G e m e e n t e T i e l Achterweg 2, 4001 MV Tiel Postbus 6325, 4000 HH Tiel Telefoon: (0344) 637 111 Telefax: (0344) 637 299 Doorkiesnummer: (0344) MEMO BERICHT aan: team: Jan de Graaf Bvowb datum: 20 maart 2018 onderwerp: notities: Advies dienstverleningsovereenkomst Kredietbank Nederland Namens het college wordt juridisch advies gevraagd over twee onderwerpen die betrekking hebben op de implementatie van de module saneringskrediet binnen de uitvoering Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Op 28 juni 2017 heeft de raad het beleidsplan schuldhulpverlening 2018-2021 vastgesteld. In het beleidsplan is opgenomen dat alle modules van de NVVK 1 geïmplementeerd worden in het aanbod van schuldhulpverlening. Hierbij hoort ook de module saneringskrediet. Ten aanzien van het saneringskrediet kunnen zich twee mogelijkheden voordoen, te weten 2 : a. het NVVK-lid, zijnde een gemeentelijke kredietbank, verstrekt het krediet zelf; b. het NVVK-lid verwijst specifiek (bemiddelt) naar een gemeentelijke kredietbank of een kredietverstrekker, die vervolgens het krediet verstrekt. De gemeente Tiel is wél NVVK-lid, maar is geen gemeentelijke kredietbank. Dat betekent dat de gemeente Tiel bemiddelt naar een gemeentelijke kredietbank. De gemeente Tiel heeft de afgelopen jaren samengewerkt met de SBCG, Sociale Bank Centraal Gelderland (voorheen Stadsbank Arnhem). De gemeente Arnhem heeft vanaf 1 januari 2018 al haar werkzaamheden overgedragen aan de Kredietbank Nederland. Dat betekent dat de diensten die de gemeente Arnhem voor de gemeente Tiel levert per 1 januari 2018 komen te vervalen. Het is aan iedere gemeente die samenwerkte met SBCG zelf om tot nieuwe afspraken te komen met een eventuele andere sociale bank. Via de SBCG is nooit een saneringskrediet ingezet. Beoogd effect Schulden zijn een maatschappelijk probleem. Met gemeentelijke schuldhulpverlening wordt aan inwoners met schulden gewerkt aan een schuldenvrije toekomst. Het doel van een saneringskrediet is om de totale schuldenlast ineens tegen finale kwijting af te kopen, op basis van betaling van een percentage van de totale schuldenlast. Dit gebeurt door het afsluiten van een kredietovereenkomst. Voor inwoners waarvan niet de te verwachten is dat het inkomen hoger zal worden, is voor zowel de inwoner als de schuldeiser een saneringskrediet de meest efficiënte manier om deze schulden te regelen. Redenen van advies A. In de dienstverleningsovereenkomst (bijlage 1) is een bepaling opgenomen die betrekking heeft op het Treasurystatuut van de gemeente Tiel. 1 Nederlandse vereniging voor Volkskrediet; brancheorganisatie voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren 2 Bron: Gedragscode schuldregeling- Submodule saneringskrediet, NVVK 2015
Artikel 1 lid 4: Indien het totaalbedrag aan uitstaande kredieten, verleend aan inwoners van de gemeente, het bedrag van 100.000,- overtreft, zal op eerste aanschrijving van de directie van de Kredietbank een eerste storting van het werkkapitaal door de gemeente moeten plaatsvinden minimaal gelijk aan het bedrag aan uitstaande kredieten. Wat adviseert u het college ten aanzien van het beschikbaar stellen van een werkkapitaal aan kredietbank Nederland ten aanzien van het Treasurystatuut van de gemeente Tiel? Advies Treasurer: In artikel 2 van het Treasurystatuut wordt gesteld dat de gemeente leningen, rekening-courantverstrekkingen en garanties mag verstrekken uit hoofde van haar publieke taak. De gemeenteraad bepaalt wat onder de publieke taak wordt verstaan. Met het vaststellen van het beleidsplan schuldhulpverlening 2018-2021 heeft de gemeenteraad besloten dat zij het inzetten van een saneringskrediet als een publieke taak van de gemeente ziet. In die zin staat het inzetten van deze maatregel niets in de weg. Artikel 5 van het Treasurystatuut behandelt het tegengaan van kredietrisico s, door het eisen van zekerheden of garanties bij het verstrekken van leningen. De Treasurer dient per geval de financiële positie van de vragende partij te beoordelen. Formeel beschouwd dient de Treasurer de situatie van iedere individuele aanvrager te beoordelen. Los van het feit of dit een wenselijke werkwijze is, moet de Treasurer in deze gevallen constateren dat het risico voor de gemeente te groot is(bijvoorbeeld hernieuwde schulden aanvrager), dat er onvoldoende zekerheden kunnen worden gesteld voor de lening en dat de kredietwaardigheid van de vragende partij te gering is. Het artikel met betrekking tot het verstrekken gaan uit van instanties waaraan verstrekt kan worden en niet aan individuele burgers