Page 1 of 1 Vos-Hulleman, HM Van: Dave Damen [ddamen@bibliotheekzhzo.nl] Verzonden: dinsdag 6 november 2012 9:07 Aan: griffie Onderwerp: Nieuwsbrief en Visie Digitalisering Bibliotheek Bijlagen: Beste griffier, 2012611_Gemeentenieuws_November_2012.pdf; Bibliotheek en digitalisering.pdf Hierbij stuur ik u: 1. BibliotheekNieuws: een nieuwe digitale nieuwsbrief die voortaan 2x per jaar wordt geschreven speciaal voor het college en de raadsleden van de gemeente Barendrecht, met als doel hen te informeren over relevante zaken rondom de lokale bibliotheken. 2. Notitie Bibliotheek & Digitalisering: door verschillende gemeenten die tot het netwerk van BibliotheekZHZO behoren worden regelmatig vragen gesteld over de effecten van de digitalisering op de bibliotheek. In bijgaande notitie, opgesteld door mw. Joke Boer, Regiomanager West, wordt hier nader op ingegaan. Ik verzoek u de nieuwsbrief en de notitie vandaag te verspreiden onder de leden van de gemeenteraad en het college. Wellicht kunnen zij hieruit nog relevante informatie halen voor de behandeling van de begroting. Alvast bedankt voor uw medewerking. Mede namens Joke Boer, Regiomanager Met vriendelijke groet, Dave Damen Vestigingsmanager bibliotheek Sliedrecht BibliotheekNetwerk Zuid-Holland Zuidoost Werkdagen Maandag, dinsdag en donderdag Bonkelaarplein 1 3363 EL Sliedrecht T 0184-41 39 29 ddamen@bibliotheekzhzo.nl www.bibliotheekzhzo.nl www.facebook.com/bibliotheekzhzo http://twitter.com/#!/biebzhzo 6-11-2012
BibliotheekNieuws voor college en raad Even wat cijfers Wij vinden het belangrijk om u te informeren over de Openbare Bibliotheek van Sliedrecht. Daarom ontvangt u voortaan 2x per jaar dit BibliotheekNieuws. Met daarin allerlei nieuws, o.a.: cijfers over onze uitlening, activiteiten voor jeugd en volwassenen, projecten enz. In deze editie van BibliotheekNieuws leest u er meer over! Sliedrecht is enthousiast over de herinrichting t/m september 2012: Leden 5.716 Inwoners 23,6% % lid Aantal nieuwe leden 510 Uitleningen 121.219 Verlengingen 42.433 Reserveringen 11.828 Van 15 juni tot 2 juli was de bibliotheek gesloten vanwege de verbouwing. 2 weken lang is er hard gewerkt en het resultaat mag er zijn! 23 augustus was de officiële opening. Collectie 27.420 Openingsuren 25 uur 1
Voorleesproject Humanitas Boekstart voor baby s Voorlezen is van grote betekenis voor de taalontwikkeling bij kleine kinderen. Zonder de stimulans die van voorlezen uitgaat, komen deze kinderen vaak al met een taalachterstand op school. Het zijn over het algemeen de ouders die wel of niet voorlezen. Ouders die hun kinderen niet voorlezen hebben vaak zelf een taalachterstand. Humanitas ontwikkelt dit project in nauwe samenwerking met de bibliotheek. De bibliotheek stelt de juiste voorleesboeken ter beschikking, zal een rol spelen bij gezamenlijke voorleesmiddagen en zal ook een bijdrage kunnen leveren aan een korte voorleescursus voor onze vrijwilligers. Het belang van voorlezen wordt nog eens verder uitgewerkt door het baby-ouderproject Boekstart. Gemeente, consultatiebureau en bibliotheek werken hierin samen. Als een baby 3 maanden is, nodigt de gemeente de ouders uit een leuk leeskoffertje bij de bibliotheek te halen en hun kind alvast lid te maken. De bibliotheek heeft tijdens de week van de opvoeding (van 1 7 november) de ouders van deze ultra-jonge biebleden tijdens een speciale voorleesochtend uitleg gegeven over de verschillende