Ontmoeting stagemeesters Rencontre maîtres de stage 24 maart 2012 24 mars 2012 2
Overzicht - Sommaire 1. Inleiding en enkele beschouwingen omtrent de kwaliteitstoetsing Introduction et quelques considérations concernant la revue qualité 2. Statistieken stagiairs Statistiques stagiaires 3. Stagedagboek : vereenvoudiging Journal de stage : simplification 4. Verloop van eindestage stagiairs «3+» - Déroulement de la fin de stage stagiaires «3+» 5. Permanente vorming stagiairs Formation permanente des stagiaires 3
Overzicht (vervolg) Sommaire (suite) 6. Stagiairs en aandeelhouderschap van professionele vennootschappen - vennootschappen van stagiairs Stagiaires et actionnariat des sociétés professionnelles sociétés des stagiaires 7. Enkele ontwikkelingen mbt «antiwitwas» wetgeving Quelques développements concernant la législation «antiblanchiment» 4
Overzicht (vervolg) Sommaire (suite) 8. Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys 9. Vragen/Commentaren Questions/Commentaires 5
Inleiding Introduction André BERT Voorzitter IAB Président IEC 6
De kwaliteitstoetsing : beschouwingen La revue qualité : considérations A. BERT Voorzitter IAB Président IEC 7
Norm kwaliteitstoetsing: Opzet Norme Revue Qualité : Objectif Begeleidend, niet sanctionerend Aangepast aan omvang en aard kantoor Doelgroep: extern lid kantoor Gelijktijdige toetsing alle ACC/BC van kantoor Accompagnant, pas sanctionnant Adapté à la taille et à la nature du cabinet Groupe cible : membre externe cabinet Revue simultanée de tous les EC/CF du cabinet 8
Norm kwaliteitstoetsing: Commissie kwaliteitstoetsing Norme Revue Qualité : Commission Revue Qualité Samenstelling: Voorzitter Ondervoorzitter ( taalrol) Min 5 nl leden + min 5 fr leden (min 1 Duitse taal machtig, min 2 Raadsleden) 3 jaar, hernieuwbaar Mogelijk: +2 waarnemers bedrijfsleven Composition : Président Vice-président ( rôle linguistique) Min. 5 membres FR + min. 5 membres NL (min. 1 membre connaissance suff. allemand, min. 2 membres Conseil) 3 ans, renouvelable Possibilité : + 2 observateurs du monde de l entreprise 9
Norm kwaliteitstoetsing: Commissie kwaliteitstoetsing Norme Revue Qualité : Commission Revue Qualité Voorwaarden: 1. Leden Instituut Min. 5j deellijst externen Voldoen art.2 KB 1/3/98 Pos. beoordeling laatste toetsing Niet indien: Tuchtcommissie/ Commissie van Beroep Niet verkiesbaar als Raadslid (cfr. bijdrage, tuchtsancties) Commissaris Instituut > 67j Conditions : 1. Membres de l Institut Min. 5 ans sous-liste externes Répond à l art. 2 A.R. 1/3/98 Appréciation positive dernière revue Pas si : Com. discipline/com. appel Pas éligible comme membre du Conseil (cf. cotisation, sanctions disciplinaires) Commissaire Institut -> 67 ans 10
Norm kwaliteitstoetsing: Commissie kwaliteitstoetsing Norme Revue Qualité : Commission Revue Qualité Voorwaarden: 2.Externe waarnemers Kennis sector/opdrachten Organisatiemethoden < 67j Conditions : 2. Observateurs externes Connaissance secteur/ missions Méthodes d organisation < 67 ans 11
Norm kwaliteitstoetsing: Toetsers Norme Revue Qualité : Rapporteurs Voorwaarden: Zie leden Commissie kwaliteitstoetsing + min 5d/jaar als toetser opleiding volgen verklaring objectiviteit, geheimhouding, geen overname cliënten< 3 jaar geen lid van Commissie kwaliteitstoetsing Aanstelling: Voorstel lijst door Commissie; aanstelling door Raad 3 jaar, hernieuwbaar Conditions : Voir membres Commission Revue Qualité + min. 5 j/an comme rapporteur suivi d une formation déclaration d objectivité, de confidentialité, pas de reprise clients < 3 ans pas membre de Commission Revue Qualité Désignation : Proposition liste par Commission ; désignation par Conseil 3 ans, renouvelable 12
