INSTITUUTVOOR BODEMVRUCHTBAARHEID,HAREN (Gr.) RAPPORT 8-1971 EENONDERZOEKNAARHETOPTREDENVAN MAGNESIUMGEBREKBIJ LATE TOMATENIN HET RIVIERKLEIGEBIED door J.P.N.L. Roordavan Eysinga Instituut voor Bodemvruchtbaarheid, gestationeerd aan het Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder Glas te Naaldwijk^ H.E.van Caem Instituut voor Bodemvruchtbaarheid, standplaats Eedel, en W.A.C.Nederpel Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder Glas te Naaldwijk INHOUD 1. Inleiding 2 2.Methodevan onderzoek 3 3.Resultaten 5 3.1. Invloedvan de behandelingen.5 3.2.De gehaltenin gronden gewasen hun onderlingerelatie.6 3.3.Het verband tussenhet gehaltein het gewasen het optredenvan magnesiumgebrek 8 3.4.Grondanalysecijfersén het optredenvan magnesiumgebrek 8 4.Discussie 10 5.Literatuur..'11 - r- - ' i i IIIIIIITI i l iiiinni- "MM-ii - i' - -- --v-ti-- ^i J - -mi - - -i 'i._-..._h.^ < ^...-T r.._..-,,^-.. Inst,Bodemvruchtbaarheid,Rapp.8-1971
- 2-1.INLEIDING Magnesiumgebrekbijtomatenwordtinonslandinveel kassen aangetroffen. Meestalblijfthetgebrekbeperkttoteenchlorose vandeouderebladeren,zeldenvindtmengeheelchldrotischeplanten (SmildeenRoordavanÈysinga,19 68). Inhet rivierkleigebied wordtherhaaldelijkmeldinggemaaktvanhetoptredenvanernstig magnesiumgebrek (ZoetemanenNoordermeer,1960}Ter Horst, 1968). In1970isindatgebiedeenonderzoekuitgevoerd.Hetdoel vanditonderzoekwasindeeersteplaatsvasttestellenofdaar inderdaadopruime schaalmagnesiumgebrek bijtomatenvoorkomt,en opdetweedeplaatsomnategaanofdechemischeanalysevan grondmonstersaankangevenonderwelkeomstandigheden hetgebrek isteverwachten.tenslotteisvandegelegenheid gebruik gemaakt oriënterendnategaanwelkemaatregelenkunnenwordengenomenom hetgebrektebestrijden.
- 3 - METHODEVANONDERZOEK Hetonderzoek,dateenvijftientalbedrijvenomvatte, werd uitgevoerdmetlatetomaten.inallegevallenwasaardbeide voorvrucht.detomatenzijnomstreeks 20junigeplant.Dein het onderzoek betrokkenbedrijvenlagenoplichtere grondeninde omgeving vanhuissen (tot 15%afslibbaar)ofopzwaardere gronden indebommelerwaard (meerdan 15% afslibbaar).tijdenshet onderzoekzijndewaarnemingenopdriebedrijvengestoptomdatziekten (kurkwortelen mineervlieg) verderonderzoek zinloos maakten. Beginoktoberennogmaalseindoktoberishetgewasvisueel beoordeeld ophetoptredenvan magnesiumgebrek.bijdebewerking vandegegevensisuitgegaanvanhetgemiddelde waarderingscijferoverbeidedata.deverschillentusseneersteentweede beoordelingwarengering. Grondmonsters (0-2 5 cm) werdengenomenaanhetbeginvande teelt, meestalvoordebemestingwerduitgestrooid,engedurende de teelt,teweteneindseptembereneindoktober.bijde verwerkingvandegegevensvandelaatstetwee monsters,de "bijmestmonsters",iswederomuitgegaanvanhetgemiddeldeoverbeide bemonsteringsdata.indegrondmonsters zijnondermeerbepaald: N-water,K-water en Mg-water.Voordebepaling vandezegehalten wordthetvoorafgedroogdeengemalengrondmonstergedurende15 minutenbijkamertemperatuur geëxtraheerdmet water,ineen inzetverhouding van1:5 (Knoppert, 1970). Degehaltenworden uitgedruktinmg N, mg K 2 0 enmgmgoper100 gdrogegrond. Gewasmonsterswerdeneindoktobergenomen,en welheteerste bladbovendederdetros.dezemonsterswerdenonderzocht op nitraatstikstof, kalium,calciumen magnesium. Opelkbedrijfwerdendevolgendebehandelingen,inenkelvoud, toegepast : 0Mg "normale"bemestingzonderkieseriet +Mg "normale"bemestingplus10kgkieseriet perare +Mg + N "normale"bemestingplus10kgkieserietennogtwee maal bijmestenmet 5 kgkalkammonsalpeterperareper keer.
