Jeugdgezondheidszorg interventies Pre- en postnataal
Prenatale zorg; hoe is dat geregeld!? Het is belangrijk om de zwangere goed voor te bereiden op de bevalling en de komst van een baby. Soms zijn bij gezinnen factoren aanwezig die in de ontwikkeling van het (ongeboren) kind en de ouder-kind relatie om extra aandacht vragen. In deze folder beschrijven we het proces van aanmelding tot de afronding van de mogelijke ondersteunende trajecten. Het aanmelden van de zwangere De zorgprofessional, in de meeste gevallen de verloskundige of de gynaecoloog, stuurt de gegevens van de risico-zwangere door naar jgzdezorgboog@zorgmail.nl samen met het hiervoor ingevulde aanmeldingsformulier Prenataal huisbezoek/bobp dat beschikbaar is via de website (www.zorgboog.nl/extra-ondersteuning). Aanmelden via zorgmail vindt plaats met inachtneming van de privacy van aanvrager en cliënt. De coördinator prenatale zorg ontvangt de aanmelding en neemt vervolgstappen. Daarnaast is het ook mogelijk om het Cliëntcontactcentrum van de Zorgboog te bellen (tel 0900-899 86 36) tijdens kantoortijden, om de aanmelding telefonisch te verrichten.
Bestaande interventies op het gebied van prenatale zorg Binnen de Peelregio kunnen diverse interventies (producten) worden ingezet. Ze worden hieronder afzonderlijk beschreven. Het is belangrijk om te bepalen welke interventies het beste aansluiten bij de vraag vanuit de zwangere. Op iedere interventie zijn JGZ-verpleegkundigen geschoold op de uitvoering. Prenataal huisbezoek Na ontvangst van de aanmelding wordt deze doorgestuurd naar het JGZteam in de gemeente waar de ouder(s) wonen. De JGZ-verpleegkundige plant binnen vijf werkdagen een prenataal huisbezoek. Tijdens het huisbezoek wordt door de JGZ-verpleegkundige geïnventariseerd wat de ouder(s) nodig hebben om een goede start voor het kind te realiseren. Hierbij wordt rekening gehouden met (risico)factoren op psychosociaal vlak, financiële problemen, opvoeding, communicatie, middelengebruik, tienermoeders, et cetera. Na het huisbezoek kan worden gekozen voor één of een combinatie van onderstaande producten: 1. BOBP 2. VoorZorg (inclusief Video Home Training) 3. Stevig Ouderschap 3
1. BOBP (Baby s van ouders met bijzondere problemen) BOBP kan worden ingezet als er meerdere (risico) factoren zijn opgemerkt voor de aanstaande ouder(s) op het gebied van psycho-sociaal, verstandelijk beperking, tienermoeders, alleenstaande moeders, laag economische status, financiële problemen, middelengebruik, problematische jeugd. De casus wordt besproken in een multidisciplinair team met een coördinator van ORO, LEVgroep, GGZ jeugd en de JGZ-professional van de Zorgboog, samen met aanstaande ouder(s), het netwerk en betrokken ketenpartners. De benodigde zorg wordt afgestemd en ingezet en er wordt één zorgplan gemaakt. Vanuit de JGZ kan binnen het BOBP een van onderstaande producten worden ingezet: 1. VoorZorg: indien de ouder(s) jonger is/zijn dan 25 jaar 2. Stevig Ouderschap: indien de ouder(s) ouder is/zijn dan 25 jaar 2. VoorZorg VoorZorg is een programma op het gebied van opvoeding, leefstijl, gezondheid en ontwikkelingsondersteuning voor jonge vrouwen tot 25 jaar die zwanger zijn van hun eerste kind en weinig of geen opleiding hebben genoten. Het gaat om risico moeders: alleenstaande moeders, laag inkomen, weinig opleiding, mishandeling / verwaarlozing in hun jeugd, verminderd sociale status, middelengebruik, huiselijk geweld. De belangrijkste doelstellingen van VoorZorg zijn het verbeteren van het zwangerschaps- en geboorteproces voor moeder en kind, verbeteren van de gezondheid en ontwikkeling van het kind, en het verbeteren van de persoonlijke ontwikkeling van de moeder en haar mogelijkheden voor opleiding en werk, zodat zij meer kan betekenen voor haar kind. Een traject VoorZorg duurt 2,5 jaar. Het is een vrijwillig, preventief programma, bestaande uit een intensief schema van huisbezoeken door een speciaal daarvoor opgeleide VoorZorg-verpleegkundige van de JGZ. De huisbezoeken beginnen zo vroeg mogelijk in de zwangerschap 4
