Inhoud 1. Inleiding... 15 1.1. Doelgroep... 15 1.2. Toepassingsgebied... 15 1.3. Wet Milieubeheer... 16 1.4. Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen... 16 1.5. BRL... 17 1.6. Certificatie... 19 1.6.1. Productcertificatie... 19 1.6.2. Procescertificatie... 19 1.6.3. Systeemcertificatie... 19 1.7. VTI-opleiding... 19 1.8. Keuringscriteria... 20 1.8.1. Jaarlijkse controle op water en/of bezinksel (KC-102)... 20 1.8.2. Keuringscriteria voor inwendige inspectie (KC-105 en KC-106)... 20 1.8.3. Keuringscriteria (her)classificatie bovengrondse tankinstallatie (KC-111)... 21 1.8.4. Herkeuring ondergrondse tanks en leidingwerk (AS6810)... 21 1.8.5. Periodieke controle kathodische bescherming (AP-08)... 21 1.9. BBT Besluit... 21 1.10. ATEX... 21 1.11. CE-markering: Richtlijn Drukapparatuur (97/23/EG)... 22 1.12. WMS... 22 1.13. Vragen... 23 2. Procesbeschrijving... 25 2.1. Het ontwerp... 25 2.1.1. Verzamelen en verwerken van (productie)gegevens... 25 2.1.2. Uitwerken van het ontwerp... 25 2.1.3. Kiezen van materialen en onderdelen... 25 2.1.4. Maken van een kostprijsberekening... 25 2.2. Voorbereiding productiewerk... 26 2.2.1. Verzamelen en verwerken van productiegegevens... 26 2.2.2. Maken van een tekening(pakket)... 26 2.2.3. Organiseren van mensen en middelen... 26 2.3. Begeleiden van de productie... 27 2.3.1. Begeleiden van het productieproces... 27 2.3.2. Bewaken van de begroting... 27 2.3.3. Uitvoeren kwaliteitscontroles... 27 2.3.4. Opleveren van het werk... 27 2.4. Vragen... 29 Pagina 5 van 279
3. Voorschriften... 31 3.1. Algemeen... 31 3.2. Plaatselijke voorschriften... 31 3.2.1. Voorschriften brandweer... 31 3.2.2. Bouwbesluit... 31 3.3. Afstanden bij het plaatsen van tanks... 32 3.4. Vragen... 33 4. Soorten installaties... 35 4.1. Ondergronds... 35 4.2. Installaties in waterwingebieden/waterbeschermingsgebieden... 35 4.3. Installaties met persleidingen ondergronds... 35 4.4. Tanks en leidingwerk met afwijkende materialen en maatvoering... 35 4.5. Chemie-installaties... 36 4.6. Vragen... 37 5. Bodemonderzoeken... 39 5.1. Milieukundig bodemonderzoek... 39 5.2. Bodemweerstand... 41 5.3. Grondmechanisch onderzoek... 42 5.3.1. Procedure grondmechanisch onderzoek en advies... 42 5.4. Vragen... 45 6. Voorbereidingen... 47 6.1. Overleg met de opdrachtgever... 47 6.2. Correctie naar de criteria... 47 6.3. Afwijkingen... 47 6.4. Het maken van de ontwerptekening... 48 6.5. Revisietekening... 48 6.6. Proceseisen... 49 6.7. De offerte... 50 6.8. Vragen... 51 7. Aanvang van de werkzaamheden... 53 7.1. Werkzaamheden direct na verlening van de opdracht... 53 7.1.1. Controle van de opdrachtbevestiging op wijzigingen... 53 7.1.2. Bestellen van materialen... 53 7.1.3. Bepaling installatiedatum... 53 7.2. Aanvang werkzaamheden op locatie... 54 7.2.1. Ingangscontrole benodigde documenten en materialen... 54 7.2.2. Controle werkplek... 54 7.2.3. Te nemen veiligheidsmaatregelen... 55 Pagina 6 van 279