fases in taalontwikkeling en het belang van voorlezen. De leukste kinderboekenkast Wie de mooiste herinnering aan zijn of haar favoriete boek achterlaat wint de leukste Kinderboekenkast van Nederland. Een boekenkast vol met de 100 leukste boeken om cadeau te geven aan een basisschool van jouw keuze. Kinderen en volwassenen kunnen tot en met 31 december 2012 een herinnering plaatsen aan hun favoriete boek. Na 31 december wordt uit alle herinneringen de mooiste herinnering gekozen. Eind januari wordt de winnaar bekend gemaakt. 2
De kinderen van groep 3 en 6 Kinderjury De Keepvogelclub Wat wordt het beste boek 2012? De leerlingen van de basisschool waren in de ban van De Keepvogel. Als deelnemers van de Keepvogelclub, een club van uitvinders, raakten de kinderen wegwijs in de bibliotheek. Een erg leuk klassenbezoek! Na een korte kennismaking met elkaar hebben we verschillende uitvindingen en ontdekkingen gedaan: 1. een grappige film van Keepvogel bekeken 2. de materialen gezocht en bekeken die Keepvogel gebruikt bij het uitvinden en die de bibliotheek gratis uitleent: weetboeken, leesboeken, stripboeken, dvd s, games, cd s en tijdschriften 3. zelf een uitvinding getekend om Keepvogel te helpen, alle tekeningen bij elkaar zijn in de bibliotheek te zien als één Grote -Keepvogel-Groep-3-uitvinding 4. boeken uitgeleend en ingenomen bij het uitleenstation, een uitvinding van de bibliotheek Kinderboekenweek Eind oktober was het Kinderboekenweek. Het thema was: Hallo Wereld! Op woensdag 10 oktober was er een leuke activiteitenmiddag in de bibliotheek waar meer dan 60 kinderen aan mee hebben gedaan! Kinderen kregen bij binnenkomst een paspoort en gingen op reis door de bibliotheek. Er waren verschillende landen/activiteiten waar de kinderen een opdracht moesten maken en een stempel konden verdienen. Kinderen willen zelf bepalen welk boek bekroond wordt! In het voorjaar kozen kinderen uit de boeken, die in 2011 nieuw uitgegeven werden. Alle kinderen die een stem uitbrachten, vormden De Nederlandse Kinderjury. De kinderen van 6 t/m 9 jaar kozen weer voor Geronimo Stilton: Fantasia VI De kinderen van 10 t/m 12 jaar kozen voor Manon Sikkel: hoe word ik een koppelaar. Nieuw in onze collectie Young Adults: Lezen voor de lijst en Lezen voor de lol Jongeren en lezen, een onmogelijke combinatie? Niet als je het juiste boek te pakken krijgt. Sinds kort staan er boeken met een D-etiket in de bibliotheek. Deze boeken worden Young Adult boeken (YA) genoemd en zijn speciaal voor jongeren vanaf 15 jaar. Meestal is de hoofdpersoon een jongere en gaat het boek over dingen die jongeren bezighouden en waarin ze iets van zichzelf herkennen. Thema s als verliefdheid, seks en volwassen worden staan vaak centraal. 3
Juni: Maand van het spannende boek In de bibliotheek Spannende boeken zijn populair, vooral in de vakantiemaanden. Want wat is er nou lekkerder dan de zomer doorbrengen met een stapel thrillers bij de hand. De bibliotheek trakteerde leden daarom op de fraaie Thrillerglossy, een stijlvol en exclusief cadeau voor leden van de bieb. Vakantietas Alle nieuwe leden kregen ook de nieuwe thriller van bestsellerauteur Simone van der Vlugt De ooggetuige cadeau! In de zomer bieden wij een extra service; de vakantietas. De lener mag 12 titels opgeven en krijgen op de afgesproken datum gegarandeerd 8 titels mee. Deze zomer zijn er 63 tassen besteld door onze leners! Voordeel met je biebpas! Vanaf 