Project: toegankelijkheid vroeger en nu Werkgebied: Het Openlucht museum te Arnhem Projectverslag Datum: 27 april 2013
Aanleiding: Onze stichting toetst voortdurend de toegankelijkheid van gebouwen zoals die nu is. Daarom zijn wij erg nieuwsgierig hoe de toegankelijkheid vroeger was, wat is er al verbeterd en of wij daar misschien iets van kunnen leren. Waar kun je dat beter doen dan in het Openlucht museum te Arnhem dachten wij. Wij hebben al toetsingslijsten tot onze beschikking en de veel van onze bestuursleden en vrijwilligers hebben zelf een handicap. Een neven reden voor dit project is om de vrijwilligers een dagje uit te geven na een jaar van hard werken. Doelstellingen: Toetsen hoe toegankelijk gebouwen vroeger waren en of het nu veel beter is. Hoe was het vroeger om gehandicapt te zijn? Daarnaast kunnen wij de directie van het Openlucht museum mogelijk nog enkele aanbevelingen geven over de toegankelijkheid van het park. De doelgroep zijn de gehandicapten die het park bezoeken en de gehandicapten in Zutphen e.o. zodat wij met onze uitslag nog meer kunnen betekenen voor hen in de toegankelijkheid binnen de gemeente Zutphen.
Het onderzoek: Op zaterdag 27 april 2013 gingen we met 20 bestuursleden en vrijwilligers van de Stichting Platform Gehandicapten & Chronisch Zieken te Zutphen samen naar het Openlucht museum te Arnhem. We hadden rolstoelen, rollators en wandel stokken mee om aan de hand van de toetsingslijsten de toegankelijkheid van de gebouwen die daar staan te gaan toetsen. Na ontvangst met een kopje koffie/ thee met iets lekkers erbij gingen we op pad. In groepen van 4 personen gingen we het museum door. Iedere groep had een lijst met gebouwen bij zich die op toegankelijkheid gecontroleerd werden. In de middag pauze kwamen we weer bij elkaar voor de lunch. Na de lunch gingen we weer verder met het onderzoek en de groepen die het onderzoek klaar hadden konden de rest van het museum bekijken. Na afloop van de dag kwamen we weer bij elkaar om in het restaurant bij een drankje en hapje na te praten. Daarna gingen we samen weer naar Zutphen toe.
Projectorganisatie: De projectgroep bestaat uit het Dagelijks Bestuur van de Stichting Platform Gehandicapten & Chronisch Zieken te Zutphen. Uitvoering van het onderzoek: De vrijwilligers en bestuursleden van de stichting. Het is uniek om gebouwen van lang geleden in hun oorspronkelijke staat te toetsen op de huidige toetsingslijsten.
Resultaten: De hindernissen die we tegen kwamen waren te veel om allemaal op te noemen. Veel hoge dorpels en soms midden in een vertrek een abrupt hoogteverschil. De vloer was soms niet verhard of er was een verharding van zeer onregelmatige stenen. Bij de voordeur was vaak een hoge stoep aan de buitenkant. Vaak zag je in een woning een kelder met trap naar beneden en erboven een opkamer met een trap omhoog. Een bedstede is ook niet erg toegankelijk te noemen. Ook kwamen we een boerderij tegen met een opstapje van ca. 20 cm tussen de gang en de woonkamer. Deuren waren lang niet allemaal breed genoeg en soms waren er andere hindernissen die een goede doorloop met rolstoel in de weg stonden. Soms waren er balken of lage deurenopeningen waarvoor je bukken moest. De ruimtes in de woningen waren vaak ook zo klein dat je er met een rolstoel niet goed kon omkeren. Veel bedieningselementen in de werkruimten waren niet vanuit een rolstoel te bedienen. Als er een verdieping was dan moest je over de trap naar boven maar deze waren vaak maar smal en steil dus niet geschikt voor montage van een traplift. In de meeste boerderijen kwam er ook weinig daglicht binnen in de werkruimtes. Voor toiletbezoek moest men vaak naar een hok achter het huis. Enkele opvallende waarnemingen; 2- geen vloerverharding in de radmakerij. 3- bij de rosoliemolen is de lage doorloophoogte aangegeven met een rode zakdoek. 10- een grindpad naar de boerderij, daar kom je met een rolstoel lastig overheen. 12- de molen is niet toegankelijk. 14- dorpelhoogte toegangsdeur boerderij 20 cm. 18- doorloophoogte in de boerderij Staphorst was 165 cm. 27- in de palingleurders hut kon je niet eens rechtop staan en je moest er op de grond zitten. 29- in de koopmanswoning veel hoge dorpels en het toilet staat buiten. 30- bij de chinees kom je met een rolstoel niet naar binnen. 31- in de bakkerij is een steile hellingbaan. 34- de scheepswerf is niet toegankelijk voor rolstoelen en het is er donker. 35- het vissershuisje heeft een hoge trap naar de ingang maar ook een ( steile ) helling voor rolstoelen. 38- de wasserij is heel toegankelijk maar het kantoor heeft een hoge dorpel.
