zondag 31 december 2017 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 8, 11-15 lied Liedboek 266 Die ons schiep... lezing nieuwe testament (lector) Lukas 2, 22-40 lied Liedboek 517, 1.2.3. Christus, uit God geboren... uitleg en verkondiging Gemeente, lieve mensen van onze Heer, Waarom ga je naar de kerk? Wat drijft je, of wat trekt je daarheen? ---naar de kerk--- Misschien is het wel een vraag zo na de feestdagen. We zijn een beetje weer "onder ons". Voor kerst komen veel mensen in de kerk, ook veel niet-zo-kerkelijken, mensen die wel van het verhaal maar niet zo van de kerk houden. En het kerstfeest is in die zin ook iets voor het publiek. Maar degenen die daarna nog komen, waarom komen die? Waarom bent u hier? Omdat u verwacht wordt? Omdat u zin had? Omdat u de gemeenschap zocht? Omdat u wijzer wilde worden? Een rustmoment, een kwaliteitsmoment van gebed of bezinning? Of omdat u een taak had vandaag? Waarschijnlijk spelen voor veel mensen verschillende dingen verschillende sterk een rol.
Het zou best interessant zijn om dat wat meer van elkaar te vernemen, denk ik soms. ---beweging--- In het Lukasevangelie heb je die beweging ook een beetje. Die beweging van de publieke ruimte naar de geloofsplek. Het gebeuren rond het kind in de stal heeft de mensen aangeraakt die er niets mee hadden, herders, en degenen die het doorverteld was, maar ook van Lukas moet het verhaal op gegeven moment toch van de velden van Bethlehem naar de tempel van Jeruzalem. Want daar hoort het verhaal rond Jezus thuis, daar is de plek die mensen opzoeken om tot God te bidden, en daar moet het verhaal ook verder gaan. Voor Lukas is de tempel heel belangrijk. Hij begint en eindigt er zijn evangelie mee. En nu horen wij over verschillende mensen, allen op een eigen manier onder de indruk van het kerstgebeuren, en zij ontmoeten elkaar in de tempel in Jeruzalem. ---tempel--- En zo heb je hier zeg maar - drie beweegredenen om naar de kerk te gaan. Je ziet drie mogelijkheden: 1 je komt omdat het zo de traditie is (ouders v Jezus) 2 je zou niet komen maar je hebt een ingeving gehad dat je moest gaan (Simeon) 3 je hoeft bwvs niet te komen want je bent er gewoon altijd (Hanna) 1 - Wat maakt dat de ouders van Jezus naar de tempel komen?
Zij volgen de regels, ze doen wat de traditie voorschrijft. Zij volgen de traditie en houden haar daardoor ook in stand. Na 33 dagen was het tijd voor de reiniging vd moeder en voor het aanbieden van de eerstgeborene in de tempel. Dat ging met offers gepaard. Daarvoor had het kind op zich niet mee gemoeten. Maar zij kiezen er voor om het kind mee te nemen. 2 - Simeon heeft een ingeving. Hij heeft zin om te gaan of hij voelt noodzaak. In wat de tekst zegt over Simeon gaat het veel over de Heilige Geest. De heilige Geest rustte op hem. Door de Geest was hem geopenbaard... Door de Geest gedreven kwam hij in de tempel... Hoe, dat weten we niet. Maar hij weet dat nu het moment is. Een vertrouwen op intuïtie. Een heilig moeten misschien wel. Een man die het van het luisteren naar God moet hebben, Zijn naam komt ook van Sjema = horen, verhoren... 3 - Dan is daar Hanna. In haar naam zit de stam van "genade". Begenadigde vrouw. Een vrouw van dienstbaarheid en toewijding. Zij wijkt niet van de tempel, staat er. Ze is er gewoon altijd te vinden. Alsof ze bij het inventaris hoort. De tekst vermeld er bij dat zij uit de stam Aser komt. Dat was de stam met woongebied helemaal boven in Galilea, de stam die het verst van de tempel vandaan is. Diepe overtuiging dus dat zij hier moet zijn dat dit haar plek is. Van Hanna wordt gezegd dat zij oud is, van Simeon wordt het alleen gesuggereerd.