1 juni 2012 sluiten alle Noord- en Zuid- Hollandse bibliotheken zich aan bij het kortingsprogramma Voordeel met je Biebpas. In Brabant en Gelderland is het programma al een aantal jaren succesvol. Op vertoon van de bibliotheekpas krijgen Ledenacties : werving en behoud Ouders werven Ouders van jeugdleden werden door ons tijdens de Kinderboekenweek actief benaderd om zelf een jaarabonnement te nemen. Cadeau voor trouwe leden Alle volwassen leden ontvangen een gratis boek tijdens de campagne Nederland Leest. Dit jaar is dat De donkere kamer van Damokles van W.F. Hermans. Kaartenactie: wij missen u! Iedereen die 3 12 maanden niet geleend heeft, ontvangt een kaart met een oproep om het gratis boek af te halen. Ongeveer 25% komt weer naar de bibliotheek om iets te lenen. Lenende mensen haken minder af. Afhakers terugwinnen In november worden abonnees gebeld, die niet betaald hebben. Hen wordt gevraagd het lidmaatschap te verlengen. Als men hier op ingaat, ontvangt men een mooie schoudertas en het Nederland-Leest boek. Nederland Leest 2012 Op 1 november start de leescampagne Nederland Leest in de bibliotheken. Het doel van de campagne is zoveel mogelijk mensen aan het lezen te krijgen en met elkaar in discussie te laten gaan over een bepaald boek. Dit jaar staat het boek De donkere kamer van Damokles van W.F. Hermans, centraal. Dit is Herman s meest gelezen en bejubelde roman. Het boek is voor bibliotheekleden gratis af te halen. Noord- en Zuid-Hollandse bibliotheekleden voortaan korting op allerlei activiteiten in zowel Noord- en Zuid-Holland, Brabant als Gelderland. 4
Exposities Expositie 5 t/m 31 mei: Nuno da Silva Expositie sieraden 7 t/m 26 mei: Linette Trapman Expositie cursisten 2 juli t/m 30 sept: Dhr Bezemer Expositie schilderijen 17 juli t/m 31 aug: Ineke van den Berge Expositie sieraden 1 nov t/m 31 dec: Meriska van Hof Expositie schilderijen Bibliotheek aan huis Alle leners die zelf niet meer in staat zijn naar de bibliotheek te komen worden door onze vrijwilligers bezocht en voorzien van materialen naar keuze. Colofon Via een actie in onze vestiging om vrijwilligers te werven zijn er veel aanmeldingen binnen gekomen. De leners (en wij) zijn hier erg blij mee! BibliotheekNieuws heeft als doel om het gemeente-bestuur dat behoort tot het werkgebied van Bibliotheek-Netwerk ZHZO te informeren over hun lokale bibliothe(e)k(en). BibliotheekNieuws verschijnt 2x per jaar, in het voor en najaar. Voor vragen of opmerkingen over Bibliotheeknieuws kunt u contact opnemen met: Dave Damen vestigingsmanager bibliotheek Sliedrecht tel: 0184-13929 email:ddamen@bibliotheekzhzo.nl Sterk@werk Elke week krijgen we hulp van medewerkers van Sterk@werk. Jasmijn Smilde en Ivo Veth werken beiden in de bibliotheek en in de lunchroom Sterk@Werk. Dit is een kleinschalige dagbesteding in CasaTrend te Sliedrecht voor jongvolwassenen met een beperking. De jongeren zijn erg gemotiveerd en voor ons is het fijn als er klusjes in de bibliotheek worden gedaan die nu blijven liggen. Spreekuur Vrijwilligerspunt Iedere donderdagavond van 18.00 uur 20.00 uur in de bibliotheek. BibliotheekZHZO, november 2012 5