Norm kwaliteitstoetsing: Toewijzing toetsingsopdracht Norme Revue Qualité : Attribution mission de revue Extern ACC/accountantskantoor -> toetser = min. extern ACC Extern BC/BC-kantoor -> toetser = min. extern BC EC externe/cabinet d expertscomptables -> rapporteur = min. EC externe CF externe/cabinet CF -> rapporteur = min. CF externe Spreiding tussen toetsers Belangenconflict toetser Répartition entre rapporteurs Conflit d intérêts rapporteur 13
Norm kwaliteitstoetsing: Toewijzing toetsingsopdracht Norme Revue Qualité : Attribution mission de revue Procedure: Bepaling aantal toetsers (cfr. kantoor) Kantoor ontvangt voorstel namen (> nodige toetsers) Kantoor bevestigt keuze Bevestiging door Commissie Wrakingsmogelijkheid Procédure : Détermination nombre rapporteurs (cf. cabinet) Cabinet reçoit proposition de noms (> rapporteurs nécessaires) Cabinet confirme choix Confirmation par Commission Possibilité de récusation 14
Norm kwaliteitstoetsing: Soorten toetsingen Norme Revue Qualité : Types de revues Periodieke toetsing Vervolgonderzoek (op periodieke toetsing) Thematisch onderzoek Incidentenonderzoek (huidige confraternele controle) Revue périodique Revue complémentaire (sur revue périodique) Revue thématique Revue occasionnelle (contrôle confraternel actuel) 15
Norm kwaliteitstoetsing: Periodieke toetsing Norme Revue Qualité : Revue périodique Voorafgaande vragenlijsten -> voorbereiding toetsing Questionnaires préalables -> préparation revue -> bezoek ter plaatse zo kort mogelijk -> visite sur place, la plus courte possible 16
Norm kwaliteitstoetsing: Periodieke toetsing Norme Revue Qualité : Revue périodique Aankondiging datum -> Uitstel < 2 maanden -> Tijdelijke vrijstelling < 1 jaar opstart of afbouwfaze fusie/overname samenwerking verbroken controle IBR < 12 mndn Annonce date -> Report < 2 mois ->Dispense temporaire < 1 an Phase de lancement ou de cessation fusion/reprise rupture de collaboration contrôle IRE < 12 mois 17
Norm kwaliteitstoetsing: Periodieke toetsing Norme Revue Qualité : Revue périodique Inhoud toetsing Interne kwaliteitsbeheersing Handleiding kantoor Selectie dossiers Contenu de la supervision Système de gestion de la qualité Manuel cabinet Sélection dossiers 18
Norm kwaliteitstoetsing: Verslag toetser Norme Revue Qualité : Rapport rapporteur Bespreking vaststellingen toetser kantoor Verslag toetser + advies Evt. opmerkingen kantoor Evt. commentaar toetser Discussion superviseur cabinet sur les constatations Rapport superviseur + avis Event. remarques cabinet Event. commentaire rapporteur 19
Norm kwaliteitstoetsing: Eindoordeel Commissie Norme Revue Qualité : Appréciation finale Commission Mogelijke eindoordelen: Positief oordeel Positief oordeel + lijst aanbevelingen Negatief oordeel => verbeterplan + vervolgonderzoek < 2j Negatief oordeel + vraag doorverwijzing naar tucht Appréciations finales possibles : Appréciation positive Appréciation positive + liste de recommandations Appréciation négative => plan d amélioration + revue complémentaire < 2 ans Appréciation négative + demande de renvoi en discipline 20
Norm kwaliteitstoetsing: Verwijzing naar tucht Norme Revue Qualité : Renvoi en discipline Overtreding wet- of regelgeving Reactie ACC/BC laattijdig/ niet-adequaat Aanbevelingen eindoordeel niet gevolgd Geen verbeterplan Negatief oordeel bij vervolgonderzoeken Violation loi ou réglementation Réaction EC/CF tardive/pas adéquate Recommandations appréciation finale non suivies Aucun plan d amélioration Appréciation négative après revues complémentaires Commissie -> Raad -> Tucht Commission -> Conseil -> Discipline 21
