percentage totale CO2-uitstoot scope 2 7.3.2 Scope 2 emissies Scope 2 of indirecte emissies zijn emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals emissies door centrales die deze elektriciteit leveren. SKAO rekent Business air Travel en Personal Cars for business travel tot scope 2. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik bij Van der Wiel Infra en Milieu BV bedroeg in 2011 0,40 ton CO2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het elektriciteitsverbruik van Van der Wiel Infra en Milieu BV 0,39%. Projecten Het elektriciteitsverbruik bij de projecten van Van der Wiel Infra en Milieu BV was in 2011 in totaal 100,78 ton CO 2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage elektriciteitsverbruik bij de projecten van Van der Wiel Infra en Milieu BV 99,61%. Vliegtuig Vliegreizen voor zakelijke doeleinden vallen onder scope 2 van de CO2 prestatieladder. In 2011 zijn er door Van der Wiel Infra en Milieu BV geen zakelijk vliegkilometers gemaakt. 20

120% 100% Infra en Milieu scope 2 99,61% 80% 60% 40% 20% 0% 0,39% 0,00% Elektriciteit Projecten (kwh) Vliegverkeer Figuur 8 percentage totale CO2-uitstoot scope 2 21

7.4 Van der Wiel Planontwikkeling BV In de onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot van Van der Wiel Planontwikkeling BV weergegeven. In totaal is de bijdrage van Van der wiel Planontwikkeling BV op het gehele concern van Van der Wiel 62,65 ton. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de scope 1 en scope 2 emissies. Elektriciteit Aardgas Vliegverkeer Personenvervoer Totaal 0,03 0,01 4,17 58,44 62,65 Tabel 5 verdeling CO2-uitstoot Bij de werkmaatschappij Van der Wiel Planontwikkeling is geen emissie als gevolg van projecten. Dit komt omdat op de projectlocaties geen stroom en gasverbruik is. Van der Wiel planontwikkeling is in veel gevallen hoofdaannemer van een bouwwerk, maar bouwt niet zelf, zij huurt daar andere aannemers voor in. Eventuele schaftketen etc. worden door deze onderaannemers meegenomen. Transportbewegingen (personenvervoer) is niet toe te schrijven aan een bepaald project. (zie hoofdstuk 10). 7.4.1 Scope 1 emissies Aardgas voor gebouwen De verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Planontwikkeling BV was in 2011 in totaal 0,01 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Infra en Milieu BV 0,02%. Personenvervoer De verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Planontwikkeling BV was in 2011 in totaal 58,44 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Planontwikkeling BV 99,98%. 22

Planontwikkeling scope 1 120% 100% 99,98% 80% 60% 40% 20% 0% 0,02% 0,00% Aardgas Personenvervoer Projecten (gasolie) Figuur 9 percentage totale CO2-uitstoot scope 1 7.4.2 Scope 2 emissies Scope 2 of indirecte emissies zijn emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals emissies door centrales die deze elektriciteit leveren. SKAO rekent Business air Travel en Personal Cars for business travel tot scope 2. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik bij Van der Wiel Planontwikkeling BV bedroeg in 2011 0,03 ton CO2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het elektriciteitsverbruik van Van der Wiel Planontwikkeling BV 0,69%. Vliegtuig Vliegreizen voor zakelijke doeleinden vallen onder scope 2 van de CO2 prestatieladder. In 2011 zijn er door Van der Wiel Planontwikkeling BV een aantal zakelijk vliegkilometers gemaakt. In te tabel hieronder zijn deze vliegkilometers weergeven. Bestemming Werkmaatschappij Aantal Kilometers Reisdatum personen 1 Aalborg Van der Wiel Planontwikkeling BV 2 926 (x2) 21 januari 2011 2 Linz Van der Wiel Holding BV 2 968 (x2) 16 juni 2011 3 Leicester Van der Wiel Holding BV 2 713 (x2) 9 november 2011 Tabel 6 vlieggegevens Van der Wiel Planontwikkeling BV De uitstoot van 1 en 2 valt binnen de Europese vluchten hetgeen inhoudt dat per kilometer 200 gram CO2 wordt uitgestoten. De totale CO2 uitstoot voor Van der Wiel Planontwikkeling BV komt daarmee op 4,17 ton. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het vliegverkeer van Van der Wiel Planontwikkeling BV 99,31%. 23