De bibliotheek en de digitalisering Inleiding In deze notitie willen we in beeld brengen hoe BibliotheekZHZo omgaat met de veranderende digitale omgeving waarin zij zich bevindt en de gevolgen hiervan voor de informatiefunctie en de uitleenfunctie. BibliotheekZHZo bevindt zich in een roerige en snel veranderende tijd. Dit op het gebied van de financiën, waar we te maken hebben met een terugtrekkende overheid, en een veranderende omgeving waar digitalisering een grote rol speelt, met alle positieve en negatieve gevolgen van dien. Ten derde hebben we te maken met een andere rol van de burgers die zich steeds meer van consument naar producent van informatie ontwikkelen en tenslotte is er een grote groep Nederlanders die het moeilijk vindt om in deze, snel veranderende, digitale tijd mee te komen en een plekje in deze wereld te vinden. Een belangrijke vraag is wat de toekomst van de bibliotheek in deze veranderende omgeving is. Ook vanuit gemeenten komen ten aanzien van digitalisering regelmatig vragen naar voren. Bijvoorbeeld de vraag wat de bibliotheek doet op het gebied van digitalisering en de opmerking dat alles toch digitaal wordt en dat de rol van de fysieke bibliotheek steeds kleiner zal worden. In deze korte notitie willen we u graag nader over deze aspecten informeren. De bibliotheek met fysieke en digitale diensten Het is lastig een voorspelling te doen over het bibliotheekgebruik in de toekomst, maar duidelijk is dat de opkomst van digitale media van invloed zal zijn op het gebruik van de fysieke media en op het bibliotheekgebruik. Grote vraag is met welke snelheid de ebooks hun intrede zullen doen in de bibliotheek en welke invloed de digitalisering heeft op de fysieke bibliotheek. Aan de ene kant zou je kunnen denken dat bibliotheken kleiner kunnen worden doordat de fysieke collectie kleiner wordt. Maar in bijvoorbeeld Canada heeft de digitalisering juist de aantrekkingskracht van de openbare bibliotheek vergroot. Alle digitale toegang is daar op één plek geregeld en klanten gebruiken de bibliotheek als werkplek en de medewerkers als gids in de grote brij van informatie. Auteursrecht In de boekhandel bestaat het aanbod van ebooks inmiddels uit zo n 15.000 Nederlandstalige titels. De auteursrechtelijke uitgangspositie van bibliotheken in het digitale domein is fundamenteel anders dan die bij gedrukte boeken; waar een gedrukt boek mag worden uitgeleend zolang de bibliotheek hiervoor een billijke leenrechtvergoeding betaalt, zijn de meeste juristen het er over eens dat voor het digitaal tijdelijk ter beschikking stellen van materiaal het auteursrechtelijke verbodsrecht van toepassing is. Om een goed aanbod te kunnen realiseren zijn bibliotheken dus afhankelijk van de rechthebbenden (auteurs en uitgevers). Bibliotheken onderzoeken samen mét aanbieders en afnemers hoe ebooks het beste kunnen worden aangeboden door bibliotheken. 12ZHZo151 d.d. 1 november 2012 1
Bibliotheken zijn bereid een redelijke vergoeding te betalen voor het gebruik van ebooks. Bibliotheken willen samen met uitgevers en auteurs praktijkervaring opdoen hoe bibliotheken ebooks kunnen aanbieden op een manier waar rechthebbenden niet slechter van worden (geen gemiste verkoop) of waardoor verkopen juist kunnen worden gestimuleerd. Zo stimuleren we gezamenlijk het legale i.p.v. illegale gebruik. Want illegaal zijn er heel veel boeken verschenen, maar als bibliotheek willen we daar geen gebruik van maken. Digitaal lezen voor bibliotheekleden van de BibliotheekZHZo BibliotheekZHZo volgt de landelijke digitale ontwikkelingen op de voet en sluit aan waar mogelijk. Er zijn voor de leden van de bibliotheek 3 manieren om ebooks te lezen. 