7.2.4. Controlelijst... 55 7.3. Vragen... 57 8. Het uitzetten van de tankput... 59 8.1. Inleiding... 59 8.2. Het lezen van de tekening... 59 8.2.1. Het tekeninghoofd... 60 8.2.2. De situatie (plattegrond)... 60 8.2.3. De aanzichten... 60 8.2.4. Details... 60 8.2.5. Verklaring... 61 8.2.6. De schaal van de tekening... 61 8.3. Uitzetten van rechte lijnen en hoeken... 61 8.3.1. Rechte lijnen... 61 8.3.2. Haakse hoeken (loodlijnen)... 63 8.4. Uitzetten van hoogten... 63 8.4.1. N.A.P... 63 8.5. Roterende lasers... 64 8.5.1. Het opstellen en instellen van de laser... 65 8.6. Het uitzetten van de tankput... 65 8.7. Vragen... 69 9. Het ontgraven van de tankput... 71 9.1. Kabels en leidingen lokaliseren... 71 9.2. Bemaling van de tankput... 73 9.2.1. Bronbemaling... 74 9.2.2. Spanningsbemaling... 75 9.3. Monitoringsbuizen... 75 9.4. Inklinking en uitlevering... 76 9.4.1. Hoeveelheden berekenen... 76 9.5. Afzet uitkomend materiaal... 77 9.6. Graven van de tankput... 77 9.6.1. Veilig talud... 78 9.6.2. Grondkerende voorzieningen... 79 9.7. Leidingsleuven graven... 80 9.8. Veiligheidsinstructies bij het graven... 80 9.9. Fundering aanbrengen en afwerken putbodem... 81 9.10. Aanvulmateriaal putbodem en tankput... 82 9.11. Maatregelen tegen opdrijven van de tanks... 82 9.12. Vragen... 87 10. Het plaatsen van de tanks... 89 10.1. Werkzaamheden vooraf... 89 10.1.1. Het afvonken van de bekleding... 89 10.1.2. Inwendige inspectie... 90 Pagina 7 van 279
10.1.3. Ondergrond en afstanden... 90 10.1.4. Afschot... 91 10.2. Het plaatsen van de tank... 92 10.2.1. Hijstechniek... 92 10.2.2. Het ballasten van de tank tijdens de installatiefase... 94 10.2.3. Het plaatsen van de anode en aansluiten kathodische bescherming... 95 10.3. Het aanvullen van de tankput... 97 10.3.1. Verdichting van het zand bij de tank en leidingen... 97 10.4. Vragen... 99 11. Leidingen... 101 11.1. Soorten leidingen... 101 11.1.1. Stalen leidingen... 101 11.1.2. Kunststofleidingsystemen... 101 11.1.3. Flexibele leidingsystemen... 101 11.2. Leidingmaten... 104 11.3. Leidingdoorvoeren in tanks... 104 11.4. Montage van leidingen in stalen tanks... 105 11.5. Pakkingmaterialen... 106 11.6. Afschot... 106 11.7. Onderlinge afstanden... 106 11.8. Ingraafdiepte... 107 11.9. Isolatiestukken... 107 11.10. Isolatiestukken bij dampretourleidingen... 108 11.11. Vragen... 109 12. Het verbinden van leidingen... 111 12.1. Fitten... 111 12.1.1. Het snijden van schroefdraad... 111 12.2. Lassen... 113 12.2.1. Autogeen lassen... 114 12.2.2. Lassen met beklede elektrode... 114 12.2.3. MIG / MAG lassen... 115 12.2.4. TIG-lassen... 116 12.2.5. Materiaalspanningen en krimp... 117 12.2.6. Laskwalificaties en methodes... 117 12.3. Solderen... 119 12.3.1. Zachtsolderen... 119 12.3.2. Hardsolderen... 122 12.4. Ontlastconstructies... 122 12.5. Vragen... 125 13. Montage van de verschillende leidingen... 127 13.1. De vulleiding... 127 13.2. De ontluchting... 127 Pagina 8 van 279
13.3. De zuigleiding... 128 13.4. De peilleiding / watervrijmaakleiding... 129 13.5. Dampretourleiding... 130 13.6. Retour- en calamiteitenleiding... 130 13.7. Leidingen afgewerkte olie tank... 130 13.8. Mantelbuis... 131 13.9. Persingen... 131 13.10. Geveldoorvoering... 132 13.11. Vragen... 133 14. Ondergrondse drukleidingen... 135 14.1. Ondergrondse persleidingen... 135 14.2. Ondergrondse niet drukloze leidingen... 136 14.3. Vragen... 139 15. Appendages... 141 15.1. Vul- en peildoppen... 141 15.2. Overvulbeveiliging... 141 15.3. Vulpuntmorsbak... 142 15.4. Ontluchting... 142 15.5. Terugslagklep... 142 15.6. Inline vlamdover... 142 15.7. Isolatiekoppelingen... 143 15.8. Vragen... 145 16. Het afpersen van de installatie... 147 16.1. Inleiding... 147 16.2. Afpersen... 