Bezoekerscentrum Tabloo Een belevenis rond radioactiviteit en radioactief afval 1
Inhoud Het bezoekerscentrum Tabloo... 3 Waarom komt Tabloo er?... 4 Wanneer komt Tabloo er?... 5 Waar komt Tabloo?... 6 De aannemers, architecten en ontwerpbureaus betrokken bij het project... 6 THV Bovenbouw ONO architectuur... 6 Groep Van Roey... 6 Bailleul Ontwerpbureau... 6 Bruns... 7 Tabloo in cijfers... 7 Tabloo in beeld... 7 Wie is wie?... 8 NIRAS... 8 De partnerschappen STORA en MONA... 8 Als u meer informatie wenst, gelieve dan contact op te nemen met: Evelyn Hooft Gravenstraat 75 2480 Dessel, België Gsm: + 32 475 60 25 04 Mail: e.hooft@nirond.be 2
Het bezoekerscentrum Tabloo Vlak bij de toekomstige oppervlaktebergingssite voor laag- en middelactief kortlevend afval in Dessel start NIRAS binnenkort met de bouw van het bezoekerscentrum Tabloo. Het centrum herbergt een boeiende expo waar jong en oud alles te weten komen over radioactief afval. Maar Tabloo wil ook een ontmoetingsplaats zijn voor de inwoners van Dessel en Mol. En in het omliggende landschapspark kunnen bezoekers een frisse neus halen. Permanente tentoonstelling De belangrijkste troef van Tabloo is zonder twijfel de grote expo. Bezoekers zullen er alles leren over radioactiviteit en het beheer van radioactief afval, op een laagdrempelige en verrassende manier. De expo koppelt de nieuwste multimediale technieken aan boeiende verhalen, interactiviteit en spelelementen. Ook de berging van het afval komt aan bod. Zo doet de expo de hele ontstaansgeschiedenis van het oppervlaktebergingsproject in Dessel uit de doeken. Een verhaal met een portie wetenschap en techniek, maar ook een verhaal over mensen vrijwilligers die de lokale gemeenschappen al jaren een stem geven in het debat. Daarnaast wordt het thema van geologische berging aangesneden. Wie dat wil, kan zelfs in de huid kruipen van een wetenschapper aan het ondergrondse laboratorium HADES in Mol. Een virtuele lift neemt de bezoekers mee naar het hart van HADES 225 meter diep in de Boomse klei. De expo belooft een leerrijke belevenis te worden voor jong en oud. Via de audiogids worden aparte informatieparcoursen aangeboden, aangepast aan de achtergrondkennis en interesse van de bezoeker. Wie nog dieper wil graven in het thema radioactiviteit en radioactief afval, kan terecht in de infotheek of in de Tabloo-leeshoek. Tijdelijke tentoonstellingen, workshops, een labo met proefjes over radioactiviteit en een wandeling rond de testopstellingen en de oppervlaktebergingsinstallatie maken een bezoek aan Tabloo compleet. Het aanbod is erop gericht om zoveel mogelijk mensen op een boeiende manier te laten kennismaken met een voor velen onbekende wereld. Meerwaarde voor lokale bevolking Naast die informatieve opdracht vervult Tabloo ook een rol als gemeenschapscentrum. Tabloo zal immers tal van faciliteiten aanbieden waarvan inwoners, verenigingen en bedrijven uit Dessel en Mol gebruik kunnen maken. Zo zal het centrum onderdak bieden aan een auditorium voor tweehonderd personen, een tijdelijke tentoonstellingsruimte, een groot centrumplein en diverse polyvalente ruimtes. Toeristische trekpleister Na een bezoek aan de expo kan de bezoeker een frisse neus halen in het landschapspark rond Tabloo, terwijl de jongsten zich kunnen uitleven in twee speelzones. Een horecagelegenheid en een toeristisch infopunt maken het plaatje compleet. 3