4 - Onder "normale"bemestingwordtverstaandebemesting volgensadviesvanhetplaatselijk consulentschap,volgensdeadviesbasis vanditconsulentschapwordenalle meststoffen, inclusiefstikstof, voorafgegevenenwordtnietbijgemest (Ter Horst, 1968).Dekieserietwerdkortnahetuitplariten gegeven.
- 5-3.RESULTATEN 3.7. Invloed van de behandelingen Debehandelingendieperbedrijfwerdentoegepast lagenin enkelvoud.eenbespreking vanderesultatenperbedrijf is dus minder zinvol; dewaarnemingen zijndaaromgemiddeld overalle twaalfbedrijven,zietabel 1. TABEL1. Magnesium- enstikstofgehalteingrond engewas (% op de droge stof)enwaarderingvoormagnesiumgebrek (1 = ernstig;10 = afwezig)gemiddeld overalleproefveldenonderinvloedvande behandelingen. Behar ideling Waardering Mg-gebrek,.Grond. Mg-water. N-water Gewas Mg % N0 3 - % 0 Mg 5,7 8,5 11,0 0,50 0,63 + Mg 6,8 14,4 10,6 0,56 0,60 + Mg + N 7,4 13,0 15,6 0,55 0,67 Inhetalgemeenwordendebehandelingen in * cijfers teruggevonden. Dekieserietbemestinggafeenhogermagnesiumgehalte ingronden gewasen mindermagnesiumgebrek.destijgingvanhet Mg-watercijfer bedroeg \ puntbijeenruimdriemaandeneerdergegevenbemesting met 1kgkieserietper are.destikstofbemestinggafeenhogerstikstofgehalte indegrondeneenkleine stijgingvanhetnitraatgehalteinhetblad.degeringestijging innitraatgehaltevanhet bladvaltteverklarenuithetfeitdathet stikstofgehaltein grond en gewas, ookzonderoverbemesting,ongeveeroptimaalwas (zieroordavaneysinga, 1971).Debeoordeling vanmagnesiumgebrek wasopdeveldjesmetkieseriet enextra stikstofgunstigerdan voordeveldjesmetalleenkieseriet.ditverschilwasstatistisch
- 6 - betrouwbaar (P =0,05), Ookvananderegewassen, o.a. aardappel, isbekend dat stikstof,speciaalnitraatstikstof,gunstigwerkt ophetopnemenvanmagnesium doorhetgewasendematewaarinhet gebrekoptreedt (Mulder, 1956).Eenstijging in magnesiumgehalte bijextra stikstofwerddooronsechternietgevonden. 3.2. De gehalten in grond en gewas en hun onderlinge relatie Uitgaandevan 3 6 waarnemingen (12bedrijven, 3behandelingen) ishetverband bestudeerd tussenkalium-,calcium-en magnesiumgehalteinhetbladonderling enmetde grondanalysecijfers. + Erbleekeenduidelijkverbandaanwezig (r =0,52 ) tussen hetkaligehalte indegrond endatvanhetgewas (K-waterliep uiteenvan 7tot 32, kaliingewasvan2,1 tot6,8% Kopdedroge stof). Hetcalciumgehalteinhetblad (uiteenlopend van3,8 tot7,3% Caopdedroge stof) wasbijzonder sterkgecorreleerd (r =-0,92 ) methetkaliumgehalte.figuur 1geefthiervaneenillustratie.In dezefiguur zijndegehaltenomgerekend in meq., weergegevenals percentagevandesomvandedriebepaaldekationen. Verhogingvanhetkaliumgehaltegaatgepaardmeteen duidelijkevermindering vanhetcalciumgehalte enomgekeerd.vergeleken metdesterkek/ca-relatieisdevariatie in magnesiumgering.het magnesium alspercentagevandekationensombeweegt zichtussen 7,5-15%, Welisereenbetrouwbarecorrelatietussen KenMg (cor- + relatiecoëfficiënt r = -0,51 ). Uitfiguur 1blijktdatminstens 10% vandekationensomuit magnesiummoetbestaanwilmenernstigmagnesiumgebrek voorkomen.