1. ebooks eregalerij Stichting Bibliotheek.nl heeft, in samenwerking met het Letterkundig museum en de Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren, de ebooks eregalerij ontwikkeld. De ebooks eregalerij, die bij de lancering bestond uit 25 klassiekers, is eind maart 2012 uitgebreid met De kellner en de levenden van Simon Vestdijk. De komende tijd volgen er boeken van onder anderen Marten Toonder, Erasmus en Anna Bijns. Met behulp van een app voor de ipad of via de website www.ebooks-eregalerij.nl kan de geïnteresseerde lezer klassiekers uit de Nederlandse literatuur lezen. In combinatie met filmpjes, foto s en een uitgebreide en gevarieerde documentatie over de auteur krijgt de lezer een breed aanbod aan informatie. Bij de lancering in april 2011 hebben we de top 10 van de meest gedownloade gratis apps voor de ipad gehaald. Inmiddels zijn meer dan 132.000 ebooks gedownload. De klassiekers in de ebooks eregalerij kunnen gratis gedownload en gelezen worden en zijn beschikbaar via de website van BibliotheekZHZo. 2. Streaming Sinds 1 mei 2012 kunnen alle leden van de Nederlandse openbare bibliotheken vanuit hun eigen computer of via een met Flash uitgerust apparaat in de bibliotheek ebooks lezen via de webbrowser. Het aanbod bestond bij aanvang uit vijf boekenplankjes met ieder tien Engelstalige boeken, vijf boekenplankjes met Nederlandstalige boeken en één boekenplankje met tien Arabischtalige titels. Het Nederlandstalige aanbod wordt zo snel mogelijk uitgebreid. Het platform wordt gerealiseerd door de Engelse uitgever Bloomsbury, die dit concept al met succes in o.a. Engeland en Denemarken aanbiedt. In het najaar van 2012 wordt de site omgezet in HTML, zodat de ebooks ook op tablets en smartphones te lezen zijn die geen Flash ondersteunen. De toegang tot de streaming is geregeld via de website van Bibliotheek ZHZO. Het aanbod is nog klein. 3. eportal De gezamenlijke eportal van AtotZ en BibliotheekZHZo biedt klanten de mogelijkheid ebooks of eaudiobooks (luisterboeken, hoorcolleges, hoorspelen) te downloaden en gedurende drie weken op een ereader, computer of MP3-speler te beluisteren. Daarna is de uitleentermijn verstreken en eindigt het gebruik voor de klant. ebooks kunnen niet verlengd worden, eaudiobooks kunnen wel verlengd worden. Er is incidenteel aanbod van nieuwe titels van de NBD, waarvan in samenwerking met AtotZ titels aangeschaft worden. De eportal is een product van de NBD. De gebruiksvriendelijkheid van het systeem en de catalogus laat te wensen over. De eportal bevat pdf-bestanden en werkt met Digital Rights Management. 12ZHZo151 d.d. 1 november 2012 2
Enkele cijfers oktober 2012 Binnen ons netwerk zijn er 965 klanten (3,3 % van de volwassen leden ) met een account, we verwachten dat dit in de toekomst groter zal worden. Content: Nederlandstalige ebooks & eaudiobooks circa 1.000 titels (ebooks 60% en eaudiobook 40%) Engelstalige ebooks ruim 3.500 Uitleningen eportal (accounts leden bibliotheek ZHZO en AtotZ) 2e halfjaar 2011 3.404 1e halfjaar 2012 5.036 Workshops en cursussen nieuwe media(dragers) en digitale diensten Niet voor iedereen is het gebruik van digitale diensten en nieuwe mediadragers vanzelfsprekend en daarom besteedt BibliotheekZHZo in workshops en cursussen aandacht aan onderwerpen op het gebied van mediawijsheid en mediaopvoeding zoals: Cursus Sociale Media voor ondernemers Cursus Klik en Tik Workshop Ipad Workshop Twitter Workshop Facebook Workshop digitaal lezen