Norm kwaliteitstoetsing: Vernietiging dossiers Norme Revue Qualité : Destruction des dossiers Bij positief eindoordeel: En cas d appréciation finale positive : Alle documenten, behalve verslag, onmiddellijk vernietigd Destruction de tous les documents, à l exception du rapport 22
Statistieken stagiairs Statistiques stagiaires J. VAN HECKE Membre du Comité Exécutif de la Commission de stage Lid van het Uitvoerend Comite van de Stagecommissie 23
Statistieken stagiairs Statistiques stagiaires Overzicht aantal stagiairs Aperçu du nombre des stagiaires Overzicht slaagpercentage bekwaamheidsexamen Aperçu du pourcentage de réussites à l examen d aptitude 24
Overzicht aantal stagiairs 2012 Aperçu du nombre de stagiaires 2012 1 ste JAAR 2 de JAAR 3 de JAAR 1 e ANNEE 2 e ANNEE 3 e ANNEE TOT. Accountant 237 134 147 518 Belastingconsulent 88 65 82 235 Expert-comptable 162 98 89 349 Conseil fiscal 22 17 14 53 TOTAAL 509 314 332 1155 TOTAL 25
Overzicht Stagiairs «3+» Aperçu stagiaires «+3» 4 de JAAR 5 de JAAR 6 de & + JAAR 4 e ANNEE 5 e ANNEE 6 e & + ANNEE TOT. Accountant 138 136 184 458 Belastingconsulent 51 44 68 163 Expert-comptable 83 67 109 259 Conseil fiscal 6 9 21 36 TOTAAL 278 256 382 916 TOTAL 26
Overzicht slaagpercentage Bekwaamheidsexamen Aperçu du pourcentage de réussites Examen d aptitude SESSIE SESSION TOTAAL GESLAAGD NIET GESLAAGD TOTAL REUSSI PAS REUSSI 2009 414 157 (37,9%) 257 (62,1%) 2010 383 170 (44,4%) 213 (55,6%) 2011 274 112 (40,9%) 162 (59,1%) 27
Stagedageboek - Journal de stage J. VAN HECKE Membre du Comité Exécutif de la Commission de stage Lid van het Uitvoerend Comite van de stagecommissie 28
Stagedagboek Journal de stage Verslag einde stage Rapport de fin de stage Evaluatie stagemeester Evaluation du maître de stage Permanente vorming Formation permanente Informatie gegeven aan de jury s mondelinge proef bekwaamheidsexamen Informations données aux jurys d épreuve orale examen d aptitude Belang van validatie van opdrachten in het bijzonder in geval van verandering van stagemeester en voor toegang tot bekwaamheidsexamen Importance de la validation des missions en particulier en cas de changement de maître de stage et pour l accès à l examen d aptitude 29
Stagedagboek : vereenvoudiging Journal de stage : simplification Registratie opdracht: sleutelwoorden zijn niet meer nodig vak(ken) is (zijn) genoeg Enregistrement mission : plus de mots-clés nécessaires matière(s) est (sont) suffisante(s) 30
Stagedagboek : vereenvoudiging Journal de stage : simplification Opdracht cliënt: de vakken «Profiel van de cliënt» en «Aard van contacten» zijn afgeschaft Mission client : suppression des champs «Profil de votre client» et «Nature des contacts» Seminarie : afschaffing van het vak «Type van seminarie» Séminaire : suppression du champ «Type de séminaire» 31
Verloop van einde stage stagiairs «3+» Déroulement de la fin de stage stagiaires «3+» L. KERFS Lid van het Uitvoerend Comite van de Stagecommissie Membre du Comité Exécutif de la Commission de stage 32
Verloop van einde stage stagiairs «3+» Déroulement de la fin de stage stagiaires «3+» Aantal stagiairs «3+» - Nombre de stagiaires «3+» Herinnering verloop stage/bekwaamheidsexamen Rappel déroulement du stage/examen d aptitude Recente opvolgingsmaatregelen van stagiairs «3+» - Mesures récentes de suivi des stagiaires «3+» 33
Overzicht Stagiairs «3+» Aperçu Stagiaires «3+» 4 de JAAR 5 de JAAR 6 de & + JAAR 4 e ANNEE 5 e ANNEE 6 e & + ANNEE TOT. Accountant 138 136 184 458 Belastingconsulent 51 44 68 163 Expert-comptable 83 67 109 259 Conseil fiscal 6 9 21 36 TOTAAL 278 256 382 916 TOTAL 34