Op basis van bovenstaande moet ik concluderen dat het verstrekken van leningen in het licht van de artikelen in het Treasurystatuut op financiële gronden een te groot risico behelst voor de gemeente. Temeer ook omdat er geen duidelijkheid bestaat over het maximaal te verstrekken bedrag. Mijn financieel oordeel is dan ook negatief, ook omdat het Treasurystatuut niet voorziet in het verstrekken aan individuele burgers. Gezien het maatschappelijk belang van deze maatregel en de wens van de gemeenteraad, adviseer ik de gemeenteraad voor te leggen om dit als een bijzondere geval te benoemden en af te wijken van de bepalingen in het Treasurystatuut conform paragraaf 2.9 Hardheidsclausule van het Treasurystatuut. Is het college beslissingsbevoegd, of dient de raad hierover te beslissen? B. Ten aanzien van een saneringskrediet dient tevens een overeenkomst tot borg afgegeven te worden (bijlage 2) voor iedere individuele inwoner waarvoor een saneringskrediet wordt aangevraagd. De overeenkomst tot borg moet in overeenstemming zijn met de Beleidslijn gemeentegaranties/geldleningen, inwerkingtreding 4 juni 2006. Wat adviseert u het college ten aanzien van het afgeven van een overeenkomst tot borg aan de Kredietbank Nederland voor de betreffende inwoner, ten aanzien van het de Beleidslijn gemeentegaranties/geldleningen van de gemeente Tiel? Wanneer een borg wordt verleend als bijzondere bijstand, op grond van de Participatiewet. Valt deze borgstelling dan ook onder de beleidslijn gemeentegaranties/geldleningen? Advies treasurer: Deze borgstelling valt niet onder de regels zoals die zijn opgenomen in het Treasurystatuut
Toelichting, argumenten en risico s A. Toelichting ten aanzien van het beschikbaar stellen van een werkkapitaal: De Kredietbank Nederland stelt dat een werkkapitaal verstrekt moet worden als het totale openstaande saldo van kredieten voor inwoners uit de gemeente Tiel het bedrag van 100.000,- overschrijdt. Zij kunnen namens de gemeente kredieten verstrekken, maar hebben onvoldoende kapitaal beschikbaar om kredieten te verstrekken als dit hoger is dan 100.000,- Argumenten: - Schulden zijn een maatschappelijk probleem. De periode dat iemand schulden heeft, kan van invloed zijn op de gezondheid en vermindert de kansen op participatie. Het inzetten van een saneringskrediet biedt de inwoner perspectief om binnen afzienbare tijd (3 jaar) schuldenvrij te zijn. - Op grond van de Wet gemeentelijke Schuldhulpverlening heeft het college de taak om volgens een vooraf vastgesteld plan, haar inwoners met financiële problemen te helpen. Schuldhulpverlening is daarmee een publieke taak. - De gemeente Tiel is lid van de NVVK. De NVVK hanteert een gedragscode (bijlage 3), waaraan de leden zich conformeren. Binnen deze gedragscode behoort de mogelijkheid van een saneringskrediet. - De beoordeling van een saneringskrediet gebeurt door een schuldhulpverlener van de gemeente Tiel. De schuldhulpverlener zal op basis van vooraf vastgestelde afspraken de afweging maken of een saneringskrediet de beste optie is. - De Kredietbank Nederland valt onder toezicht van de Wet financieel toezicht en is lid van de NVVK. - De Kredietbank vergoed over het te verstrekken werkkapitaal een rente gelijk aan het geldende rentepercentage voor een vijf jaar fixe lening bij de Bank Nederlandse Gemeente Risico: - Het openstaande saldo via de SBCG is momenteel ca 400.000,-. Deze kredieten zijn zonder instemming of voorafgaande afspraken verstrekt aan inwoners. Hierbij gold tevens dat de SBCG als een voorliggende voorziening gold voor bijzondere bijstand voor woninginrichting. De SBCG kan geen inzage geven in de aard van de verstrekkingen. Het totale openstaande krediet is opgebouwd in een periode van ruim 5 jaar. In deze periode is slechts eenmaal een saneringskrediet verstrekt. Met ingang van 1 januari 2018 geld de SBCG niet meer als voorliggende voorziening. Het college beoordeeld nu zelf de noodzaak van bijzondere bijstand en verwijst niet langer door naar een kredietbank. Daarmee wordt het risico van overschrijding op dit saldo beperkt. - Jaarlijks melden ruim 250 inwoners zich melden voor hulp bij schulden. Dit leidt niet altijd tot een schuldregeling. Afhankelijk van de situatie wordt een keuze gemaakt of er een saneringskrediet wordt ingezet. Als dit meer dan 18 keer per jaar voorkomt zal na drie jaar een werkkapitaal vertrekt moeten worden 3. B. Toelichting ten aanzien van het afgeven van een overeenkomst tot borg Een saneringskrediet wordt vertrekt onder voorwaarde dat de kredietnemer, een borgsteller heeft. Inwoners die