en de ereader Informatieavond Mediawijsheid voor scholen en ouders Inloopspreekuur online diensten & catalogus Deze workshops en cursussen worden tegen betaling aangeboden aan individuele klanten en aan het onderwijs. Klanten met een leesbeperking kunnen gratis kennismaken met een ereader grote letter, daisyspeler en Orion webbox. Voor medewerkers van zorginstellingen wordt een workshop ontwikkeld waarbij zij kennis kunnen maken de producten en mogelijkheden van Aangepast Lezen en ebooks & ereaders. Gidsfunctie De rol van de lokale bibliotheken op het gebied van de digitalisering is vooral een gidsfunctie: via e-learning en workshops leert de burger basisvaardigheden aan waarmee hij zich staande kan houden in de steeds veranderende informatiemaatschappij. Volksverheffing in de vorm van 'zelfontplooiing' en 'het stimuleren van burgerschap en maatschappelijke participatie'. Daarnaast werkt de bibliotheek lokaal en landelijk samen met gebruikers aan het verbeteren van bestaande collecties. De bibliotheek structureert de informatie en biedt gereedschap waarmee anderen de informatie kunnen opwaarderen. Basispakket digitale content per 1 januari 2012 Via gezamenlijke overeenkomsten met verschillende leveranciers bieden alle Nederlandse bibliotheken een basispakket digitale content aan dat op de pc s in de bibliotheek kan worden geraadpleegd en dus niet ter beschikking mag worden gesteld aan partijen buiten de bibliotheek. 12ZHZo151 d.d. 1 november 2012 3
Website De website van BibliotheekZHZo biedt digitale diensten aan de klant: Klanten kunnen online lid worden van de bibliotheek. De klant kan 24 uur per dag online zoeken in de catalogus, reserveren, verlengen en een verlanglijstje bijhouden. De klant kan zich op de hoogte stellen van nieuws, aanraders, tips en zich laten inspireren. Extra activiteiten zoals: cursussen, lezingen, ontmoetingen met bekende schrijvers staan overzichtelijk in een agenda. Openingstijden checken. Aanmelding voor digitale nieuwsbrief. Aanbod voor het onderwijs. Mensen met een leesbeperking kunnen de letters vergroten of de tekst laten voorlezen. Digitale etalages met informatie over onderwerpen als: o Opvoeding en onderwijs o Muziek o Water o Management en Marketing o Culinaire etalage o Kunst o Duurzaamheid o Betabieb o Amsterdam Facebook Facebook met dagelijkse tips over de collectie en literair nieuws. Twitter Twitter meldt boekennieuws, boekentips en activiteiten. Attenderingsmail De klant ontvangt een paar dagen voor de vervaldatum van een uitleningstermijn een attenderingsmail om boeken in te leveren of te verlengen. Tot slot BibliotheekZHZo heeft in samenspraak met gemeenten een toekomstvisie geschreven De bibliotheek, een investering in Zuid-Holland zuidoost. Hierin kunt u een totaalbeeld van onze visie lezen. (deze toekomstvisie is op te vragen bij het secretariaat secretariaat@bibliotheekzhzo.nl.) Een belangrijke taak van de bibliotheek blijft natuurlijk de leesbevordering. In het onderwijs wordt het technisch lezen geleerd en de bibliotheek is daarbij ondersteunend in het ontwikkelen van leesplezier en leesbevordering: 15 minuten per dag levert een woordenkennis op van 1000 woorden per jaar. Of informatie nu digitaal is opgeslagen of geschreven is in een boek: je moet kunnen lezen om je in deze wereld staande te houden en een betrokken en participerende burger te zijn. Papendrecht November 2012 12ZHZo151 d.d. 1 november 2012 4