147 16.2.1. Het afpersen van een geheel lege installatie... 149 16.2.2. Het afpersen van een installatie gevuld met product of water... 150 16.2.3. Het afpersen van dubbelwandige tanks... 150 16.2.4. Het afpersen van een compartimententank... 151 16.2.5. Het afpersen van persleidingen... 151 16.3. Afpersen gevaarlijk?... 151 16.4. Vragen... 153 17. Het bekleden van leidingen en appendages... 155 17.1. Inleiding... 155 17.2. Pijpwikkelband... 155 17.3. Stopaq... 156 17.4. Het bekleden van mangatdeksel, hijsogen, flenzen en appendages... 157 17.5. Vragen... 159 Pagina 9 van 279
18. Afvonken... 161 18.1. Gereedschap... 161 18.2. Normen en standaardinstellingen... 161 18.3. Reparaties... 162 18.4. Aarding en vonkoverslag... 162 18.5. Vragen... 163 19. Potentiaalvereffening vulpunt en afvoer van statische elektriciteit... 165 19.1. Aarding t.b.v. potentiaalvereffening... 166 19.2. Aarding van de dampretouradaptor... 168 19.3. Vragen... 169 20. Het plaatsen van de pompen... 171 20.1. Voorbereidingen... 171 20.2. Regels... 171 20.3. Vragen... 173 21. Olie- en benzineafscheiders, bestrating... 175 21.1. Olieafscheider... 175 21.2. Leggen van de riolering... 175 21.2.1. Aardoliebestendigheid... 175 21.2.2. Toepassing lijnafwatering... 176 21.2.3. Afpersen riool (opleveringscontrole)... 176 21.3. Fundering aanleggen... 176 21.4. Aanbrengen vloeistofdichte verharding... 176 21.4.1. Ter plaatse gestorte betonverharding... 177 21.4.2. Verharding van betonnen bestratingselementen... 178 21.4.3. Kitwerk... 178 21.4.4. Soorten vloeistofdichte bestratingselementen... 180 21.5. Straatlaag afwerken... 181 21.6. Pompeiland... 181 21.7. Vragen... 183 22. Gereedschap... 185 22.1. Beproevingsmiddelen... 185 22.2. Penetrograaf... 186 22.3. Elektrische apparatuur... 187 22.4. Vragen... 189 23. Corrosie en corrosiebestrijding... 191 Pagina 10 van 279
23.1. Corrosie... 191 23.2. De verschillende vormen van corrosie... 191 23.3. Chemische corrosie... 192 23.4. Elektrochemische corrosie... 193 23.5. Bescherming tegen corrosie... 194 23.6. Bekleding van leidingen... 194 23.7. Kathodische bescherming (KB)... 195 23.8. Vragen... 197 24. Overige installaties... 199 24.1. Ondergrondse kunststof (GRP / GRE) installaties... 199 24.2. Tankinstallaties voor PGS-klasse 1 en 2 producten, semi-ondergronds, uitpandig... 199 24.2.1. Gevarenzone indeling en afstanden... 199 24.3. Pontoninstallaties... 200 24.3.1. Ontwerp van de installatie... 200 24.3.2. Het drijfgedeelte... 200 24.3.3. De compartimenten... 201 24.3.4. Tankschacht... 201 24.3.5. Stabiliteit... 201 24.3.6. Ontluchting... 201 24.3.7. Overige voorzieningen... 202 24.3.8. Steigerleidingen voor PGS-Klasse 3 product met of zonder ponton... 203 24.3.9. Antihevelbeveiliging... 203 24.3.10. Terugslagklep... 203 24.3.11. Afschot leidingen... 204 24.4. Tankinstallaties in grondwaterbeschermingsgebieden... 204 24.4.1. Aanvullende eisen... 204 24.5. Lekdetectiesystemen... 204 24.6. Niveaumeetsystemen... 204 24.7. Vragen... 207 25. (Werken aan) Bestaande installaties... 209 25.1. Inleiding... 209 25.2. Keurregime gebruiksfase / Onderhoudskeurregime... 209 25.3. Controle kathodische bescherming... 210 25.4. Stroomopdrukproef drukloze opslag... 210 25.5. Inwendige inspectie... 211 25.5.1. Preventie... 212 25.6. Herstel van ondergrondse bekleding... 213 25.7. Overpompen van product... 213 25.8. Inspectie van de overvulbeveiliging... 213 25.9. Verhuistanks... 213 25.10. Vragen... 215 26. Veilig werken aan tankinstallaties... 217 Pagina 11 van 279
