De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel YERVOY. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie deel uitmaakt, is een maatregel genomen om een veilig en doeltreffend gebruik van YERVOY te waarborgen (RMA gewijzigde versie 06/2017). YERVOY (ipilimumab) Concentraat voor oplossing voor infusie Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring Vraag & Antwoord document voor de Zorgverlener Dit materiaal bevat niet alle informatie. Voor de volledige informatie: Lees aandachtig de bijsluiter vooraleer YERVOY te gebruiken. De volledige en geactualiseerde tekst van deze bijsluiter is beschikbaar op de website www.fagg.be, rubriek BIJSLUITER en SKP van een geneesmiddel.
Doel van dit materiaal (RMA of Risk Minimisation Activities) Deze informatie maakt deel uit van het Belgische risicobeheerplan, dat informatiemateriaal beschikbaar stelt aan gezondheidszorgbeoefenaars en patiënten. Deze bijkomende risicobeperkende activiteiten hebben als doel een veilig en doeltreffend gebruik van YERVOY te waarborgen en moeten (volgens de Europese autoriteiten) volgende belangrijke onderdelen bevatten: 1. Hoofdpunten van het Vraag & Antwoord document voor de Zorgverlener (Q&A formaat): Korte introductie van ipilimumab (indicatie en het doel van het document). Lijst van belangrijke immuungerelateerde bijwerkingen (irars) en de symptomen, zoals beschreven in rubriek 4.4 van de Samenvatting van de Productkenmerken (SKP): Ontsteking van het maagdarmkanaal, zoals colitis, die kan leiden tot darmperforatie Ontsteking van de lever, zoals hepatitis, die kan leiden tot leverfalen Ontsteking van de huid, die kan leiden tot ernstige huidreacties (toxische epidermale necrolyse) Ontsteking van de zenuwen, die kan leiden tot neuropathie Ontsteking van het endocriene systeem, waaronder de bijnieren, hypofyse of schildklier Ontsteking van de ogen Andere gerelateerde irars (bv. pneumonitis, glomerulonefritis, multi-orgaan falen ) Ernstige infusiereactie Informatie dat ipilimumab ernstige bijwerkingen kan veroorzaken in meerdere delen van het lichaam die levensbedreigend kunnen zijn en vroege interventie vereisen, zoals beschreven in de richtlijnen voor het bestrijden van immuungerelateerde bijwerkingen in rubriek 4.4 van de SKP. Noodzaak van het evalueren van leverfunctietests (LFT s), TSH en klachten/symptomen van irars vóór elke behandeling. Follow-up van patiënten vanwege het late optreden van irars (maanden na de behandeling). Helpen herinneren om de Patiëntenfolder te distribueren, en patiënten/mantelzorgers voor te lichten over symptomen van irars en de noodzaak om deze onmiddellijk aan de arts te melden.
2. Hoofdpunten voor de Patiëntenfolder en Waarschuwingskaart: Korte introductie van ipilimumab, indicatie en het doel van het document. Informatie dat ipilimumab ernstige bijwerkingen kan veroorzaken in meerdere delen van het lichaam die levensbedreigend kunnen zijn en die onmiddellijk behandeld moeten worden. Verzoek om de arts vóór de behandeling in te lichten over alle medische aandoeningen. Beschrijving van de belangrijkste symptomen van irars en de noodzaak om deze onmiddellijk aan hun behandelend arts te melden als symptomen ontstaan, aanblijven of verergeren. o Gastro-intestinaal: diarree, bloed in de ontlasting, buikpijn, misselijkheid of braken o Lever: geel worden van uw huid of uw oogwit o Huid: uitslag, blaren en/of vervellen, zweren in de mond o Oog: wazig zicht, zichtsveranderingen, oogpijn o Algemeen: koorts, hoofdpijn, vermoeid gevoel, duizeligheid of flauwvallen, donkere urine, bloeding, zwakte, gevoelloosheid in benen, armen of gezicht, gedragsveranderingen, zoals verminderd libido, geïrriteerd of vergeetachtig zijn De noodzaak om niet te proberen deze symptomen zelf te behandelen zonder eerst de zorgverlener te consulteren. Document met de weblink naar de Patiëntenbijsluiter op de website van het Europees Geneesmiddelenbureau. De noodzaak om de draagbare Patiënten Waarschuwingskaart in zakformaat te allen tijde bij zich te dragen om het bij alle medische bezoeken aan zorgverleners, die niet de voorschrijver zijn, te laten zien (bv. eerstehulpverleners). De kaart herinnert patiënten aan de belangrijkste symptomen die onmiddellijk aan de arts/verpleegkundige moeten worden gemeld. Het bevat ook de mogelijkheid contactgegevens van de arts in te vullen en om andere artsen te informeren dat de patiënt wordt behandeld met ipilimumab. Therapeutische indicatie van YERVOY YERVOY (ipilimumab) is geïndiceerd voor de behandeling van (inoperabel of gemetastaseerd) melanoom in een gevorderd stadium bij volwassenen. Deze gids Wordt gegeven aan zorgverleners die betrokken zijn bij de behandeling van patiënten met ipilimumab. Is van groot belang voor veilig en effectief gebruik van ipilimumab en om immuungerelateerde bijwerkingen op de juiste manier te behandelen. Moet gelezen worden voordat ipilimumab voorgeschreven en toegediend wordt. Geeft informatie over de Patiëntenbrochure en de Waarschuwingskaart voor patiënten. Het is belangrijk om de Patiëntenbrochure vóór iedere behandelcyclus te bespreken om het begrip van de bijwerkingen te versterken, en om te benadrukken dat er contact opgenomen moet worden met de behandelend arts in geval de patiënt bijwerkingen ontwikkelt.