-7- Het gehalte aan kalium, calcium en magnesium als percentage van de som van dezekationen en het optreden van magnesiumgebrek. A ernstig Mg-gebrek,waarden ng ^5 matig Mg-gebrek,waardering >5 <7 o zwak Mg-gebrek,waardering >7 K 100 /o 100 /oca Mg-gebrek 10 Mg-gebrek 10r- Het verband tussen het optreden van magnesiumgebrek (1 = ernstig,10 = afwezig)en het magnesiumgehalte in tomateblad ( /o Mg op droge stof) _ _ 0 1 2 3 U 5 K-water/Mg-water Fig. 3 Het verband tussen het optreden van magnesiumgebrek (1 - ernstig, 10 = afwezig ) en de verhouding tussen K-water en Mg-water(resp g K 2 0 en MgO per 100g grond). B E 71016
- '8-3.S. Eet verband tussen het gehalte in het gewas en het optreden van magne si-umg ehr ek Het magnesiumgehalte van het blad gaf een duidelijke aanwijzing voor het optreden van magnesiumgebrek. Figuur 2 geeft hiervan een illustratie. Bij rechtlijnige vereffening werd als correlatiecoëf- + + ficiënt gevonden r = 0,67, bij kromlijnige vereffening r = 0,68 met als regressievergelijking: y = 12,53 { (log x) + 1 } - 2,36 waarin y = waardering voor Mg-gebrek en x = Mg-percentage van het blad. De lijn behorende bij deze vergelijking is in figuur 2 ingetekend. De lijn en de punten in deze figuur sluiten fraai aan bij de resultaten van eerder onderzoek (Roorda van Eysinga, 1969). Omdat er een correlatie tussen het kalium- en magnesiumgehalte in het gewas werd gevonden is ook het verband tussen kalium in blad en het optreden van magnesiumgebrek bestudeerd. Inderdaad was er een betrouwbare correlatie aanwezig (r =-0,46 ). Deze correlatie is echter beduidend minder dan die voor magnesium in gewas.ook de K/Mg-verhouding in het gewas bleek met het optreden van magnesiumgebrek gecorreleerd (r =-0,61 ), maar deze gaf evenmin een verbetering voor de samenhang met het optreden van magnesiumgebrek. 3. 4 Grondanalyseaijfers en het optreden van magnesiumgebrek Voor geen van de getoetste waarden van het grondonderzoek, onder meer K-water en Mg-water,werd een betrouwbare relatie gevonden met het optreden van magnesiumgebrek. De verhouding K-water/Mg-water bleek wel een betrouwbare correlatie te geven: (r = -0,4-4- ), zie figuur 3. Volgens Knoppert (1970)is de waardering van Mg-water afhankelijk van het organische-stofgehalte, volgens de formule: optimaal Mg-water = (2 x org.-stof% +15) : 3
- 9 - Uitgaande vandezeformuleisgetracht eenverbetering inde relatiemetmg-waterteverkrijgen.dezewerkwijze gafgeenbeter resultaat, waarbijechtermoetwordenopgemerkt dathetorganischestofgehalteopdeverschillende bedrijvenniet veruiteen liep, te wetenvan 5 tot 12%.