26.1. Besloten ruimten... 217 26.2. Gevaren in besloten ruimten... 218 26.2.1. Controles voorafgaand aan het betreden van de besloten ruimte... 218 26.2.2. Verstikkingsgevaar... 218 26.2.3. Brand en ontploffingsgevaar... 219 26.2.4. Vergiftigingsgevaar... 220 26.2.5. Bewegende delen... 220 26.2.6. Gevaar door elektriciteit... 221 26.2.7. Vallen, uitglijden en vallende voorwerpen... 221 26.3. Veilig werken in besloten ruimten... 221 26.3.1. Preventie... 222 26.3.2. Adembescherming... 222 26.3.3. Werkopdracht / Controlelijst / Werkvergunning... 222 26.3.4. Constructieve veiligheidseisen... 223 26.3.5. Maatregelen alvorens een besloten ruimte te betreden... 224 26.3.6. Het leeg maken van de besloten ruimte... 225 26.3.7. Afsluiten van leidingen... 227 26.3.8. Ventilatiesystemen voor gassen en dampen... 227 26.3.9. Criteria voor het veilig betreden van een besloten ruimte... 228 26.4. Meting van gasconcentraties, zuurstof en explosieve mengsels.... 228 26.5. Organisatie en benodigd personeel... 230 26.6. Het openen van het mangat... 231 26.7. Maatregelen tijdens het werken in besloten ruimten... 231 26.7.1. Afzetten van de omgeving... 231 26.7.2. Besloten ruimte vrij maken van schadelijke gassen en dampen... 232 26.7.3. Toe te passen apparatuur... 233 26.7.4. Persoonlijke beschermingsmiddelen en hygiëne... 237 26.8. Wettelijke bepalingen... 238 26.9. Inwendige inspectie van tanks... 239 26.9.1. Toepassingsgebied... 239 26.9.2. Voorwaarden... 239 26.10. Inwendige inspectie PGS-klasse 1 en 2 tanks... 240 26.10.1. Onderwerp... 240 26.10.2. Toepassingsgebied... 240 26.10.3. Voorwaarden... 240 26.11. Bestaande installaties (herkeuring)... 241 26.11.1. (Her)Keuringsregime... 241 26.11.2. Extra veiligheidsaspecten... 241 26.12. Vragen... 243 27. Arbo en veiligheid... 245 27.1. Inleiding... 245 27.2. Gehoorbescherming... 245 27.2.1. Gevaarlijk geluid... 245 27.2.2. Lawaai, doe er wat aan... 246 27.2.3. Gehoorbescherming... 246 27.3. Verstandig tillen... 247 27.3.1. Inleiding... 247 Pagina 12 van 279
27.3.2. Rugklachten... 248 27.3.3. Hoe zijn rugklachten te voorkomen?... 249 27.3.4. Wat te doen als u toch moet tillen?... 249 27.4. VCA... 250 27.4.1. VCA-Certificaten en VCA-Certificering... 251 27.5. Veiligheidsetikettering... 251 27.5.1. Indeling van stoffen in WMS-klassen... 251 27.5.2. Gebruik pictogrammen WMS en risico's... 253 27.5.3. Veiligheidsinformatiebladen... 255 27.5.4. Normen en richtlijnen... 255 27.5.5. Werken met licht ontvlambare stoffen (vast en vloeibaar)... 256 27.5.6. Werken met zeer licht ontvlambare stoffen (vast en vloeibaar)... 256 27.5.7. Werken met giftige en schadelijke stoffen (vast en vloeibaar)... 257 27.6. Vragen... 259 28. Sanctiebeleid... 261 28.1. Sancties / maatregelen bij tekortkomingen van de tankinstallateur... 261 28.2. Classificatie van fouten... 262 28.3. Classificatie in relatie tot de tankinstallateur... 262 28.4. Kwaliteitscijfer... 263 28.5. Schorsing... 264 28.6. Verhoogde controlefrequentie... 265 28.7. Kwaliteitsniveau... 265 28.8. Vragen... 267 29. Bijlagen... 269 29.1. Gebruikte afkortingen en terminologie... 269 29.2. Belangrijke websites... 271 29.3. Uitzetten bouwput... 272 Pagina 13 van 279