Haar leven is, zeg maar, voltooid, 84 jaar, dat is zeven keer twaalf, het getal van het heilige en van het volkomene. Thuis in de tempel, en daarom dacht ik dat het goed was om vanmorgen met psalm 84 te beginnen. Hoe lieflijk, hoe goed is mij, Heer, het huis waar gij uw naam en eer hebt laten wonen bij de mensen... De psalm had van Hanna kunnen zijn. Ze hebben elkaar nodig, deze drie. ---getuige--- En net als vorige zondag zie je ook hier weer hoezeer je in het geloof getuigen nodig hebt. Doordat Simeon en Hanna iets zeggen over het kind Jezus kijken zijn ouders er anders tegenaan. Mensen wijzen elkaar er op: kijk, hier is iets van God. Zie je dat ook? De wetsgetrouwe mensen, de ouders van Jezus, die vanwege de traditie zijn gekomen hebben iets aan wat de geestgedrevene en de dienstbare zegt. En de twee die vol van verwachting zijn kunnen die pas delen als de traditiegetrouwe mensen de tempel binnenkomen, anders hadden ze hun blijdschap niet kunnen uiten. De ouders van Jezus komen met het kind, maar weten dat nauwelijks te duiden,
Simeon en Hanna leven beiden uit verwachting, maar missen de vonk die die verwachting tot leven brengt. Wat mooi, als de verschillende beweegredenen waardoor mensen naar de kerk komen, elkaar blijken aan te vullen en voor elkaar vruchtbaar zijn. ---zoeken/verwachten---simeon--- Van Simeon kun je misschien leren dat of je iets ziet van God te maken heeft met de verwachting die er in je leeft. Gods aanwezigheid wordt alleen opgemerkt door wie die ook zoeken. "Ik merk niks van God" zeggen mensen vaak, maar dat is open deuren intrappen. Alleen bij hoge uitzondering merken mensen iets van God zonder hem te zoeken. Geloof weet van zoeken en wachten. Misschien is dat best een moeilijk punt in onze tijd van haast en ongeduld en instant-oplossingen. Ongeduld staat verwachten in de weg. God wil gezocht en verwacht worden, mag je misschien wel zeggen. Simeon heeft het luisteren naar God en het verwachten vol weten te houden. ---zoeken/verwachten---hanna--- Ook Hanna is een mens die het verwachten vol heeft gehouden. Ook zij zoekt God. Met vasten en gebeden nacht en dag, dienende (imperfectum) God.
Altijd in de tempel, allen kennen haar, zij kent allen. En ook zij gelooft in de vervulling van haar verwachting, ooit zou het gebeuren. Hanna de vrouw die gekenmerkt is door een moeilijke levensweg, en toch door dienstbaarheid. Met Hanna voor ogen zouden we ons af kunnen vragen of die volgehouden dienstbaarheid helpt om de dingen van God scherp te zien. Simeon had via de Heilige Geest een ingeving gehad. En Hanna? Zag Hanna door haar niet aflatende toewijding wie ze voor zich had? Als wij dienstbaar zijn, als wij vooral het welzijn van de anderen zoeken, hoe moeilijk we het zelf ook hebben, scherpt dat onze blik voor de dingen van God in de wereld? Als we nood zien en ons hart laten raken, zien we dan ook eerder iets van God? Deze twee, Simeon en Hanna, ontdekken iets in dit kind van Bethlehem. En de ouders van Jezus gaan daardoor met nieuwe ogen naar hun kind kijken. Even aan denken: in de tempel is het altijd een komen en gaan. Allerlei mensen druk in de weer met de orde van alledag, ook de religieuze. Offers te brengen, gebeden te zeggen, rituelen te voltrekken, afspraken te maken. Priesters en levieten jubelen het niet uit omdat ze zien wie er binnen is gebracht. Dit gebeuren ontgaat hen kennelijk.
Toch is dat de plek waar dit allemaal hoort, volgens Lukas. We kunnen de zoon van God voorbijlopen. Druk met het dagelijks leven - en je hebt geen opmerkzaamheid voor het onverwachte, on-alledaagse. Wat is het goed om verwachting en verlangen levend te houden...! ---oud en nieuw--- Simeon zei niet alleen maar iets leuks toen hij het kind zag. De mens die geleerd had naar God te luisteren kon al iets zien dat Jozef en Maria nog niet konden zien. Dat Jezus niet alleen maar instemming en applaus zou genereren. Dat ze het er nog moeilijk mee zou krijgen dat zij van deze jongen, Jezus van Nazareth, de moeder was. De aanwezigheid van God in de mensenwereld is dubbel. Onze wereld is zo dubbel. Ik kan me voorstellen dat we op een dag als vandaag, de laatste dag van dit jaar, ook met gemengde gevoelens terugkijken - en misschien ook wel met gemengde gevoelens vooruitkijken. Je ziet veel dat goed ging en gelukkig heeft gemaakt. Je ziet ook veel dat niet goed ging en ongeluk heeft gebracht. Dubbel is deze wereld, altijd goed en slecht, licht en donker. "... tot val en opstanding...", zegt Simeon. Als Jezus het licht is dan zullen er ook schaduwen vallen... Jezus is onze redding.
Maar hij ontmaskert ons misschien ook... Ook Jesaja: " Hij zal een heiligdom zijn, maar ook de steen waaraan men zich stoot" Misschien kunnen we van deze twee mensen, die vol zijn van verwachting, vandaag leren hoe goed het is om Gods aanwezigheid te verwachten en te zoeken n de dingen die komend jaar deel van je leven zullen worden. Dingen misschien wel, die je nog niet meteen kunt duiden. Je ontdekt daar alleen wat van als je er ook naar zoekt. Simeon en Hanna stonden open voor een wonder van liefde uit de hemel. Kunnen wij het komende jaar ook open zijn voor wat ons van God duidelijk wordt, hetzij door toewijding - zoals Hanna, hetzij door ingeving en luisteren - zoals Simeon. Amen. Jan-Hendrik Kip stilte lied Liedboek 527 uit uw hemel zonder grenzen...