Aantal stagiairs «3+» (vervolg) Nombre de stagiaires «3+» (suite) Na de stage, in beginsel 3 jaar, moet de stagiair géén stagedagboek meer bijhouden Après le stage de, en principe, 3 ans, le stagiaire ne doit plus tenir de journal de stage Na het einde van de stageovereenkomst, kan de stagemeester andere stagiairs begeleiden zelfs als de vorige stagiairs in het bekwaamheidsexamen nog niet geslaagd zijn Après la fin de la convention de stage, le maître de stage peut prendre de nouveaux stagiaires même si les stagiaires précédents n ont pas encore réussi l examen d aptitude 35
Herinnering verloop stage/ bekwaamheidsexamen Rappel déroulement stage/examen aptitude Verloop stage Voorbeeld Déroulement stage Exemple 2010: toelatingsexamen examen d admission 2011 2012 2013: stage 2014: bekwaamheidsexamen examen d aptitude 2014: extern: eedaflegging externe : prestation de serment 36
Herinnering verloop stage/ bekwaamheidsexamen (vervolg) Rappel déroulement stage/examen aptitude (suite) Bekwaamheidsexamen Examen d aptitude Jaar na einde stage Année après fin du stage Na deliberatie door stagecommissie en beslissing van de Raad van het IAB Après délibération de la commission de stage et décision du Conseil de l IEC Criteria Critères: o o o o o o 1000 uren per jaar 1000 heures par an Permanente vorming Formation permanente Verplichte IAB seminaries Séminaires IEC obligatoires Evaluatie stagemeester Evaluation maître de stage Overzicht materies behandeld gedurende de stage Résumé des matières traitées durant le stage Tuchtdossier Dossier disciplinaire 37
Herinnering verloop stage/ bekwaamheidsexamen (vervolg) Rappel déroulement stage/examen aptitude (suite) 5 kansen over 5 jaar 5 chances sur 5 ans 2 sessies per jaar 2 sessions par an Dus 10 mogelijkheden donc 10 possibilités Schriftelijke proef en mondelinge proef Epreuve écrite et épreuve orale 38
Recente opvolgingsmaatregelen van stagiairs «3+» Mesures récentes de suivi des stagiaires «3+» Ieder jaar, sinds 2009, wordt aan de stagiairs «3+» een verslag gevraagd hoofdzakelijk mbt de volgende elementen: Status van activiteit en eventuele wijzigingen sinds vorige deelname aan het bekwaamheidsexamen Aard van behandelde dossiers en van werkzaamheden Permanente vorming Chaque année, depuis 2009, il est demandé aux stagiaires «3+» de soumettre un rapport concernant principalement les éléments suivants: Statut de leur activité et changements éventuels depuis leur participation précédente à l examen d aptitude Nature des dossiers traités et de leurs travaux Formation permanente 39
Recente opvolgingsmaatregelen van stagiairs «3+» (vervolg) Mesures récentes de suivi des stagiaires «3+» (suite) Dit verslag is een bijkomend gegeven voor de examenjury bij de mondelinge proeven Ce rapport est une donnée supplémentaire pour le jury lors des épreuves orales De stagemeester kan, als de stagiair «3+» hem/haar dit vraagt, de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen bijwonen Le maître de stage peut, si le (la) stagiaire «3+» le lui demande, assister à l épreuve orale de l examen d aptitude 40
Permanente vorming Formation permanente L. KERFS Lid van het Uitvoerend Comite van de Stagecommissie Membre du Comité Exécutif de la Commission de stage 41
Permanente vorming Formation permanente Verslag permanente vorming moest op 31 januari 2012 ingediend worden Le rapport de formation permanente devait être introduit le 31 janvier 2012 Stagiairs «3+» : - verslag permanente vorming via elektronisch stagedagboek; - toepassing van norm permanente vorming; - toegang tot alle IAB seminaries Stagiaires «3+» : - rapport de formation permanente via le journal de stage électronique - application norme formation permanente - accès à tous les séminaires de l IEC 42