Het landschapspark zal ook informatieve elementen bevatten. Zo vertelt een leerpad het verhaal achter de wetenschappelijke testopstellingen in het park, de aanwezige fauna en flora en de komst van de nucleaire industrie in de streek. En wie naar Dessel komt, wil uiteraard ook een blik werpen op de bergingsinstallatie zelf. Tabloo: samen rond de tafel over radioactief afval De naam Tabloo Esperanto voor tafel werd niet zomaar gekozen. Het volledige oppervlaktebergingsproject kwam tot stand via nauwe dialoog en co-design tussen NIRAS en de lokale partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol). Ook bij het ontwerp van het bezoekerscentrum zaten beide partnerschappen mee aan tafel. Die dialoog met de bevolking wil NIRAS in de toekomst nog versterken met Tabloo. Het unieke samenwerkingsmodel vertaalt zich ook in de architectuur van het centrum. Tabloo zal worden opgetrokken uit een robuuste, betonnen structuur van 15 meter hoog in de vorm van een tafel: een symbool voor het gesprek dat NIRAS wil blijven aangaan rond het thema radioactief afval. Waarom komt Tabloo er? Tabloo komt er in het kader van het oppervlaktebergingsproject voor het Belgische laag- en middelactieve kortlevende afval. Om de bergingsinstallatie op hun grondgebied te aanvaarden, stelden de lokale partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol) bepaalde voorwaarden. Die gingen onder meer over veiligheid, milieu en gezondheid, financiering, tewerkstelling, inspraak en participatie, en kennisbeheer. Alle voorwaarden worden uitgewerkt tot concrete projecten die de welvaart en het welzijn in de regio ten goede komen. Een daarvan is Tabloo. NIRAS realiseert al die projecten in samenwerking met de partnerschappen. Het oppervlaktebergingsproject Momenteel staat het laag- en middelactieve kortlevende afval opgeslagen in opslaggebouwen bij Belgoprocess, de industriële dochteronderneming van NIRAS in Dessel. Die opslag is veilig, maar biedt geen definitieve oplossing. De opslaggebouwen geraken op termijn vol, vragen onderhoud en hebben een beperkte levensduur. Om volgende generaties minimaal te belasten met de zorg voor het radioactieve afval, kiest België ervoor om het afval definitief te bergen. Een bovengrondse bergingsinstallatie vormt een geschikte eindbestemming voor dat afval. In zo n installatie zonderen opeenvolgende barrières het afval af en sluiten de radioactieve stoffen in. Rond het oppervlaktebergingsproject ontstond een uniek model van co-design. NIRAS en de lokale partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol) tekenden samen een totaalproject uit. Het combineert een technische oplossing voor het radioactieve afval met een breed maatschappelijk project dat de welvaart en het welzijn in de regio ten goede komt. 4
Wanneer komt Tabloo er? De bouw van Tabloo wordt gegund aan het Kempense bouwbedrijf Groep Van Roey (zie verder). De eerste voorbereidingen starten nog dit jaar. Tabloo zal bestaan uit een betonnen tafelstructuur, met daaronder een constructie in houtbouw. In de eerste fase zal de aannemer het terrein voorbereiden en de bouwwerf inrichten. In de eerste helft van 2019 wordt de betonnen structuur gebouwd. Dat zal een achttal maanden duren. Wanneer de basisstructuur er staat, zal er een jaar lang gewerkt worden aan de houtskeletbouw onder de betonnen tafel. Zodra die af is, begint de afwerkingsfase. Daarbij worden ook verschillende lokale ondernemingen ingeschakeld, onder meer voor het binnen- en buitenschrijnwerk, de verwarmingsinstallaties en het sanitair. Ongeveer twee jaar na de start van de werf staan het interieur en de installatie van de permanente tentoonstelling op de planning. In de loop van 2021 zullen de aannemers klaar zijn met de werkzaamheden. Na interne testen en opstart van het geheel, zal Tabloo begin 2022 de deuren openen voor publiek. Geïnteresseerd in de voortgang van de werken? Neem dan een kijkje op onze bouwblog: www.niras.be/bouwblog Wat met de permanente tentoonstelling? Bruns, verantwoordelijk voor de uitwerking en realisatie van de inrichting van de permanente tentoonstelling, zit ondertussen niet stil. Al van bij de ruwbouw die start in het begin van 2019 begint het team het ontwerp van de expo in de praktijk uit te werken, en dat in nauwe samenwerking met NIRAS, STORA en MONA. De opstellingen voor de expo worden stuk voor stuk voorbereid in het atelier. Denk aan meubels ontwerpen, informatie verzamelen, animaties en filmmateriaal produceren, enz. Het ter plaatse installeren van de expo is voor Bruns een van de laatste stappen in het proces. 5