zich melden voor schuldhulpverlening worden hiervoor geregistreerd bij de BKR (Bureau Krediet Registratie). Dit maakt dat zij niet zomaar een lening of andere financiële verplichting meer kunnen aangaan. Enerzijds wordt de betreffende inwoner hiermee tegen zichzelf in bescherming genomen, anderzijds is het hiermee niet mogelijk om bij een reguliere kredietverstrekker een soortgelijk krediet aan te vragen. Argumenten: - Op basis van de gedragscode van de NVVK wordt er een krediet alleen verstrekt als hiermee alle schulden worden meegenomen. Dit is ook de randvoorwaarde om te komen tot een schuldregeling. - Een krediet (inclusief rente) moet binnen 36 maanden terugbetaalt kunnen worden. De hoogte van de terugbetaling wordt vastgesteld volgens de recofa richtlijnen 4 - Een saneringskrediet kan niet worden verstrekt via een andere kredietverstrekker - Een saneringskrediet wordt aangevraagd volgens vastgestelde afspraken, waarbij onder normale omstandigheden de garantie staat de dat inwoner het bedrag volledig kan terugbetalen 3 Minimale aflossing bedraagt 49,- voor een alleenstaande. Saneringskrediet bedraagt dan 36x aflossing ( 1764,). Na drie jaar dient dit bedrag afgelost te zijn. 4 De Recofa-richtlijnen voor schuldsaneringsregelingen bevatten regels voor de verdere behandeling van schuldsaneringsregelingen. Deze richtlijnen zijn voor het laatst aangepast in oktober 2017. Recofa heeft deze richtlijnen op 6 november 2017 goedgekeurd. Het LOVCK&T heeft deze richtlijnen op 11 december 2017 goedgekeurd en zij treden op 1 januari 2018 in werking.
- De borg kan worden verleend in de vorm van bijzondere bijstand, op grond van de Participatiewet. Bijzondere bijstand kan worden verstrekt als lening wanneer de bijstand wordt verstrekt ter aflossing van een (gedeeltelijke) schuldenlast. Hiermee heeft het college de mogelijkheid het bedrag alsnog terug te vorderen bij de inwoner (artikel 48 lid 2 onder c), indien de gemeente als borgvertrekker verantwoordelijk wordt gehouden - Een saneringskrediet wordt alleen aangevraagd voor inwoners met een uitkering (Participatiewet, Wajong of Wia). Dit zijn inkomens die niet zomaar beëindigd worden. Hiervan kan gesteld worden dat dit inkomen niet zal veranderen. - De beoordeling van een saneringskrediet gebeurt door een schuldhulpverlener die werkt volgens de gedragscode NVVK. - De Nederlandse kredietbank is eveneens lid van De NVVK en stelt daarmee dezelfde kwaliteitseisen als de schuldhulpverlener. Hierbij is dan altijd sprake van een vier-ogen principe alvorens een krediet wordt verstrekt. - De Nederlandse Kredietbank voert een incassobeleid waarbij een garantie wordt gegeven dat 98% van de openstaande kredieten worden terugbetaalt door de kredietnemer. Risico s: - Een inwoner kan door verschillende omstandigheden opnieuw in de schulden komen. Dit risico wordt beperkt door de voorwaarden die bij een schuldregeling worden gesteld en de begeleiding die wordt geboden om recidive te voorkomen zoals opgenomen in het Beleidsplan schuldhulpverlening 2018-2021 Proces en werkwijze Stap 1: Inwoner meldt zich aan voor schuldhulpverlening Stap 2: Schuldhulpverlener brengt de situatie van de inwoner in kaart en stelt een plan van aanpak op tbv schuldhulpverlening en geeft een beschikking af. Stap 3: In plan van aanpak is opgenomen of een saneringskrediet wordt ingezet- saneringskrediet wordt aangevraagd Stap 4: schuldeisers worden aangeschreven, waarbij het saldo wordt opgevraagd Stap 5: Op basis van het totale saldo en de hoogte van het saneringskrediet wordt een afkoopvoorstel gedaan aan schuldeisers Stap 6a: Schuldeisers gaan akkoord met afkoopvoorstel gemeente geeft akte van borg af, en stuurt inwoner beschikking bijzondere bijstand hierover, saneringskrediet wordt uitbetaalt aan schuldeisers volgens het voorstel Stap 6b: Schuldeisers gaan niet akkoord met afkoopvoorstel saneringskrediet wordt niet verstrekt inwoner wordt verwezen naar WSNP (als ook een andere minnelijke regeling niet slaagt) Stap 7: Inwoner betaalt het saneringskrediet in 36 maanden terug aan Kredietbank Nederland Stap 7b: Inwoner betaalt het krediet niet terug in 36 maanden. Kredietbank Nederland probeert met inwoner een nieuwe betaalafspraak te maken. Pas als er geen andere mogelijkheden zijn, zal gemeente worden aangesproken als borgsteller. Bijlage 1: Dienstverleningsovereenkomst Kredietbank Nederland Bijlage 2: Overeenkomst tot borgtocht Bijlage 3: Gedragscode schuldhulpverlening Bijlage 4: Statuten Kredietbank Nederland Bijlage 5: Richtlijn inzet saneringskrediet Afzender: Josje Doorenbosch