Permanente vorming Formation permanente Stagiairs tijdens driejarige stage-activiteiten : - 1ste stagejaar: 3 IAB-voordrachten verplicht te volgen waarvan deontologie - 2de & 3de stagejaar: 2 IAB-voordrachten verplicht te volgen Stagiaires en période d activités de stage : - 1re année de stage : 3 conférences IEC obligatoires, dont la déontologie - 2e et 3e années de stage : 2 conférences IEC obligatoires Versterkte controle op de aanwezigheid (naar analogie met de leden) Contrôle de présence renforcé (par analogie avec les membres) 43
Stagiairs en aandeelhouderschap van professionele vennootschappen Vennootschappen van stagiairs Stagiaires et actionnariat des sociétés professionnelles Sociétés de stagiaires C. CLOQUET Vice-Présidente de la Commission de stage Ondervoorzitter van de Stagecommissie 44
Aandeelhouderschap van professionele vennootschappen Actionnariat des sociétés professionnelles K.B. 16/10/2009 A.R. 16/10/2009 Stagiairs mogen nu maximum 49% van de stemrechten bezitten Les stagiaires peuvent maintenant détenir au maximum 49 % des droits de vote De stagiairs mogen vanaf nu, in minderheid, deel uitmaken van de bestuursorganen Les stagiaires peuvent dorénavant faire partie, en minorité, des organes de gestion. 45
Aandeelhouderschap van professionele vennootschappen (vervolg) Actionnariat des sociétés professionnelles (suite) Nieuwe voorwaarden: - geen strafrechterlijk verleden, geen eerder faillissement; - onafhankelijkheid van de accountant en /of belastingconsulent mag niet in het gedrang worden gebracht; - bij een redelijke twijfel over de onafhankelijkheid kan een erkenning worden geweigerd Nouvelles conditions : - pas de condamnation pénale; pas de faillite - l indépendance de l expert-comptable et/ ou du conseil fiscal ne peut être compromise; - un agrément peut être refusé en cas de doute raisonnable quant à l indépendance 46
Aandeelhouderschap van professionele vennootschappen (vervolg) Actionnariat des sociétés professionnelles (suite) Enige uitzondering: vennootschappen met slechts twee zaakvoerders De regel de meerderheid van de zaakvoerders of bestuurders moet IAB-lid zijn kan niet meer worden toegepast DUS compromis: de tweede zaakvoerder/bestuurder moet lid zijn van het IBR of van het BIBF, of de hoedanigheid hebben die gelijkgesteld is aan de hoedanigheid van accountant en/of belastingconsulent in het buitenland Doel: Doorslaggevende aanwezigheid van beroepsbeoefenaars Mogelijkheid voor leden van de verschillende instituten tot samenwerking met twee personen 47
Aandeelhouderschap van professionele vennootschappen (vervolg) Actionnariat des sociétés professionnelles (suite) Seule exception: sociétés ne comptant que deux gérants La disposition selon laquelle une majorité des gérants ou administrateurs doit être membre de l IEC ne peut plus s appliquer; Compromis: le deuxième gérant /administrateur doit être membre de l IRE ou de l IPCF, ou doit avoir la qualité équivalente à celle de l EC et/ou du CF à l étranger. Objectif: présence prépondérante de professionnels du chiffre possibilité pour les membres d instituts distincts de s associer à deux. 48
Beperking beroepsaansprakelijkheid Limitation responsabilité professionnelle De stagiairs die rechtstreeks factureren aan hun cliënteel : verplichting tot verzekering Les stagiaires qui facturent des prestations en direct à des clients : obligation d assurance De stagiairs kunnen hun burgerlijke contractuele beroepsaansprakelijkheid beperken Les stagiaires peuvent limiter leur responsabilité civile professionnelle contractuelle Beperking veronderstelt een geschreven contract en een bewijs van aanvaarding Limitation nécessite un écrit et preuve d un accord 49