120% 100% 80% 60% 40% Planontwikkeling scope 2 99,31% 20% 0% 0,69% 0,00% Elektriciteit Projecten (kwh) Vliegverkeer Figuur 10 percentage totale CO2-uitstoot scope 2 24

7.5 Van der Wiel Biogas BV In de onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot van Van der Wiel Biogas BV weergegeven. In totaal is de bijdrage van Van der wiel Biogas BV op het gehele concern van Van der Wiel 100,33 ton. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de scope 1 en scope 2 emissies. Elektriciteit Aardgas Personenvervoer Totaal 0,13 0,06 100,15 100,33 Tabel 7 verdeling CO2-uitstoot Bij van der Wiel Biogas BV is geen sprake van projectlocaties. Locaties waar Van der Wiel Biogas BV werkzaamheden uitvoert zijn locaties van derden/opdrachtgevers (bijvoorbeeld waterschappen). Transportbewegingen (personenvervoer) is niet toe te schrijven aan een bepaald project (zie hoofdstuk 10). 7.5.1 Scope 1 emissies Aardgas voor gebouwen De verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Biogas BV was in 2011 in totaal 0,06 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij het kantoor van Van der Wiel Biogas BV 0,06%. Personenvervoer De verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Biogas BV was in 2011 in totaal 100,15 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Van der Wiel Biogas BV 99,94%. 120% 100% Biogas scope 1 99,94% 80% 60% 40% 20% 0% 0,06% 0,00% Aardgas Personenvervoer Projecten (gasolie) Figuur 11 percentage totale CO2 uitstoot scope 1 25

7.5.2 Scope 2 emissies Scope 2 of indirecte emissies zijn emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals emissies door centrales die deze elektriciteit leveren. SKAO rekent Business air Travel en Personal Cars for business travel tot scope 2. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik bij Van der Wiel Biogas BV bedroeg in 2011 0,13 ton CO2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het elektriciteitsverbruik van Van der Wiel Biogas BV 100,00%. 120% 100% 80% 60% 40% 100,00% Biogas scope 2 20% 0% 0,00% 0,00% Elektriciteit Projecten (kwh) Vliegverkeer Figuur 12 percentage totale CO2-uitstoot scope 2 26

7.6 Enviso BV In de onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot van Enviso BV weergegeven. In totaal is de bijdrage van Van der wiel Enviso BV op het gehele concern van Van der Wiel 130,79 ton. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de scope 1 en scope 2 emissies. Elektriciteit Aardgas Vliegverkeer Personenvervoer Totaal 0,19 0,09 1,87 128,63 130,79 Tabel 8 verdeling CO2-uitstoot Bij Enviso BV is geen sprake van emissies als gevolg van projecten. Enviso BV voert werkzaamheden uit op locatie, maar dit zijn over het algemeen kortdurende werkzaamheden (bodemonderzoeken) op locaties van derden/opdrachtgevers. Voor deze kortdurende werkzaamheden is geen schaftkeet noodzakelijk. Transportbewegingen (personenvervoer) is niet toe te schrijven aan een bepaald project (zie hoofdstuk 10). 7.6.1 Scope 1 emissies Aardgas voor gebouwen De verbranding van aardgas bij het kantoor van Enviso BV was in 2011 in totaal 0,09 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van aardgas bij het kantoor van Enviso BV 0,07%. Personenvervoer De verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Enviso BV was in 2011 in totaal 128,63 ton CO 2. In totaal voor scope 1 (directe emissies) is het percentage van de verbranding van diesel/benzine bij personenauto s van Enviso BV 99,93%. 120% 100% Enviso scope 1 99,93% 80% 60% 40% 20% 0% 0,07% 0,00% Aardgas Personenvervoer Projecten (gasolie) Figuur 13 percentage totale CO2-uitstoot scope 1 27