Samenvatting van belangrijke informatie Ipilimumab verhoogt het risico op ernstige immuungerelateerde bijwerkingen (irars, immunerelated adverse reactions), waaronder colitis, hepatitis, ontsteking van de huid, neurologische bijwerkingen, endocrinopathieën en andere immuungerelateerde bijwerkingen. Deze irars kunnen enkele maanden na de laatst toegediende dosis van ipilimumab optreden. Vroege diagnose en adequate behandeling zijn essentieel om het risico op levensbedreigende complicaties te beperken. Vermoede bijwerkingen moeten direct beoordeeld worden om infecties of andere etiologieën uit te sluiten. Op basis van de ernst van de symptomen, dient ipilimumab te worden gestaakt of onderbroken en kan systemische toediening van hoge doses corticosteroïden nodig zijn. Patiënten moeten worden geïnformeerd over de symptomen van deze irars en over het belang van het direct melden ervan aan de behandelend arts. Hiertoe bestaat er een Patiëntenbrochure en een Waarschuwingskaart voor patiënten. Patiënten moeten worden geadviseerd om de Waarschuwingskaart altijd bij zich te hebben en deze bij elk bezoek aan een zorgverlener te laten zien. Adviezen voor het voorschrijven van ipilimumab Ipilimumab is een geneesmiddel ontwikkeld om het immuunsysteem te helpen tumoren aan te vallen door de activiteit van T-cellen te verhogen. Het is een volledig humaan, monoklonaal IgG1 antilichaam en het werkt door CTLA-4 (cytotoxische T-lymfocyt antigeen-4) te blokkeren. CTLA-4 is een molecuul op T-cellen en werkt als een natuurlijke rem op de immuunrespons. Controleer voordat ipilimumab wordt voorgeschreven en voor iedere infusie: Leverfunctietesten (LFTs) Schildklierfunctietesten Tekenen en symptomen van immuungerelateerde bijwerkingen, waaronder diarree en colitis Of de patiënte zwanger is of van plan is zwanger te worden WAARSCHUWING Ipilimumab moet worden vermeden bij patiënten met ernstige actieve auto-immuunziekten waarbij verdere immuunactivering levensbedreigend kan zijn. Verdere informatie over ipilimumab is beschikbaar in de Samenvatting van de Productkenmerken (SKP) en bijsluiter.