42- een steile trap naar de molen. 43- het tolhuisje was gesloten dus hoefden we geen tol te betalen. 45- arbeiders waren vroeger kennelijk niet lang, deurhoogte arbeidershuisje is 155 cm. 47- de smederij was heel goed toegankelijk alleen weinig licht. 49- weinig daglicht in de loods van Van Gend en Loos. 51- een deel van de getoonde foto s in de stoomzuivelfabriek is niet te zien vanuit een rolstoel. 57 - in een plaggenhut kan een mens zonder beperking al moeilijk uit de voeten. 58 en 59- een toegangspad van hobbelige keien naar de boerderij en het schooltje. 60- in de herberg is zelfs een rolstoeltoilet aanwezig. 61- het plateau in het doolhof met trap, paden van zand. 62- het kruidentuinhuisje is goed toegankelijk 63- de toegang van de kruidentuin heeft een hoogte van 7 cm maar in de tuin zijn de hoogteverschillen goed opgelost met een hellingbaan. 68- in de kwekerij een glooiend terrein met grind en zandpaden, dat is moeilijk voor een rolstoeler. 69- ook binnen in de kerk een abrupt hoogteverschil van 15 cm en doorloopbreedte 70 cm. 74- de toegang van de beugelbaan heeft een dorpelhoogte van 24 cm. 75- de bierbrouwerij was volledig toegankelijk. 81- met rolstoel kun je in het spaarstation tot halverwege komen en dan moet je weer terug. 86- de drukkerij is zeer goed toegankelijk zelfs het bospad. 87- ook de papiermolen is zeer goed toegankelijk. 96- hier is een lift aangebracht voor rolstoelers. De grotere gebouwen waren soms maar gedeeltelijk open voor het publiek. Hierdoor waren waarschijnlijk de ruimten die het meeste problemen opleverden met de toegankelijkheid in deze gebouwen niet te bezichtigen.
Conclusie: Je kon vroeger maar beter niet gehandicapt zijn want dan had je echt een probleem. Alles wat er werd gebouwd was afgestemd op de gemiddelde en gezonde mens. Als je daar van afweek dan kwam je overal problemen tegen en moest je veel geholpen worden, je was dan echt afhankelijk van je sociale omgeving. Voor mensen met een mobiliteitsprobleem is er toch al wel veel ten goede veranderd. Tegenwoordig worden gebouwen meer ontworpen terwijl men vroeger meer bouwde zoals het uitkwam. De bouwvoorschriften waaraan je moet voldoen voordat je een bouwvergunning kunt krijgen hebben veel verbetering gebracht. Maximaal hoogteverschil en minimale deurbreedte zijn hier nu goed geregeld. Bij hoogteverschillen die niet voorkomen kunnen worden maakt men tegenwoordig een hellingbaan. Toch valt er ook nu nog veel te verbeteren. Bedieningselementen zijn nu nog vaak een probleem. En de mogelijkheid voor inbouw van speciale voorzieningen en domotica vragen nu nog om veel aandacht. Ook gebruik door blinden en slechtzienden vraagt om aandacht. Maar het verschil tussen vroeger en nu is al erg groot.
Het museum: Op de website geeft het museum heldere informatie over de toegankelijkheid voor invaliden. Bij de parkeerplaats zijn rolstoelen aanwezig die men kan gebruiken. In veel gebouwen zijn in de looproute voorzieningen getroffen om met een rolstoel de oorspronkelijke obstakels te kunnen passeren. Dit is echter niet in het hele museum consequent doorgezet. Het verdiend aanbeveling om de looproute in het hele museum na te lopen en op die plaatsen waar deze voorzieningen nog ontbreken deze alsnog aan te brengen. De ontvangsthal van het museum is ruim maar de wachtruimte voor het inchecken van de bezoekers is klein zodat bij een geringe toeloop mensen al snel buiten moeten wachten, als het regent is dat niet fijn. Het is aan te bevelen een groter deel van de ontvangsthal te benutten voor wachtende bezoekers zodat meer mensen binnen kunnen staan te wachten. Hier kan dan ook een zitgelegenheid gemaakt worden voor mensen die moeite hebben met lang stil staan. In het museum zijn in de ontvangsthal en achter het cafetaria zeer goede toiletvoorzieningen aanwezig met rolstoeltoilet. Wat opviel was dat overal in het museum de medewerkers ( vrijwilligers en betaalde krachten ) heel vriendelijk en erg behulpzaam waren. Het museum kan trots zijn op zo een team medewerkers. Slot: We hebben een leuke en leerzame dag gehad, het was erg koud voor de tijd van het jaar maar het was droog en de zon kwam er regelmatig door. Wij bedanken het museum en zijn medewerkers voor deze mooie dag. Skagerrakstraat 1a 7202 BZ Zutphen. T: 06-57101160 E: info@platformgcz.com W: www.platformgcz.com IBAN: NL39RABO0159094194 Bankrek: 15.90.94.194 kvk nr. 08154198 m.i.v. 1-1-2010 ANBI