7.6.2 Scope 2 emissies Scope 2 of indirecte emissies zijn emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals emissies door centrales die deze elektriciteit leveren. SKAO rekent Business air Travel en Personal Cars for business travel tot scope 2. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik bij Enviso BV bedroeg in 2011 0,19 ton CO2. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het elektriciteitsverbruik van Enviso BV 9,40%. Vliegverkeer Vliegreizen voor zakelijke doeleinden vallen onder scope 2 van de CO2 prestatieladder. In 2011 zijn er door Enviso BV een aantal zakelijk vliegkilometers gemaakt. In te tabel hieronder zijn deze vliegkilometers weergeven. Bestemming Werkmaatschappij Aantal personen Kilometers Reisdatum 1 Wenen Enviso BV 2 1172 (x2) 21 maart 2011 Tabel 9 vlieggegevens Enviso BV De uitstoot van 1 en 2 valt binnen de Europese vluchten hetgeen inhoudt dat per kilometer 200 gram CO2 wordt uitgestoten. De totale CO2 uitstoot voor Enviso BV komt daarmee op 1,87 ton. In totaal voor scope 2 (indirecte emissies) is het percentage van het vliegverkeer van Enviso BV 90,60%. Enviso scope 2 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 90,60% 9,40% 0,00% Elektriciteit Projecten (kwh) Vliegverkeer Figuur 14 percentage totale CO2-uitstoot scope 2 28

7.7 DBG Bouw en Reststoffen Er zitten geen personeelsleden in DBG Bouw- en Reststoffen. Derhalve is er geen brandstof en elektriciteitsverbruik toe te schrijven aan deze werkmaatschappij. De medewerkers die werkzaamheden uitvoeren voor DBG Bouw- en Reststoffen zijn onderverdeeld in de overige werkmaatschappijen. 29

7.8 Totalen In de onderstaande tabellen zijn de totalen weergeven van Van der Wiel, uitgesplitst naar scope en onderdelen binnen de scope. Daarnaast is er onderscheid gemaakt naar kantoren en projecten. Activiteit CO 2 (ton/jaar) Percentage (%) Scope 1 Gasverbruik vestiging 1,00 0,01 Brandstofverbruik personenauto s 906,27 5,99 Brandstofverbruik vrachtverkeer 11.729,89 77,57 Gas-/gasolieverbruik projectlocaties 2.351,86 15,55 Lasgassen 0,04 0,00 Totaal scope 1 14.989,07 99,12 Scope 2 Elektriciteitsverbruik vestiging 2,15 0,01 Vliegverkeer 7,13 0,05 Elektriciteitsverbruik projecten 123,07 0,81 Totaal scope 2 132,34 0,88 Totaal scope 1 en 2 15.121,42 100,00 Activiteit CO 2 (ton/jaar) Percentage (%) Kantoor Gasverbruik vestiging 1,00 0,01 Brandstofverbruik personenauto s 906,27 5,99 Brandstofverbruik vrachtverkeer 11.729,89 77,57 Lasgassen 0,04 0,00 Elektriciteitsverbruik vestiging 2,15 0,01 Vliegverkeer 7,13 0,05 Totaal kantoor 12.646,48 83,63 Projecten Gas-/gasolieverbruik projectlocaties 2.351,86 15,55 Elektriciteitsverbruik projecten 123,07 0,81 Totaal scope 2 2.474,93 16,36 Totaal scope 1 en 2 15.121,42 100,00 30

8 Methoden Voor het bepalen van de GHG emissies van Van der Wiel is gebruik gemaakt van verschillende data. Voor het verbruik van brandstof is gebruik gemaakt van de overzichten van de tankpassen en de gegevens van tankplaats op de locatie De Meerpaal. Voor het verbruik van elektriciteit is gebruik gemaakt van eindafrekeningen. Het totaal verbruik van elektriciteit van de afdelingen is overgenomen van het rekeningoverzicht van de toeleverancier. Zakelijke kilometers gemaakt met de eigen auto s van de medewerkers zijn opgenomen aan de hand van het aantal gedeclareerde kilometers of aan de hand van een tankpas behorend bij de betreffende auto. 8.1 Energie en gas Er wordt gebruik gemaakt van groene elektriciteit. Deze voldoet echter niet aan de gestelde criteria, waardoor de conversiefactor van grijze elektriciteit en gas is gebruikt. De berekening van gas en elektriciteit aan de diverse werkmaatschappijen is tot stand gekomen door de elektriciteit toe te schrijven aan het aantal medewerkers van een werkmaatschappij. 8.2 Lasgassen Bij de verbranding van acetyleen treedt volgende reactie op: 2C 2 H 2 + 5O 2 4CO 2 + 2H 2 O. Om een goede las te krijgen moet een lasser de vlam van de acetyleenbrander zo afstellen, dat acetyleen en zuurstofgas volledig met elkaar reageren (molmassa C 2 H 2 = 26 gram, molmassa CO 2 = 44 gram). Conform de formule zal 2 mol acetyleen reageren tot 4 mol CO 2. Dus zal 52 gram acetyleen reageren tot 176 gram CO 2 en is de conversiefactor 3,38. De lasgassen oxygeen en argon worden uitgesloten van de berekening aangezien het geen Green house gases zijn. 31