Immuungerelateerde bijwerkingen Immuungerelateerde bijwerkingen (irars) kunnen optreden met ipilimumab en zijn o.a.: Colitis, die kan evolueren tot bloedingen of darmperforatie. Hepatitis, dit kan leiden tot leverfalen. Ontstekingen van de huid die zich kunnen ontwikkelen tot ernstige huidreacties (toxische epidermale necrolyse [TEN], geneesmiddelenreactie met eosinofilie en systemische symptomen [DRESS] syndroom). Neurologische bijwerkingen die kunnen leiden tot motorische of sensorische neuropathie. Endocrinopathieën met betrekking op de hypofyse, bijnier- of schildklieren en die de functie ervan kan beïnvloeden. In klinische studies zijn geïsoleerde gevallen van ernstige infusiereacties gemeld. Andere immuungerelateerde bijwerkingen: uveïtis, eosinofilie, verhoogde lipase en glomerulonefritis. Bovendien werden gevallen van iritis, hemolytische anemie, verhoogde amylase, multi-orgaanfalen en pneumonitis gemeld (zie paragraaf 4.4 van de Samenvatting van de Productkenmerken). Vroege diagnose en adequate behandeling Snel herkennen van bijwerkingen en adequate behandeling zijn essentieel om het risico op levensbedreigende complicaties te beperken. Systemische behandeling met hoge doses corticosteroïden met of zonder aanvullende immunosuppressieve behandeling kan nodig zijn voor de behandeling van ernstige irars. Zie de Samenvatting van Productkenmerken voor richtlijnen voor behandeling en meld iedere vermoede bijwerking aan de afdeling vigilantie van het federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG). IrARs kunnen tot enkele maanden na de laatst toegediende dosis ipilimumab optreden.
Wanneer moet de behandeling met ipilimumab onderbroken worden Stel de toediening van ipilimumab uit bij patiënten met de volgende irars: Matige diarree of colitis die niet onder controle gebracht kan worden met medische interventie, die aanhoudt (5-7 dagen) of opnieuw optreedt Matige stijging van transaminase (ASAT of ALAT > 5 tot 8 x ULN) of totaal bilirubine (> 3 tot 5 x ULN) Matige tot ernstige huiduitslag (Graad 3) of verspreide/intense pruritus Ernstige bijwerkingen in de endocriene klieren Matige (graad 2) onverklaarbare motorische neuropathie, spierzwakte of sensorische neuropathie Matige bijwerkingen anders dan matige infusiereacties De aanbevelingen voor de aanpak van irars worden hieronder beschreven. NB: De toxiciteitsgraden stemmen overeen met de classificatie van het National Cancer Institute Common Terminology Criteria for Adverse Events Version 3.0 (NCI-CTCAE v3). Wanneer moet de behandeling met ipilimumab gestaakt worden Staak de behandeling met ipilimumab definitief bij patiënten met de volgende irars: Graad 3 of 4 diarree of colitis ASAT of ALAT > 8 x ULN of totaal bilirubine > 5 x ULN Graad 4 huiduitslag (waaronder Stevens-Johnson syndroom of toxische epidermale necrolyse) of graad 3 pruritis Graad 3 of 4 motorische of sensorische neuropathie Graad 3 immuungerelateerde reacties Graad 2 voor immuungerelateerde oogaandoeningen die NIET reageren op topische immunosuppresieve therapie Ernstige infusiereacties Voor het behandelen van deze bijwerkingen kan ook systemische behandeling met hoge doses corticosteroïden nodig zijn als deze mogelijk of aangetoond immuungerelateerd zijn (zie de Samenvatting van Productkenmerken).
Wijziging van de behandeling IMMUUNGE- RELATEERDE BIJWERKINGEN Gastro-intestinaal (diarree, colitis) Hepatotoxiciteit Huid (uitslag, pruritus, DRESS, TEN) ERNST Mild of matig Ernstig of zeer ernstig ASAT/ALAT > 5 8 x ULN of totaal bilirubine >3 5 x ULN ASAT/ALAT > 8 x ULN of totaal bilirubine > 5 x ULN Graad 1 en graad 2 huiduitslag of graad 1 pruritus Graad 3 huiduitslag of graad 2 pruritus Graad 4 huiduitslag of graad 3 pruritus AANPASSINGEN IN DE BEHANDELING Patiënten kunnen behandeld blijven worden met ipilimumab. Symptomatische behandeling (bv. loperamide, rehydratatie) en nauwlettend blijven volgen, wordt aanbevolen. Als symptomen opnieuw optreden of gedurende 5-7 dagen aanhouden, stel de behandeling met ipilimumab dan uit en start met corticosteroïden (bv. methylprednisolon) in een dosering van 1 mg/kg oraal eenmaal daags. Bij herstel naar graad 0-1 of tot baseline, kan ipilimumab worden hervat. Staak de behandeling met ipilimumab definitief en start met i.v. corticosteroïden (methylprednisolon 