Waar komt Tabloo? Tabloo wordt gebouwd op de hoek van de Kastelsedijk en de Gravenstraat in Dessel. De site van 25 hectare sluit aan bij Belgoprocess en de toekomstige bergingssite. De aannemers, architecten en ontwerpbureaus betrokken bij het project Na een Europese aanbestedingsprocedure heeft de raad van bestuur van NIRAS eind september de bouw van Tabloo gegund aan Groep Van Roey. De Kempense aannemer zal in de komende jaren zowel het gebouw als het landschapspark realiseren. De inrichting van de permanente tentoonstelling werd gegund aan Bruns. THV Bovenbouw ONO architectuur Het ontwerp van Tabloo werd eerder al gegund aan de tijdelijke handelsvennootschap (THV) tussen de Antwerpse architectenbureaus Bovenbouw en ONO architectuur. Samen wonnen ze de internationale ontwerpwedstrijd die de Vlaams Bouwmeester in 2012 voor het bezoekerscentrum had uitgeschreven. Bovenbouw en ONO architectuur werken vaker in tandem aan projecten, met succes. De samenwerking mondde in het verleden bijvoorbeeld uit in woonprojecten als de Tinelsite in Mechelen en Falconhoven in Antwerpen. Groep Van Roey Groep Van Roey is al meer dan 275 jaar een vaste waarde in de Kempen. Het familiebedrijf groeide uit van een bescheiden timmermanszaak tot een belangrijke speler in de Belgische bouwsector. Eerdere projecten van groep Van Roey zijn onder andere het bierbelevingscentrum De Koninck in Antwerpen, de gerenoveerde mijnsite be-mine in Beringen, bibliotheek en kunstenacademie Utopia in Aalst, kunstenacademie Turnova in Turnhout, indoor pretpark Comics Station Antwerp en kunstenontmoetingscentrum Frans Masereel (in uitvoering). Ook dichter bij Dessel leverde de aannemer al tal van projecten op, zoals een campus van de Thomas More-hogeschool in Turnhout en het eigen hoofdkantoor in Rijkevorsel. De bouwgroep zal bij de realisatie van Tabloo sterk inzetten op lokale tewerkstelling. Dochterondernemingen Artem uit Dessel en vanhout.pro uit Turnhout worden nauw bij het project betrokken. Ook bij de keuze van de onderaannemers laat Van Roey zijn oog op plaatselijke ondernemers vallen. Bailleul Ontwerpbureau Voor de opvolging van de uitwerking en realisatie van de permanente tentoonstelling koos NIRAS voor een bekend gezicht: Bailleul Ontwerpbureau. De Gentse creatievelingen zetten jaren geleden immers al hun schouders onder Isotopolis, het huidige bezoekerscentrum in Dessel. Al meer dan 35 jaar brengt het ontwerpbureau verhalen op maat van het doelpubliek. Op hun palmares staan een reeks spraakmakende projecten, zoals het Teseum in Tongeren en het belevingscentrum van technologiebedrijf Barco in Kortrijk. 6
Bruns De inrichting van de permanente tentoonstelling wees NIRAS eind september toe aan specialist Bruns. De hoofdzetel van de Nederlandse onderneming uit Bergeijk ligt op slechts 25 km van Tabloo. Bruns is wereldwijd een van de belangrijkste ontwikkelaars en producenten van tentoonstellingen. Opvallende realisaties van de Nederlanders zijn onder andere het diamantmuseum DIVA en het Red Star Line Museum in Antwerpen, het belevingscentrum van technologiebedrijf Barco in Kortrijk en het In Flanders Fields Museum in Ieper. Ook in de streek rond Dessel realiseerde Bruns al verschillende projecten. Onder meer het interactieve doecentrum Hidrodoe in Herentals, het bezoekerscentrum Kolonie 5-7 in Merksplas en het toeristisch infokantoor met belevingsruimte van Kasterlee zijn van hun hand. Bruns werkt samen met het Belgische multimediabedrijf CREATE. Die laatste zal als onderaannemer zorgen voor de multimedia, videotoepassingen, animatietechnieken en de audioguide van de