-10 _ 4.DISCUSSIE Hetonderzoek,uitgevoerd bijlatetomaten inhet rivierkleigebied,toondeaandatinditgebiedopruime schaal magnesiumgebrek voorkomt.dematevanoptreden lijktinhetalgemeennietvandusdanigeernstdatvaneenduidelijkeinvloedopdeproduktie sprake is.medeopbasisvanvroegereervaringen (RoordavanEysinga, 1969), menenwijdatopbrengstreducties zijnteverwachten bijeen beoordeling voormagnesiumgebrek van 5 oflager.welkanhetoptreden vanmagnesiumgebrek,speciaalbijdeinditgebiedmeestalnietof slechtsmethete-luchtkachelsverwarmdeherfsttomaten,eengoede invalspoort vormenvoorziekten,zoals Botrytis. Hetbestrijdenvan magnesiumgebrek iseenvoudig enefficiënt uitvoerbaar,zodatdit zekerwenselijk lijkt.hetmagnesiumgehalteinhetbladgeefteen goedeaanduiding oferinderdaad sprakeisvanmagnesiumgebrek, mocht daaraanwordengetwijfeld. BepalingvanK-waterenMg-waterindegrondvormeneen redelijkebasisomde kali-enkieserietbemestingvasttestellen. VolgenshethierbeschrevenonderzoekmoetMg-watertenminstede helft zijnvank-waterwilmagnesiumgebrek innietteernstigemate optreden.bijeenmg-watercijfergelijkaank-water zal magnesiumgebreknietofnietnoemenswaardig optreden.metandere woorden: uitgaande vank-water 20 (voor mineralegrond)zalmg-waterminstens 10 moetenzijn,enzal magnesiumgebrek vanbetekenisniet zijnte verwachtenbijeen Mg-wateromstreeks 20. Deinvloed vanstikstof,alsoverbemesting gegeven,ophet optredenvanmagnesiumgebrek verdient verdereaandacht. Hetkwam auteursreedsonlogischvoorallestikstofpersevoorhetuitplanten tegeven,deuitdeze studieverkregenresultatenversterkendeze mening. Aanhetbespuitenmetmagnesiumsulfaat, hettoepassenvan organischemest eneventueleverderemaatregelenalsmiddeltegen hetoptredenvanmagnesiumgebrek isinditonderzoekgeenaandacht besteed.ditwilniet zeggendatdezemaatregelennietzinvol zoudenzijn.
- 11-5.LITERATUUR Horst,J.A. ter.bemesting vantomaten.betuwstuinbouwbl.2 6 (196 8) 179-181. Knoppert,J.P.C. Nieuwebepaling voormagnesium in grondmonsters. Groenten Fruit 25 (1970) 1537. Mulder,E.G.Nitrogen-magnesium relationships incrop plants. PI. Soil 7 (1956) 341-376. RoordavanEysinga,J.P.N.L. Magnesiumgebrekbijde tomaat. Rapp. Inst.Bodemvruchtbhd.14-1969,11 pp. RoordavanEysinga,J.P.N.L. Fertilisationoftomatoeswithnitrogen. Agric.Res. Rep.754 (1971);PubisProefstnGroentenFruitt. Glas, Naaldwijk 156 (1971). Smilde,K.W.andJ.P.N.L. RoordavanEysinga.Nutritional diseases inglasshousetomatoes.centre Agric.Publ. Doc, Wageningen, 1968, 4 7 pp. Zoeteman, H.enJ.Noordermeer.LatetomateninhetRijkstuinbouwconsulentschap Geldermalsen.Meded.Dir. Tuinb.23 (1960) 389-396.