2 mg/kg/ dag). Als de symptomen onder controle zijn, start dan met geleidelijk afbouwen van corticosteroïden op basis van klinische beoordeling. Het afbouwen moet gebeuren over een periode van minstens 1 maand om opnieuw optreden van bijwerkingen te voorkomen. Stel de toediening van ipilimumab uit en blijf leverfunctie controleren tot herstel heeft plaatsgevonden. Als de leverwaarden weer terug zjjn op ASAT / ALAT 5 X ULN of totaal bilirubine 3 X ULN, mag ipilimumab worden hervat. Staak de behandeling met ipilimumab definitief en start met hoge dosissen i.v. corticosteroïden (methylprednisolon 2 mg/kg/dag). Als de symptomen onder controle zijn, start dan met geleidelijk afbouwen van corticosteroïden op basis van klinische beoordeling. Het afbouwen moet gebeuren over een periode van minstens 1 maand om opnieuw optreden van bijwerkingen te voorkomen. Patiënten kunnen behandeld blijven worden met ipilimumab. Symptomatische behandeling (bv. antihistamines) wordt geadviseerd. Als symptomen aanhouden gedurende 1-2 weken en niet verbeteren met topische corticosteroïden, start dan met orale corticosteroïden (prednison 1 mg/kg/dag of equivalent). Stel de toediening van ipilimumab uit. Als de symptomen herstellen tot graad 1 of verdwijnen, kan ipilimumab worden hervat. Staak de behandeling met ipilimumab definitief en start met systemische behandeling met hoge dosis i.v. corticosteroïden (bv. methylprednisolon 2 mg/kg/dag of equivalent). Als de symptomen onder controle zijn, start dan met geleidelijk afbouwen van corticosteroïden op basis van klinische beoordeling. Het afbouwen moet gebeuren gedurende een periode van minstens 1 maand om opnieuw optreden van bijwerkingen te voorkomen. NB: De toxiciteitsgraden stemmen overeen met de classificatie van het National Cancer Institute Common Terminology Criteria for Adverse Events Version 3.0 (NCI-CTCAE v3).
Wijziging van de behandeling IMMUUNGE- RELATEERDE BIJWERKINGEN Neurologische immuungerelateerde bijwerkingen (Guillain- Barré syndroom, op myasthenia gravis lijkende symptomen, spierzwakte, sensorische neuropathie ERNST Matige neuropathie Ernstig (sensorisch) AANPASSINGEN IN DE BEHANDELING Stel de toediening van ipilimumab uit indien verband met ipilimumab waarschijnlijk is. Als de symptomen herstellen tot baseline, kan de behandeling met ipilimumab worden hervat. Staak de behandeling met ipilimumab definitief bij verdenking van een verband met ipilimumab. Behandel volgens richtlijnen voor sensorische neuropathie en start onmiddellijk met i.v. corticosteroïden (bv. methylprednisolon 2 mg/kg/dag) Endocrinopathieën (hypofisitis, hypopituïtarisme, bijnierinsufficiëntie, hypothyreoïdie Andere immuungerelateerde bijwerkingen (uveïtis, eosinofilie, verhoogde lipase, glomerulonefritis, iritis, hemolytische anemie, verhoogde amylase, multi-orgaanfalen en pneumonitis) Ernstig (motorisch) Tekenen van bijniercrisis Tekenen van bijnierinsufficiëntie (geen crisis) Afwijkingen aan de schildklier in beeldvormend onderzoek of van de endocriene laboratoriumtesten Ernstig Aan ipilimumab gerelateerde uveïtis, iritis, episcleritis Staak de behandeling met ipilimumab definitief, ongeacht causaal verband Dien i.v. corticosteroïden toe met mineralocorticoïden en beoordeel de patiënt op aanwezigheid van sepsis of infecties Overweeg verder onderzoek (waaronder laboratorium en beeldvormend onderzoek). Overweeg endocriene functie te beoordelen voor behandeling met corticosteroïden wordt gestart. Stel de dosering van ipilimumab uit en start met een korte behandeling met corticosteroïden (dexamethason 4 mg, iedere 6 uur). Geschikte hormoonvervanging dient te worden gestart. Als de symptomen onder controle zijn, start dan met het geleidelijk afbouwen van de corticosteroïden op basis van klinische beoordeling. Het afbouwen moet gebeuren over een periode van minstens 1 maand om opnieuw optreden van bijwerkingen te voorkomen. Staak de behandeling met ipilimumab definitief en start met systemische behandeling met hoge doses i.v. corticosteroïden (bv. methylprednisolon 2 mg/kg/dag) Overweeg corticosteroïd oogdruppels, zoals medisch geïndiceerd NB: De toxiciteitsgraden stemmen overeen met de classificatie van het National Cancer Institute Common Terminology Criteria for Adverse Events Version 3.0 (NCI-CTCAE v3).