Als VoorZorg-verpleegkundige richt ik mij vooral op de relatie met de moeder en de hechting tussen moeder en kind. In de video-opname wreef de moeder met haar hand over haar buik. Dit benoemen en dit positief bekrachtigen is een belangrijke taak van mij. (uiterlijk bij 28 weken zwangerschap). Gemiddeld zijn er twee huisbezoeken per maand. In de eerste maand van het programma en tijdens de eerste zes weken na de geboorte gaan de VoorZorg-verpleegkundigen wekelijks op huisbezoek. Er wordt ook gebruik gemaakt van het product Video Home Training (VHT) bij de inzet van VoorZorg. Video Home Training wordt gebruikt om de communicatie tussen de ouder(s) en het kind te verbeteren, door middel van videobeelden. Na ontvangst van de aanmelding, neemt de VoorZorg-verpleegkundige contact op met de zwangere moeder. In overleg met haar vindt een uitgebreid huisbezoek plaats. 3. Stevig Ouderschap Prenataal Stevig Ouderschap Prenataal is bedoeld voor aanstaande ouders, die opzien tegen het ouderschap, zich zorgen maken over de relatie, de rol als moeder en/of vader of de toekomst van het kind. Er is tijd om gesprekken te hebben over verwachtingen en uitdagingen van het (aanstaande) ouderschap en over de opvoeding. Bij Stevig Ouderschap Prenataal komt een speciaal opgeleide jeugdverpleegkundige tijdens de zwangerschap twee tot vier keer bij de aanstaande ouders thuis om te praten over de verwachtingen en uitdagingen van het aanstaande ouderschap. Tijdens deze bezoeken bepaalt de ouder waarover ze willen praten. Er is aandacht voor gezonde leefgewoontes (voeding, genotsmiddelen), stressfactoren (financiën, huis, middelen), omgeving (veiligheid, vervoer baby), moederschap (verwachtingen, bevalling, borstvoeding geven), sociaal netwerk (betrokkenheid vader), voorbereiding op de bevalling en overige zaken. Het doel van dit product is het voorkomen van ernstige opvoedingsproblemen, waaronder kindermishandeling. Vanaf de 16 weken zwangerschap kan de ouder worden aangemeld, in overleg met o.a. de verloskundige of gynaecoloog. 5
Aanmelding via formulier prenataal huisbezoek Prenataal huisbezoek BOBP Baby s van Ouders met Bijzondere Problemen VoorZorg Zwangere moeder < 25 jaar Stevig Ouderschap Zwangere moeder > 25 jaar NB. De stap van Prenataal huisbezoek kan worden overgeslagen als vanuit de aanmelding blijkt dat BOBP, VoorZorg of Stevig Ouderschap direct kan worden ingezet. 6
Postnatale zorg; ook daar zorgen we voor Na de prenatale fase worden de producten VoorZorg en Stevig Ouderschap binnen het gezin voortgezet. Het product Stevig Ouderschap bestaat uit ongeveer zes huisbezoeken. Hiervoor dient een vragenlijst te worden ingevuld. Het eerste huisbezoek vindt plaats ongeveer zes weken na de geboorte van het kind. De volgende huisbezoeken vinden in principe plaats na drie maanden, zes maanden, negen maanden, twaalf maanden en achttien maanden. Tussendoor is telefonisch contact mogelijk. Ouder(s) met een kind jonger dan vijf maanden komen hiervoor in aanmerking en hebben als risicofactor een belastende voorgeschiedenis, persoonlijke problemen, onvoldoende steunende context en/of verzwaarde opvoeding.naast deze producten zijn er nog twee andere producten die ingezet kunnen worden ter ondersteuning van het gezin. 1. Triple P Triple P is een methode waarin ouders een positieve opvoedstijl aanleren. Hierdoor verminderen gedragsproblemen bij kinderen. De naam Triple P staat voor Positive Parenting Program en is een methode voor opvoedingsondersteuning voor ouders met kinderen van 0 tot 16 jaar. Triple P is een laagdrempelig, integraal programma met als doel emotionele en gedragsproblemen bij kinderen te voorkomen door het aanleren van opvoedvaardigheden. omgaan met moeilijk gedrag van kinderen en betere communicatie tussen ouder en kind in alledaagse situaties. Triple P bestaat uit vijf onderdelen, variërend van algemene voorlichtingsavonden over positief opvoeden tot hulp bij ernstige opvoedproblemen. Het programma wordt individueel en/of als workshop aangeboden. 2. Video Home Training (VHT) Videotraining kan de ouder(s) helpen om inzicht te krijgen in het gedrag van het kind en hoe daar het beste mee om te gaan. Een Video Home Trainer is een speciaal daarvoor opgeleide jeugdverpleegkundige die het kind in de thuissituatie filmt en op basis daarvan feedback en advies geeft. Video Home Training kan veel ophelderen in de communicatie tussen ouder(s) en kind. Het geeft inzicht in de reacties in verschillende situaties en in de behoeftes van het kind. Door analyse van korte video-opnames van de alledaagse omgang thuis, wordt zichtbaar wat goed loopt in de communicatie en wat kan worden verbeterd. Om een helder beeld te geven van het functioneren en de behoeftes van het kind, worden de video-opnames samen met de ouder(s) besproken en geanalyseerd. Dit helpt de ouder(s) op een positieve manier bij de ondersteuning van de ontwikkeling van hun kind. Triple P leert ouders een positieve opvoedstijl, beter 7
de Zorgboog Postbus 16 5760 AA Bakel T 0900-899 86 36 info@zorgboog.nl www.zorgboog.nl www.facebook.com/zorgboog @DeZorgboog www.youtube.com/zorgboog 0818 Aan de folder kunnen geen rechten worden ontleend.