Vennootschappen van stagiairs Sociétés de stagiaires Stage en vennootschap - Stage et société Titel Titre Statuten Statuts Eigen cliënteel Clientèle propre Verzekering Assurance 50
Enkele recente ontwikkelingen mbt «antiwitwas» wetgeving Quelques développements récents concernant la législation «antiblanchiment» J. DE BLAY Secretaris-Penningmeester IAB Lid van de Stagecommissie Secrétaire-Trésorier IEC Membre de la Commission de stage 51
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys J. VAN WEMMEL Voorzitter Stagecommissie Président de la Commission de stage L. DE BROECK - F. KHROUZ - P.A. MICHEL Voorzitters jurys Présidents de jurys 52
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Voorbereiding op het mondeling eindexamen (inspanning, tijdsduur, theorie en praktische ervaring, IAB voordrachten, simulatieproef) Préparation de l examen oral de sortie (effort, durée, théorie et expérience pratique, conférences IEC, shadow exam entre amis) 53
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Evenwicht tussen de opdrachten (boekingen, BTW, Venn.B., NBB, enz ) Equilibre entre missions (écritures comptables, TVA, Isoc, BNB, etc.) 54
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Evenwicht tussen de vakgebieden ( boekhouding, vennootschapsrecht, BTW, bijzondere mandaten, financiële analyse, enz ) Equilibre entre matières (comptabilité, Code des sociétés, TVA, missions spéciales, analyse financière, etc.) 55
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Betrokkenheid van de stagemeester Implication du maître de stage, Noodzaak goed geslaagd te zijn op het schriftelijk examen Nécessité d un examen écrit bien réussi, Verloop van een mondeling examen Déroulement d un examen oral, Belangrijke elementen voor de jury Eléments importants pour le jury 56
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Problemen met boekingen, evaluatieregels, gebrek aan precisie Problèmes pour écritures comptables, règles d évaluation, manque de précision Moeilijkheden om de boekhoudkundige aspecten aan te vullen met de fiscale aspecten Difficultés de compléter les aspects comptables par les aspects fiscaux 57
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Zwakke kennis van fiscaliteit ( in het bijzonder BTW), vennootschapsrecht (zelfs het financieel plan), bijzondere mandaten ( meer specifiek het aspect «procedure») Connaissances très faibles en fiscalité (part TVA), en droit des sociétés (même le plan financier), missions spéciales (surtout aspect «procédure») 58
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Moeilijkheden met een volledige en precieze uitdrukking Difficultés d expression de manière complète et précise 59
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Bepaalde kandidaten leggen het mondeling examen af enkel op basis van hun professionele ervaring maar bereiden zich intellectueel niet goed voor Certains candidats se présentent uniquement sur base de leur expérience professionnelle mais ne s investissent pas intellectuellement pour préparer l épreuve orale 60
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Een groot aantal kandidaten komen «een kijkje» nemen (één, twee keer, ) zonder echte motivatie un grand nombre de candidats vient prendre la «température» (une, deux fois, ) pas très motivés 61
Beschouwingen omtrent de mondelinge proef van het bekwaamheidsexamen door voorzitters van jury s Considérations relatives à l épreuve orale de l examen d aptitude par des présidents de jurys Betrokkenheid van de stagemeesters Implication des maîtres de stage Zou het niet nuttig zijn om een «repetitie» te organiseren? ne serait-il pas utile d organiser un «rehearsal», une sorte de «bac blanc»? Er zijn ook briljante kandidaten! Il y a aussi de brillants candidats! 62
63