Patiëntengids en waarschuwingskaart voor patiënten Het is belangrijk om de Patiëntenbrochure aan iedere patiënt te geven die voor het eerst behandeld wordt met ipilimumab, evenals aan patiënten die om een nieuw exemplaar vragen. U kunt de Patiëntenbrochure gebruiken om de behandeling met ipilimumab te bespreken. De Patiëntenbrochure zal de patiënten helpen hun behandeling te begrijpen en te begrijpen hoe zij moeten handelen als ze bijwerkingen ervaren (bv. irars). Daarnaast bevat de brochure een waarschuwingskaart voor patiënten met contactinformatie, die patiënten altijd bij zich moeten dragen. Om gehele of gedeeltelijke exemplaren van het educatief materiaal te bestellen, gelieve Bristol-Myers Squibb te contacteren via het telefoonnummer +32.2/352.76.11 of via email: medicalinfo.belgium@bms.com RMA gewijzigde versie 06/2017 De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel YERVOY. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie deel uitmaakt, is een maatregel genomen om een veilig en doeltreffend gebruik van YERVOY te waarborgen (RMA gewijzigde versie 06/2017). YERVOY (ipilimumab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring Patiënten Waarschuwingskaart YERVOY (ipilimumab) Concentraat voor oplossing voor infusie Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring Patiëntenbrochure met patiëntenwaarschuwingskaart Dit materiaal bevat niet alle informatie. Voor de volledige informatie: Lees aandachtig de bijsluiter vooraleer YERVOY te gebruiken. De volledige en geactualiseerde tekst van deze bijsluiter is beschikbaar op de website www.fagg.be, rubriek BIJSLUITER en SKP van een geneesmiddel.
Checklist voor afspraken met de patiënt EERSTE AFSPRAAK Geef de Patiëntenbrochure en bespreek de behandeling met de patiënt. Vul de Waarschuwingskaart voor de patiënt in en vertel de patiënt deze altijd bij zich te dragen. Vertel de patiënt niet zelf hun symptomen te behandelen en om onmiddellijk medische hulp te zoeken als zij een bijwerking hebben of als een bijwerking verergert. Informeer de patiënt dat hun aanwezige tumoren kunnen groeien of dat er nieuwe tumoren kunnen ontstaan. Controleer relevante laboratoriumtests. Controleer op tekenen en symptomen van irars. IEDERE VOLGENDE AFSPRAAK Controleer relevante laboratoriumtests. Controleer op tekenen en symptomen van irars. Herinner de patiënt eraan niet zelf hun symptomen te behandelen. Herinner de patiënt eraan om direct contact met u op te nemen als zij een bijwerking hebben, omdat sommige bijwerkingen snel kunnen verergeren als deze niet worden behandeld. Herinner de patiënt eraan dat vroege diagnose en de juiste behandeling van groot belang zijn om het risico op levensbedreigende complicaties te minimaliseren.
Melden van bijwerkingen: De gezondheidszorgbeoefenaars worden verzocht de bijwerkingen geassocieerd met het gebruik van YERVOY te melden aan de afdeling Vigilantie van het federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (fagg). Het melden kan online gebeuren via www.gelefiche.be of via de papieren gele fiche beschikbaar via het Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium en via de Folia Pharmacotherapeutica. De gele fiche kan worden verzonden per post naar het adres Fagg afdeling Vigilantie Eurostation II Victor Hortaplein 40/40 1060 Brussel, per fax op het nummer 02/528.40.01, of per mail naar: adversedrugreactions@fagg-afmps.be. Om bijwerkingen eveneens te melden aan Bristol-Myers Squibb, gelieve Bristol-Myers Squibb te contacteren via het telefoonnummer +32.2/352.76.11 of via email: medicalinfo.belgium@bms.com Om gehele of gedeeltelijke exemplaren van het educatief materiaal te bestellen, gelieve Bristol-Myers Squibb te contacteren via het telefoonnummer +32.2/352.76.11 of via email: medicalinfo.belgium@bms.com
Dit materiaal refereert naar de SKP van YERVOY SA Bristol-Myers Squibb Belgium NV Terhulpsesteenweg 185 B-1170 Brussel +32(0)2.352.76.11 YERVOY is een commercieel merk van Bristol-Myers Squibb Company. 2015 Bristol-Myers Squibb Company. Alle rechten voorbehouden. 731BE17NP03522