expo. Tabloo in cijfers Met Tabloo wil NIRAS jaarlijks zo n 40.000 bezoekers naar de streek lokken. Hiervoor beschikt het over een totale bruikbare vloeroppervlakte van zo n 4600 vierkante meter. Wie van de natuur wil genieten, kan terecht in het omliggende landschapspark van bijna 25 hectare groot. In het park bevinden zich twee thematische speelzones. Ook kunnen bezoekers er genieten van het uitzicht op de imposante architectuur van het bezoekerscentrum: een tafelstructuur van 15 meter hoog. Aan de bouw van het centrum en de aanleg van het landschapspark hangt een prijskaartje van in totaal ongeveer 16,5 miljoen euro. De realisatie van de permanente tentoonstelling over de brede context van radioactief afval bedraagt afgerond 3,5 miljoen euro. Tabloo in beeld Beeldmateriaal beschikbaar op aanvraag. 7
Wie is wie? NIRAS NIRAS, de Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen, is sinds 1980 verantwoordelijk voor het beheer van het radioactieve afval in België. Met de oprichting van NIRAS wilde de Belgische overheid de bevolking en het milieu doeltreffend beschermen tegen de mogelijke gevaren van radioactief afval. NIRAS voert haar opdracht uit volgens een duurzame aanpak die steunt op vier pijlers. Elke oplossing moet tegelijk veilig, technisch-wetenschappelijk onderbouwd, financieel verantwoord en maatschappelijk en ethisch aanvaardbaar zijn. Veiligheid is de absolute topprioriteit doorheen de hele keten van het afvalbeheer. NIRAS doet aan wetenschappelijk onderzoek om haar activiteiten met de meest recente inzichten te kunnen onderbouwen. Ook wat de financiering van het afvalbeheer betreft, speelt NIRAS een cruciale rol: ze waakt erover dat er voldoende middelen vrijgemaakt worden om de radioactieve afvalstoffen te beheren, zowel vandaag als in de toekomst. Verder investeert NIRAS sterk in een breed maatschappelijk draagvlak voor haar projecten. www.niras.be De partnerschappen STORA en MONA De bevolking van Dessel en Mol speelt van bij het begin een hoofdrol in de zoektocht naar een langetermijnoplossing voor het laag- en middelactieve kortlevende afval in België. De partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol) vertegenwoordigen de lokale inwoners in het bergingsverhaal. Vrijwilligers uit het maatschappelijke, economische en politieke veld zaten sinds de start mee aan de ontwerptafel en geven mee uitvoering aan de verschillende projectonderdelen. STORA De vzw STORA (STudie- en Overleggroep Radioactief Afval in Dessel) is de opvolger van de vzw STOLA-Dessel. Die laatste werd in 1999 opgericht om te onderzoeken of een bergingsinstallatie voor laag- en middelactief kortlevend afval haalbaar zou zijn in Dessel, en onder welke voorwaarden. Het voorontwerp dat daaruit voortvloeide werd in juni 2006 door de federale regering gekozen als langetermijnoplossing voor dat type afval. Sindsdien volgt STORA de uitwerking van het bergingsproject van dichtbij op. Ze blijft erover waken dat de voorwaarden die de inwoners van Dessel gesteld hebben, uitgevoerd worden. STORA informeert de Desselaars ook over alle nucleaire activiteiten in hun gemeente. www.stora.org MONA MONA vzw (Mols Overleg Nucleair Afval) werd in 2000 opgericht als partnerschap tussen de gemeente Mol en NIRAS. Ook MONA onderzocht of het bergen van laag- en middelactief kortlevend afval haalbaar zou zijn op het grondgebied van Mol, en welke voorwaarden de Mollenaars daartegenover zouden stellen. Hoewel de federale regering koos voor het Desselse project, bleef MONA nauw betrokken bij de verdere uitwerking en werden ook haar voorwaarden meegenomen. Vandaag volgt MONA op of er 8
rekening wordt gehouden met die voorwaarden bij de realisatie van de oppervlaktebergingsinstallatie. De vzw staat daarnaast in voor het informeren van de Mollenaars over alle nucleaire activiteiten in hun gemeente. www.monavzw.be 9