8.3 Koelmiddelen Voor het gebruik van koelmiddelen zijn alle koelmiddelen geïnventariseerd. In onderstaande tabel zijn alle koelmiddelen beschreven met daarbij of het betreffende koelmiddel is gevuld. Aangezien geen enkel koelmiddel is gevuld in 2011 is er voor 2011 geen uitstoot aan CO 2 opgenomen. Airco Locatie Koelmiddel Vulling (kg) Gevuld 2011 nr. 1 1 e verdieping kantoor WTA R407c 3,5 Nee 2 1 e verdieping kantoor WTA R407c 3,5 Nee 3 Kantoor garage WTA R407c 3,5 Nee 4 Begane grond WTA R2.2 2,8 Nee 5 Automatisering R410A 0,7 Nee 6 Serverruimte R407c 3,3 Nee 7 Serverruimte R410A 3,95 Nee 8 Copyruimte R2.2 0,63 Nee 9 Waterkoeler hoogbouw R407c 3 Nee 32

9 Emissiefactoren Voor deze emissie inventaris van de CO₂-uitstoot van Van der Wiel, zijn de verschillende emissiefactoren van de CO₂-prestatieladder 3.0 gebruikt. De emissiefactoren zijn te vinden op de website http://co2emissiefactoren.nl/. 33

10 Onzekerheden Alle resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Wij gaan uit van een onzekerheidsmarge van circa 2%. Hieronder zijn de onzekerheidsmarges per scope uitgelegd. Onzekerheden scope 1 De gegevens van diesel van vrachtwagens zijn verkregen op basis van de tankpassen behorend bij de het betreffende voertuig. De hoeveelheid brandstof is geregistreerd per tankbeurt. Op basis van deze gegevens is door middel van de conversiefactoren berekend wat de CO 2 -emissie voor scope 1 is. Het brandstofverbruik van de personenauto s en -bussen is in zijn geheel meegenomen op het verbruik binnen de kantoren en niet binnen projecten. Dit als gevolg van het feit dat er met een tankpas wordt getankt. Deze tankpas is auto en persoonsgebonden. Zodoende is het niet mogelijk om een scheiding aan te brengen. Onzekerheden scope 2 De gegevens van het elektriciteitsverbruik van Van der Wiel zijn op basis van facturen samengesteld. Deze gegevens hebben een duidelijk onzekerheidsmarge, omdat het gaat over de elektriciteit van een aantal gebouwen samen met daarin meerdere werkmaatschappijen gevestigd. In totaal zijn er drie meters. Voor de berekening is uitgegaan van het geheel van het verbruik en toebedeeld aan medewerkers. Zo wordt een percentage (aantal medewerkers op het totale verbruik) toebedeeld aan de werkmaatschappijen. Er wordt gebruik gemaakt van diverse lasgassen. Deze worden meerdere keren per jaar besteld. Er wordt vanuit gegaan dat alle lasgassen die gekocht zijn in 2011 (met factuurdatum in 2011) volledig verbruikt zijn in 2011. 34

11 Relatiematrix ISO 14064-1 EI = Emissie inventaris Par. Par. 7.3 Omschrijving normparagraaf Document a Description of the reporting organization EI hfst. 2 b Person responsible EI par. 2.1 c Reporting period covered EI hfst. 3 4.1 d Organizational boundaries EI hfst. 4, boundary 4.2.2 e Direct GHG emissions EI hfst. 7 4.2.2 f Combustion of biomass EI par. 7.5 4.2.2 g GHG removals EI par. 7.6 4.3.1 h Exclusions EI par. 7.7 4.2.3 i Indirecte GHG emissions EI hfst. 7 5.3.1 j Base year EI hfst. 3 k Changes of recalculations EI hfst. 3 4.3.3 l Methodologies EI hfst. 8 m Change of methodologies EI hfst. 8 4.3.5 n Emissions or removal factors used EI hfst. 9 5.4 o Uncertainties EI hfst. 10 p Statement in accordance with ISO 14064 EI hfst. 11 q Statement of describing EI hfst. 1 35